Morgunblaðið - 27.07.1919, Blaðsíða 4

4
t
MORGUNBLAÐIÐ
/
i
Finskau er fallegt mál, liefír
marga hljóðstafi, en fáa sámhljóð-
endur. Húu er af austræuum upp
runa og er skyld máli því, er Magý-
arar í Ungverjalandi tala. Orðforði
hennar hefir orðið fyrir töluverð-
um áhrifum frá öðrum tungumál-
um, einkum sænsku, sem hún hefir
fengið mörg orð frá á ýmsum tím-
um. Þetta sýnir, að Finnarnir hafa
haft samgöngur við gotneskan
þjóðflokk á fyrstu öldunum eftir
Krist, að líkum þegar þeir bjuggu
suðaustan við finska flóann. En að
undanteknum þessum orðum úr
sænskunni, á íinskan ekkert sam-
eiginlegt við önnur Norðurlanda-
mál, og eftir því sem henni tekst
að ýta sænskunni burt úr Finn-
landi, að því skapi einangrast Finn-
arnir frá öðrum Norðurlandabúum.
(Niðurl.)
Alþingi.
N i—.----
flngsályktonartillaga
Símaleið á Langanesi.
Benedikt Sveinsson ber fram svo
látandi þingsályktunartillögu um
rannsókn símaleiðar á Langanesi:
„Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á rílcisstjórnina, að hlutast til
um:
1. Að rannsökuð verði sem allra
fyrst símaleið milli Þórshafnar og
Skála á Langanesi.
2. Að sími verði lagður milli þess-
ara staða að lokinni rannsókn, svo
í’ljótt, sem kostur er á.“
Nefndarálit
Gjald af innlendum konfekt og
brjóstsykri.
Um frumvarp Björns Stefánsson-
ar og Peturs Ottesens um gjald af
innlendri vindlagerð og tilbúningi
á konfekt og brjóstsykri, er komið
svo látandi álit frá fjárhagsnefnd
neðri deildar:
„Fjárhagsnefndin hefir fallist á
það, að rétt sé að leggja skatt á
innlenda konfekt- og brjóstsykur-
gerð, sérstaklega þegar litið er til
l>ess, að tollur af þessum vörum að-
íluttum er nú orðinn allhár. Og það
sýnist heldur ekki ósanngjarnt eða
íþyngja um of þessum innlenda
iðnaði, þó að þriðjungs. tollur sé
lagður á þessa vörutegund móts við
aðflutningsgjald af henni.“
Nefndin leggur til að frumvarp-
ið verði samþykt óbreytt að efni
til, að öðru leyti en því, að burt
verði felt ákvæðið um, að löggæslu-
stjóri fái 2% af upphæð gjaldanna
í innheimtulaun.
Þórarinn Jónsson er frainsögu-
maður.
Hækkun ellistyrktasjóðsgjalds.
Allsherjarnefnd efri deildar felst
á frumvarp Magnúsar Torfasonar
um að hækka enn ellistyrktarsjóðs-
gjaldið um 100%, eða upp í 4 kr.
af karlmönnum og 2 kr. af kvenn-
mönnum, og landssjóðstillagið jafn
framt upp í 2 kr. fyrir hvern mann
gjaldskyldan. Ilæður nefndin deild-
inni til að samþykkja þetta „verð-
lag á skattinum.“ Um leið telur
nefndin rétt að breyta verðlagi
styrksins, og ber því fram breyt-
ingartillögu um, að ellistyrkurinn
megi ekki vera undir 40 kr. (nú 20
kr.) og ekki yfir 40 kr. (í stað
200 kr.)
Magnús Toríason hefir framsögu
Guðjón Guðlaugsson skrifar und-
ir nefndarálitið með fyrirvara.
Breytingartillaga.
Bifreiðarskatturinn.
Enn er komin bíeytingartillaga
við bifreiðaskattsfrumvarpið, frá
Jörundi Brynjólfssyni. Er hún um
að lækka skattinn rnn 100 kr. af
hverri bifreið frá því sein í frv.
stendur svo að liann verði:
: At' bifreið fyrir 1 mann 150 kr.
—- — — 2 menn 200 —
— —- — 3 menn 250 —
og geti aldrei farið fram úr 500 kr.
á bifreið (í stað 600 kr.)í
Fyrirspurn um sýslumenskuna í Ár-
nessýslu.
