Vísir - 02.12.1957, Qupperneq 4

A
VÍSIR
Mánudaginn 2. desember 1957
Ms&rimtu ag bœjarbúar:
IbúHabyggingar og fyrir
•reidsla bœjarims
©
Á árunum 1937-56 voru byggð hér
bæjarhverfi fyrir 30.400 manns.
áður en nýtt byggingarsvæði
er orðið íbúðahæft.
I. Inngangur.
Eitt þeirra höfuðmála, sem
mjög snerta hagsmuni íbúa
bæjarins, er sú aðstaða sem
íbúum hans er sköpuð til að
koma upp íbúðum yfir sig. í
þeirri aðstöðu felst það, hvort
markvisst er unnið að því, að
úthluta byggingalóðum og gera
þau svæði, sem ákveðið hefir
verið að taka undir byggðar-
hverfi, íbúðarhæf með nauð-
synlegum vatnsleiðslum, frá-
xenslisæðum og raflögnum og
ennfremur götum og götulós-
um.
Þessi mál hafa oft verið not-
uð til árása á þá aðila, sem far-
ið hafa með stjórn Reykavíkur-
bæjar, enda viðkvæm mál, því
þegar vöxtur bæja er eins ör
og hann hefir verið hér í
Reykjavík, er erfitt að full-
nægja öllum þeim kröfum, sem
borgararnir gera um bygginga-
lóðir vegna þeirrar feikna
.vinnu, sem leysa þarf af hendi,1 er á við meðalbæ á íslandi.
f*
II. Íbúíohverfi skipulögð og byggð milli áranna 1937 til 1946.
Ný liverfi reist
eftir 1937.
Eg mun hér á eftir leitast við
að gera nokkra grein fyrir því,
sem gert hefir verið af hendi
Reykjavíkur á því sviði, en
verð fyrst að fara nokkur ár
til baka allt tii ársins 1937. Eft-
ir 1937 er farið að byggja upp
ný hverfi, sem voru alveg ó-
byggð áður, að öðru leyti en
því, að einstaka býli voru á
þessum svæðum, þar sem stund
aður var landbúnaður í ein-
hverri mynd.
Öll þessi svæði varð því að
skipuleggja að öllu leyti og
leggja um þau akbrautir og
gangstíga, raftaugar, vatns-
leiðslur og frárennslisæðar. —
Einnig varð að koma fyrir
götulýsingu o. fl. Öll hafa þessi
hverfi það sameiginlegt, að
íbúafjöldi þeirra hvers og eins
íbúa- Flatar- Götu-
fjöldi: mál: lengd:
I. Skjólin: . 1400 10.5 ha. 2 km.
II. Melarnir: . .2100 10.5 — 2.5 —
III. Hlíðar, Holt og Norður-
mýri: . 6200 53.0 — 6.6 —
IV. Túnin: . .1800 6.0 — 1.6 —
V. Teigar: . 2300 22.0 — 4.3 —
VI. Langholt: . 1900 13.0 — 2.6 —
•rw* ! \\ fegf . 1600 13.5 — 2.5 —
Þessi nýju hverfi eru því með 15.800 íbúum, 125,5 ha. að
flatarmái og götulengd 22,1 km. l
III. íbúðahverfi skipulögð og byggð á árunum 1947 til 1956.
íbúða- Flatar- Götu-
fjöldi: mál: lengd:
I. Skjólin . . 100 2.5 ha. 0.3 km.
II. Melar og Hagar . .3300 36 — 6.2 —
III. Hliðar og Holt ..2700 45 — 5.0 — |
IV. Laugarnes, og Laugarás . .1800 51.5 — 6.0 — |
V. Vogar . .1500 18.0 — 1.6 —
VI. Sogamýri og Smáíbúðir ..4600 66 — 8 — í
VII. Skúlagata . . 600 1.5 — 0.2 — 1
Á árunum 1947 til 1956 eru
því reistar íbúðir fyrir 14.600
manns, sem taka yfir 219.5 ha.
