Morgunblaðið - 27.01.1922, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 27.01.1922, Blaðsíða 1
MOB&UHBUSa Stofnandi: Vilh. Finsen. Landsblað Lögrjetta. Ritstjóri: Þorst. Gíslason.. 9. árgM 70. tbl. Föstudaginn 27. janúar 1922. ísafoldarprentsmiSja hi. Gamla Bíó I I Egyptalandi Sjónleikur í 5 þáttum frá Famous Plnyers Laaky. Aðalhlutverkið i þessari gullf.illegu mynd leikur Geraldine Farrar og Lau Tellegen. Aukumyndir: Christian X konungur heimaækir Rómaborg. Shanghai » ynd fra Kína. i Kjósendafund halda stuðningsmenn A-listans (Borgaralistans) í kvöld kl. 6 i Nýja Bíó fyrlr fylgismenn A-listans. Rætt verður um bðejarstjórnarkosingarnar. Menn eru ámintir um að mseta stundvíslega því.fundartím- inn er takmarkaður. Fjölmennið! Hver? Þriðjudags AlþýðublaðiS þykist spyrja viturlega, og svo að eigi muni auðsvarað fyrir „auðvaldið“ hans Ólafs Fr., sem lljeðinn er nú bá- inn að nppjeta. Þó þetta komi ná ekki mál viS Morgunbl., þá gerir það samt að sannii sínu að svara og spyrja: Ilverjir brutust í síldarvitgerS, mest til að veita atvinnu, þótt sá atvinnuvegur vteri afar-ahíettusam- ur, og báru svo tap sitt meö >olin- rmeði og jafnaðargeði, í fullri vissu >ess, að vinmilýðurinn hefði >ó not- is góðs af fyrirtækinu? Hverjir hafa tapað mestum hluta eigi.a sinna á >ví að selja gömlu tog- arana .sína og kaupa aftur nýja -afardýra í skarðið, sumpart til >ess að vita sjómönnum betur horgið? Hverjir hafa staðið fremstir í ■sjálfstæðisbaráttu landsins, andlegri ■og efnalegri? Hverjir hafa með furðulegri happaliendi fleytt bæ og landi yfir verstu torfærurnar ? Já, alt eru >etta menn ár hóp stuðningsmanna borgaralistans, A- listans, en hver getur nefnt einhvern hyltingarmanninn, sem >ar hefir gert eitthvert gagn? Byltingarmenn hafa lítil völd haft hjer til >essa. Ekkert gott liggur eftir >á, og >eim hefir enn ekki unnist tími til að gera mikið ilt. Þó liefir >eim stundum* tekist að ná ráðum, og hvernig hefir >á farið ? Ilver kom á st,að liásetaverkfall- inu, sem skaðaði landið um miljónir og varð sjómönnum til- ævarandi hneisu ? Hver var >að, sem barði, eðs->jet berja lögrogluna og royndi að koma á stað uppreisn? Hver st.óð fyrir sykurhneykslinu f ræga ? Hver ber ábyrgð á sykurhneyksl- inu fræga? |>ayj er sagt að >essi piltur, sem Hjeðinn hefir fengið til að stjórna Kaupfjel. Tieykjavíkur vilji meðganga >ai5; eu a]>r vita að liann á t-kki sókina. Hverjum er >að að kenna, að kol og aðrar nauðsynjar hjeldust í voðaverði hjer, löngu eftir að verð- ið er stórlækkað aunarsstaðar í ná- graunalöndunum? Hver ber ábyrgð á >ví, að landssjóður er svo illa staddur vegna verslunarhalla, að liann verður að í>yngja atvinnu- rekstrinum með svo >ungum gjöld- um, að átgerðin er að sligast? Sá, sein >essu veldur, verður líka að svara til saka um atvinnuleysið, að minsta kosti að nokkru leyti. — Kpyrjið Iljeðinn um >etta. Það eitt er a.lveg víst, að >ótt bylt- ingámennirnir hafi litlu fengið að ráða hjer á landi, >á sjást >ó blóð- ug naglaför >eirra á >jóðarlíkaman- um. Þeir, sem vilja ná kjósa slíka menn inn í bæjarstjórn höfuðstað- arins, >eir vilja gera holund ár risp- unum, >eir vilja bæinn feigan. Borgarar og al>ýðumenn, verjið ykkur eftir mætti gegn byltingar- mönnum ! ■— Kjósið borgaralistann! Bapnaskólinn. Athugasemdir við grein S. Arasonar eftir Sigurð Jónsson kennara. Framh. Samanburðurinn. 1 .skýrshinni* hefir S. A. sagt: „Geta bamanna er frá þriðjungi ti> helmingi minni í skólanum held ur en álitið er meðallag, þar sem samskonar mælingar hafa verið framdar“. Og í grein sinni í Mbl. skýrir 'hann frá, að mælingarhafi verið „framdar“ í Ameríku ein- mitt með sömu reiknings-mæli- kvörðum sem hjer. Hann g-etur þess ekki, að >að hafi verið gert annarsstaðar, og verður áð álíta, að svo hafi ekki verið, svo að til sanmnbnrðar geti komið. En svo segir hann þó eftir alt þetta, að >að sje ósatt, að barnaskólinn hjer hafi verið borinn saman við skóla í einum vissum hluta Ameríku. Fimbúlfambið um stærð Ame ríku o. s. frv. kemur ekki málinu við. Hjer var- aðeins átt