Alþýðublaðið - 30.11.1928, Blaðsíða 2

B
AEPÝÐUbliAÐIÐ
Enska lánið.
Rannvernlegir vextir verða nærrl 7o/o. Bærinn á að
skuldbinda sig til að verðsetja ekkert af eignunum
sinum án samþykkis lánveitanda.
„Enska Iáníð“, sem Magnns Gnðmundsson tók 1921,
gerir erfiðara að ná hagfeldnm lánskjðrnm.
Fnndar
á morgun laugardag 1. n. m. kl. 81/s í fundarsaí
Templara við Bröttugötu (áður Gamla Bió).
Dngskrá:
1. Félagsmál.
2. Erling Ólafsson: Einsöngur. Bjarni Þórðarson
við hljóðfæríð,
3. Framhaldsumiæður um fyrirspurn viðvikjandí
niðuijöfnunarnefnd Reykjavíkur.
4. Önnur mál.
Sfjérnin.
Eins og kunnugt er, hefir niöur-
jöfnunarnefnd og borgarstjóii tek-
ið sér bessaleyfi til þess að jafna
iniður á bæjarmenn á 6 'siðustu ár-
um um 720 þús. kr. meiru en
hagsáætlunum þessara ára.
Þessu fé hefir svo borgarstjöri
ráðstafað án þess að nokkur á-
kvæði hafi verið sett í fjárhags-
áætlun um það, hvernig því skyldi
Varið. Ef að bæjarstjórn hefði
gert ráð fyrir þessunr tekjuin, þ. e.
haft útsvörin þeim mun hærri í
áætiuninini, engu hærri í reynd-
inni, hefði hún auðvitað jafnframt
sagt fyrir um til hvers fjárhæðin
skyldi notuð. Sennilegt er, að
hún hefði ákveðið að leggja féð
til t. d. barnaskóiabyggingariinnar,
sundhallarinnar, hitaveiíunnar eða
annara slíkra framkvæmda. Það
er að segja, til þeirra frarn-
kvæmda, sem nú á að taka alt
að 1 millj. kr. lán til að gera.
Ef bæjarstjórn héfði haft fé þetta
til ráðstöfunar og gengið rfkt eftir
því, að borgarstjóri fylgdi ná-
kvæmlega fjárhagsáætluninni,
hefði óefað á þessum áium verið
áætlað svo mikið fé til þessara
framkvæmda, að lítið eða ekkert
hefði nú þurft að taka að láni.
Það er alt af neyðar-
úrræði að taka fé að láni til að
greiða með venjuleg útgjöld bæj-
aiins eða koma upp óarðberandi
fyrirtækjum, þótt nauðsynleg séu.
SlíkaT framkvæmdir er eðlileg-
ast að greiddar séu af árlegum
tekjum bæjarins. Hinsvegar er
sjálfsagt að nota Iánstraustið, þeg-
ar um það er að ræða að koma
upp arðberandi fyrirtækjum, eins
og t. d. rafmagnsstöð fyrir bæ-
inn o. þ. h.
En nú er komið sem komið er.
Framkvæmdir þessar ntega ekki
bíða lengur; þær hafa þegar beð-
ið alt of lengi. Þó að auðveldlega
hefði mátt fá nægilegt fé til þeirra
með útsvörum, með því að taka
það t. d. á 5—6 árum, þá er tæp-
lega hægt að hækka útsvörin um
alt að 1 millj. króna á 1 ári
vegna þéssara framkvæmda ein-
göngu. ,
Er því nú ekki, um annað að
gera en að taka féð að láni að
xneiru eða minnu leyti.
En fjárhagur bæjarinis er ekki
svo þröngur, þrátt fyrir ait, að
hann þurfi að sætta sig við htvaða
ökjör sem er.
Tilboð það um 45 þús„ stpd.
Mn (um 1 millj. kr.), sem borgar-
stjöri útvegaði í utanför siuni, er
vægast sagt þannig, að það er lítt
aðgengilegt.
Raunverulegri vextir verða
hhrtnær 7%, eða pvi nær hinir
sðmu og forvextir Landsbank-
ans eru nú af smávíxlum, sem
hann kaupir af Pétri og Páli.