Á fundi neðri deildar í gær las
forséti upp bréf frá forsætisráð-
herra, þar sem hann tjáir sig búinn
til að svara næstkomandi föstudag
1 ágúst fyrirspurninni um rckstur
sýslumannsembættisins í Árnes-
sýslu.
Mun því fyrirspurnin koma til
umræðu þann dag.
PmgfnDdir í gær.
Efri deild.
Þar var enginn fundur í gær. En
aftur á móti voru tveir fundir í
Neðri deild.
Frv. til laga um aðflutningsgjald
af salti var fyrst á dagskrá, til
annarar uinræðu. Stóðu talsverðar
umræður um inálið, og því síðan
vísað til 3. umræðu.
Því næst lagði fjármálaráðherra
fyrir deildina tvö frumvörp, um
breytingarnar á skrásetningarlög-
um og siglingalögum, sem sjálf-
sagðar eru vegna sambandslaganna.
Var þeim vísað til sjávarútvegs-
nefndar og 2. umræðu.
Næst var frv. til laga um sölu
á prestsmötu, gamall uppvakning-
ur frá fyrri þingum. Flytja 11 þing-
menn frumvarpið í neðri deild.
Prestsmötu er mönnum heimilt að
kaupa með þeim kjörum, að 5% af
verðupphæðinni svari til árlegs
prestsmötugjalds, þess er verið hef-
ir að meðaltali undanfarin tíu ár.
Þó skal eigi tekið tillit til dýrtíðar-
áranna, er meðalverð er reiknað á
prestsmötunni. Kaupandi greiðir að
minsta kosti tíunda hluta kaup-
verðs um leið og samningar fara
frarn og gefur út trygt skuldabréf
fyrir afganginum, er greiðast skal
á 10 árum. Andvirði seldrar prest-
mötu rennur í prestalaunasjóð, en
hann greiðir presti vexti af and-
virði mötumiar. Flutningsmenn
færa frv. til stuðnings, að smjörið
sé orðið dýrt, dýrara en allar aðr-
ar landsafurðir, búskapurinn erf-
iður og mörgum bóndanum ókleift
að borga ineð smjöri, og mörg rök
fJeiri fylgja frv., sem eigi skulu
hér upp talin. Pétur Ottesen hafði
orð fyrir flutningsmönnum og bað
deildina að vísa frv. til allsherjar-
nefndar, en Einar Arnórsson vildi
láta landbúnaðarnefnd fjalla um
það. Pétur sigraði og frv. fór til
allsherjarnefndar. Sþmu leið fór
einnig' frumvarp um breýting á
sjúkrasamlagslögunum.
Fleiri mál voru eigi tekin fyrir
á dagskránni, því forseti sagði
fundi slitið og boðaði til nýs fund-
ar samstundis. Þar kom salttollur-
inn aíítur til þriðju umræðu. Voru
afbrigði veitt frá þingsköpunum til
þess að þingmenn gætu greitt at-
kvæði um málið við aðra og þriðju
umræðu, án ]>ess að sofa á milli.
Kom Benedikt Sveinsson fram með
breytingartillögu við frv., þess efn-
is að tollurinn skyldi falla niður
við næstu áramót eftir að upp væri
unninn tekjuhalli landssjóðs af
einkasölu á salti, meðan ófriðuriun
var. Tillagan var sam]>ykt og frv.
afgreitt frá deildinni.
Erindi send Alþingi,
110. Stórstúka íslands fer þess á
leit, að tekið verði upj) í stjórnar-
skrána ákvæði um bann gegn að-
flutningi, tilbúningi og sölu á-
fengra drykkja.
111. Ásgeir Magnússon sækir um
styrk handa skóla sínum á Hvamms
tanga.
112. Jakob Gíslason, bóndi að
Neðri-Þverá í Þverárhreppi, fer
Rafmagnsstöð
Myndin hér að ofan er af rafmagnsstöðinni hjá Glaumsfirði.
Er það eigi að eins stærsta orkuver Norðmanna, heldur einnig citt-
hvcrt allra stærsta orkuver í heimi.
þess á leit, að sér vcrði með sér-
stökum lögum heimiluð/ kaup á á-
liýli sínu.
113 Sigurður Þórólfsson, skóla-
stjóri sækir um 1000 kr. viðbótar-
styrk handa Hvítárbakkaskólan-
um.
Dagskrár á morgnn.
Kl. 1 miðdegis.
