Vísir - 07.03.1958, Page 7
Föstudaginn 7. marz 1958
VtSÍB
7
Brynleifur Tobíasson
IViinningarorð.
1 dag verður gerð frá Dóm-
kirkjunni útför hjónanna Guð-
rúnar Guðnadóttur og Brynleifs
Tobíassonar, áfengisráðunautar
og fyrrv. menntaskólakennara,
en þau önduðust bæði aðfaranótt
h. 27. f.m. svo sem frá hefur
verið skýrt í fréttum útvarps og
blaða.
Brynleifur Tobiasson var fædd-
nr að Geldingaholti í Skagafirði
20. apríl 1890, sonur hjónanna
Tobíasar Eiríkssonar, bónda þar,
og Sigþrúðar Helgadóttur. Hann
lauk búfræðinámi við bændaskól-
ann á Hólum árið 1907, kennara-
prófi i Reykjavik 1909 og stúd-
entsprófi 1918. Árin 1909-14 var
hann barna- og unglingakennari
í Skagafiröi og fór einnig um
-skeið með verkstjórn við Reykj-
arholsgarða. Hann var settur
kennari við Gagnfræðaskólann,
síðar Menntaskólann, á Akureyri
1918 og skipaður 1919 og gegndi
þvi starfi nær óslitið til ársins
1953, að undanskildu árinu 1922-
23, er hann stundaði framhalds-
»ám við háskólana í Kaupmanna-
höfn og Leipzig, og nokkrum
vetrum eða vetrarköflum, sem
hann fékk fri frá kennslu til
fræðiiðkana og starfa fyi-ir Góð-
tempiararegluna.
Auk kennslunar gegndi Bryn-
leifur fjölda opinberra starfa fyr-
ir bæjarfélagið þar sem hann
var lengst búsettur. Hann var i
bæjarstjórn Akureyrar mörg ár
•g íorseti hennar um skeið.
Amtsbókavöður var hann 1918-
20 og formaður amtsbókasafns-
ins siðar. Hann var tvívegis for-
maður Stúdentafélags Akureyrar
•g átti lengi sæti í Matthíasar-
nefnd þess féiags, Ritstjóri og
eigandi biaðsins íslendings var
hann og um eitt skeið.
Svo sem kunnugt er vann
Bxynleifur mikið og gott starf í
þágu islenzkra bindindismála.
Hann gekk ungur í Reglu Góð-
templara og var brátt valinn þar
til forystu. Hann gegndi lengst
af einhverju af ábyrgðarmestu
störfum reglunnar, var tvisvarj
stórtemplar, umboðsmaður Há-
stúkunnar um hrið, mætti á al-
þjóðaþingum bindindismanna og
norrænum bindindisþingum og
átti sæti sem fulltrúi Islands i
miðstjóm norrænna bindindis-
þinga frá 1926. Ritstjóri Tempi-
arans var hann um þriggja ára
skeið, og 1953 var hann skipaður
ráðunautur ríkisstjómarinnar í
áf.engisvamarmálum og gegndi
þvi starfi til dauðadags.
Af því sem að framan greinir
má augljóst vera, að hér er mik-
ill starfsmaður genginn. Enn er
þó ótalið eitt áhugamál hans,
sem hann helgaði mikinn tíma
og vinnu, en það eru fræðistörf-
in. Hann hafði mikið yndi af ætt-
fræði óg sagnfræði, eir.kum ís-
lenzkri, og ritaði fjölda greina
inn þau efni auk alls, sem eftir
hann liggur um bindindismálin.
Stærsta ritverk hans er bókin
Hver er maðurinn?, sem kom út
19-14.
Brynleifur Tobíasson var einn
þeirra manna, sem vekja virð-
ingu og traust þegar við fyrstu
sýn og staðfesta það við kynni.
