Morgunblaðið - 19.07.1914, Síða 7

Morgunblaðið - 19.07.1914, Síða 7
MORGUNBLAÐIÐ 1191 Frá Alþingi. Neðri deild: Fundur kl. 12 í gær. Foraeti gat þess aö E. P. hefði brott- ferðarleyfi í 2 daga. 1. mál, beitutekja; 3. umr. — Frv. sþ. og afgr. til e. d. 2. og 3. mál, eignanámsheimild og lögreglusamþ. fyr- ir Hvanneyrarhr.; 3. umr. Frumvörpin samþ. og afgr. til e. d. 4. mál, breyt. á girðingal.; 3. umr. — St. St. kvað sór hafa þótt vsent um að frv. kom fram, en þótzt þurfa að koma með brtill. í þá átt, að girðingakostn- aðurinn komi niður á jarðeigendum, nema 2°/0 á ábúanda. — M. Kr. taldi ekki bryna nauðsyn að frv. næði fram að ganga. Sérstakl. fanst honum órótt- látt að girðingakostnaðurinn lendi að nokkuð miklu leyti á þeim manni sem land á að hverri þeirri girðingu sem sett kann að verða, hvort sem honum væri þökk á girðingunni eða ekki. — E. A. sagði að úttektarmenn ættu að meta notagildi girðinganna fyrir þann sem iand á á móti þeim er girðir. Færi sjálfsagt aldrei fram úr helmingi. — P. J. taldi ath.v. að hreyfa við girð- ingalögunum. Fanst breytingin við 8. gr. ekki gera frv. eins sk/rt og af Fáninn. 1. Finnist nokkrum, sem hvatt sé nokk- ursstaðar í ritgerð um mínum til hat- urs, þá lesi hann betur. Til skilnings er hvatt og til trú- ar á framtið þess- arar þjóðar og allra þjóða, sé að eins viljinn til að horfa rétt og réttar. Margt er mér áhugaefni fremur en fáninn. Eins og þetta t. a. m. að fenginn væri maður eða menn til að fræða Dani um það með vísindalegri stillingu og nær- gætni, hverjar muni hafa verið ástæð- urnat til þess, að íslendingar voru helmingi færri um aldamótin 1700 en hundrað árum áður, og hafði þó fækkað enn hundrað árum siðar. Slíkt er vist alveg dæmalaust i sögu nokkurrar Evrópuþjóðar, og ef þessi hryllilega hnignun er aðallega að kenna dönsku verzluninni og stjórn Dana á landinu, eins og mun vera sönnu nær, er það þá ekki of mikið trúleysi á mannlega réttlátsemi og danska menning, að búast ekki við því að Danir mundu, þegar þeir vissu betur málavöxtu, sýna vilja á að bæta fyrir brot for- feðra sinna gegn íslendingum, og rétta þessari mergsognu þjóð þá hjálparhönd sem hún þarf á að halda til viðreisnar, t. a. m. með því að ieggja fram 2—3 miljónir króna í nokkur ár. Það er ekki svo mik- ið sem farið er fram á, þegar þess er gætt, að danskur verzlunararður á væri látið. Sagði að málið hefði þurft að fara í nefud, og hann gæti hvorki samþ. frv. né br.till. Sórstakl. só ekki gott að leggja kvöð á hið opin- bera, ef það só eigandi. E. A. kvað þessi lög geta lagt kvaðir á hið opin- bera eins og önnur. — Br.till. St. St. á þgskj. 124 var svo samþ., og með harmkvælum þó, því að helmingur þ.manna fókkst ekki til að greiða atkv. Frv. svo sþ. og afgr. til e. d. 5. mál, skipun pr.kalla. 2. umr. — Sþ. og vís- að til 3. umr. 6. mál, varadómarar í Id.yfirrótti. — E. A. kvað frv. eiga að efla sjálfstæði yfir- dómsins og taka vanda af landsstj. og lagði til að sþ. það. Frv. svo samþ. með einni smábr. frá nefudinni og því vísað til. 3. umr. 7. mál, enn um skipan pr.kalla. — Vísað til pr.kallan. og 2. umr. 8. mál, br. á póstl., 1. umr. — Vísað til 2. umr. orðalaust. 9. mál, þ.