Morgunblaðið - 24.01.1919, Síða 1

ð. gr
J'östndag
24.
Ían. 1919
72.
tðiublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmnr Pinsen
tsaf ol darpr entsmið j a
Folio: — ÍO.
Motopkuttor 36,27 tonn rreð tvöfsldri danskri
50 hesta >FIeinc- éi, sem er a'æitis c’. eina árs göœul
og ea lilaus. Sk pið viðurkent gott í alta staði, og fyitja því
2 herpínótarbátar af nýjustu og bfztu gerð. En.fremur
herpinót íyrirtaksgóð. Hvorttveggja aðeius 2-gja ára
gamalt og mjög vel með farið.
Verð »ls kr. 64,000. — Tækifærisksup
Væntanlegir kaupendur gefi sig fram nú þegsr.
Sin neh i: Tal-.ímiTis.
„Espholins"
Espholin Go.,
Akureyri.
að, eins og fjárframlögin hafa ver-
Nýr iðnsköli.
Iðnfr;eðin er orðin svo ómissandi
iþáttur í menningu þjóðanna að
efnahagslegar framfarir eru ó-
hugsandi án liennar.
Þeir menn eru að vísu til enn
þá, sem berja höfðinu við stein-
inn og hafa þá skoðun, að vér ís-
lendingar getum gengið gamlar
götur og notað sömu aðferðir og
fyrir heilli öld. En þeir eru fáir
og fer alt af fækkandi. En liinir
eru margir, sem álíta að hægt sé
að nota sér verklegar framfarir
síðari tíma og' verkfæri þau og vél-
ar, sem mannsandinn hefir sett
saman, án þess að þekkja rneðfejð
þeirra að nokkru marki. Þeir „læra
hver af öðrum“ að fara með þær og
meðferðin verður líka eftir því.
Líklega eru vélar hvergi í heimin-
urn jafn illa hirtar og á íslandi,
menn hafa látið þær hirða sig sjálf-
ar, og afleiðingin er sú, að of fjár
hefir gengið í súginn fyrir van-
hirðu.
Iðnaðarmenn munu hafa orðið
fyrstir til jjess að ýta undir stofn-
un iðnskóla hér í bænum. Áður en
hann komst á fót höfðu iðnnemar
ekkert færi á að afla sér bóklegrar
mentunar umfram það, sem j>eir
höfðu lært til fermingar, en eins
og geta má nærri krefjast flestar
greinar iðnaðar töluverðrar þekk-
ingar, ekki síst í teikningu og
reikningi. Iðnskólinn er kveldskóli
og aðaláherzlan lögð á að kenna
teikningu, enda hefir árangurinn
orðið sá, að skólinn stendur sams
konar skólum erjendum fyllilega
jafnfætis í þeirri grein. Um aðrar
námsgreinar er máske öðru máli að
gegna, en þar má tvímælalaust um
kenna barnaskólamentuninui, sem
er afarléleg, einkum í bæjuniun. þó
merkilegt megi virðast. Nemendur,
sem koma inn í Iðnskólann, full-
nægja fæstir þeim kröfum, sem
gerðar eru með lögmn til fullnáðar-
prófs.
Þegar botnvörpungaútvegurinn
fór að aukast hér, varð tilfirman-
legur skortur á vélstjórum handa
þeim. Leiddi það til þess, að st.ofn-
aður var vélstjóraskóli til að búa
menn undir starfið. Afleiðingin
varð sú, að nú munu ekki nema
einn eða tveir útlendir vélstjórar
vera á skipaflotanum, en að vísu
hafa sumir íslenzku vélstjórarnir
lært í Kaupmannahöfn. Er það
furða, hverju skólinn hefir áork-
ið numin við neglur alla tíð. Skól-
inn er tveggja ára skóli, en síðustu
árin hefir eigi nema ðnnur deildin
starfað, meðfram vegna fjárskorts.
Undirbúningsmentunina hefir iðn-
skólinn veitt, en inntökupróf er
ekkert.
Það ræður að líkum, að teknisk-
ir skólar og vélfræðaskólar þurfa
öðrum skólum meira af kenslu-
áhöldum. Kensluáhöld vélstjóra-
skólans eru mjög af skomum
skemti, vegna þess hve lítið fé hann
hefir til umráða og mörg nauðsyn-
le'g áhöld vantar tilfiimanlega. Til-
raunastofa er engin. Mætti sann-
færa menn um það með tölum. að
þessi vöntun hefir bakað landinu
og eiilstökum mönnurn svo mikið
tjón, að segja má með réttu, að
eyririnn hafi verið sparaður en
krónunni fleygt.
Forstöðumaður skólans hefir
farið fram á það við stjórnina, að
skólinn verði aukinn og endur-
bættur á marga lund,að nýjarnáms-
greinar verði teknar upp og áhöld
keypt. Tillögur hans um þetta mál
koma væntanlega til þingsins kasta
í sumar og er mikið undir afdrif-
um þeirra komið. Það er búið að
eyða stórfé yegna vanþekkingar og
mál tii komð að tekið sé fyrir ]iá
óhæfu.