Það var einhver sérstæður rii'ðu-
leiki yfir öllu fasi hans og fram-
gengu, sem m.a. veldur því, að
hann verður nemendum sínum
minnisstæðari en flestir aðrir
kennarar. Hann kenndi með
þeirri festu og kostgæfni, sem
einnig einkenndi öll önnur störf
hans, og þótt hann hefði flestum
kennurum öruggari stjórn á
n.emendum, undu þeir flestir því
vaidi vel. Allir vissu hve annt hon
um var um veg skólans og að
nemendur hans yrðu nýtir menn.
Tókst góð vinátta með honum og
mörgum þeirra, sem hélst æ síð-
an, enda var hann vinfastur
mjög, hollráður og hjartahlýr.
Þótt Brynleifur væri alvöru-
maður í störfum og íjallaði með
festu og nákvæmni um hvert
mál, var hann í vinahópi og á
gleðifundum gamansamur og
ræðinn. Hann var margfróður,
sagði vel frá og kunni manna
bezt að beita græskulausri
kýmni, I-Iann var hófsamur i
orðum eins og öðru, notaði
hvorki gifuryrði né misþyrmdi
hástigum lýsingaroiða. Á mál-
þingum flutti hann ræður sínar
með sömu prúðmennsku og
einkenndi alit dagfar hans. Allar
persónulegai- ádeilur í málflutn-
ingi voru honum fjarri skapi,
hann beitti rökum, en aldrei
rætni. Hann bar mikla virðingu
fyrir íslenzkri tungu, talaði
lireint og fagurt mál og hafði
jafnan óskipta athygli þeiiTa er
á hann hlýddu.
Brynleifur var tvikvæntur.
Fyrri kona hans var Sigurlaug
Hallgrímsdóttir frá Akureyri.
Hana missti hann eftir tæpra
tveggja ára sambúð. Þau áttu
einn son, Siguriaug, sem nú er
bókavörðu r á Akureyri. Eftir lát
konu sinnar bjó Brynleifur með
tengdaforeldrum sinum og veitti
tengdamóðir irans heimilinu fór-
stöðu með mikilli prýði meðan 1
henni entist heilsa. Var haft á
orði hve annt hann lét sér um
líðan gömlu hjónanna, enda rikti
á heimilinu gagnkvæm virðing
og þakklátssemi. Árið 1952
kvæntist Brynleifur siðari konu
sinni, Guðrúnu Guðnadóttur,
kaupkonu frá Skarði á Landi,
| hinni mætustu konu. Eignaðist
: hann þar lifsförunaut, sem bjó
í honum gott og friðsælt heimili
; og veitti honum þá lífshamingju,
: sem hann hafði farið á mis við
I svo lengi. Hann horfði þvi björt-
] um augum til framtíðarinnar og
'þráði þá stund er hann gæti ios-
] að sig að fullu við öll opinber
; störf og snúið sér óskiptur að
i hugðarefnum sinum, ættfræðinni
og sagnfræðinni, sem hann ætl-
aði að helga sig í ellinni. Mun
hann hafa haft þar ýms merki-
leg áform og jafnvel hafa horf-
ið frá hálfnuðum verkum, sem
honum hefði verið kært að mega
liúka. Hann var sífellt að viða
að sér fróðleik um þessi efni,
og líklegt má telja, að í fórum
hans finnist ýmislegt, sem orðið
gæti öðrum fræðimönnum að
miklu gagni.
Andlát Brynleifs kom öilum
mjög á óvart. Hann var á fundi
með áfengisvarnaráði kvöldið
áður en hann lézt og kenndi ekki
meins svo vitað væri. Veikindi
og fyrirsjáanlegur dauði konu
hans hefir að sjálfsögðu reynt
mjög þrek hans, því þar sá hann
allar sínar fegurstu framtíðar-
vonir bresta með skjótum og ó-
væntum, hætti. Ef til vill hefur
þri dauðinn, eins og komið var,
verið honum velkominn gestur,
þrátt fyrir öll fyrri áform hans
um lífið.
Með Brynleifi Tobíassyni er
horfinn svipmikill og sérstæður
persónuleiki, sem mikill sjónar-
sviptir er að. En mynd hans
máist ekki úr hugum þeirra, sem
þekktu hann, og i verkum sínum
mun hann lengi lifa.
