Morgunblaðið - 01.01.1919, Page 1

6. argrangpr
Miðv.dag
l
lan. 1919
H0R6DNBLADID
50
töiublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Yilhjálmur Finsen
ísaf oldarprentsmið j a
Afgreiðslusími nr. 500
Gleðilegt Nýár!
Nýársljóð.
Hvað skilur þú eftir, ár? —
Blóð og sorg og sár,
söknuð, dauða og tár.
— Heiminn hrundan í rústir
>— í rústir.
— Hverf þú í djúpin, dapra ár. —
Bunar af vængþyt hins nýja,
veröld um hjartað skal hlýja.
■— Það brýst fram sem sól milli
skruggu skýja.
Velkomið, velkomið, unga ár,
með óskir og þúsund drauma,
sólskin og fallandi flauma. —
Sérðu’ ekki mannkynið krjúpa á kné,
og kalla á lífsins strauma
yfir sín vanhelguð vé?
Velkomið, velkomið, ár!
Veistu um öll þau sár,
sem þú átt að græða — græða?
Um ísa, sem áttu’ að bræða?
— Hið gamla lét heiminn í rústir
hrapa,
lét hugsjónir tapa —
en þú átt að skapa — skapa.
— Velkomið, velkomið, ár —
til að lífga og leysa,
lyfta og reisa
viltan veraldarlýð,
eftir frost og fellibyls hrið.
JÓN BJÖRNSSON.
H ~ VV.
-KJLV. JL.
Leikhúsið.
Lénharður fógeti eftir E.
H. Kvaran hefir nú verið tekinn til
leiks á ný með breyttri hlutverka-
skrá frá því sem var fyrir 5 ár-
um, að því er flest lilutverkin
snertir.
Hr. Jens B. Waage leikur nú að-
alhlutverkið. Það eru tilþrif meist-
arans, sem auðkenna leik hans nú
sem. endranær, og þann Lénharð,
sem liann vill sýna, sýnir hann
einnig svo, að unun er á að horfa.
Leiknin í leik hans er orðin hon-
um svo samgróin að hann ber
höfuð og herðar yfir alla „leik-
bræður“ sína. Hins vegar mimu
margir hafa búist við, að ránsmað-
urinn danski væri öllu harðneskju-
iegri eu hr. Waage lætur liann
vera. En sínum augum lítur hver
á silfrið.
Eystein leikur Ragnar Kvaran,
og fer hann yfirleitt mjög laglega
með hlutverkið, þó vandasamara
sé en flest önnur. Oðru máli er að
gegna um Selfossbóndann og Kot-
strandarkvikindið. Máifæri og all-
ir tilburðir bóndans voru óeðlileg-
ir og leikarinn samlagaðist ekki
iilutverkinu nema stöku sinnum.
Það er meiri vandi að leika bænd-
ur en margur . hyggur, áhorfend-
urnir þekkja þá og- því má ekkert
út af bera, svo að þeir reki ckki
í það augun. Bændurnir í leikimm
voru lélegir nema Stefán Runólfs-
son, hann var „ekta“. Og Kot-
strandarkvikindið! Það var maun-
rola, en ekkert k v i k i n d i, seni
Friðfinnur Guðjónsson sýndi. Var
furðulegt að jafngömlum og vön-
um leikara og' honum skyldi ('kki
takast betur, ekki síst þegar hlut-
verkið er jafn ljóst frá höfundar-
ins hendi og Freysteinn er. Leik-
andinn ætti að sundurgreina kvilt-
indishugtakið betur en hann hefir
gert, og sjá hvort hann finnur ekki
meira.
Höfðinginn Torfi í Klofa sker úr
bændaþyrpingunni. Og leikandan-
um, sem gaf honum lífið í þetta
sinn, hr. Ágúst Kvaran, tókst á
annan og betri ve'g en bændaleik-
endunum. Leikur hans var Torfa
samboðinn, og Kvaran lyfti vel
þungum arfi eftir Andrés heitinn
Björnsson. Þá var einnig höfð-
ingjabragur á húsfreyjunni í Klofa,
í höndum frk. Soffíu Guðlaugsdótt-
ur, en að sumu leyti virtist hún
ekki kunna sem bezt við hlutverk-
ið, á köflum.
