Morgunblaðið - 27.07.1919, Page 1
6. árgangur, 249. tölublað
—— GAMLA BIO —------
Feigðarkossinn
ágætur og vel leikinn sjónleikur
i 3 þ'.ttum, leikinn af ágætum
itölskum leikuram.
Aðalhlutverkið leikur hin fræga
leikkona
Francosca Bertini.
Canada,
ljómandi falleg landlagstnynd.
Taða oer úthey
er til sölu við
Zimsensbryg-gju
Bifreilaskatt-
urinn.
*
Frumvarp eitt er á ferðinni gegn
um þingið, og fer jmð fram á að
bkattur sé lagður á allar bifreiðar.
Er skatturinn ákveðiim 250 kr.
fyrir bifhjól og eins manns vagna
og 50 kr. fyrir hvert sæti, er við
bætist í bifreiðinni. Af vöruflutn-
ingabifreiðum var ákveðinn 200 kr.
skattur, en hann var feldur úr frv.
við aðra umræðu í Nd. Gcrt er ráð
fyrir að 80 þús. króna tekjuauki
verði að frv.
Frumvarpið er afsakað með jjví,
að bifreiðar spilli mjög vegunum,
og eigi þessar 80 þúsundir að gauga
til vegabóta.
Vert er að gæta J>ess, að mikill
liiuti veganna, sem bifreiðar fara
um, cr nú falinu umhirðu lilutað-
eigandi sýslunefnda. Eigi munu
j>eir vegarspottarnir batna við
skattinn, sem ekkert fá af honum.
Sýslusjóðirnir fyllast eigi fé né
sýslunefndirnar umhirðu fyrir veg-
unum, þó ríkissjóðurinn fái nokkra
tugi þúsunda í tekjur af bifreið-
nnum. En óafsakanlegur er þessi
skattur, nema því að eins að hann
gangi allur og óskiftur til viðhalds
flutningabrauta, um fram það, scm
landið er vant að verja til við-
haldsins. Ferðalögin eru ekki svo
ódýr hér á landi, að það geti heitið
forsvaraulegt að gera þau dýrari
með sköttum. Bifreiðagjöldin þurfa
að, lækka, eu það geta þau j>ví að
eins gert, að vegirnir batni. Ef þeir,
sem sjá eiga um viðhald vega,
bregða svo ískjótt við til að bæta
vegina, að bifreiðunum sparist við
það upphæð sú, er skattinum nem-
ur, er auðvitað öðru máli að gegna,
en Jjað er engin ástæða til að ætla,
af reynslu undanfarandi ára, að
svo verði.
Því hefir verið borið við, að bif-
reiðarnar spiltu veguuutn og það er
satt. En vöruflutningabifreiðarnar
spilla vegunum mest, og þær eiga
að vera undanþegnar skatti, að á-
liti neðri deildar. Kemur þetta af
því, að menn hafa séð það bezt á
vöruflutninga-bifrciðunum, bvað
verið var að gera, að það var verið
að leggja okurskatt á flutninga. En
1 rttuninni er alveg sama ináli að
um fólksflutningabifreiðarn-
8r’ ^kattur er lagður á samgöng-
l1riiar, hvort heldur það er fólk eða
t'lt'11' SeiU cu^a 1 ^g þetta
a*ki, a5 ieggja yiíatt a bifreiðarn-
’ 6r alveg það sama og að leggja
stcin í götu nýjungar, sem allir
verða að játa að sé jiarfleg og stór
framför á samgöngusviðinu, þó að
bifreiðarnar séu ýmsra hluta vegna
illa jiokkaðar. Þær hafa verið mis-
brúkaðar hér á landi, en það er
ekki þeim að kenna, heldur óaf-
sakanlegu eftirlitsleysi og skeyt-
ingarleysi hins opinbera.
Vilji menn endilega fæla bifreið-
arnar úr landinu, j)á er auðvitað
rétt að leggja á þær skatt. Ef þing
og þjóð álítur að vér eigum endi-
lega að ferðast ríðandi eða gang-
andi um ókomnar aldir, j)á er skatt-
urinn á bifreiðunum skiljanlegur.
Aðflutningsbann væri þó enn skilj-
anlegra. Hvers vegna eru ekki lagð-
ir skattar á gufuskip, sláttuvélar
og yfirleitt öll tæki, sem borga sig
betur en j)að, sem fyrir var.
Maður, sem á mótorhjól og notar
það til að brégða sér út úr bænum
í frístundum sínum, á að borga 250
króna skatt af j)ví. Annar maður, í
sveit, álíka efnaðnr, á hest sem
kostar viðlíka mikið. Hvað borgar
bann? Eða vilja skattfrömuðurnir
halda J)ví fram, að mótorhjólið
skemmi vegina fyrir 250 kr. á ári.