Víglundur Möller.
Varað vi5 kynþátta-
uppþotum.
Fregnir frá Suður-Afríku
herma, að dr. Richard Ambrose
Reeves erkibiskup, hafi varað
við afleiðingum ofsók'nar gegn
þeldökkum mönnum.
Hann kvað vaxandi ólgu
rneðal þeirra og hún gæti brot-
izt út í nýjum uppþotum. Kom
biskupinn nýlega á fund borg-
arráðsins í Jóhannesarborg, er
rætt var um uppþotin i Dube
skammt frá, en í þeim létu
margir menn lífið. Mest illt
leiddi af því, að skipta mönn-
um í flokka eftir litarhætti,
Bantú-fræðslulögunum, sem
hindruðu þeldökka menn í að
njóta sömu menntunar og hvíta,
og loks að krafizt er, að þel-
dökkir menn beri á sér per-
sónuskírteini. Ekkert hafi þó
vakið eins mikla gremju
og að neyða konur til þess að.
bera jafnan á sér persónuskír-
teini.
Untferðarlögin, unglingar
eg akstur dráttarvéla.
Hvaða ákvæði á að setja til verndar
bömum og unglingum gegn slysa-
hættunni ?
Það er kunnara en frá þnrfi
að segja, að alvarleg slys —
jafnvel banaslys — hafa orðið
við notkun dráttarvéla.
Slík slys hafa orðið bæði, er
fullorðnir menn stýrðu dráttar-
vélum, og unglingar. Nú á, sam-
kvæmt hinu nýjæ frumvarpi til
umferðarlaga, að vera óheimilt
að stýra dráttarvél, án þess að
hafa til þess löglegt leyfi. Þetta
er þarft og sjálfsagt, og er þess
að vænta, að ekki verði slakað
á ákvœðum frumvarpsins, í
meðförum þingsins, en um það,
sem hér um ræði-r, segir í 28.
grein:
Eigi yngri en
16 ára.
„Enginn má stýra dráttarvél,
nema hann hafi fengið skírteini
til bifreiðaaksturs eða sérstakt
skírteini til aksturs dráttarvéla.
Slík skírteini má ekki veita
yngri mönnum en 16 ára. Eigi
þarf ökuskírteini til aksturs
dráttarvéla, þegar þær eru not- (
aðar við jarðyrkju eða hey- j
skaparstörf utan alfaravega. -—j
Enginn má stýra vinnuvél fyrr j
en hann er orðinn 17 ára. Sé j
vinnuvél ekið um vegi, skal
ökumaður þó hafa skírteini til
bifreiðaaksturs. Enginn má
stýra reiðhjóli með hjálparvél,
nema hann sé orðinn 15' ára.
(Samkvæmt 277. gr. getur lög-
reglustjóri hvenær sem er, svipt
mann ökuskírteini, ef það vitn-
ast, að hann fullnægi ekki sett-
um skilyrðum o. s. frv.). Dóms-
málaráðherra setur reglur um
skilyrði til að öðlast réttindi til
aksturs dráttarvéla og reið-
hjóla með hjálparvél, og ákveð-
ur gjald fyrir“.
Er það full-
nœgjandi?
Þetta er allt 'gott, það, sem
það nær, en mér er spurn — í
dýpstu alvöru: Býður þessi
setning „eigi þarf ökuskírteini
til aksturs dráttarvéla, þegar
þær eru notaðar við jarðyrkju-
eða heyskaparstörf utan alfara-
vega“ — ekki heim alvarlegri
hættu, þeirri, að í skjóli henn-
ar verði ekki aðeins unglingum
14—17 ára látnir aka dráttar-
vélum við allskonar störf í
sveitum, heldur og 9—14 ára
börnum? Og ég vil spyrja, hvort
ekki sé brýn nauðsyn, að sett
verði í lögin eða væntanlega
reglugerð, sem komi í veg fyrir
þetta hættu, slysahættuna, sem
er því samfara, að börn séu lát-
in stýra dráttarvélum, þótt ut-
an alfaravega sé? Þarf ekki
einnig hér ákveðið aldurstak-
mark, og skírteini, að undan-
genginni þjálfun og prófun?
