Morgunblaðið - 21.01.1919, Page 1

Tekj uBkattyrinn
Samkvæmt hinum nýju lögum
um tekjuskatt, liækkar hann nú
mikið á þeim, sem hæstar hafa
tekjurnar. Er það algild regla um
allan lieim, að skattar hækki mikið
eftir því sem tekjurnar eru hærri,
og er það eigi nema sanngjarnt..
Aftur á móti er mönnum AÚðast
hvar gert að skyldu, að skýra
skattanefndum frá tekjum síuum
„upp á æru og samvizku' ‘, en hér
þurfa menn eklti að gera það,
fremur en þeim sjálfum sýnist.
Verður því skattanefnd að renna
blint í sjóinn — á æ 11 a tekjur
manna af handahófi og gera þeim
■ svo skatt samkvæmt þeirri áætlun.
Má nærri geta, að slíltt getur aldrei
nákvæmt orðið. Gerði það að vísu
ekki svo mikið til meðan tekjur
manna voru lægri og skatturinn af
þeim lágur. En nú er öðru máli að
gegna, þegar árstekjur einstakra
Ímanna nema hundruðum þúsunda
króua.
Þetta áætlunarfyrirkomuiag cr ó-
hafandi. Það má þó búast við því,
að skattanefndin áætli tekjurnar
svo ríflegar hjá hverjum manni, að
hún sé þess nokkurn vegiim full-
viss, að þær hafi ekki verið mikið
meiri. Þó er það hvergi nærri alt
af, að húu áætli tekjurnar eins háar
og þær hafa verið — og það er
■ einmitt þ e 11 a, sem veldur því að
menn eru tregir á að gefa upp
tekjur sínar. Þeir búar.t við að
græða á því, að þegja um þær. En
Íhinir, sem órétti þykjast beittir,
kæra auðvitað og fá skatt sinn
lækkaðan — og svo er það búið.
Höfum vér og sannfrétt, að all-
margar kærur út af hinni nýju
tekjuskattskrá. séu þegar komnar
fram.
Tekjuskráin hefir eun eigi verið
lögð saman, en fæsta mun grmia,
hvað hækkmiin er 'gífurleg, saman-
borið við það, sem áður var. Allur
tekjuskattur hér í Reykiavík nam
kr. 26810.75 árið 1915. Var !:ann
miðaður við tekjur manna árið
1913, eða síðasta friðarárið. En nú
eiga fjórir menn, hver um sig, að
gjalda hærri tekjuskatt heldm- en
þessari npnhœð nemur. Hver mundi
hafa trúað því fyrir fjórum árum?

StýíimanRaskólinn.
Eitt af því, sem gera þarf og
það sem fyrst, er að breyta fyrir-
komulagi á kenslu og prófum við
stýrimannaskólann.
Eins cg hann er sóttur nú, sem
væri hann gagnfræðaskóli, þar sem
nemendur fá aðgang-eftir vild, sem
gjörsneyddir eru þeirri nauðsyn-
Iegu þekkingu, sem stýrimanni ber
að liafa, og ætla sér þó að aflolmu
prófi að taka að sér yfirmensku á
skipum, mun endirinn verða sá, að
hvert það skip, er hér ræður menn,
á ekki völ á öðru en stýrimönnum
í hásetaklefann. Sé það íslenzkt
skip, veldur slíkt agaleysi, þar sem
hver einstakur þykist jafn snjall
yfirmönnum og leiðarreikningur
fer fram bæði aftur j og fram í.
Séu það erlend skip, sem ráða hér
háseta, og stýrimenn héðan ráðist
sem slíkir, þá er mjög leitt, skyldu
hinir prófuðu menn reynast það lé-
legir hásetar, að það væri lineysa
fvrir sjómannastétt þessa lands og
alla landsmenn í heild sinni; en
sú verður afleiðingin, geti peir
ekki sýrit sig duglega og djarfa há-
seta, því útlendingar eiga ilt með
að skilja, að stýrimenn hafi eigi
þann kost til að bera.
Hjá þeim er gangurinn sá, að
fvrst er að kunna hásetaverk, áðnr
en hugsað er til yfirmensku, en hér
fer þetta í öfuga átt, þannig, að
fyrst er verið á duggu, þer sem
ekkert f æ s t lært, svo er tekið
próf við rkólann, síðan reynt að ná
í einhver réttindi og síðan er farið
að reyna að kynna sér eitthvað, sem
háseti þarf að kunna. Þessi gangur
er eigi að eins hlægilegur, heldur
er hann skaðlegur. í fyrsta lagi er
hann skaðlegur nemendum s.jálf-
um og í óðru lagi getur ráðning
manna, sem ekki kunna almenna.
vinnu, haft ýms óþægindi í för með
sér fyrir eigendur, vátryggjendur
og fleiri.
Sú skonnorta, sem fimm menn
e.ru ráðnir á til að sigla milli landa,
veröur að komast leiðar siunar með
þessum fimm mönnum. Meiri
vinnukraft þarf ekki, en hann má
heldur ekki vera minni. Þess vegna
má enginn, þegar á sjóiun er kom-
ið, draga sig í hlé. Hásetinn verð-
ur að kunna sitt ætlunarverk, við-
vaningur (Letmatros) sitt og
drengur (Jungmaður) sitt, og
gamalt máltæki er það, að í orða-
bók sjómanna eigi setningin „é g
get ekki‘‘ hvergi að finnast.
