Morgunblaðið - 27.03.1919, Qupperneq 1

Fímtudag
27
marz 1919
6. árgangur
»34
tölublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
ísafoldarprentsmiðja
Afgreiðslusími nr. 500
Ur loftinu.
Londou, 25. marz.
Ensku verkföllin.
Lóðai' vonir eru um, að sam-
komulag uáist við - járnbrautar-
“íonn, sem verið liafa erfiðastir
▼iðureignar allra verkamanna.
Bonar Law ráðherra er að raðg'-
•*st urn, við formann kolanefndar-
innar, Sankey dömara, um breyt-
ingartillögur frá námunhinnum við
tillÖgur nefndarinnar.
Lloyd George er ekki vseutanleg-
Ul' til Lundúna í bráðina, en fylg'-
^t nákvæmlega með öllu því, sem
géfist í samningum við verkamenn.
Þ j óSabandalagið.
Þjóðabandaiagsnefnd friðarráð-
stefnunnar hefir tekið til íhugunar
ýmsar tiUögur til umbóta á fyrir-
komulagi þjóðabandalagsins, sem
fram hafa k0mið frá fulltrúum
klutlausra þjóða á friðarráðstefn-
anni, og úr öðrum áttum.
Þýzku skipin.
Nokkur þýzk kaupför eru lögð
af stað frá Hamborg áleiðis til Liv-
•erpooi, til að sækja matvæli h tnda
Pjóðverjuill
Launakrbfur
laridsstarfsmanna
Hinn 25. marz s. 1. áttu margir
iandsstarfsmenn í Reykjavílt fund
með sér í Iðnaðarmánnahúsinu. Til
fundarins hafði verið boðað af
nefnd sem kosin hafði verið af
nokkrum landsstarfsmönnum í
byrjun fyrra mánafar, ti þess a
láta í ljós álit sitt á því, hversu
helzt myndi fást leiðrétting á launa-
kjörum þeirra manna, er laun sín
fá úr lgndssjóði. Nefndiimi hafði
eiunig verið falið að boða til þessa
fundar.
k'nndarstjóri var kosiiui Eggert
yfirdómari Briem, en skrifari Árni.
bókavörður Bálsson.
Fyrstur tók til máls Matth. þjóð-
^enjavörður Þórðarson. Las hann
UPP lanSt og ýtarlegt álit nefnd-
arinnar og tvær tilliigur til fundar-
ályktunar, er því fylgdu. Fundur-
inn þakkaði nefndinni starf lienn-
ar með lófaklappi.
Eftir það tókust nokkrar umræð-
ur og voru síðan tillögur nefndar-
innar bornar undir atkvæði og' sam-
þyktar í einu hljóði.
Fyrri tillagau hljóðar svo:
„Fundurinu skorar fastlega a
stjórnarráðið, að hlutast til um að
á næsta alþihgi verði sett ný lög
um að laun allra embættismanna
og annara starfsmanna ríkisins
verði bætt upp samkvæmt v e r ð-
lagsskrá, hvort heldur sem
dýrtíðaruppbót eða að nökkru leyti
sem hækkun á föstum launum.
Vérðlagsskrá þessi miðist við \erð-
lag- á hclztu lífsnauðsynjum, og
skal eftirleiðis reikua út árlega eft-
ir henni launauppbót hvers embffitt-
ismanns og starfsmanns meðan dýr-
tíð helzt. Skal verðlagsskrá þessi
jafnan samin af Hagstofmmi og
staðfest af ráðherra, og fái memi
laUn síji samkvæmt þessu fyrir-
komulagi frá síðustu áramótum að
telja.“
En hin síðari:
„Fvmdurinn telur æskilegt, að
allir embættismenn og landsstarfs-
menn yfirleitt myndi með sér eitt
allsherjar-samband til þess að koma
fram réttmffitum kröfum um end-
urbætur á launakjörum sínum.