Nei, j)að eru vegirnir, sem skemma
það. — Frumvarpið er svo fráleitt,
að j)að hefði verið sanni nær, að
ríkið borgaði bifreiðunum árlegan
skatt, meðan það lætnr sér sæma
að hafa vegina í j>ví óstandi sem
j>eir eru. Því annars eru styrkveit-
ingar fyrri þinga til þess að fá bif-
reiðar inn í landið óskiljanlegar.
Þá var verið að sækjast eítir j>eim.
NÚ vilja menn þær brott. Skárri
er það nú samkvæmnin!
Áfengissending
kemur til SiglufjarSar.
Akureyri, í gær.
Brezkt gufuskip kom til Siglu-
fjarðar í gær og hafði meðferðis
mörg þúsund flöskur af whisky og
öðrum víntegundum. Var vínið alt
á farmskrá skipsins og viðtakend-
ur nafngreindir. Annar jieirra er
hér staddur og hefir kannast við
sendinguna.
Lögregla var selid með skipinu
hingað í gærkvöldi.
Bithjólaslys.
í fyrradag varð slys á Laugaveg-
inum fyrir framan liúsið nr. 108.
Jón Pétursson, Klapparstíg' 20, ók
þá á bifhjóli á annan mann, Leif
Sigurðsson, til heimilis á Lauga-
vegi 27, og var hann á reiðhjóli.
Var áreksturinn svo mikill, að Leif-
ur handleggsbrotnaði og meiddist
enn fremur svo mikið á fingri, að
læknir telur líklegt að taka verði
hann af. Enn fremur skemdist Leif-
ur allmjög á liöfði og fótum.
Leifur segist hafa ekið á reið-
hjóli sínu réttu megin á götunni.
Eftir að áreksturinn varð, ók Jón
Pétursson burtu og skildi, að sögn,
manninnN eftir, sem J)ó var allj)jak-
aður. Jóif þessi hefir ekkert öku-
skírteini og hefir áður verið ákærð-
ur af lögreglunni fyrir það.
Sunnudag 27. júlí 1919
Isafoldarprentsmiðja
Péfur Jónsson
kotnintt fjeint.
Þeir voru margir, farþegarnir
með „Islandi“, sem komu hingað
í gærkvöldi. Þegar skipið r.endi að
landi var krökt af fólki bæði á efra
og neðra þilfari, sjálfsagt hátt á
annað hundrað manns.
Fleiri voru þó í landi. En í þvög-
unni þar fanst manni einhvern-
veginn að ekki væri nema einn mað-
ur með skipinu. Alstaðar þar sem
fólk talaði saman heyrðist nafnið
„Pétur“. „Er þetta Pétur?“ „Nei,
sko, þarna er Pétur,“ pískruðu
stúlkurnar.
Morgunblaðið mátti til með að
fara á stúfana strax í gærkvöldi
og' ná tali af Pétri, svo fólkið fái
eitthvað að vita. Hann býr, ásamt
Frú Ida Jónsson.
frú sinni og' lítilli dóttur, hjá föð-
ur sínum á Vesturgötu.
— Mér j>ykir ákaflega gaman að
vera kominn heim, segir hann. Eg
ltefi sjaldan lilakkað eins mikið til
]>ess, en eg mátti hlakka lengi, því
við hjónin töfðumst svo lengi í
Kaupmannahöfn. Og' svo loksins
þegar við hefðum getað farið —
með „Botníu“ seinast — gat skip-
ið ekki tekið okkur. En betra er
seint en aldrei og nú er maður þó
kominn.
— Hvernig er að vera í Þýzka-
landi 1
— Okkur leið slirambi illa fyrri
part vetrarins. Þegar við vorum
nýkomin til Ðarmstadt í haust,
varð konan mín vcik af inflúenzu.
Við vorum öllum ókunnug, og liöfð-
um ekki einu sinni komið okkur
fyrir í íbúðinni þegar þetta bar
að. Mataræðið var afarslæmt, lcart-
öflur voru það eina, sem maður
fékk nóg af; kjöt sást varla. En
þegar frá leið og maður kyntist
fólki, fór alt að ganga betur. Þá
gat maður keypt sér ýmislegt utan
hjá, en það var dýrt.