Allar horfur eru á því, að bær-
inn fari bráðlega að byggja raf-
magnsstöð. Þar þarf fjölda manna
með sérþekkingu í rafmagnsfræði,
bæði verkfræðinga' og „montöra“.
En hvar eru þeir? Einstakir menn
eru að raflýsa liús sín. Hverjir gera
það ? Útlendingar — alloftast. Hér
er sú venjan, að ef gera skal eitt-
hvað nýtt, þá þarf að fara til Dan-
merkur eða annað til þess að fá
menn. Hversu lengi á það að
standa ?
íslendingar þurfa að læra fleira
en að fara með gufuvélar og mót-
ora. Og eitt af því, sem uú ríður
mest á er að fá innlendí^mentmiar-
stofnun fyrir rafmagnsfræðinga.
Auðvitað á hún að verða í sam-
bandi við þær stofnanir, sem fyrir
eru af „teknisku“ tagi. Hér jiarf
að koma skóli í líkingu við ,,Tek-'
nikum Mitt\veida“ eða svijiaða
skóla, og þó ekki komi hann allur
í einu, má byrja á því nauðsynleg-
asta, því sem mest kallar að, og
reyna að gera það svo úr garði, að
.fullnægjandi sé. Stjórnin ætti að
gera alt, seni henni er unt, til þess
að greiða fyrir málinu, og öll þau
félög', sem málið varðar, þar á með-
al ekki síst Iðnfræðafélagið ný-
stofnaða, að styðja það sem bezt.
Fyrsta atriðið verður að koma á
samræmi, svo góðu sem unt er, milli
vélstjoíaskólans og iðnskólans, og
auka þá á alla lund. Og ]>ar næst
að bæta við kenslu í rafmagns-
fræði. Það virðist ekkert á móti
því að lærlingarnir á iðnskólanum
fengju eitt árið meiri tíma til skóla-
námsins en nú er, því skiljanlega
eru tvau- kenslustundir á kveldi
ekki mikið handa piltum, sem
þangað koma þreyttir frá vinnu.
Og hvað vélstjóraskólaun snertir,
]>á þajf að hafa þar inntökupróf og
herða á mntökuskilyrðunum, því að
erfitt reynist flestum nemendum
að komast yfir ]>að sem heimtað
er til burtfararprófs, en það muudi
léttast, ef þeir vissu meira er þeir
koma í skólann. Og brýn þörf er
talin á því, að auka við vélfræðina
ýmsum vélum, sem ekkert er kent
Aigreiðslufiími nr. 500
um nú, t. d. Diesel-mótorum.
Minnast má og þess í sambandi
við þetta mál, að eigi má dragast
að koma á sérstöku stúdentsprófi
fyrir þá, sem ætla sér liáskólanám
í verkfræði. Verkfræðingaeklan,
sem hér er nú, ætti að verða til
þess að' sú sjálfsagða ráðstöfun
verði framkvæmd.
Hörmuiegar
heimiiisástæður
Það hefir margur átt bágt hér í
bænum að undanförnu og margur
á bág't enn. Þetta vita allir. Þó
inunu heimilisástæður sumra
hörmulegri heldur en nokkur fær
gert sér í liugarlund, sá er eigi
þekkir ]>ær. Og' skal hér sagt frá
einu dæmi, sem er svo átakanlegt,
að hver sá, sem ekki er alveg til-
finningarlaus fyrir böli annara,
hlýtur að komast við. —
Það er kona hér í bænum, og
gildir einu hvert nafn hennar er.
Hún á heima í hrörlegu húsi — hef-
ir þar eina litla herbergiskytru
fyrir sig og hörn sín tvö. Annað
þeirra er komið dálítið á legg, en
hitt er hvítvoðungur. Faðirinn er
dáinn — lézt úr inflúenzu í sigl-
ingum erlendis. I smnar vann kon-
an fyrir sér ag eldra barninu —-
bar það með sér til vinnuiinar með-
an hún gat unnið. Hún hefir því
ekki lcgið á liði sínu.
Svo kom inflúenzan og skömmu
síðar fæddist yngra barnið — efni-
legur drengur. Þá liafði konan átt
svo bágt, að það sá á henni og eldra
barninu. Og kaldar voru viðtökurn-
ar, seni litli dreiigurinn fékk hjá
heiminum. Það var blátt áfram ekki
neitt til af neinu tægi á heimilinu.
Engin föt, engimi matur né mjólk;
hvorki ljós né hiti. Og systirin var
grátandi af hungri.
Konan á engan að, og mundi
sjálfsagt hafa dáið (og börnin
líka), ef ýmsir brjóstgóðir menn
hefðu ekki rétt henni hjálparliönd.
Hún mundi þó geta séð fyrir sér
og eldra barninu, ef hún hefði það
eitt — og hún vill fegin vinna og
komast af, án þess að lifa á öðrum.
En það getur hún ekki, nemH liún
geti komið yngra barninu í fóstur.
Það urðu mörg börn munaðar-
laus hér í vetur, en þá sýndu reyk-
vískir borgarar enn sem fyrri
drengskap sinn og tóku flest þeirra
í fóstur, og margir tóku sér kjör-
börn. i ill nú ekki einhver höfðing-
Kaupirðu góðan hlut,
l>á mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann,
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
KaupirSu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.