Samband þetta sé myndað af yms-
um deildum eða minni félögum, er
kjósi hvert fyrir sig einn eða íleiri
fúlltrúa í stjórn samba-ndsins. Lög
sambandsins skulu hafa samþykki
allra liinna einstöku deilda og þær
skulu leg'gja til hver sinn fikerf til
útgjalda þesS'. Fundurinn kýs t
menn til að undirbúa hið1 fyrsta
stofmm hinna einstöku deilda og
sambandsins og jafnframt felur
fundurinn sömu mönnum að bera
upp nú þegar fyrir stjórnarráðinu
áskoruu þá um uppbót launa, ei
fundurinn nú samþykkir.
14 voru kosnir menn í uuðir-
búumgsnefndma og hlutu þessir
kosningú:
Sigurður Sívertsen,
Sæmundur Bja.rnhéðinssou,
Þorl. H. Bjarnason,
Matthías Þórðarson,
Eggert yfird. Briem,
Gísli J. Ólafsson, og
Þorleifur Jónsson.
Alþjóðalög
um íiskveiðar.
i 6. þ- mán. flytur „Tinies“
'■a grein um framtíðarfrið á
nn°og alþjóðareg'lugerð um
iðar. Þótt íslands og íslenzku
iðanna sé Evergi minst í
þá kemur þetta mal o-dmr
, mjög við, að rétt þykir að
óreinar*
mnar. _
_ Bretland, Japan, nylendur
Breta, Bandaríkin, flest riki Ev-
rópu og flest ríkin í Suður-Ame-
ríku, hafa fallist á þriggja mílua
landhelgina. Með öðrum orðum,
þau viðurkenna að hvert ríki hafi
lögregluvald og einkarétt. til fisk-
veiða á þriggja sjómílna svæði út
frá landsteinum sínum, mælt frá
fjöruborði. Að ítalíu undanskilinni
(sem aldrei hefir formlega viður-
kent þriggja mílna landnelgina)
og Frakklandi (sem hefir áskilið
sér rétt til þess að kveri'a frá sam-
þyktiuni) eru það að eins fjögur
ríki í Evrópu, sem eigi viðurkeuna
hana. En strandlengja þeirra er
4000 mílur, og er það þriðjungur-
inn af strandlengju Evrópu. Þessi
í'íki eru Noregur, Svíþjóð, Spánn
og Portúgal. Noregur og Svíþjóð
telja landhelgina fjórar sjomílur,
en hin ríkin sex mílur. En þess ber
að gæta um Noreg, að þar er land-
helgin talin frá yztu skerjum og
er því alt að 12 mílum frá strönd-
inni.
Það er alvarleg ágengui, að vevöa
óleyfilega í landhelgi, og því fylgja
sektir, missir afla og veiðarfæra
og oft fangelsi fyrir skipstjóra.
Sjómenn vorir liafa engn slælegai
en aðrar stéttir barist gegn yfir-
gangi, og það má ekki líðast í fram-
tíðinni, að þeim verði varpáð í er-
lend fangelsi fyrir það, að hafa
verið að veiðum innan landhelgi,
sem ekki er fastákveðin.
Þjóðir þær, sem viðurkent hafa
þriggjá mílna landhelgina, hafa þó
gert ýmsar undantekningar frá
reglunni, hver hjá sér. Aðal undan-
tekningiii er um firði. Hér er meg-
inreglan sú, að innan við það, þai
sem fjörður er 10 mílna breiður, sé
landhelgi. Sú regla virðist góð á
pappírnum. En ef vér setjum oss í
spor botnvörpuskipstjóra, sem er
að hamast við veiðar, þá getum vér
itt skilið það, að jafnvel í björtu
ri yrði honum það á óvart að
óta landlielgislögin. AUir firðir,
i eru eigi meira en 10 mílna
liðir í mynninu, eru innan land-
gi Þó eru hér l'ka undantekn-
;ar. Bhetland heldur því íram,
alt Bristol-supdið sé innaú iand-
O'i Newfonndiand telur Consep-
n-flóa (15 milna breiðan) iand-
o-an, Bandaríkin Ohesapeak-flóa
Delaware-flóa (50 mílnr) ,i rakk-
,d Granville-flóa og Caneal.-floa
VOr 17 mílna breiður), Rússland
Hvítahafið inuan 80 mdna
eiddar milli Kanin-höfða og
iatoi-höfðá, Noregur allan Var-
gerfjörð og Vestfjörð. Enn ma
ta þess, að franskir og amenksk-
botnvörpungar hafa leyti til pess
veiða innan þriggja mílna lund-
við Newfoundland. Og
botnvörpun gum
en eií?i
Moray-firði. 4474_____________
gxðan er talað urn það, að 'nauð-
syn sé á því að fá fastar reglur um
skipatökur í landhelgi. Venjan hafi
veri sú, að skip hafi ekki fengið
að merkja staðinn þar sem þau
voru tekin, með dufli, til þess að
hægt sé að mæla það, hvort þau
hafi verið í landlielgi eða utan
hennar. Sú aðferðin, að taka skipin
og flvtja þau til hafnar, sé óþol-
andi, þar sem þau geti þá alls eigi
haldi uppi vörnum íyrir sig.