Auk pess á bærinn að skuld-
bínda sig til að veðsetja ekki
eignir sinar án sampykkis lán-
veitanda.
Þegar borgarstjóri var spurður
að því á bæjarstjórnarfundi í
gær, hverjar ástæður væru til
þess, að honum hefði eigi lánast
að fá hagfeldara lánstilboð, af-
sakaði hann sig með því, auk
annars, að „Enska lánið“, sem
Nagnús Guðmundsson tók fyrir
rikissjóð 1921, hefði gert sér
miklu erfiðara fyrir um að fá
hagstæð lánskjðr.
Allir muna ókjörin á „Eniska
láninu '. Afföllin voru svo gífur-
Zeg og umboðsþóknunin svo ríf-
leg, að ríkið fékk ekki nema lið-
iega 4/5 hluta lánisinis útborgað,
Vextirnir eru samt 7«/o af láns-
upphæðinni allri. Auk þess eru
tolltekjur ríkissjóðsins veðsetíar
fyrir láninu.
Lán þetta var samrrarlega dýrt
og fór mest í íshradsbanka. En
nú er það komiö ^ daginn, að
dýrleiki þess er enn ekki fuil-
metintn, og verður- líklega seint
metinn til fulLs. Enginn geíur
reiknað út, hve mikið fé íslend-
ingar verða að gneiöa vegna óhag-
stæðra lánskjara erlendis, sem
eru bein afleiðing þessa óhappa-
láns.
Ef að bæjarstjórnin samþykkir
að ganga að þeim.hörðu lániskjör-
um, sem sett eru fyrir þessu
„Enska láni‘‘ borgarstjórans, er
hætt við, að það verði einaaig til
að spilla lánstrausti ilandsins og
Reykjavikurbæjar erlendis, og er
það vondur ábætir ofan á háa
vexti og kvaðir á eignir bæjanins.
Nú er fjármálaráðherra erlendis
að leita lánstilboða fyrir ríkiissjóð.
Getur það haft áhrif til ills á
þau lánistilboð, ef Reykjavíkurbær
nú samþykkir að taka þessu nijög
svo óaðgengilega tilboði. Hinsveg-
ar er mjög líklegt, ef ráðherran-
um lánast að fá hagfeldara tilboð,
að þá verði það til þess, að bær-
inn geti á eftir eða um leið fengið
svipuð kjör.
Borgarstjóri lét þess getið í
umræðum um' lánið, að sjálfsagt
hefði mátt fá betra lánstilboð, ef
um hærra lán hefði verið að
ræða, t. d. 1 millj. dollara eða
meira.
Nú stendur fyrir dyrum að taka
lán tii Sogsvirkjunariinnar, því að
um aðra leið til að bætá tád fram-
búðar úr rafmagnsskortinum og
lækka rafmagnsverðið, er ekki að
ræða. Virðist því sjálfsagt að leáta
fyrir sér um stærra lán, t. d.
6—8 miilj. króna.
Á næst síðasta bæjarstjórnar-
fundi var samþykt tillaga Haraids
um að fresta til næsta fundar að
taka ákvörðun um það, bvort
gengið skyldi að láiístilboðiinu. I
gærkveldi var svo enn frestað að
taka ákvörðtm um málið, og nqt-
ar fjárhagsnefnd væntainlega þann
frest til að leita fyrir sér um
sæmilegra tilboð.
Hátaðaholdiia
1. desember.
Stúdentar halda árlega 1. des.
hátíðiegan bæði í minniingu dags-
ins og til stuðnings áhugamáli
1 sínu, byggingu Stúdentagarðsins.
Að þessu sinni er dagurimn 10' ára
afnræii fuflveldis íslands og því
sérstakt tilefni til hátiðar.
