Morgunblaðið - 15.04.1917, Page 5

MORGUNBLAÐIÐ
S
inga. Og það beið í þvögu framan
við brauðsölubúðirnar til þess að
reyna að fá keyptan svolitinn bita
Og altaf fjölgaði þeirn sem biðu og
óánægjan fór vaxandi.
Menn sem vinna í hergagnaverk-
smiðjum Putiloffs hafa sagt rr.ér frá
þessari sögu: Hinar miklu verk-
smiðjur hafa um 50.000 veikamenn,
og þær framleiddu meira af her-
gögnum á mánuði, heldur en hægt
er að senda hingað frá Englandi á
einu ári. Skömmu eftir að ófriður-
inn hófst, vildi verksmiðjan flytja
sig til Suður-Rússlands, þar sem
nóg var af ko!um, stáli og matvæl-
um. Stjórnin skarst í leikinn og
verksmiðjan varð að hætta við fyrir-
ætlun sína. Og afleiðingarnar komu
fljótt í ljós. Verksmiðjuna skorti
eldivið, stál og matvæli. Sameign-
arfélög verkamanna, sem sáu um
uthlutun matvælanna, gátu eigi selt
brauð. Og þá er verkamennirnir
fóru heim til snæðings, fengu þeir
ekkert að eta, en konur þeirra og
dætur stóðu allan daginn hríðskjálf-
andi af kulda fyrir framan sölubúð-
irnar og biðu þess að opnað væri.
Protopopoff, fyrverandi innamík-
isráðherra óg fylgifiskar hans, vissu
það vel að uppreist var i nánd.
Þeir héldu að hún mundi brjótast
út i Ijósum loga, þegar »dúman«
kom saman aftur í lok febiúarmán-
aðar, en þá bar ekki neitt á neinu.
Rússar ætluðu að þola mótlætið
lengur möglunarlaust.
En Protopopoff misskildi þetta al-.
veg og gaf keisaranum ranga hugmynd
um ástandið. Kvaðst hann hafa
kipt öllu i lag með ýmsum hern-
aðarráðstöfunum og með því að
láta handtaka nokkra foringja verka-
manna. Og keisarinn hélt til her-
stöðvanna, fullviss um það, að alt
væri í beztu reglu.
Og eg skal bæta því við, að þetta
var álitið alls staðar. Eg fór til
Moskva og ætlaði að vera þar í
nokkra daga. Þar var brauðskort-
urinn enn verri heldur en í Petro-
grad. En enginn bjóst við skyndi-
legri stjórnarbyltingu.
Miðvikudaginn 7. marz var ein-
hver órói í loftinu. Nokkrar Kó-
sakkaherdeildir sáust á götum borg-
arinnar, en borgarlýður var hinn ró-
legasti. En , daginn eftir var krökt
af fólki á öllum aðalstrætnnum.
Stjórninni skaut nú skelk i bringu
og þá um kvöldið tilkynti hún það,
að undir eins skyldu gerðar alvar-
legar ráðstafauir til þess að útvega
matvæli, i samráði við fulltrúa Zem-
stovanna og forseta beggja þingdeilda.
Riddaralið var allsstaðar á ferðinni.
Margar brauðsölubúðir voru ræudar
og sumstaðar kom upp eldur.
A föstudaginn var rætt um fæðu-
skoitinn í »dúmunni« og kom öll-
um ásamt um það að útlitið væri
ískyggilegt. Landbúnaðarráðherrann
Rittitch bar sig illa út af því, að
yfirsj’ónir fyrirrennara sinna væru
iátnar bitna á sér. Þenna sama morg-
°u var múgur og margmenni með
uiesta móti á strætum og torgum,
en fór eigi með neinum óspektum
og söng jafn vel ættjarðaisöngva og
lofkvæði um keisarann. Lögreglu-
liðið reyndi að halda verkamönnum
kyrrum í þeim borgarhlutum þar
sem þeir áttu heima, en hermenn
héldu kyrru fyrir í skálum sínum.
A laugardaginn var ástandið óbreytt
nema hvað lögregluliðið notaði ein-
staka sinnum byssur og vélbyssur
og Kósakkar og fótgönguhð var kall-
að til hjálpar, en vildi ekki fara hörðu
fram við múginn. Seint um daginn
neyttu þó sumir hermennirnir vopna,
en sumir neituðu að hlýða og drápu
einn liðsforingja. Múgurinn lék lög-
reglumennina grátt og voru sumir
drepnir.