Annars byrjaði einkennilega hjá
mér í Darmstadt. Lohengrin var
fyrsta hlutverkið, sem eg söng, og
fyrsta kvöldið, sem eg söng, var
flugárás gerð á borgina. Leikhús-
stjórinn ])orði ekki annað en stöðva
sýninguna í miðjum öðrum þætti
og henni var ékki haldið áfram það
kveldið. Að öðru leyti hefir alt
gengið vel. Eg kom að leikhúsinu
eftir Joseph Mann, sem var í mjög
miklu uppáhaldi í borginni. Allir
sáu eftir honum, svo eg átti þung-
um arfi að lyfta. En það gekk alt
ág'ætlega og eg held að fólkið sé
alveg hætt að sjá eftir Mann.
— Hvaða lilutverk hafið þér
helzt sung'ið í vetur?
— Eg hefi sungið margt og haft
mjög mikið að gera. Aðallega.hefir
það verið Wagner, sem eg hefi
sungið, en einnig í óperum eftir
Verdi, t. d. Rigoletto og Aida, Car-
men Bizet’s o. fl. o. fl. í operunni
„Sonnenflammen“, sem cr alveg
nýr söngleikur eftir Siegfried
Wagner, söng eg aðalhlutverkið.
Var mikið vandað til sýningar-
innar.
Eg hefi líka sungið dálítið í öðr-
um leikhúsum, ])ar á meðal í Stutt-
gart, og' held eg að fólkið liafi verið
vel ánægt. —
Pétur fer ósköp hægt í sakirnar,
þegar hann er að tala um sjálfan
sig. Þegar hann segir, að „það hafi
gengið vel‘1 eða að fólkið hafi verið
„vel ánægt“, þá þýðir það, að fólk-
ið hafi slept sér af hrifningu, og að
Pétur hafi uppfylt kröfur allra
vandlátustu gagnrýnenda. Blöðin,
sem hafa getið Péturs, bera þetta
ljóslega með sér. —
Pétur hefir sungið á Seyðisfirði,
ísafirði og tvisvar á Akureyri. Og
hérna syngur haun strax á morg-
un.
— Það er auðvitað nokkuð stutt-
ur tími jjetta, til að hvíla sig eftir
ferðina. Eg er hálf þreyttur, var
ekki vel hress á leiðinni og er ekki
laus við kvef. Það var svo heitt
þarna suður foá í sumar, en kalt
jægar liingað kom, bæði fyrir aust-
an og norðan. Eg liefi víst verið of
lengi uppi á þilfari á kvöldin, með-
an við vorum á leiðinni kringum
laud, — en það er aldrei eins fall-
egt eins og á kveldin. En eg vona,
að kvefið verði mér ekki að meini.
Eg má til að byrja að syngja strax,
því tíminn er svo stuttur, og mig
langar til að eiga dálítið frí á
eftir. Svo fer eg aftur með Botníu
næst.
— Hvað ætlið þér að syngja
á mánudaginn?
— Eg veit það ekki vel enn þá.
Það verður sitt af hverju, Schu-
mann, Schubert, Wagner og Verdi.
Nú kemur Páll ísólfsson inn.
Hann ætlar að aðstoða Pétur við
hljómleikana. Þeir fara að blaða í
heljarmiklum nótnabunka, og
skrafa og bollaleggja. Pétur raul-
ar einhverja hendingu úr „Die
Meistersinger“, aðra úr „Der
fliegende Hollánder“, þriðju úr
„Tannhaiiser“ og tekur nýtt og
nýtt hefti.
Innan um allan þennan nótna-
igrúa verður ekki mikið úr einum
vesælum blaðainamii. Og honum
finst ]>að vænlegast, að kveðja bæði
Pétur og Pál og íara.
En þeim mörgu til huggunar,
stm ekki komast á hljómleikana
annað kvöld, ætlar hann að til-
kynna að söngskráin verður endur-
tekin á ])riðjudagskvöldið.
Þegar Pétur fer liéðan aftur,
segir hann líklega eitthvað á j)á
leið, að fólk hafi verið „vel ánægt“.
En ef vér ættum að spá nokkru um
fólkið og álit þess á hljómleikun-
um, þá viljum vér spá því, að orðið
„ánægja“ verði jafn ónýtt til að
lýsa því, eins og alinmál til þess
að mæla lciðina upp í tunglið.
Cecil Faber
komimi.
Þá er nú flugmaðurinn kominn
til landsins og fyrsti þátturinn
byrjaður í Flugfélagi íslands.Hann
kemur vitaskuld vélarlaus hingað,
því hún varð eftir í Leith, þar sem
gleymst hafði að panta rúm fyrir
hana með „Islandi“- Að öðru leyti
er hann reiðubúinn að hefja hér
flugsýningar, því hann hefir véla-
fræðing með sér og hann æfðan
vel.
