Morgunblaðið - 02.03.1919, Qupperneq 1

ís&fQldArprent&miBj&
tr*i
kr.
O L A V E R Ð
er frá í dag
200,00 smálestir
Reykjavik i. Q!aiz 1919.
LiDdsyeizlanÍD.
Ritstjórnarsíxni ur. 500
Erí. stmfregnir
Frá fréttaritara MorgunblaSsins
Khöfn, 27. febr.
Stjórnarskiftin í Danniörku.
Rode l.vsti því yfir í þinginu, að
ef ríkislánið verði ekki samþykt
fyrir kvöklið, þá miini stjórnin
beiðast lausnar þegar í stað.
Stjórnarblaðið „Politiken“ býst
við því, að J. C. Christensen verði
forsætisráðlierra', Neergaard utan-
ríkisráðherra, Sigurd Berg fjár-
málaráðherra og Slebsager innan-
ríkisráðherra.
Það er alið brot á anda grund-
vallarlaganna, ef landsþingið ætl-
ar að nyeða stjórnina til að segja
af sér eftir að þjóðþingið hefir
samþykt lántökuna, en í þjóðþing-
inu hefir stjórnin meirihluta og
landsþingið er óupsegjanlegt.
Hollendingar hervæðast.
Frá Ainsterdam er símað, að ef
' Belgía krefjist hölrehzkrá land-
vinninga, muni Holland þegar í
stað bjóða út her.
Kil nýja ÞfikaSsnd
Utanríjkisráðherra Þjóðverja,
Brockdorff-Rantzau greifi, leyfði
amerískum fréttaritara að háfa tal
af sér nýlega og barst þá talið að
nýlendum Þjóðverja. Greifinn
byrjaði þá með því að segja, „að
Þjóðverjar geti ekki látið sér
lynda, að eignum þeirra sé ráðstaf-
að án samþykkis þeirra“. — Auð-
vitað geta Þjóðverjar ekki „látið
sér það lynda“. En hvaða ráð hafa
þeir til þess að láta til sín taka?
Engiii — nú sem stendur! Þjóð-
verjar verða að láta sér það lynda,
sem friðarfunduriun vill að fram
nái að ganga.
Sem stendur liafa Þjóðverjar
engin vopn í höndum gegn „im-
perialisma“ Yestur-Evrópu önnur
en stefnuskrá "Wilsons. Og auðvitað
ber þá Rantzau greifi þetta ^opn
íyrir sig — og beitir því eigi ólag-
lega. Forsetinn hefir haldið því
fram á friðarfundinum, að nýlend-
urnar skuli verða alþjóðaeign. Jú,
Xaupirðu góðan hlut,
mundu hvar þú fékst hann
Sigurjón Pétursaon.
Ritstjóri: Vilhjáimur Finsec.
því ekki það, segir þýzki utanríkis-
ráðherrann, en þá verða a 11 a r
nýlendur að vera alþjóðaeign —
nýlendur Frakka og Breta eiunig!
Og svo bendir hann fréttaritaran-
um á Miðafríku, Svertingjalandið,
og nýlendu þess: „Svarta beltið' ‘ í
Norður-Ámeríku! Ef þáð er nokk-
urt.laud, sem hefir rétt og lcröfur
til Miðafríku og hagsmuna að gæta
þar, þá er það Norður-Ameríka,
þar sem eru miljónir Svértiugja,
kynbræður þeirra þjóðflokka, sem
Frakkar, Bretar og Belgar kúgad
Það skal látið ósagt, hvað utan-
ríkisráðherrann ætlast fyrir með
því að vekja eftirtekt Bandaríkj-
anna á Miðafríku. En nýlendumál-
in eru eitthvert vandasamasta við-
fangsefni friðarráðstefnunnar — -
einn af þeim stærstu steinum, sem
Wilson verður að ryðja úr vegi,
áður en liann nær heimsfriðartak-
inarki sínu. xúfstaða Breta og
Frakka er ljós. Þeir vilja að þýzku
nýlendurnar verði „fyrst um sinn“
nndir sínum yfírráðum og«maður
getur nokkurn veginn með vissu
sagt séu það, að þetta „fyrst um
sinn“ þýðir „um tíma og eilífð“.
Því að fremur fella þeir úr stefnu-
stefnuskrá Wilsons en þeir láti
slíka landvinninga ganga sér úr
greipum. Auðvitað láta þeir ný-
lendurnar verða undir eftirliti og
yfirráðum alþjóðasamhaudsins. Því
að framkvæmdastjórn þess verður
ekki fyrsta valdlausa veldið hér á
jörðu.
Eu Þýzkaland er líka kraftlaust'
nú seni stendur. Það er satt — sigr-
aðir memi verða að sætta sig við
alt, og frá Þýzkalandi lieyrast nú
æ hærri kveinstafir út af því,
hvernig bándamenn misbeiti valdi
sínu. — Og' það verður langt þang-
að til Þjóðverjar geta beitt öðrum
vopnum heldur en mannviti sínu.
En tíminn líður og uýir tímar
munu upp renna.