Viðhorf bœnda.
virðist því miður vera -—
sumra að minnsta kosti — að
þeir geti verið að kalla einráðir
í þessu efni, þ. e. að láta börn
stýra dráttarvélum lieima við.
Eg efa ekki, að gætir bænd-
ur.muni sjá, er þeir hugsa sig
um, að það sé ekki „tilgangs-
laust“ að setja hér nein bann-
ákvæði.
í nýkomnum Frey er greinar-
korn, sem talar sínu máli um
þetta. Höfundur hennar er
Ólafur Þ. Kristjánsson, Lund-
um, Stafholtstungum. Birti ég
hana í heild, til þess að menn
geti séð, hvernig a.m.k. sumir
líta á þetta í sveit. (Leturbreyt-
ingar eru mínar):
Akstur viðvaninga
á dráttarvélum?
„Við lifum á tímum örrar
tækniþróunar. Fleiri og fleixi
vélar bætast við búvélahópinn,
sem létta bóndanum erfiði, og
afköst eru stóraukin. En um
leið skapast það vandamál, að
fá fólk, sem fært er að stjórna
þessum vélum. Vegna fólksfœð-
ar í sveitunum eru nú börnin
látin aka dráttarválunum og
?þeim tœkjum, sem við þœr eru.
11—12 ára barn er farið að geta.
afkastað með dráttarvél full-
orðins verki. Þetta fer þó eftir
hæfni þess og eftir því hve vel
það hefur verið búið undir þetta
straf. En því miður er það lítil
eða engin kennsla, sem það fær
sumstaðar, því að þekking
bænda á vélurn er auðvitað
misjöfn, , og þá er það hæfni
* ’ , *
barnsins, sem allt á veltur. Sum
börn vinna það vel, að fullorð-
inn gæti ekki betur gert, ea
það eru líka önnur, sem vinna.
þannig, að það er ekki þeim né
aðstandendum þeirra að þakka»
að stórslés hlýzt ekki af.
Börn geta vel lært létta vél-
fræði og meðferð dráttarvéla,
eins og þau geta lært stærð-
j fræði og fleii-a. Það auðveldasta
af dráttarvélarakstri læra 'þau
það fljótt, að hætta er á, að
.hæfni þeirra sé ofmetin. 9—19
ára byrja þau að fá að stýra,
jafnvel aka ein, þess vegpu
þyrftu þau að vera búin að fá
kennslu í undirstöðuatriðunum
í skólanum.
„Tilgangslaust að
setja bann ——
„Það er tilgangslaust, að setja.
bœndum bann með lögum viit
þessu. Þeir vei'ða, margir hverj-
ir, vegna fólksleysis, að láta
börnin aka dráttarvélunum. Það
er ekkert við þessu að segja,
ef börnin væru búin betur und-
ir starfið. Það er vel hægt að
gera létta bók um vélfræði og
meðferð dráttarvéla, og sýo
getur námið verið að einhver^u
leyti verklegt, t. d. hæfnis-
keppni milli barna, og þá mætti
veita smáverðlaun. Þannjg
mundu þau fá rneiri áhuga fyr-
ir þessu námi. Þau vei'ða að
læra það, að dráttarvélin ef
ekki leikfang, heldur stórhœttu.
legt tœki, ef illa er að verið.
Því vil ég skora á ykkur, bænd-
ur, að þið hi'indið þessu í fram-
kvæmd sem fyrset, því að þetta
er það, sem koma á.“
Hver er sá?
Það verður að játa, að höf-
undur viðurkennir hættuna, og
að kennsla og þjálfu sé nauð-
synleg, en það er að mínu vjti
alveg fráleitt, að byrja á svo
ungum aldri sem höf. gerir ráð
fyrir, og hugmyndin um að
kenna þetta í barnaskólum, er
vægast sagt hæpin. Því ekki að