Morgunblaðið - 08.01.1919, Blaðsíða 1

Miðv.dag
8
jan. 1919
H0R6UNBLADID
6. r»
56
Ritstjórnarsími nr. 500
Erl. simfres;ríir
(Frá fréttaritara Morgunblaðsins)
Khöfn, 6. jan.
Mackensen
hershöfðingi er nú herfangi banda-
manna í Saloniki.
Hertling dauður.
Hertling, fyrverandi kanslari í
Þýzkalandi, er látinn.
Nýjar óeirðir
hafa orðið í Berlín. — Ukraine-
menn sitja um Lemberg.
Landar erlendis.
Dóra og Haraldur Sigurðsson
héldu hljómleika hér á laugardag-
inn. Dómar allra blaðanna óvenju-
lega góðir.
Kolaverð lækkar
Samkvæmt auglýsingu hér í
blaðinu í dag frá Landsverzlun og
H.f. Kol og Salt, lækkar kolaverð-
ið nú um 75 krónur á smálest
hverri. Áður kostuðu þau kr. 325.00
smál., en nú kr. 250.00.
Er þetta eigi lítil lækkun svona
í einu, og má búast við því, að
landsverzlunin verði þarna fyrir
stórtapi, því að „Tíminn“ segir á
laugardaginn, að kolin kosti hing-
að komin kr. 321.20 smálestin og
álagning landsverzlunar hafi því
verið kr. 3.80 á hverja smálest að
öndanförnu. Eftir því ætti tapið —
hreint tap — að verða kr. 71.20 á
hverri smálest af þeim kolum, sem
iandsverzlunin á hér nú.
Að austan.
(Niðurl.)
ðlafur Isleifsson.—Mér er kunn-
’bít um það, að nágranni minn,
lafur læknir Isleifsson í Þjórsár-
túni> hefir orðið að leggja svo á
1 líknarstarfinu, að það virðist
.aagt fram yfir mannlegan skiln-
að botna í því, hvernig hann
Finsen II ísafoldarprentsmiðja
Ritstjóri: Vilhjálmur
skidi hafa haldið það út. Nætur
og daga hefir hann verið á ferð-
inni, ekki einungis hérna um ná-
grennið, heldur og upp um Hreppa,
Tungur og Flóann, austur um
Holt, upp á Land, niður í Þykkva-
bæ og jafnvel austur í Landeyjar.
Sólarhring eftir sólarhring kom
honum varla svefn á brá. Þegar
liann kom heim var sjaldnast um
nokkura livíld að ræða, og naum-
ast að liann gæfi sér matfrið.
Eitt sinn hitti eg hann snemma
morguns. Þá var hann að koma
ofan úr Hreppum og á f jögur heim-
ili hafði hann komið í frameftir
leiðinni. Þá var hann búinn að vera
að heiman frá því um miðjan dag
daginn áður og engrar hvíldar
notið. „Ertu nú ekki orðiim þreytt-
ur?“ spurði eg. „O-nei, ekki svo
mjög, en eg held nú samt að eg
gæti soínað núna,“ sagði hann
hrosandi, „En áður þarf eg að af-
greiða meðul á 9 heimili — og svo
bíða kanske einhverjir heima,“
bætti hann við um leið og hann
rétti mér höndina og hrökti hest-
inum heim á leið. Og það biðu hans
menn og hestar þegar heim kom.
Tvær stundir var hann að afgreiða
meðulin og veita ráðleggingar, Svo
hélt hann af stað. Eg sá að hann
reið fram með á, í fylgd með tveim
mönnum. Og allan þann dag var
hann frammi í Flóa — suður í
Pörtum — og kom ekki heim fyr
en um miðnætti. Þá var meðala-
afgreiðslan og allar ráðleggingarn-
ar eftir. En nokkru fyrir fótaferð
næsta morgun var hann þotinn upp
á Land. Og þannig var það oftar.
Um þriggja vikna skeið hittist
hann eiginlega aldrei heima, nema
á meðan hann var að afgreiða
mennina. Og það segja menn og
fullyrða, að nokkuð myndi á ann-
an veg hafa skipast, hefði hans ekki
notið við, og þeir bæta því við,
og margir af eigin reynslu, að
þ e i r, sem lífið eigi honum að
launa að þ e s s u sinni, verði ekki
tölum taldir. Slíkur bjargvættur
reyndist hann.
Of fáir læknar.—Og hinir lækn-
arnir lágp heldur ekki á liði sínu,
eftir því sem sögurnar berast. En
um það er mér sjálfum ekki jafn
kunnugt.
En þó að læknarnir væru allir
af vilja gerðir og alt af á ferðinni
milli sjúklinganna, komust þeir
ekki nándarnærri yfir að hjálpa
öllum þeim f jölda, er leitaði þeirra.
Það er ofvaxið f j ó r u m mönn-
um, að kveða niður vald Dauðans,
þegar ríki hans nær frá Guðna-
steini að Hellisheiði. Það hlýtur að
skiljast, að margir hafa orðið að
vera án læknislijálparinnar, þegar
Dauðinn er jafn hraðstígur og víð-
faðma, og sjálfsagt munu ekki all-
fáir af þeim, sem í valinn hnigu,
hafa dáið án þess að læknir kæmi
til þeirra.
Hjálp að sunnan.—Þetta sá og
landstjórnin og að hennar tilhlutun
mun það hafa verið, að 4 lækna-
nemar frá Háskólanum voru send-
ir austur yfir fjall — meðalalausir
þó — en seinna komu meðulir að
sagt er. Þessir ungu læknar reynd-
ust ágætir, að minsta kosti sumir
þeirra, og gátu sér bezta orðstír.