í efri deild:
1. Frv. um breyting á lögum um
notkun bifreiða; 2. umr.
2. Frv. um breyting á 1. gr. tol-
laga; 2. umr.
3. Frv. um einkasölu laudstjórn-
arinnar á hrossum; 1. umr.
4. Till. til þingsál. um rann-
sókn símaleiða í Rangárvallasýski;
hvernig ræða skuli.
5. Till. til þingsál. um útbú í
Stykkishólmi frá Landsbankanum;
hvernig ræða skuli.
í neðri deild:
1. Frv. um stækkun verzlunarlóð-
arinnar á Nesi í Norðfirði; 3. umr.
2. Frv. um bifreiðaskatt; 3. umr.
3. Fhv. um gjald af innlendum
konfekt og brjóstsykri; 2. umr.
4. Frv. til fjáraukalaga 1918 og
1919; frh. 1. umr.
5. Frv. um ísaf jarðarprestakall;
1. umr.
6. Frv. um dýralækna; 1. umr.
7. Frv. um löggilding verzlunar-
staðar við Syðstabæ í Ilrísey; 1.
umr.
8. Frv. um breytingu á sveitar-
stjórnarlögum; 1. umr.
9. Till. til þingsál. um lánsstofn-
un fyrir' landbúnaðinn;. livernig
ræða skuli.
10. Till. til þingsál. um rannsókn
símaleiða; hvernig ræða skuli.
11. Till. til þingsál. um rannsókn
símaleiða á Langanesi; hvernig
ræða skuli.
Y pres.
Fyrir stríðið var Ypres fögur
borg. Olduln saman höfðu skraut-
hýsi hennar staðið. En nú er hún
dauð borg. Fallbyssukiilurnar jöfn-
uðu hana við jörðu. Viljið þið sjá
muninn ? Á efri myndinni er klæða-
höllin, eins og hún var fyrir stríðið.
Nú stendur þar ekki steinn yfir
steini. — Að neðan eru rústir dóm-
kirkjunnar. Þær eru sorgleg en
sönn mynd af hinni núverandi
Ypres. __
Oái»»ý.__________________I
Veðrið í gær:
Revkjavík: Logn, hiti 15,0 st.
ísafjörður: Logn, hiti 15,2 st.
Akureyri: Logn, hiti 15,0 st.
Seyðisf jörður: Logn, hiti 11,7 st.
Grímsstaðir: Logn, hiti 17,0 st.
Vestmannaeyjar: Logn, liiti 14,7 st.
Þórshöfn, Færeyjar: SA. andvari, hiti
7,9 st.
„ísland1 ‘ kom hingað í gærkvöldi
kl. 8. Meðal farþega voru Pétur Jönss-
son operusöngvari og frú hans og dótt-
ir, Kolbeinn Þorsteinsson skipstjóri og
frú hans, Erkesen forstjóri og hans
fólk, Pétur H.jaltested úrsmiður, Matt-
hías Matthíasson kaupmaður, Ifendrik-
sen forstjóri, Olgeir Friðgeirsson kaup-
maður, Andrés Guðmundsson stórkaup-
maður, Sæm. Halldórsson kaupmaður í
Stykkishólmi, A. Vestskov verzlunar-
stjóri, Mauritzen og frú, Ernst Peter-
sen lögfræðingur og frú, ungfrú Guð-
rún Zoega, ungfrú H. Finsen, Thor E.
Tulinius stórkaupmaður og frú og
dóttir, Saxtorf Stein yfirlæknir, Pét-
ur Thorsteinsson kaupmaður, sr. Hauk-
ur Gíslason og hans fólk, Stefán Thor-
arensen lyfsali, Kjartan Olafsson stud.
med., Jón Norðmann pianoleikari, N.
Braun kaupmaður, Viggo Björnsson
ibankastjóri. Forberg símastjóri, Ársæll
Árnason bóksali, frú Steinunn Bjarna-
son, Lindholm forstjóri brunabótafé-
lagsins „Storebrand“, Djörup, dansk-
ur læknir, og sonur hans, Bull, norskur
verkfræðingur, ungfrú Lund, lyfsala
sem hér var, ungfrú Svala Benedikts-
son, frú Kitty Jensen, Örn Benedikts-
son, frú Björg Þorláksdóttir Blöndal,
og margir fleiri.
„Garibaldi11 frá Thurö kom hingað
i gær með 270 smálestir af kolmn til
gasstöðvarinnar.