ál.till. um hlutafólög. — Fltnm. Sv. Bj. reifði málið með allítarlegri ræðu. Rakti sögu hl.fél.löggjafarinnar í öðr- um löndum og kvað oss vera orðna á eftir öðrum. Beri þvf nauðsyn til að stj. undirbúi lög um þetta, og verði þá um leið að taka til endurskoðunar 26. kafla hegningarlaganna (svikakafl- íslandi nemur sjálfsagt svo hundruð- um miljóna skiftir. Og dönsku fé yrði ekki betur varið né vaxtasamlegar, því að hér á landi er til það sem meira er vert og ávaxtasamara mun reynast miklu en gull og gimsteinar, efni í hina beztu mannsheila og hina styrkustu likami, sem hér mundu verða, þeg- ar lífsskilyrðin yrðu svo bætt að hið bezta sem í þjóðinni býr, næði bet- ur að gróa. II. Annað sem mér er mikill hugur á að næði fram að ganga, er að ís- lendingar bjóði háskóla Norðmanna kennara í norrænu. Norðmenn eru sú þjóð, sem hverjum hugsandi ís- lendingi hlýtur að vera annast um næst þessari. Þeir eru uppgangsþjóð hin mesta í Evrópu. Ennþá mun lifa þar í landi eitthvað af þeim höfðingsskap, sem stundum kom svo ljómandi skemtilega fram áður, eins og þegar Arin- björn hersir, þessi dæmafái vinur, sem Snorri hefir reist hinn óbrot- gjarnasta minnisvarða, bjargaði lífi Egils, eða þegar Erlingur Skjálgsson »sem öllum kom til nokkurs þroska* sínum vinnumönnum, fekk Ólaf helga til að hætta við að lífláta As- björn selsbana. Og Norðmenn eru fjáraflamenn, eigi einungis af meiri dugnaði, heldur einnig af meira hug- viti enn nokkur önnur þjóð. En þrátt fyrir Sám af Eiði, Mikk- elsen og jafnvel Nansen, sem er mikilúðlegastur þeirra manna sem eg hef séð, þrátt fyrir þá afbragðsmenn í vísindum og skáldskap, sem Norð- menn hafa átt á vorum dögum, og eiga enn, þá er ljóminn yfir Noregi ekki eins bjartur nú eins og ann), sem sé orðinn úreltur, eins og reyndar þau lög öll. — Var svo till. samþ. og afgr. til stjórnarinnar. 10. mál, þ.ál.till. um ráðstafanir gegn útl. út af notkun þeirra á landhelgi og höfn- um hór. — Flutn.m., St. St., kvað till. aðallega framkomna vegna stöðvarskipanna, sem norsku síldveiðamennirnir hefðu á Siglu- firöi. Só það óviðurkvæmilegt, að þeir sem verki síldina úti á höfninni sleppi við öll þau gjöld, sem keppinautar þeirra verða að bera, sem lagt hafa í kostnað til stórra mannvirkja í landi. — Sv. B. mælti með br.till. sem hann átti á þskj. 134 og tekin var til umr. með afbrigðum frá þingsköpum. Hún miðar að því að reyna að ná innfl,- og útfl.gjaldi af vörum sem útlendingar ferma af skipi í skip á höfnum og í landhelgi. Eru það einkum Frakkar, sem við er átt. Kvað ræðum. það ófært, hve vel þeir stæðu að vígi í fiskveiðasamkepninni við oss. — Enn talaði Matth. Ól. um málið. Var svo till. samþ. með viðaukatill. Sv. B. og afgr. til stjórnarinnar. Næsti fundur kl. 12 á mánudag. Dagskrá: 1. Viðauki við lög um skipströnd (113); 3. umr. 2. Vólgæzla (129); 3. umr. 3. Afnám fát.tíundar (26); 3. umr. 4. Skipun prestakalla (34); 3. umr. 5. Dóml. og skjalþ/ð. (132); 3. umr. 6. Lögg. endursk. (133); 3. umr. 7. Br. á bjargráðasjóðsl.; 2. umr. 8. Abyrgð landssjóðs á skipsláni til Eimskipafól. ísl. (118); 1. umr. 9. Stækkun kirkjugarðsins í Rvík (120); 1. umr. 10. Fækkun s/slum.emb. (43, 136); frh. einnar umr. 11. Utibú Landsbankans á Austurl. (106); hv. ræða skuli. Efri deild. Fundur kl. 1 í gær. 1. mál. Frumvarpinu um stofnun kennara- embættis í forntungunum við Háskóla Islands vísað til 2. umr. og nefnd kosin: Karl Einarsson, sr. Sig. Hákon. 