Til þess að greiða fram úr öllu
þessu,'vill greinarhöf. að friðarráð-
stefnan, eða þjóðasambandið, setji
alþjóðalög um veiðar í sjó, og verði
sjómenn fengnir til þess að vera
með í ráðum um þá lagasmíð, því
að hvorki lögfræðingar, stjórnvitr-
ingar né fjármálamenn né herfor-
ingjar geti bori það skynbragð á
málið, sem til þess þurfi, að ráða
vel fram úr.því.
Á síðasta aðalfundi Fiskifélags ís
lands vakti einn fulltrúinn, Svein-
björn Oddsson frá Akranesi, máls
á því, hver nauðsyn hæri til þess
að fá Faxaflóa friðaðan fyrir hotn-
vörpuveiðum, þar eð róðrarbata-
útgerð væri nú þegar orðin mikil,
en mundi með öllu leggjast niður,
eins og' raun hefir a orðið aður, ei.
yfirgangur sá, er áður vár hér í
flóanum, hyrjaði á ný. Og það er
enginn efi á þvi, að sa \ fiigangui
byrjar aftur, jafnvel í enn stærri
stíl heldur en áður, því að nú hugsa
flestar þjóðir sér til hrevfings með
það að stunda botnvörpuveiðar af
kappi. Eru því líkur til að fremur
fjölgi útlendum botnvörpuskipum
hér við land heldur én hitt.
Á þessum ófriðarárum höfum vér
séð það, liversu mjög botnvörpu-
veiðar spilla fiskveiðum vorum.
Eða halda menn, að sá hinn mikli
afli, sem verið hefir í vetur a opna
báta, vélbáta og þilskip, mundi liafa
fengist, cf útlendi botnvörpunga-
flotinn liefði verið að veiðum hér
úti fyrir ?
Því miður munu litlar líkur til
þess, að útlendingar virði landhelg-
isrétt vorn meira hér eftir en verið
hefir, hver lög sem um það kunna
að verða sett á alþjóðafundi. Miklu
fremnr mun hætta á, að þeir verði
enn áleitnari og ófyrirleitnari en
verið hefir, þótt þar sé ekki á bæt-
andi. Og seint munum vér fá sótt-
an rétt vorn, ef ein tillagan í um-
ræddri „Times“-grlin væri tekin
upp í lögin, en liún er um það, að
þá.er botnvörpuskip eru sökuð um
óleyfilegar veiðar, þ>á hafi þau leyfi
til þess að leggja þar dufl og síðan
skuli eitthvert lierskip þeirrar þjóð-
ar fengið til þess að mæla út stað-
inn, svo að eigi verði um bað vilzt,
að botnvörpunguriun hafi verið að
veiðum í landhelgi.
Vér evum „Ægi“ sammála um
það, að litlar líkur sé til þess, að
vér fengjum landhelgislínu vorn
breytt. En á hinu ættum vér að
hafa vakandi auga og reyna af
fremsta megni að koma í veg fyrir,
að landhelgisvarnirnar verði gerð-
ar oss enn torveldari en verið hefh.