Og svo útvegaði Sigurður ráðu-
nautur — þingmaðurinn okkar —
vinnukonur, mig minnir fjórar, óg
sendi austur í Flóa til þess að létta
undii* störfin og hjúkra á þeim
heimilum, er álitin voru verst farin.
Og seinna kom Sigurður sjálfur, í
bifreið, til þess að horfa á ástand-
ið og spjalla við oddvitann. Ollu
þessu var þakksamlega tekið.
Blessuð tíðin!—En þó hefðu all-
ar þessar ráðstafanir að litlu haldi
komið, hefði tíðin ekki breyzt, eins
og fyr er ritað. Það var hún, eins
og aftar, sem stærsta hjálpina
veitti. Það var hún, „blessuð tíð-
in“, sem mestur bjargvætturinn
reyndist. Það var hún, sem ork-
una hafði og viljann til þess að
eyða valdi Dauðans og setja hon-
um fðtakefli.....Hefði harðindin
— frostið og norðanbálið — lialdið
áfram v i k u lengxrr, þá má ham-
ingjan vita, hvernig farið hefði.
Þetta sjá menn nri og vita. Sóttin
mikla hefir nú alstaðar mist yfir-
tökin og Dauðinn hefir orðið að
sliðra' brandinn. Sjúkdómstilfellin
fá eða engin. Þó eru mörg heimili,
sem ekki eru búin að ná sér enn.
Og margir, sem enn þá liggja rúm-
fastir, og aði'ir lítt eða ekki starfs-
hæfir, þó ferlivist hafi. Nokkrum
hefir „slegið niður“, en ekki al-
varlega.....Og nú vona allir, að
þessi vágestur sé um garð geng-
inn og' hættan úti...Menn vona
og vona — og reyna að friða sig
með því í lengstu lög!
Böpur jól.—Og mikill varð sig-
ur dauðans, og döpur eru jólin á
mörgu heimilinu......B æ n d u m
á bezta aldri er svift á burt frá
konum sínum og ómálga börnum.
.... K o n u r hrifnar frá litlu
livítvoðungunum og mörg börn
látin eftir m ó ð u r 1 a u s á hjarn-
inu.....Slíkt var starf Dauðans.
.... Alstaðar var hann jafn misk-
unnarlaus. Hlífði ekki þeim u n g u,
er alt lífið áttu fram undan, og
hlóð inyrkri og vonleysi að ö 1 d r-
u ð u foreldrunum, er sjá urðu á
bak einu stoðinni, uppkomnum
syninum. Svona er Dauðinn. Ekk-
ert, sem mýkir skap hans....Tár
og bænir virðir hann að vettugi
og skálmar hljóður og þögull með
herfang sitt .... að Heljarströnd-
um!
Afgreiðslusími nr. 500
Mig brestur heimildir til að teljá
þá og nafngreina, er íátist hafa hér
austanfjalls. Yeit ekki annað en.
það, sem sögurnar gizka á, að
mannfallið muni eitthvað innan við
hundrað á öllu svæðinu. En af ein-
stökum lireppum munu þeir harð-
ast leiknir Ilraungerðishreppur og
Landsveit. Þar mun mannfallið
mest, miðað við fólksfjölda.
Mannskaði!—„En mér finst að
ekki hafi dáið nema einn maður,“
sagði roskinn bóndi og greindur
núna fyrir skömmu, er tíðrætt var
um Dauðann. Og eg skildi vísuna
hálfkveðna og var honum sam-
þykkur. Og það er víst, að margir
hugsa á sama veg, þó að þeir segi
það ef til vill ekki upphátt.
Með G e s t i á H æ 1 i er sá
maður til moldar genginn, er meiri
var og stærri en nokkur hinna, að
minsta kosti hér um slóðir. I hon-
um var slíkur efniviður, að mér er
til efs, að þjóðin og samtíðin hafí
annan’ átt betri og ágætari. Hann
var ekki einungis sveitarhöfðingi
og sjálfkjörinn foringi Árnesinga,
og Sunnlendinga yfir höfuð, held-
ur h 1 a u t hann að verða leiðtogi
þjóðarinnar. Hjá því g a t ekki
farið, hefði hann ekki fallið svo
fyrir aldur fram. Hann virtist
fæddur til þess að verða m i k i 11.
Og í hann voru ofnir flestir þeir
þættir, er afburðamanninn ein-
kenna.
Stórhugur lians og framkvæmdir
síðustu árin spáðu miklu um þá
framtíð, er beið ekki einungis lians
sjálfs, heldur og héraðsins og þjóð-
arinnar í heild sinni.
Og nú er hann þagnaður ....
„dáinn, horfinn“, hann, sem átti
alt lífið eftir.Það er svo ótrú-
legt.
H a n n var langsýnn og bjart-
sýnn, enda virtist alt honum fært.
Engir þeir örðugleikar, er h a n n
mætti ekki sigra. Engar þær hætt-
ur og ógöngur, eð ekki fyndi
h a n n veg yfir þær. H a n n
spenti bogann mun hærra heldur
en nokkur annar, en heill var hann
og óbrostinn, boginn, er hann féll
úr höndum hans. Hver ykkar, sam-
tíðarmannanna, þ o r i r að taka
upp bogann hans og fara með
hann?
„Islands óhamingju verður alt
að vopni,“ kvað Bjarni, er hann
spurði lát Baldvins. Enn þá hefir
öhamingja landsins og þjóðarinnar
borið sigur úr býtum. Að Gesti á
Hæli er sá mannskaði, að
trauðla má hann bætast um sinn,
Einar Sæm.