12 þingmenn fóru til Þingvalla í gær
í tilefni af tillögum Þingvallanefndar-
innar.
33 stiga hiti var á Þingvöllum kl. 4
i gærdag.
„Njál“, gamla Faxaflóaskipið, lmfa
þeir G. Kr. Guðmundsson & Co. keypt.
Það fór í gær vestur til Isaf jarðar með
salt.
„Skjaldbreið11 fór til ísafjarðar með
salt í gær. — Hefir heyrst, að ísfirð-
ingar hafi orðið að eyðileggja mörg
hundruð tunnur af síld í gær vegna
saltleysis.
Forsætisráðherra hafði inni boð í
gærkvöldi fyrir yfirmenn beitiskips-
ins „Geysir“. f dag er veizla um borð
í skipinu fyrir ráðherrana og ýmsa
fleiri.
„Harpa“. Sakir fjarvistar félags-
manna spilar Harj)a ekki fyr en á mið-
vikudagskvöld 30. þ. m., k). 8%, ann-
aðhvort hjá Bernhöft eða á Austur-
velli.
Prentvilla var í nefndaráliti um
fjáraukalögin í blaðinu í gær. Þar stóð
að guðfræðingurinn, sem sækja á guð-
guðfræðingafundinn í Khöfn, ætti að
fá 12000 kr. st.yrk, en átti auðvitað að
vera 12 0 0. Það var að eins einu núlli
of mikið!
Haraldur Sigurðsson frá Kaldaðar-
nesl og frú hans eru væntanleg hingað
ti! bæjarins á morgun. Fara hjónin ut-
an með „fslandi“ næst.
Úr ferðalagi austur á Þórsmörk og
undir Eyjafjöll er Kirk verkfræðingur
kominn fyrir skömmu.
Heilagfiski er selt hér í bfcnum á
45—50 aura pundið. Töluvert hefir afl-
ast af því síðustu daga.
,JT •~r
4 menn óskast
til reknetaveiða á S.yðLfiiði. Ennfremur 4 stúlkur til íiskverkunar i
stma stað. Hátt kaop í boði. Ve»ða að fara á Síesling á þtiðjudaginn.
Nánari uppl. í vörubirgðahúsi Viðskiftafélagsins við Steinbryggjuna
til kl. 6 á morgun.
Lík móður okkar, Ólafir Helgadóttur, veiður sent austur með Sterl-
ing. Kveðjuathöfn fer fram í frikirkjunni á morgun kl. 2.
Guðrún Helgadóttir. Margrét Hilgadóttir.
Samkomu heldur Páll Jönsson
trúboði
í Goodcemplarahúsinu i kvöld kl. 8T/a-
Efni: Hinn sanni friðar. Bróðir Hobert Joharsm, cý-
kominn frá Dinmörkn, vitaar um drottinn Jesú (með tú k). — Sungnir
verða söngvar hvítasuunusafoaðarins. SpiHð undir á Mindólin.
Sfraujárn, Sivaíf járn,
Bíikkfötur, Saumur,
fœsf f)já
Tlic. Bjarnason.
Timbur
allskonar, nnnið og óanníð, miklar birgðir Dýkomna.
Nic. Bjarnason.
G.s. ISLAND
Farþegar komi og sæki farseðla
á morgun,
mánudaginn 28 þessa mán.
C. Zimsen.
Islands Adressebog Omissandi bók öllum kaupsýslumðnnum Fæst á skrjfstofu Morgunblaðsins.
Útisamki við bæjaibryggjuna i kt Blustið á hið heilbrigða fagnaðarerindi. Vinsamlegas Páll Jónsson oma Vesrgfóöur röld kl. 7X/2 panelp.ippi, maskínupappi og strig; og óbreytta fæst á Spítalastig 9, hjá Agósti Mdrkussyni, Simi 675. trúboði
Bíl íer frá Nýja-Landi npp hóii kl. 5 i dag. Nokkrir menn geta f< 3LIT0FNAK ÁBKEIÐUX og SÖÐULKLÆ ÐI keypt háu verði. að Kolviðar- D B. v. 4. engið far.
VEGCFO fjölbreyttasta úrval á er 1 Kolasundi Daniel Halldói AUGLÝSINGAR II U H túuanlega. landma, ^ _ _ LÉREPTSTXJSKUR á hreinar og þurrar, kaupir ’ÖByní. Isftfoldarprentemlðjt.