svæði og lagðar nýar götur 27.5
kílómetra langar í þessum
hverfum með öllum raflögnum,
vatnsleiðslum og frárennslis-
æðum, ásamt götulýsingu eða
á tíu ára tímabili. En frá 1937
til ársins 1956 eru byggð upp
ný hverfi fyrir 30.400 íbúa, sem
ná yfir 348 ha. svæði og lagð-
ar í þeim nýjar götur 49.6 kíló-
metra langar, ásarnt öllu öðru
sem því fylgir, eins og áður er
getið. En þetta er hartnær
helmingur alls íbúafjölda
Reykjavíkur í árslok 1956. Það
liggur í augum uppi, að það er
feikna átak fyrir ekki stærri
bæ en Reykjavík, að hafa á 20
árum skipulagt og undirbúið
byggðarsvæði fyrir yfir 30.400
manns í nýjum hverfum, þar
sem allt verður að byggja frá
grunni, þegar þar að auki er á
sama tíma unnið að því að
endurbyggja ýmsar höfuðum-
ferðaræðar bæjarins, svo sem
Lækjargötuna, Hringbráutina
og nú Miklubrautina, svo að
nefnd séu nokkur dæmi.
Útvegun
byggingarefnis.
En nú er þetta ekki nema
einn liður í þeirri fyrirgreiðslu,
sem veitt hefir verið. Það ligg-
Ur í augum uppi, að í sambandi
við svo stórkostlegar bygging-
ar, sem farið hafa fram hér í
Reykjavík, þá er þörf feikna-
fyrirgreiðslu í sambandi við
útvegun byggingarefnis. Einn
stór liður er þar möl og sandur
til steinsteypunnar og margt
fleira. í þessu hefir bæjarfé-
lagið haft forgöngu, þar til nú
allra seinustu ár, að einstak-
lingar eru farnir að hefja sand-
nám til sölu á byggingarefni.
En þessi forganga bæjarins á
þeim vettvangi hefir mjög auð-
veldað mönnum allar bygging-
arframkvæmdir.
III. Ný byggfnrsvæði í unclir-
búningi.
Þá er nú verið að vinna að
skipulagningu íbúðasvæða fyr
ir allt að 3000 íbúðir, að því erj
mér hefir skilizt, á svæðunum
sem þegar eru að nokkru byggð,
inn að Elliðaám, svo að vonir
ættu þá að standa til, að hinir
mörgu umsækjendur um bygg-
ingarlóðir ættu á næsta ári eða
næstu árum að geta fengið úr-
lausn. En eins og áður er sagt
er það skilyrði þess að hægt sé
að úthluta lóðum til bygginga,'
að búið sé að ljúka nauðsynleg- j
um undirbúningsframkvæmd-
um. Það er:
Að leggja bráðabirgðavegi,
raftaugar, vatnsleiðslur og frá-
rennslisæðar. Því sú leið hefur
verið valin og talin sjálfsögð að
ljúka þessu af fyrst. í stað þess
að segja mönnum að byggja
þarna, eða á hinum staf num,
þótt ekkert þessara nauðsyn-
legu og óhjákvæmilegu verka
væri aflokið fyrst. En þegar
þetta er haft í huga, og menn
hafa gert sér grein fyrir nokkr-
um staðreyndum, þá fer að
verða skiljanlegur sá , langi
tími, sem oft líður hjá ýmsum
mönnum, frá því þeir senda
umsókn um byggingarlóðir, þar
til þeir fá þær.
Byggt yfir helming íbúanna.