Stúdentaráðið gen-gst ■ fyrir há-
tíðahöldum, er hefjast kl. I mið-
degis með því, að stúdentar, eldri
og yngri, ga-nga í skrúðfylkingu
með Lúðrasveit Reykjavíkur i if'aK-
arbroddi frá Mensa academica að
alþingishúsinu. Er þangað kemur,
stígur forsætisráöherra, Tryggvi
Þörhallsson, fram á svalirn-ar og
ávarpar mannfjöldann, er vænt-
anlega safnast sarnan við Austur-
völl. Að ræðu forsætisráðherra
lokinni leLkur Lúðrasveitin þjóð-
sönginm og síðain nokkur fleiri
lög, ef veður leyfir,
Meðan þessu fer fram, liggur is-
lendingabók hin nýja eður Sel-
skinna, er svo nefnist, framrni í
anddyri Háskólans. E;ga menn
kost á að rita í hana möfn sín og
varðveita þau þannig um aldir
frá gleymsku og glötun, gegn
endurgjaldi, er renmur i Stúdenta-
garðssjóð.
Kl. 4 síðdegis verða skemtanir
opnar almenningi í báðum kvik-
myndahúsum bæjarins. Verður
fjölbreytt skemtiskrá á báðum
stöðum og ætti enginn, er við get-
ur komið, að setja sig úr færi- að
njöta svo góðrar og ódýrrar
skemtunaí, sem þar er á boðstól-
um. Prófessorarnir Ágúst H.
Bjarnason og Sig. Nordal halda
ræður sinn í hvoru Bíói, Guðm.
Björnsom landlæknir les upp í
Nýja Bíö, en noikkrir ungir stú-
dentar lesa kvæði sín í Gamla
Bíó. Emil Thoroddsen ieikur á
piano og Garðar Þorsteinsson
Samtökin.
Kvöldskemtun F. U. J.
' í Hafnarfirði.
Félag ungra jafnaðarmanna í
Hafnarfirði efnir til kvöldskemt-
unar í Bíöhúsínu þar an'nað kvöld,
og hefst hún kl. 9 stundvíslega.
Félagið hefir aldrei fyr haldiö op~
inbera skemtun, enda er það mjog
ungt, stofnað í febrúarmánuði sL
Nú telur félagið tæpa 30 meúlimi,
en búist er við miiki'lli fjölgun í
því í vetur; ætlar það að haida-
fund í samkoinmsal bæjarims á
sunnudaginn, og er því gott tæki-
færi fyrir unga Hafnfir^nga að|
láta innrita sig í féiagið á skemt-
uninni og sækja svo fundiinn dag-
inn eftir. Til skemtunar verður
annað kvöld ýmislegt það, semi
ungt fólk sækir mest eftir; þaxi
flytur Grétar Fells ræðu, ilesið
verður upp o. fl. o. fl. — Þegar
ungir jafnaðarmenn halda skemt-
anir, verða allir ungi'r jafnaðar-
menn að vera til taks ,sem á
annað horð ætla sér að sækja
skemtun á sama tíma. Margir ung-
ir jafnaðarmenn héðan úr bænuni
ætla sér „suður í Fjörð“ annað
kvöld. Skemtilegast er, að þeir
fari allir í einum höp, eru þéir
því beð/nir að mæta í Alþýðuhús-
inu stundvísiega kl. 8 annað
kvöld.
stud. theol. syngur einsöng i
Gamia Bió, en strokkvartett og
Óskar Norðmann láta til sín heyra
í Nýja Bíó. Loks syngur Stúdenta-
kórinn nokkur iög í báðum Bíó-
unum. Kl. 7 u-m kvöldið hefst
veizla Stúdentafélags Reykjavík-
ur á Hótel Island. Þar verða
ræðuhöld yfir borðum. Rektor
magnificus flytur aðalræðuna, ett
auk hans tala fulltrúar fyrir ail'lá
4t j órn má Laf lokka í iafndinu. Að
borðhaldi loknu verður stiginn
danz fram eftir nóttu.
KI. 9 hefst danzleikur stúdenta
í Iðnö. Þar mun verða gleði og
gaman, æska og yndi, og runninx*
dagur áður heim verði haldið.
Þá er loks að minnast Stúdenta-/
blaðsins, er út kemur þennan dag
og verður seit á götunum allan
daginn. Á því hefir orðið sú bneyt-
ing, að það kemur eftirleiðiis út;
mánaðarlega og hefst 2. árgamgur
þess um næstu áramót. Áskrifta-
listi fyrir nýja kaupendur mun
liggja frammi í anddyri Hásfcól-
ans.