Vísir - 02.12.1957, Side 7

Mánudaginn 2. desember 1957
Vf SIB
7
Rak bókaverzluntita frekar sem
menningarfyrirtækí en atvinnu.
Víðtal vi5 Snæhjörn Jénsson skjalajtýðara,
er stofnsetti bókaverzlsirs stna fyrir 30 árum
Á morgun, þriðjudaginn 3.
desember eru þrjátíu ár liðin
frá því er Bókaverzlun Snæ-
bjarnar Jónssonr (Engíish
Bookshop) var opnut' og bæk-
urnar seldar, ásamt ull og lopa
og bandi, í lítilli búðarholu í
Bankastræti 7.
Frá þeim tíma hefir verzl-
unin dafnað með hverju árinu
sem líður og er nú í röð hinna
stærri bókaverzlana bæjarins,
þar sem hún er til húsa í Hai’n-
arstræti 9. Hefir frá öndverðu
verið lagt kapp á útvegun :r-
lendra úrvalsbóka og höfuð-
áherzlan lögð á að reka fyrir-
tækið sem menningarfyrirtæki,
ekki síður en sem atvinnufyrir-
tæki.
í vikunni sem leið hitti
fréttamaður Vísis Stofnanda
fyrirtækisins og eiganda um 20
ára skeið, að máli, en Snæbjörn
varð sjálfur sjötugur á þessu
ári.
..Það hefir mörg lygin verið
sögð um mig,“ Sagði Snæbjörn,
en sú fyrsta stendur í Kirkju-
bók Saurbæjarkirkju á Hval-
fjarðarströnd, þar sem eg er
talinn fæddur 20. maímánaðar
1887, en það rétta er bæði sam-
kvæmt vitnisburði foreldra
minna og vinnuhjúa á heimil-
inu, að eg er fæddur daginn áð-
ur — 19. maí — en þann dag
var kuldi og norðankóf og þá
allagði Reykjavíkurtjörn þótt
langt væri komið fram á vor.
Þetta var og 57. afmælisdagur
Steingríms Thorsteinsson’s
skálds.
— Hvenær fekktsu áhuga
fyrir bókum?
— Frá því er eg man fyrst
eftir mér hafði eg áhuga fyrir
bókum og' það áður en eg Iærði
að lesa. Fyrstu bækurnar, sem
mér voru gefnar, voru smásögur
Torfhildar Hólm, Eskifjarðar-
útgáfan að Ijóðum Jóns Ólafs-
sonar og gömul sálmabók frá
Leirárgörðum (Leirgerður) en
á henni lærði eg gotneska letrið*.
Örlög ljóðmæla Jóns Ólafsson-
ar urðu þau, að eg lánaði þau
vinnuhjúum á heimilinu; þau
höfðu bókina með sér í fjósið,
misstu hana í flórinn og eftir
það var hún ekkí bók heldur
mykja. Aftur á móti var fvrsta
ingu. Þá vantaði Boga einnig
umboðsmann fyrir Fræðafélgið
hér á landi. en velgengni þess
félags bar hann mjög fyrir
brjóst'i. Við stofnun bókaverzl
bókin, sem ég lærði spjaldarína! unarinnar tók ég við umboö-
milli utanbókar ljóðmæli Gríms mu fyrir félagið og hafði það
Thomsens frá 1880. Síðan hef ég
haft mikið dálæti á Grími. Á 8.
aldursári Iærði ég barnalær-
dómskverið. Það gerði ég aftur
á mótli með ólund og hef haft á
því andúð síðan.
Þánnig fórust Snæbirni Jóns-
á meðan ég rak fyrirtækið.
— Þú hefur svo látið tilleið-
ast?
