Morgunblaðið - 30.01.1919, Síða 1

ITimtudag
6. argarsgr
Ritstjórnarsími nr. 500
.æs
Ititstjóri: Vilhjálmur Finsen
ísafoldarprentsmiðja
Úr loftinu
Loudon, 29. jan.
Fulltrúar stórveldanna áttu í'und
nieð sér í gær til jiess að ræða um
það, hvað verða ætti um ný-lendur
Þjóðverja framvegis, og um al-
þjóðasambandið.
Fulltrúar Japans, Kína og
brezkra nýleudna létu uppi álit sitt
um nýlendumálið.
Frá Bolzhewikkum.
Eftir símskeytum frá Reval hefir
Lenin verið í Yamborg, skamt frá
Narva, þessa síðustu daga. Narva
er þýðingarmikil höfn við Eystra-
salt, liér um bil huudrað mílur frá
Petrograd. Tóku Eistur hana fyrir
skömmu, en Bolzhewikkar flýðu
þaðan og skildu eftir mikið hcrr-
fang.
Það er fullyrt, að Trotzk.r’ hafi
verið með lier Bolzhewikka, sem
beið ósigur, og liafi nauðulega
komist undan.
Krupp lægir seglin.
Fraiigka blaðið .,Temps“ hefir
það eftir fréttum frá Köln, að
iverksmiðjur Krupps í Essen liafi
hætt smíðum á rafmagnsáhöldum
Úr járhi.
Spartacus-flokkurinn í Wilhelms-
haven.
Símskeyti frá Wilhelmshaven
hermir það, að Spartacus-flokkur-
inn þar háfi gert stjórnarbyltiugu
og tekið á sitt, vald banka og opin-
berar byggingar <>g fyrirskipað her-
rétt gegn andstæðingum sínum.
Allar járnbrautasamgöngur ].afa
verið stöðvaðar.
Frá Portúgal.
Símskeyti, sem komið hafa til
París, herma það, að reglu hafi nú
verið komið á aftur í Portúgal, að
undangengnum fundi allra fulltrúa
flokkanna. Ný stjórn liefir verið
skipuð undir forsæti Senor Jose
Relvas. Lcikhús og sönghallir Iiafa
opnast aftur. Forseti liins iiortú-
galska lýðveldis hefir heimsótt her-
skipið „Armente Nois“, sem tók
þátt í árás lýðveldissinna á kon-
ungsflokkimi í Oporto.
Friðarfulltrúar Þjóðverja.
Þýzk blöð herma það, að Bern-
storff greifi og prins Lichnowsky
verði fulltrúar Þjóðverja á friðar-
fundinum.
Sjönleikur
í Hafharfirði.
).
Þegar maður er seztur á bekkina
á áborfendasviðimi í Hafnarfirði,
])á líður manni betur en á áhorfr
endasviðinu í Reykjavík. Ivlilli
þátta er það upplýst með rafljósi
frá tvcimur ljósahjálmum, sem
slökt er á hvenær sem tjaldið fer
upp. Bekkirnir, sem setið er á, eru
söinu ósköpin á báðum stöðunum.
Eg’ ímyuda mér þó, að bckkirnir í
Hafnarfirði séu heldur skárri. Her-
bergin fyrir leikendurna í Hafnar-
firði eru stórum' mun heilnæmari
og rúmbetri en í Reykjavík.
Aðkomumaðurinn saknar ]x'ss,
að leikfélagið, sem hefir komið
..Afltaugum kærleikans“ á leik-
sviðið, hefir onga prentaða leik-
skrá. Það er líklegt að Hafnfirð-
ingar þurfi hennar ekki með, því
]ieir þekkja leikendurna, og heyra
við og við hvað leikpersónurnar
heita. Eu þegar sömu leikendurnir
stundmn leika tvær persóimr í
leikuum, er hætt við að þær bland-
ist saman í eina fyrir einhverjum,
])ótt Hafnfirðingur sé. Að síðustu
er ]>ess að gæta, að í Hafnarfriði
er svo bjart á áhorfendasviðinu
]>egar tjaldið er niðri, að þar sér
maður til að lesa leikskrána, en í
Revkjavík verða menn að kveikja
á eldsþýtum í sæti sínu til þess að
geta lesið hana. Það er nú reyndar
kultvir mynd fyrir sig.
Leikurinn er íslenzkur. Það er
góð nieining í honum. Nafnið or ó-
viðkunnanlegt; því var hann eklti
nefndur „Afl kærleikans“ eða
„Kraftur kærleikans“, eða það sem
fyrir mér vakir, — eftir að hafa
heyrt farið með leikritið eitt ein-
asta skifti — „Gamla og nýja tíð-
in“. Fyrir aðvífandi leikgest. verð-
ur það aðalefnið í leiknum. \ el
fjáður, fulltíða bóndi, sem býr á
eigin eign, rekur búskapinn með
áníðslu á jörðinni. Hann vill ekki
gera jarðabættTr, þott hann sé bú-
inn að afs’ala sér skóginum á jörð-
iimi til landsins, og þar sé búið að
setja skógarvörð, þá vill hami
höggva skóginn þangað til engin
hrísla.er eftir. Hann fær sekt íyrir
skógarhöggið. Þá er honum boðið
verð fyrir fossimi, og hann selur
haun fyrir enskt gull. Þótt euska
gullið sé fengið, kennir *hann sig
ekki mann til að borga hjúunum
kaupið. Honum finst að maður með
því innansveitarvaldi, sem hann
hefir, eigi að vera þingmaður, og
eigi að geta látið aðra finna til
máttar síns. Til ])ess að fá nógu
marga meðmæleridúr hækkar hann
sveitarútsvar fátæks manns — uþp
á sitt eindæmi — en hann rífur
meðmælendaskrá hans sundur í
bræði og skrifar sig þar ekki. Með
því lætur leikurinn þingmenskuna
fara út í veður og vind. Þá er eftir
að ráðstafa liúsi sínu eftir sinn dag,
og til þess að að géra þau að hjón-
um son hans og uppeldisdóttur
haiis. Haim gengur í mikla ábyrgð
fyrir tilvonandi tengdaföður son-
ar síns. Ungu hjónaefnin eru á
sama ináli um alt, og líka ]iað að
þau skuli aldrei verða lijón. Síð-
ast í ]n-iðja þætti, þegar bóndinn
getur ekki ráðið giftingu sonar
síns, rekur hann hánn frá sér og
v i 11 ekki við hann kánnast, en
stúlkan fer til föður síns og burt
af heimilinu.