Þrátt fyrir það, þótt hver höndin
só nú uppi á móti annari í Þýzka-
landi og hver byltingaaldan af ann-
ari velti sér yfir liina ólánsömu
þjóð, þá er inaður þó farinn að sjá
móta fyrir hinu nýja Þýzkalandi,
og sá dagur mun koma, að „hið
þýzka ríki“ kemur fram á sjónar-
sviðið, voldugra heldur en það er
nú. Það er tæplega efi ó ])ví, að
hinn þýzki hluti Austurríkis mun
sameinast þýzka handalaginu, og
þegar þetta nýja ríki liefir uunið
bug á Bolzliewismanum, þá á það
enn íyrir sér að verða storveldi.
Það líða máske 10 eða 20 ár þangað
til enduvreisnardagur þess rennur
upp. Eu haim mun koma. Ekkert er
heimskulegra heldur en að lnigsa
það, að Þýzkaland sé komið á kné
— eins og það sé liægt að knésetja
100 miljónir manna, sem halda
saman og' hafa bæði vilja og þrek
til þess að lifa lífi sínu.
Leikhúsið
Skuggar eftir Pál Steingrímsson.
íslenzku leikritaskáldin hafa flú-
ið land, gengið í skóla hjá Mater-
laenk og d’ Annunzio og yrkja á
dönsku. Þcir hafa tollað í tízkunni
livað leikritagerð snertir, tízku
þeirri, sem nú er í hefð víðsvegar
um heiminn og þykir girnileg til
fróðleiks eins og flest sem nýtt er.
Þrjú rit Jóh. Sigurjónssonar og
tvö af ritum Kambans hafa verið
leikin hér við góðan orðstír. En eigi
er ósennilegt, að viðtökurnar hafi
að sumu leyti verið því að þakka,
að gött orð liafði áður farið af þeim
í Danmörku. Maðuriim er nú einu
NÍnni svo garður, að hann setur
hærra það sem kemur utan að.
Leikurinn nýi, sem nú hefir ver-
ið sýndur nokkrum sinnum liér, er
saminn í anda tízkunnar. Veiga-
mikið, en sorglegt, efui er tekið ti!
meðferðar, efni sem íslenzk rú'.áld
hafa fyr notað. Því er haldið með
sívaxandi „dramatísknm“ þunga
frá upphafi til enda, og fjarskyld-
um efnum ekki blaudað inn i. Ann-
ar þáttur er veikastur að bessu
leyti. En þar bætir höfundurinn á-
horfendum upp kyrstöðu efnis-
ins með óvenju sönnum og skemti-
legum þætti úr íslenzku sveitalífi.
Og' búningurinn er, eins og áður
er sagt, eftir nýja skólanum. Fólk-
ið segir margt fallegt og *umt lióm-
andi fallegt, einkum elskendurnir,
Úlfhildur og Steindór. ’Sumir se'gja
margt vel og aðrir margt hnittið.
Höfundurinn hefir auðsjáanlega
lagt rnesta rækt við að skrifa falleg-
ar setningar og hefir tekist það. Og
vandvirkni hans á þessu sviði veld-
ur því,að snmstaðar eru orsakasam-
böndin ekki eins eðlileg og á liefði
orðið kosið og' afdrifin ekki sem
réttlátust. Manni finst óeðlilegt, að
Dagur bóndi fer að storka laun-
dóttur sinni með því, að bróðir
hennar sé í þann veginn að kvæn-
ast. Sektartilfinningin ætti að vera
þyngri á honnm en svo, að það væri
inögulegt. Og eigi finst manni fá-
tælctin ein geta verið næg ástæða
til þess að Úlfhildur giftist manni,
sem hún hefir viðbjóð á, brátt fyr-
ir það, að liún elskar Steindór sem
áður, eftir að hún veit um skyld-
leikann. Til þess er hún of skap-
mikil kona, — Höf. lætur syndir
feðranna koma uiður á hörnunum.
En alt mælir með því, að Steindór
hefði hlotið dálítið léttari en Dag-
ur þyngri refsidóm. Og yfirleitt
virðist leikurinn helzt til hölsýnis-
kendur. Nýja leikritagerðin er
vandasamari, hæði fyrir höfund og
leikendur, en sú gamla, ekki sízt
hér á landi. íslenzkt eyra er óvant
mörgu því, sem persónurnar segja,
og reynir þá á leikandánn, að liann
segi það, sem segja þarf, án þess
að meiða eyra áheyrandans. Þessi
vandi fylgdi öllum stærri lilutverk-
unum í ,.Skuggum“, og þrátt fyrir
það voru þau svo af hendi leyst,
að unun var á að horfa,
Jón Vig'fússon hefir umfangs-
meira hlutverk en hann hefir sést í
áður, og sýndi meiri kraft og- karl-
mensku í leik sínum, en maður hefir
hingað til átt að venjast af hans
hálfu. Má glögt sjá, að hann hefir
fjölbreytt skilyrði til þes; að leika,
því að áður hefir hann sýnt að
hann er ágætur skopleikari.
Aðlaðandi var leikur frú Stef-
Kaupiröu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst haim
Sigurjón Pétursson.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvár þú fékst hann.
Sigurjon Pétursson.
Kaupirðu góðan blut,
þá mundu bvar þú fékst hann
Sigurjón Pétursson.