2. mál.. Þingsály ktunartill. um prestaköll. Ein umr. samþ. 3. mál. Þinðál.till. um útibú Landsb. á Aust- urlandi; samþ. ein umr. 4. mál. Þingsál.t. um eftirlaun; samþ. ein umræða. Næsti fundur kl. 1 á mánudag. Dagskrá: 1. Varnarþing i einkamálum (stj.frv,. n. 83); 3. umr. 2. Viðauki við 1. nr. 30, 22. okt. 1912 (114); 1. umr. 3. Undanþága Eimskipafól. frá sigl- ingal. (115); 1. umr. 4. Br. 1. nr. 66, 22. nóv. 1907 (116);. 1. umr. endur fyrir löngu, á níundu öld, þegar uppi var þessi Ulfur sem var »maðr svo mikill og sterkr að eigi voru hans jafningjar*, og þó forvitri og fleiri forfeður íslendinga. Vaxt- arbroddur mannkynsins var þá í Nor- egi. En uppgangurinn nú er, þó furðu- legur sé, meiri í atvinnuvegunum en sjálfu fólkinu. Og Norðmenn hafa smánað minningu sinna beztu forfeðra með þvi að taka upp annað mál og miklu verra. Þrátt fyrir auðinnv sem safnast til sumra Norð- manna, (og til útlendinga, sem láta Norðmenn vinna fyrir sig) horfir til vandræða þar í landi sakir f-ess hvað málið er vitlaust og mállýskurnar margar. Hið bezta í norrænu þjóðerni nær ekki að njóta sín, fyrir þessu mál- leysi og þessurn málleysum. Það sem Norðmenn sjálfir kalla landsmál, mundi vera hverjum hinna fornu snill- inga, eins og Þjóðólfi eða Eyvindi, óskiljanlegt, eða því sem næst, og sú trú margra Norðmanna, að ef þeir aðeins tala dönskuna nógu illa, þá sé það norræna, er á misskiln- ingi reist. Her er það nú, sem íslendingar gætu orðið frændum sínum í Nor- egi að hinu mesta liði, og mundi hvergi nærri þurfa eins mikils við og sumir ætla, til að koma þessu máli í gott horf, ef aðeins átökin stefna rétt. Og þó fer fjarri þvi, að oss langi til að fara að islenzka Norð- menn; norska er það sem vér ósk- um að þeir taki upp; er það mál ákafa fagurt og hið göfuglegasta, eins og sjá má á þessum orðum eftir Eyvind Finnsson, sem kallaður var skáldaspillir, ágætan mann: Lék við ljóðmögu, skyldi land verja gylfi hinn glaðværi stóð und gollhjálmi. Satt er það, að mál þetta er hið likasta íslenzku, en þó er þetta norska, og Eyvindur var alnorskur maður, þó að hann væri frændi Egils og Gunnars. Var hann og náskyldur hinum glæsilegasta af Noregskon- ungum, Hákoni góða, sem kvæðið er um gert. III. Það virðist býsna undarlegt, að Norðmenn skuli ekki hafa sótt eftir íslenzkum kennurum við háskóla sinn. Því að /orwmálið norræna verður ekki lært eingöngu af (omritunnm, þar þarf einnig að koma til þekking á islenzku nútíðarmáli, og menn verða að gæta þess, að nota ekki orðið nýíslenzka of óvarlega við þá sem vita jafnilla og útlendir fræðimenn yfirleitt, að fornmáuð lifir hér enn. Lengi var mér óskiljanlegt þetta áhugaleysi norskra ágætismanna á. íslenzku. En það verður skiljanlegt þegar menn kynnast eitthvað ritum P. A. Munchs, hins fræga norska sagnaritara. Orð Munchs voru mjög mikils metin, og hann segir berum orðum, að málið á Islendingasögum sé ekki íslenzka, og að »mállýzka« vor íslendinga sé ekki eins lík forn- málinu norræna eins og dalamálin norsku. Þegar eg las þetta, þá var undr- un minni lokið; eg hætti að furða mig á því, að norskir þjóðernis- frömuðir skyldu ekki hafa kvatt ís- lendinga til liðs við sig. En nú hófst ný furða, nfl. á þvt, að íslenzkir fræðimenn skyldu ekki af afli og þó með forsjá, hafa mótmælt syona stórskaðlegum vitleysum, heldur þvert á móti of víða látið leiðast af skoð- unum Munchs, og hefði sú furða þó verið meiri mikiu, ef mér væn

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.