í fjórða þætti, í samkomusal
Hjálpræðishersins, er bóndinn ör-
eigi, sem ekki fær nauðsynjar á
einn hest. Sonur hans kemur þar,
og er orðinn drykkjuræfill, ]>egar
baim er búinn að atyrða föður
sinn, kemur dóttir skógarvarðar-
ins, sem er komin frá útlöndum
ríkur verzlunareigandi, telur syni
bóndans hughvarf og sigrar allar
mótbárur hans, og tekur hann í
raun og veru að sér. Hún — Svafa
heitir hún — er framar öllu full-
trúi nýja tímans í leiknum. Ef leik-
gestur, sem að eins hefir heyrt leik-
inn einu sinni, getur um ]>að borið,
þá er alt sem hún segir hugnæmt.
I fimta þætti er bóndinn kominn
heim aftur. Svafa og bóndason-
ur eru þá trúlofuð og á kynnisleit
í skóginum, ])ar sem hún var áður
en hún sigldi. Bóndinn ætlar að
drekkja sér í fossinum af geðveiki,
en sonur hans kemur nógu snemma
til að fyrirbyggja það, og Svafa
hefir leyst út jörðina þeirra og þau
keypt aftur fossinn.
Afgreiðsl oíími nr. 500
Gamla kynslóðin átti bújörð,
sem hún níddi niður, hún hjó skóg-
inn og seldi undan henni fossana.
Unga kynslóðin á fósturjörð, sem
hún vill klæða með skógi og grasi,
og lýsa og' hita upp með „hvítuin
kolum“. — Nýja tíðin hefir, þegar
tjaldið fellur, gert sitt til að bæta
afglöp gamla tímans.
II.
Leikritið er sjónleikur, en hvorki
gamanleikur né harinleikur. Luúd-
erni persónanna er vel haldið frá
upphafi til enda. Höfiindurinn er
vel fyndinii, en neýtir ]>ess um of.
Fyndnu persónurnar grípa alt af
inn í samtölin lijá honum, og eyða
áhrifunum af því, sem þær eru að
segja. Þehn er sjaldnast markað
svið fyrir sig. Með þessu móti skift-
ast alvarleg og hlægileg atriði ekki
á. Fyndnin verður með því móti
ekki hvíld frá alvarlegu atriðiui-
umt Gaman og alvara upphefur
hvort annað hjá áhorfendunum.
Það er eklti öllum hent að skrifa
atriði eins og Lear konung á heið-
imii. Ymsir útúrdxirar falla tæp-
lega í geð. í fjórða þætti er áhorf-
andinn leiddúr inn í Hjálpræðisher-
inn, líklega til þess að komið verði
að dæmisögunni um týnda souinn.
Ahorfandinn hefir.hann fyrir aug-
unum; tvær eða þrjár setningar
gætu nægt til að minna á daunisög-
mia. Ekkert það, sem stúlkurnar í
Hjálpræðishernum segja, vekur ó-
ánægju, en söngurinn á versinu,
] >ar sem vinnumaðurinn syngur
undir með sínu nefi, verkar óþægi-
lega á eyrað. Allur þátturinn gæti
farið fram án Hjálpræðishers-sam-
komu, á liverju kaffi-, matsölu- eða
gistiliúsi sem væri. — Það sakaði
ekki, þótt húsið væri eign óg óðal
hersins, ef stúlkurnar að eins
gengju þar um beina, en héldu ekki
samkomur.
í fimta þætti er ekki, að mínu
áliti, hæfilegur tími fyrir atriðið
með hattinn af bóndanum, og sam-
tali hjúanna út af því. Væri sam-
talið stytt niður í þriðjung, færi
það betur. Aður eu bómlinn ætlar
að fleygja sér í fossinn, ákallar
hann guð hátt, fórnar upp hönd-
mmm og biðst fyrir. — Leiksviðið
er aldrei annað en leiksvið, og ])olir
oft ekki að sjá atvik úr daglega
lifinu ut í æsar, eins og þau eru í
raun og veru. Kóngurinn í Hamlét
krýpur þegjandi á bæn, — ekkert
°rð heyrist. til hans. Sízt af öllu er
skiljanlegt hvað höfundurinn vill
með því, eftir sjónleik eins alvar-
legs efnis eins og þessi er, að láta
Kaupirðu göðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst haxm.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann,
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.