Vér hittum kapt. Faber um borð
í „lslandi“ í gærkvöldi. Lét hann
vel yfir ferðinni hingað, en hon-
um gramdist mjög, að eigi skyldi
vélin hafa komið með sama skipi.
— Nú verð eg að bíða hér að-
gerðalaus í heila viku eða meira,
segir hann, og við erum óvanir því
úr ófriðnum, að bíða aðgerðalausir.
Kapt. Faber hefir, svo sem les-
endur Morgunbl. vita, verið flug-
maður í liði Breta í 4 ár. Hann er
kornungur maður, rúmlega tvítug-
ur að aldri, hvatlegur að sjá og
einbeittur, en lítill vexti. Hann
byrjaði sem undirfyrirliði í loft-
hernum, en fyrir dugnað sinu og
ósérhlífni hækkaði hann í tign
mjög fljótt og er nú höfuðsmaður
í lofthemum. r
Maður kemst fljótt að raun um
það, er maður talar við kapt. Faber,
að flugfélagið hefir verið heppið
með valið á þeirn manni, sem fyrst-
ur á að sýna Islendingum merki-
legustu uppfyndingu nútímans,
fluglistina.Hann er þaulæfður flug-
maður og brennur af áhuga fyrir
starfi sínu. Allan tímann meðan
barist var, var hann á vesturvíg-
stöð.vunum og þar skaut hann uiður
5 þýzkar flugvélar, en sjálfur særð-
ist hann tvisvar, þó eigi svo mjög,
áð eigi gæti hann lent með vél
sína.
— Hvað búist þér við að dvelja
hér lcngi?
— Líklega um 6 vikua tíma. Ann-
ars kemur þetta undir því, hvort
flugvélin kemur með „Gullfossi“,
sem eg fastlega vonast eftir.
— Hvernig lízt yður á mögu-
leika fyrir flugi hér?
— Eg lield að það væri liezt að
hafa flugbáta hér. Það er erfitt
að finna góða lendingarstaði í
þessu landi, held eg. Yélin, sem
vonandi kemur með „Gullfossi‘ ‘, er
svokölluð A v r o-v é 1, með 110
hestafla Le Rhone-mótor. Eg keypti
hana af brezku stjórninni áður en
eg fór, fyrir um hálfvirði, eða 700
sterlingspund. Hún er alveg ný,
það hefir aldrei verið flogið með
henni. Eg vonast til að geta flutt
tvo farþega í vélinni og þá nægi-
legt benzín í 3 klukknstundir.
Viðtalið berst nú aftur að ófriðn-
um, um loftbardaga og hættur
flugmannanna á vesturvígstöðvun-
um. En kapt. Faber vill lítið um
það tala. Hann er hingað kominn
til j)ess að nota reynslu sína úr
ófriðnum í friðarins landi. Og hann
tekur það fram, að hann ætli ekki
að annast póstflutninga, eins og
dönsk blöð hafi sagt frá, heldur
eingöngu til þess að sýna fluglist
og með því búa undir að flug-póst-
ferðir ef til vill verði hér síðar
hafnar.
— En jjað verður dýrt, bætir
Mr. Faber við.
Carol.
Gunnar Hauch,
aðstoðarmaður í flotamálaráðu-
neytinu danska, er farj)egi á
„Geysi“ hingað til lands. Móðir
hans er frú Inger Hauch, dóttir
Tærgesens kaupmanns, sem var
hér í Reykjavík, en hún var áður
gift Símoni Johnsen kaupmanjii
hér í bæ, bróður Steingríms söng-
kennara og' frú Soffíu landfógeta-
frúar Thorsteinssou.
Guimar Haucli hefir aldrei áður
komið hingað til landsins, en beirn-
sækir nú æskustöðvar móður sinn-
ar. Hann hefir fengist töluvert við
ritstörf og ritað mikið í dönsk blöð
um söngfræðileg efui.
Lögfræðingafupdurinn
í Stokkhólmi.
Hinn 28.—30. ágúst verður lög-
fræðiiigaþing Norðurlanda haldið í
Stokkhólmi. Er þing þetta hið ell-
efta í röðinni. í þetta skifti verða
íslenzkir fulltrúar í fyrsta skifti
á þinginu og verða það j)eir Lárus
H. Bjarnason prófessor og Eggert
Briem yfirdómari.
Aflabrögð
Akureyri, í gær.
Norska selveiðaskipið „Ishavet“
kom hingað í fyrrakvöld. Hafði
fengið 1500 seli á tveim mánuðum.
,,Framtíðin“ kom inn, í gær-
kvöldi með 700 tunnur síldar.