Tala skipverja kemur til greina
þegar framgjald skips er ákveðið;
þess vegna verður hver og einn
skipsmanna að kunna það verk,
sem hann ræðst til að vinna á skip-
inu, því eigendur leggja enga
aukamenn til.
Á íslenzkn fiskiskipunum, og ef-
laust annara landa fiskiskipum,
hefir ]mð frá byrjun gengið svo
til, að það sem einn ekki getur,
það er annar látinn gera, og þykir
náttúrlegt, en þegar 'ú—6 meun af
25 gera öll sjómamiaverk. á kútter
og eigi er hægt að £á fleiri til vinnu
vegna vankunnáttu og kæruleysis,
þá er komið of mikið af svo góðn,
enda afleiðingin sjáanleg þann dag
í dag, þar sem sú hngmynd ríkir,
að það sem eg get ekki, ]iað gerir
hinn. Þetta getur verið gott og
blessað þangað til kemur að því,
að e g er stýrimaðnr, sem ekkert
kanri, en h i n n er máske v i ð-
vaningur á skipinu, hann kann
það sem hann á að kumm. og liann
á að gera fyrir mig það verk, sem
eg á að ábyrgjast að sé vel og vand-
lega gert, því eg kann það ekki, þá
er mi kominn öfugsnúður á línuna
og hann veröur að lag’a.
Þ r j ú p r ó f v i ð s k ó 1 a n n
álít eg hið eina ráð til að berjast
gegn þeim hugsunarhætti, að öllu
sé óhætt, að þetta og hitt sé full-
gott, að alt komi í hendi o. s. frv.
Það verður einhvern veginn að
koma í veg fyrir það, að menn ráð-
ist á (einkum erlend) skip sem
stýrimenn og séu sendir í land aft-
ur eftir fáa daga sem óliæfir; slík
vanvirða má ekki eiga sér stað ög
sízt nú, þegar íslendingar sjálfir
fara að flytja vörur á íslenzkum
skipum milli landa. Sé vilji manna
frásneiddur því að vilja læra það
sem atvinnuvegur krefst að knnn-
að sé, þá verða lögin að taka í
strenginn.
Hið eina ráð til þess að kippa
einhverju hér í lag álít eg það, að
á skólanum verði haldin þrjú próf,
sem þeir, er millilandasiglingar
ætla að stunda, verða að leysa af
hendi:
1. annarsstýrimaunspróf,
2. yfirstýrimannspróf,
3. skipstjórapróf,
þannig, að enginn gæti tekið yfir-
stýrimannspróf, nema sá sem sann-
að gæti, að hann hefði siglt annar-
stýrimaður í eitt ár, og enginn
gengið upp til skipstjóraprófs,
nema sá er siglt hefði fyrstistýri-
maður eitt ár. Með þessu móti ynn-
ist það smátt og smátt, að menn
færu að vanda sig og sjá þörfina
til þess. Það er engin ástæða til að
troðfylla skólann vetur eftir vetur,
því landinu er drýgra, að eiga 10
góða stýrimenn, sem kent geta
skipshöfnum sínum verk og skips-
siði, en 100 stýrimenn, sem þurfa
að fá tilsögn og leiðheiningar hjá
hásetum þeirn, sem þeir taka að sér
að segja til verka, því eins og strik-
inu er haldið nú, fer alt í öfuga
átt. —
Fiskiskipstjóraprófið sé eins og
nú er.
Skólatímann þarf að lengja hér
og tvö þurfa prófin að vera á
skólamisseri hverju. Það getur orð-
ið peningasparnaður fyrir marga
og að mörgu leyti aðgengilegra.
Kaup kennaranna má ekki skera
við nogl sér, því það verða menn
að muna, að kenslan er örðug og
umfangsmikil og skóli þessi undir-
býr menn, sem eiga að verða fram-
kvæmdarstjórar við aðalatvinnu-
rekstur landsins (bæði fiskveiðar
og vöruflutning), og þá menn, sem
á erlendum höfnum eiga að halda
uppi heiðri og virðingu þessa lands,
sem eiga að fara svo með hin ís-
lenzku skip, að þau mótmæli því
orði, sem á okkur liggur, að við
séum sóðar.
Áhrif og álit skólans verða mest
og bezt, þegar hann fer að senda
frá sér yfirmenn, sem frá prófborð-
inu geta fari á skip sem stýrjmenn
og sýna sig þar starfinu vaxna. Þá
er skólinn orðinn það sem hann á
að vera.
Reykjhvík, 19. janúar 1919.
Sveinbjörn Egilson.
DAGBOK "|
Stúdentafélagiö heldur fnnd í kveld
kl. í), í Iðnó, uppi. Prófessor Sig. Nor-
dal segir frá Háskólanum í Oxfoid.
Smjörlíkisverksmiðja liefir nú verið
sett á stofn hér í bæ og er tekin til
starfa. Hefir hún bækistöð sína í hús-
um Sláturfélags Suðurlands. Hún er
rekin af hlutaielagi, sem nefnist
„Smjörlílrisgerðin í fíeykjavík‘ ‘.
Dagsbrúnarmenn, sem eru í vinnu
lijá bæjarstjórn, eru kvaddir á fund
í kvöld til þess að ræöa um kaupgjald-
ið í sambandi við þær uinræður, er fóru
fram á síðasta bæjarstjórnarfundi um
það efni.
Myndir frá Kötlugosinu, teknar
austur í Mýrdal meðan gosið var sem
!JKaupirðu góðan hlut,
:'þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.