En staðreyndirnar eru: íbúa-
tala Reykjavíkur hefur tvö-
faldast að mestu leyti á 20 ár-
um eða að minnsta kosti hefur
verið byggt yfir fullan helm-
ing íbúa Reykjavíkur á þeim
tíma í nýjum hverfum, sem
skipulögð hafa vérið alveg að
nýju og því hefur orðið að ljúka
áður getnum, óhjákvæmileg-
um framkvæmdum. Það er
skiljanlegt, að þegar til dæmis
auglýst er úthlutun byggingar-
lóða, í nýju hverfi fyrir 1500
íbúðir, en 3000 aðilar sækja um
byggingaidóðir, þá hljóta 1500
að ganga bónleiðir til búðar. En
þá verðum við að vonast til, að
þeir hinir sömu fái sitt tæki- j
íæri við næstu úthlutun, ef
I þeir senda þá umsóknir nógu
fljótt.
j Ilér hef ég nú drepið á nokk-
ur atriði í sambandi við hið ó-'
trúlega og, mér liggur við að:
segja, ævintýralega, átak, sem
gert hefur verið af hálfu bæj-
arfélagsins í sambandi við hina
öru fólksfjölgun í bænum á
sviði byggingarmálanna, eða
með öðrum orðum að hafa
komið því í verk, á ekki lengra
tímabili, að inna af hendi nauð-
synlegustu undirbúningsráð-
stafanir, til að gera öll hin ó-
byggðu svæði, sem hér hafa
verið talin upp í byrjun þessæ
tímabils, hæf til bygginga. En
til áherzlu því atriði má benda
á að á þessum svæðum hafa
verið reistar íbúðir, sem eru
46,4% af öllu íbúðarhúsnæði í
bænum frá áramótum 1940 til
ársloka 1956. Þær aðgerðir sem
þessu átaki fylgja eru svo stór-
kostlegar, að æfintýri getur
talist, að bæjarfélaginu hefur
verið unnt að leysa það af
hendi, þegar haft er einnig í
huga, að á sama tímabili hafa
verið ótal aðrar stórstígar fram
kvæmdir af hálfu bæjarfélags-
ins, og þar á meðal sumt óhjá-
kvæmilegt, vegna hinnar öru
fólksfjölgunar. Má þar minna
á hin stóru og mörgu skólahús
og margt fleira.
í næsta kafla mun ég leitast
við að draga upp mynd af öðr-
um framkvæmdum af hálfu
bæjarfélagsins, sem miða að því
að bæta úr húsnæðisþörf bæj-
arbúa.
IV. Aðalframkvæmdir bæjarins
í jhúsnæðismálum Reykvíkinga.
Eins og bent hefur verið á
hér á undan, eru framkvæmdir
bæjarins til beinnar og óbeinn-
ar fyrirgreiðslu í byggingar-
málunum hinar mestu, sem
þekkjast í sögu þessa lands og
þótt víðar væri leitað, enda
vöktu skýrslurnar í þeim mál-
um, sem lagðar voru fram á
fundum ráðstefnu höfuðborga
Norðurlanda, sem haldin var
hér í sumar, hina mestu furðu
og óskipta athygli fulltrúa
hinna höfuðborganna. Ef á að
sundurgreina það, sem lögð
hefur verið áherzla á hér í
Reykjavík af hálfu bæjarfé-
lagsins, þá er hægt að skipta
því í 6 flokka:
I. Undirbúningsstörf til að
létta undir með einstaklingum
og félögum við íbúðarbygging-
ar.
II. Bygging bráðabirgðahús-
næðis.
Framh. á 9. síðu
símann, lét hann undan síga með
jllu þó, og elti stúlkua ofan í
skrifstofuna.
Gistihúseigandinn var bæði
sigri hrósandi og örvæntingár-
fullur og með því lagi sem Frakk
ar hafa á þvi að gera mikið úr
litlu ýtti hann heyrnartólinu i
McWatt og gerði honum ljóst,
að nú þvæði hann hendur sinar
af þessum óþægilega atburði..
„Halló,“ sagði McWatt á ensku.
„Hver er það sem þér viljið tala
við?“
Þá hvarf hver blóðdropi úr
andliti hans, augun urðu stór,
kringlótt og skelfd og hann reik-
aði eins og hann hefði verið
barinn.
„Það er ekki satt‘„ muldraði
hann. „Það getur ekki verið satt.