A sunnudagsmorguninn gaf Khaba-
loff hershöfðingi út tilkynningu um
það, að hermenn mundu látnir tvistra
múgnum éf hann safnaðist saman á
götunutn. Og þá fór nú útlitið að
verða ískyggilegt. Fólkið gat eigi
fengið brauð, og hafði mist alt traust
á stjórninni. Blöðin komu ekki út
á sunnudagsmorgun og enginn vissi
neitt um það hvað fram hafði farið
á fundi »dúmunnar«. Protopopoff
lézt vera veikur og hafðist við í skrif-
stofu innanríkisráðaneytisins um dag-
inn.
Á sunnudaginn hófst stjórnarbylt-
ingin. Nokkrar hersveitir lífvarðar-
liðsins, sem er í skálum rétt hjá
Taurishöll, gerðu uppreist, myrtu
þann foringjann er verst var þokk-
aður og gengu í lið með múgnum.
»Dúman« kaus bráðabirgðafram-
kvæmdanefnd. Stjórnin hafði að
visu mikið herlið á sínu bandi enn
þá, en allsstaðar var bezta samkomu-
lag milli þess og lýðsins.
Öll urnferð strætisvagna og bif-
reiða stöðvaðist. Pavlovsky varðlið-
ið skaut á lýðinn á Nevskytorgi og
drap og særði um 100 manns. En
þessi sama herdeild sneri síðár við
blaðinu og gekk í lið með »dum-
unni.«
Lögregluliðið, sem hafði tekið sér
stöðvar hingað og þangað á húsa-
þökum, tók nú til að skjóta i ákafa.
Framkvæmdanefndin hafðist við í
Taurishöll og lét herlið sitt vernda
sig. Uppreistarmenn höfðu eigi tek-
ið höndum saman eða komið neinu
föstu skipulagi hjá sér, hvorki her-
menn né alþýða.
A mánudaginn var það sýnt hvern-
ig fara mundi. Þá gengu næstum
því allir hermennirnir til liðs við
uppreistarmenn. Rodzianko forseti
»dúmunnar« simaði þá til keisarans
og skoraði á hann i síðasta sinn að
verða við kröfum þjóðarinnar og
veita henni þær réttarbætur, sem hún
krefðist. En svarið kom ekki og
um kvöldið var það ?ýnt að eigi var
hægt að koma á neinni málamiðlun.
Og á þriðjudaginn tóku uppreistar-
menn á sitt vald allar skrifstofur
stjórnarinnar, opinberar byggingar og
hallir.
Afsetning keisarans.
Meðan þessu fór fram í Petrograd
var Nikulás keisari á heimleið. En
á Bologoe-járnbrautarstöð, sem er
miðja vega milli Moskva og Petro-
grad bárust honum þau tíðindi, að
honum þótti ráðlegra að hverfa eigi
til höfuðborgarinnar fyrst um sinn.
Hann hélt því til Pskoff, sem er
miðja vegu milli Petrograd ogDwinsk.
Þar hefir Ruzsky hershöfðingi her-
búðir sínar. Það er mælt að þá er
keisarinn kom þanga5*, hafi hann sagt
við fylgdarlið sitt: »Alda stjórnar-
byltingarinnar mun liklega sópa
burtu einveldinu«.
Rodzianko fól þeim Alexander
Gutchkoff og M. Shulgin fulltrúa
afturhaldsmanna, að fara til herbúða
Ruzskys. Komu þeir þangað á fimtu-
daginn. Keisarinn tók í móti þeirn
í Iítilli og dimmri stofu. Hann var
mjög fölur og þreytulegur, en hinn
rólegasti. Snéri hann sér þegar
að Gutchkoff og mælti: »Segið mér
allan sannleikann«.
Gutchkoff svaraði:
»Við erum komnir hingað til þess
að skýra yður frá þvi, að allur her-
inn í Petrograd er á okkar bandi.
Það er þýðingarlaust að senda þang-
að fleiri hersveitir. Þær munu ganga
i lið með okkur undir eins og þær
koma.«
»Eg veit það,« svaraði keisariun.
»Og hersveitunum hafa þegar verið
gefnar skipanir um það að halda
aftur til vígstöðvanna.*
Efdr litla þögn spurði hann svo:
»Hvað viljið þér að eg geri?«
»Yðar hátign, þér verðið að leggja
niður völd í hendur ríkiserfingjans
og Michaels bróðir yðar sem for-
ráðamanns hans. Það er vilji nýju
stjórnarinnar, sem við erum nú að
koma á fót undir forystu Lvoff
prins.«
»Eg get eigi skilist við son minn,«
mælti keisarinn og var mikið niðri
fyrir.« Eg skal fá bróður minum
völdin í hendur.«
Og svo mælti hann eftir nokkra
þögn, eins og ekkert væri um að
vera:
»Viljið þið ljá mér pappir«.