— Þeir lofuðu mér báðir að-
stoð sinríi Bogi og Craigie og
ég þáði það. Sumarið 1927 fór
ég utan til að hitta þá báða
syni orð um fyrstukynni hans af að máli, Boga í Kaupmanna-
bókum. Snæbjörn ólst upp í
föðurhúsum til 19 ára aldurs, fór
þá í Flensborgarskólann og lauk
þaðan gagnfræðaprófi en árið
1912 sigldi hann í fyrsta skipti
til útlánda, gekk þá í heima-
v'istarskóla í London, var þar
skaríima hríð, en árið éftir
sigldi lfann að nýju til Eng-
lands, gekk þá að nýju í skóla,
vann á skrifstofu, að landbún-
aði og loks um nær þriggja ára
skeið hjá brezka hermálaráðu-
neytinu. í maí 1919 fór Snæ-
björn til Khafnar og kom svo
til íslands 1920.
— Hvenær byrjaðir þú að
fást við bókaverzlun?
— Það var áilð sem ég kom
heim frá Khöfn. Þá lekk ég at-
vinnu í bókaverzlun Ársæls
Árnasonar á Laugavegi 4 um
nokkurt skeið. Jafnframt vann
ég hjá atvinnumálaráðuneytinu
og skipti tímanum milli þess og
Ársæls unz ég hætti um ára-
mótirí 1920—21. Eftir það vann
ég fyrst hjá ráðuneytinu, en
seinna hjá Helga Magnússyni
kaupmanni og hjá honum vann
ég i nokkur ár áfram eftir að
ég setti bókverzlunina á lagg-
irnar.
— Hver voru tildrögin til
þess að þú stofnaðir sjálfstæða
bókaverzlun?
— Tveir ágætir menntamenn
og menningarfrömuðir, þeir
Bog'i Th. Melsteð og Sir Willi-
am Craigie færðu í fal við mig,
hvort ég vildi ekki koma bóka
höfn og Craigie í Englandi.
Tóku þeir báðir mér mjög vel,
Bogi gekk í ábyrgðir fyrir mig
í Danmörku, en Craigie lagði
tryggingu inn í banka fyrir
mína hönd og talaði fyrir mig
við útgefendur. Meðal annars
varð ég fyrir tilstilli hans um-
boðsmaður fyrir Oxford Uni-
versity Press, sem er mesti heið
ur sem unnt er að sýna bóksala
og ekki hvað sízt þetta umboð
lagði grundvöllinn að bóka-
verzlun minni hér heima. Sem
betur fór þurfti ég trausti
hvorugs þessara ágætu manna
að bregðast. Pen'inga Craigie
notfærði ég mér aldrei og eng-
in ábyrgð féll á Boga. En þess
skal enn fremur geta Boga
Melsteð til verðugs. lofs og heið
urs að hann greiddi för mína
að öllu leyti úr eigin vas.
— Og svo þegar heim kom?
— Þá var fyrst hugsað fyrir
húsnæði. Ég taldá nJig hafa
tryggt mér sæmilegt húsnæði
en það brást á síðustu stundu.
Þá kom Helgi Mágnússon,
minn ágæti húsbndi mér til
hjálpar og bauð mér ef ég vildi
vera með öðrum í verzlun í
Bankastræti 7, en það hús átti
Helgi. Þar var fyr'ir umboðs-
verzlun, sem Sigurður Sigurz
rak fyrir ullarverksmiðjuna
Gefjun á Akureyri og seldi
lopa, ull og vafalaust einnig
dúka. Salan var ekki mikil og
Sigurður kvaðst auðveldlega
geta rýmt helming'inn af hús-
verzlun á laggirnár, sem hefði nænniu' ^>arna setti ég svo upp
ekki hvað sízt úrvalsbækur
enskar á boðstólum.'Bogi hafði
bókaverzlun og höfðurn við báð
ir sömu afgreiðslustúlkuna.
Bókaverzlun Snæbjarnar Jónssonar við opnun í Austurstræti 4
þann 7. apríl 1928. Þá voru bókabirgðirnar ekki meiri en svo
að ekki var unnt að fylla allar hillurnar.
mikinn áhuga fyi'ir enskum bók: sem kafði þó ekki of mikið að
menntum og taldi að íslendingl =eia-
ar hefðu sérstaklega gott afj — Reyndist sambýlið vel?
því að kynnast enskri menn-j — Ágætlega. Sigurður var
! afbragðsmaður og mér líkaði
| mjög vel vlð hann. Samt varð
sambýlið skammvinnt, því mér
bauðst húsnæði, þar sem ég gat
verið einn cg á enn betri stað
í bænum.