Jón Vigfússon lék Magnús bisk-
upsfóstra, heldur bragðlítið lilut-
verk, og gerði það laglega, en
fremur dauflega.
Guðný, bóndadóttirin á Selfossi,
var sem fyr leikin af frú Stefaníu
Guðmundsdóttur og er óþarfi að
taka fram að það var snildarlega
gert. Hún var klædd eins og kongs-
dóttirin í ævintýrinu, en Sélfoss-
bóndinn var enginn konungur og
leikurinn ekkert ævintýri. Að vísu
er hún „dís drauma Lénharðar“ og
hefir dvalið með landsins mestu
höfðingjum, og í öðru lagi er það
títt, að fegra búninga í söguleg-
um leikjum. Eu mér fanst fullmik-
ið að þessu gert.
Lénharður fógeti á eflaust margt
kveldið ólifað í vetur. Hefir hann
síðan annan jóladag verið leikinn
4 sinnum, ávalt fyrir fullu liúsi.
Af „stemningu’ ‘ áhorfenda -er al-
drei hægt að ráða neitt, nema
fyrsta kvöldið sem leikið er. Vér
erum svo fálátir, fslendingar.
Quidam.
Erl. simfregnir
(Frá fréttaritara Morgunblaðsins)
Khöfn, 28. des.
Frá Þýzkalandi.
Frá Berlín er símað, að ráðu-
ueyti Eberts sé enn við völd.
Sjóliðsmenn þeir, er keisarahöll-
ina tóku, hafa neitað að gefa hana
upp aftur.
Blöðin hafa aftur fengið leyfi til
þess að koma út.
Prinz Friderich Karl af Hessen
hefir afsalað sér konungdómi í
Finnlandi.
Gengi erlendrar myntar.
Sænsk króna-............... 108.85
Norsk króna................ 104.65
Mörk ....................... 46.75
Pund Sterliug............... 17.68
Dollar ...................... 3.72
Bæjarstjórnarfundir
Lán til rafmagnsstöðvar
Reykjavíkur.
27. þ. m. var boðað til auka-
fundar í bæjarstjórninni og fundur
haldinn á skrifstofu borgarstjóra.
Var skýrt þar frá tilboði um lán
til rafmagnsstöðvar bæjarins og
hver lánskjörin væru. Eru þau með-
al annars, að lánið yrði veitt með
öþá % rentu, útborguð 95 % af
upphæðinni, afborgunarlaust þrjú
fyrstu árin, borg'ist svo með jöfn-
run afborgunum á 20 árum.
Til tryggingar er krafist, auk á-
byrgðar bæjarins, fyrsta veðréttar
í stofnuninni, ábyrgðar landssjóðs
og verkfræðingseftirlits við bygg-
ingu stöðvarinnar.
Lánsupphæðin er 2 miljónir
króna.
Samþykti bæjarstjórnin að ganga
að þessum skilyrðum og taka lánið.
30. þ. m. var annar aukafundur
haklinn á venjulegum stað og tíma.
Var þar samþykt við aðra umræðu
áætlun um tekjur og gjöld hafnar-
sjóðs fyrir næsta ár.
Gjaldskrá fyrir sorphreinsim og
salernahreinsun
var samþykt eftir tiilögum vega-
nefndar. Gjaldið skal miðað við
vifðingarverð húsanna til bruna-
bóta og vera 3 %c af virði þeirra,
er húseigendur greiði í bæjarsjóð
árlega. Af húsum, er virt hafa ver-
ið eftir 1. jan. 1917, skal gjaldið
tekið af 70 % af virðingarverði
þeirra.
Hreinsanir fara frarn vikulega.
Um skipun lögregluliðsins og laun
lögregluþjóna
urðu allmiklar umræður. Borgar-
stjóri skýrði fra því, að ekki væri
hægt að launa núverandi lögreglu-
;)jóna samkvæmt tillögum lög-
reglustjóra, þar km fjárhæðin, er
1il þess væri ætluð á fjárhagsáætl-
uninni, væri of lág, 20 þús. kr., en
þyrfti að vera 23 þús. kr„ en þar
með væri talin laun yfirlögreglu-
manns, kr. 2500.00. Benti hann á
hver laun lögregluþjónar gætu haft