Og eftir nokkra stund var skjalið
ritað, þar sem keisarinn sagði af sér
völdum og afsalaði ríkiserfðum fyrir
hönd sonar sins. En áður en hann
undiriitaði það, ritaði hann undir út-
nefningu George Lvoff, sem forsæt-
isráðherra. Svo stóð hann nokkrá
stund og draup höfði. En síðan greip
hanu pennann og ritaði hiklaust
i síðasta sinni nafn sitt, sem keisari
alls Rússaveldis — undir ríkisafsal
sitt og sonar síns.
Nýja stjórnin.
Hún var i raun og veru þegar
mynduð, þá ei keisarinn fól Lvoff
að koma henni á fót. Hana skipa:
George Lvoff prins, forsætis og
innanrikisráðherra.
Gutchkoff her- og flotaraálaráð-
herra.
Miliukoff utanríkisráðherra.
Terestchenko fjármálaráðherra.
Imanuilofl fræðslumálaráðherra.
Shingareff landbúnaðarráðherra.
Nekrasoff samgönguroálaráðherra.
Kerensky dómsmálaráðherra.
Konovaloff verzlunar- og iðnaðar-
ráðherra.
Wadimir Lvoffkirkjumálaráðherra.
Hámarksverð.
Tafla sú er hér fer á eftir Býnir öll þau
hámarksverð er sett hafa verið og mnn
hætt inn á hana nýjnm hámörknm jafn-
harðan og þan koma, svo að fólk getá
altaf séð hvaða gjald má taka af þvf.
fyrir þessar vörnr:
Rjúpnr
Rjómabnssmjör
Annað smjör ósvikið
Smáfisknr og ýsa óslægð
Þorsknr óslægður
— slægðnr
Heilagfiski
Hvítasyknr hg.
kr. 0.35 hver
— 3.30 kg.
— 3.00 —
— 0.24 —
— 0.28 —
— 0.28 —
— 0.32 —
— 0.40 —
— 1.10 —
Terni u!P
ern tilbúnar og settar inn,vbseði heilir tann-
garðar og einstakar tennnr á Hverfisg. 46.
Tennnr dregnar út af lækni daglega kl.
11—12 með eða án deyfíngar.
Viðta’.stími 10—5. Sophy Bjarnarson.
George Lvoff er nafnkunnur mað-
ur. Hann var áður formaður Zemstvo-
sambandsins, sem hefir stuðiað svo
mjög að því að Rússar hafa getað
haldið uppi ófriðnum fram á þennan
dag. Arið i9j4 var hann fremstur
í flokki þeirra manna, sem ráðlögða
keisaranum að koma á stjórnarbót.
Af því varð þó 'eigi þá, uppreist
varð í landinu, en »dúman« var sett
á laggirnar árið 1905. Var Lvoff þá
kjörinn fulltrúi fyrir Tula.
Pavel Nicolaievitch Miliukoff hinn
nýi utanríkisiáðherra er fæddur árið
1859. Hann stundaði nám í Petro-
grad, en varð sögukennari i Moskva
árið 1886. Þá er hann hafði kent
þar í nokkur ár, var honum vikið
frá embætti vegna þess að »stjórn-
málaskoðanir hans væru eigi heil-
brigðar.* Fór hann þá til Sofía og
kendi þar í tvö ár, en fyrir undir-
róður sendiherra Rússa var honum
vikið þaðan. 1899 fór hann til
Rússlands af:ur og fékst þá við rit-
störf og blaðamensku, en var þá
hneptur í varðhald og sat þar um
hrið. Arið 1902 fór haun af landi
burt og dvaldi erlendis í þrjú ár.
En þegar hann kom heim aftur
(1905) tók hanu með lffi og sál
þátt í frelsisbaráttunni og fyrsta
kosningaundirbúningi »dúmunnar«.
Var hann kjörinn fulltrúi í Petro-
grad, en sú kosning var ónýtt og
það var eigi fyr en við þriðju
»dúmu«-kosningar að hann komst
að. — Hann er sagður gáfaður
maður, viðlesinn og kvikar eigi frá
þvi, sem hann hyggur rétt vera.
Alexander Ivanovitch Gufchkoff,.
hinn nýi her- og flotaráðherra er
fæddur 1853. Faðir hans var vell-
ríkur vefnaðarverksmiðjueigandi. Þá
er Gutchkoff hafði lokið námi gaf
hann sig við verzlunarstörfum fyrst
i stað. Árið 1907 var hann kjör-
inn til »dúmunnar« og gerður að
forseta hennar. Þegar sem mest var
ólagið á hergagnaiðnaði Rússa, var
hann gerður að formanni miðstjórnar
heriðnaðarins, sem þá var stofnuð
og þvi á hann það nú að þakka, að
hann hlaut þetta sæti í stjórninni.
Kerensky dómsmálaráðherra er
ákafamaður mikill og hefir gefið
þjóðinni loforð um algerðar umbæt-
ur á öllu dómsmálastarfinu.