— ITvar var það?
—- Það var í Austurstræti 4
í húsnæði Thorvaldsensfélags-
ins. Höfðu féiagskonur ákveðið
að gera nokkra breytingu á
! verzlun sinni og skipta húsnæð-
ýinu í tvennt. Bogi Melsteð
j kcmst á snoðir um að þetta
stæði fyrif dyrum, gerði mér
aðvart um það og bað mig vera
skjótráðan. Þangað flutti ég svo
bókaverzlun mína og opnaði þar
7. apríl 1928. Ekki voru bóka-
birgðir mínar þó meiri en svo,
daginn sem ég opnaði, að hill-
urnar voru hvergi nærri full-
ar. Úr þessu rættist þó skjótt.
— Varstu heppinn með starfs
fólk?
$ns&Jcia;í;mss««í?t!Í
Útstilling frá Bókabúð Snæbjarnar í Skemmuglugganum.
— Ég hef verið það yfirleitt.
Þegar ég flutti bókaverzlun-
ina niður í Austurstræti haíði
ég til að byrja með tvær ágætar
stúlkur, Dórótheu Breiðfjörð
og Áslaugu Borg. Árið 1931
réði ég til mín danska afbraðs-
stúlku, sem var hjá mér í 8
ár og einnig síðan hef ég haft
gott starfslið.
— Hvers konar bækur verzl-
aðir þú aðallega með??
— Ég reyndi frá úpphafi að
reka bókaverzlun mina meir
sem menningarfyrirtækí held-
ur en sem atvinnu og reyndi af
fremsta megni að hafa aðeins
þær bækur á boðstólum, sem
eitthvert gildi höfðu og ég taldi
vera til aukinnar menningar.
Það sago'x líka einn merkur Is-
lendingur, Sigurður skólameist
ari Guðmundsson, að hann teldi
bókaverzlun mína í röð fremstu
menningarstofnana landsins.
Og hafi hún verið það þá, er
hún það margfalt frekar nú.
— Svo seldirðu?
— Já. í árslok 1947 komst
verzlunin að fullu og öllu úr
eigu minnji og kaupandinn' var
Ólafur B. Erlingsson bókaút-
gefandi og félagar hans. Mér
þótti vænt um að verzlunin
komst í þeirra hendur — því
hún hefur verið rekin með
menningarbrag og í öllu eftip
mínu höfði.
Með þessu. lauk samtalinu Við
Snæbjörn Jónsson, stofnanda
verzlunarinnai' fyrir 30 árum,
og eiganda um 20 ára seið. En.
við þetta bæta að Snæ-
björn gaf út nokkrar ágætar,
bækur á þeim árum sem hann
rak bókaverzluríina og; gerði
það með þeim ágætum og af
þvílíkri smekkvísi að t'il sannr
ar fyrirmyndar var. Má*- þar
Framh. á 11. síðu.
mm
BffcífíSfíf
Élfcft
Óvenjuíega skemmtileg,
karlmannleg og fullkomlega
hreinskilin minningabók,
sem sameinar alla höfuð-
kosti góðrar, vioburðaríkrar
ævisögu og fræðandi ferða-
PETERfREUCHEH
\ tireinskilni
Hinn nýlátni íslandsvinur, landkönnuður og ferðalangur
hefur frá mörgu skemmtilegu að segja. Hann segir frá
barnæsku sinni heima í Nýköbing á Falstri, námsárum sín-
um í Kaupmannahöfn, kynnum sínum af fjölda frægra
manna, ferðum sínum um Grænland, veiðum sela, rostunga
og ísbjarna, skemmtu'num og' veilzlugleði eskimóanna, mat-
argerð þeirra og móral. *:
í IIREINSKILNI SAGT er bók fyrir alla, unga sem gamla,
karla sem konur. Peter Freuchen kann þá list að segja
sögur og enginn annar en hann getur skrifað á þennan.
sérstæða, skemmtilega hátt um líf sitt og lífsviðhorf.
B O K A U T G A F
Töðuu^