Enginn veit að ég er hérna. Það
er ómögulegt. Hann er dauður,
^egi ég. Dauður, grafinn og
gleymdur. Þvi er veröið að
spyrja mig um hann?“
Tvær manneskjur horfðu á
McWatt meðan á þessum erfiðu
augnablikum stóð, og þær báru
það síðar að þær hefðu horft á
það hvernig hann missti heyrn-
artólið úr máttlausri hendi sinni,
og furðuðu sig á þvi, er þær
gerðu það, hvaða skelfingarboð-
skapur honum hefði borizt, gegn-
um þessa dimmu og hvössu nótt.
Þá ruddist hann út i veðrið, ærð-
ur af hræðslu, steig inn i bílinn
sinn, ók ofsalega hratt og hvarf
í myrkri næturinnar. Hér um bil
fjórum mílum í burtu, fyrir neð-
an mjög bratta hæð, rann vagn-
inn til og rakst á tré rétt hjá.
Hann varð ruglaður af árekstr-
inum, hirti ekkert um að það
var hellirigning, sté út úr bílnum
og skjögraði út í myrkrið.
Enginn sá hann hér, þvi að
slysið hafði viljað til á afskekkt-
um stað og þarna var enginn
mannabústaður i þriggja milna
f.jarlægð. Hann hljóp eftir
brattri geitagötu ofan í dalinn,
altekinn af þeirri hugmynd, að
láta eins mikið bil eins og mögu-
legt væri, vera milli sín og bölv
aðs simans.
Fjárhirðir rakst á McWatt svo
sem 12 klukkustundum síðar,
var hann þá röltandi og með há-
an hita. Lögreglan, sem hafði
heyrt eitthvað um þetta hjá gisti
húseigandanum og hafði fundið
hinn skaddaða bíl, sem var skrá-
settur í Bretlandi, ákvað að hér
væri verkefni fyrir brezka kon-
súlinn. Þar af leiðandi var brezk-
um konsúl gert viðvart og sjúkra
vagn sótti svo McWatt niður á
ströndina og lcom honum fyrir á
brezk-amerísku sjúkrahúsi i
Nizza. Hér skildu menn óráðshjal
hans, sem var á ensku. Og því
meira sem hann neitaði að vera
Edward Langley þess undarlegra
þótti það. Aftur og aftur endur-
tólc hann það sama. ,,Eg heiti
Stewart McWatt, heyrið þið það?
Edward Langley er dauður,
dau.ður, heyrið þið það.“
Þegar siminn hringdi varð
hann óður af hræðslu og varð
i
stundum með valdi að halda hon
um frá því að fara úr rúminu. 1
| Aðalefni þessa máís var sent
I til Lundúna af konsúlnum og var j
það gert samkvæmt ósk um að
I hafa upp á skyldmennum hins
ókunna manns til þess að láta þá (
vita hvernig komið væri fyrir ^
honum. Lögreglan.var beðin um^
samstarf og það var lögreglu- (
maður með velþroskaða forvitni,'
sem beitti sér fyrir þ\ú að kom-
ast að því, hvers vegna maður,
! sem héti Stewart McWatt full-
yrti svo ákveðið að hann værí
ekki Langley, því að EdwarcJ
Langley væri dauður. Þá kom-
það í ljós að þetta síðara nafrr
var nafn manns þess, sem hafðí
farizt í eldi, í húsi sem Henry
Ansell átti í Willesden.
1 skýrslu lögreglunhar um
eldinn, sem hafði orðið að bana
þeim Henry Tnsell og Edward
Langley var aðeins ein grunsam-
leg athugasemd. Ein setning að-
greindi sig frá hinum og var rit-
uð með barnalegri rithönd leyni-
lögregluþjónsins, sem sá um
rannsókn málsins. „Hinn látni,.
Henry Ansell var lengi grunað-
ur um að vera hylmari og var
vitað að hann geymdi háar pen-
ingaupphæðir í húsi sínu. Ert
þegar peningaskápur hans var
opnaður var þar lítið fémætt.“
Þrátt fyrir úrskurð rannsókn-
Frh. á 9. síðu.