við þá skóla í Ameríku, „þar sem sams konar mælingar hafia verið framd- ar“, og sje það ná ósatt, að skól- inn hjer hafi verið borinn samæn við þá skóla, hvernig fer þá S- A. að Vita, iað geta barna hjer sje Ys til V2 minni heldur en þar? Það fer að verða nokkuð örðugt að vita, hverjn óhætt er að tráa af orðum S. A., þegar hann telur það ósatt í öðru orðinu, sem hann heldur fram í hinu. kunnagjafirnar venjulegu bæði við próf óg endrarnær, og hefir eðlilega margt át á þær að setja. Má enginn ímynda sjer, að Jiann hafi fyrstur manna uppgötvað þetta. Um tugi ára hefir um það verið rætt og ritað hæði erlendis og hjerlendis og kennarar hjer eru allir sammála um að einkunna fyrirkomulagið sje stórgallað. Það er því ekki nema gleðiefni, ef ann- iað betra kemur í þess stað. Nú heldur S. A. því fram og margir nieð honum, að mælingar þær, sem hann hefir verið að fást við, get.i gefið betri árangur í því að cákveða getu nemendanna heldur sakir. Til þess >ó að finna >?im orðum stað, að smíðalýti hafi ver- ið á mælikvörðunum, skulu þetr hjer settir og síðan gerðar við >á smáathugasemdir. í fyrra skiftið, um miðjan vet- ur, voru börnin mæld í stafsetn iugu, skrift, lestri, reikningi og gáfum (skarpleik). En við síðari mælinguna, í apríl, voru börnin aðeins reynd í skriflegri íslensku og reikningi. a.) í rjettritun (stafsetningu) skyldu bömin skrifa 50 orð eftir upplestri. Við fyrri mælinguna voru orðin þannig: 1. barn, 2. fór, 3. tíu, 4. blár, 5. nál, 6. tún, 7. lamb, 8. fólk, 9. hiann, 10. fjall, 11. fyrir, 12. öll, 13. yfir, 14. sund, 15. þetta, 16. kind, 17. ellefu, 18. kýr, 19. fimm, 20. þegar, 21. sumar, 22. gluggi, 23. vetur, 24. sólskin, 25. spegill, 26. söðull, 27. skipun, 28. teyma, 29. drengur, 30. gætinn, 31. villumst, 32. Reykja- vík, 33. sigldi, 34. margt, 35. spurning, 36. setjast, 37. sextugur, 38. þögull, 39. götuhorn, 40. heima menn, 41. gönguprik, 42. septem- ber, 43. nefndnr, 44. fylgdarmenn, 45. Sigurbjörn, 46. slyddubylur, , 47. göfuglyndi, 48. hyldýpi, 49. en emkunnirnar, og má vel vera tv • * 1 • cn -bi • j v ’ 6 ^ Þingeyjarsýsla, 50. Engeyjarsund. Nýja Bió Okumaöurinn Körkarlen< eftir Selmu Lagerlöf. Sjónleikur i 5 þáttum. Kvikmynd- aðnr eftir hinni frœgu skáldaögu af Viktor SjÖBtröm, Svenska Bió. Aðalhlutverkin leika: Viktor Sjöström, Hilda Berg- ström, Astrid Holm hg Tore Svennborg. Lærdómsrík mynd sem allir þurfa að sjá. Aðgöngnmiðar seldir frá kl. 4 i Nýja Bíó. Ekki tekið á móti pönt- unnm. mennirnir á Blönduósi eða Slátnr- fjelag Austur-Híinvetninga. 28. des. 1921. V erslunarmaður. Oðalssetrid „Hald“ A nauðungaruppbodi. (í apríl) að svo sje. Það er enn óreynt,j gí&ari mælikvarðÍTin hjer á landi að minsta kosti, og'var þanni„. k meðan svo er, álíta margir að1 , , , .... . 1. hus, 2. skor, 3. stóll, 4. grænn, ekki sje rjett að kasta þyi gamla . ’ ° ’ , , t • i * • t á°Ia, 6. sæti, 7. Mtur, 8. kvæði, aJgerlega fyrir borð og nmleiða > . * .. * , i • , »• !/- lampi, 10. skipið, 11. konan. 12. hið nyja. Allir vita, að ekki hefir . . ’ , ^ , ... ,, mannmn, >3. börnin, 14. haltan, vantað nyiungar a nppeldismala- . ■ *. ' ’ „..., „ , lö- litmn, 16. hesturinn. 17. firðir, sviðinu; en fiolmargar at þessum , „ , -. . . . • 18. vetur 19. söðull, 20. vitur. 21. nyjungum, sem um stundar sakir hafa verið álitnar allra meina bót, hafa að skömmum tíma liðnum hjaðnað niður sem bóla, af því að þær hafa reynst illa í framkvæmd, þótt girnilegar væru í ræðum og ritum uppeldisfræðinganna. MeS þessa umræddu nýjung, mæling- arnar, er ná ekki komið lengra hjer hjá oss ennþá heldur en það, að sjálfum forvígismanninum (S. A.) þótti vel takast, þegar nið- urstaðan varð hin sama eins og niðurstaða kennaranna með gömlu einkunnagjöfinni (sbr. H. Hjör- var í Skólabl., marS 1921). Einknnnimar. suður, 22. götunni, 23. höggva, 24. Halli, 25. gyllir, 26. rigndi, 27. höfðingi,' 28. höfðingja, 29. höfð- ingjum, 30. fylla, 31. fyrir, 32. yfir, 33. hvalur, 34. Reykjavík, 35.. sept- ember, 36. desember, 37. spyrja, 38. tylft, 39. dreyma, 40. siglt, 41. skvnsemi, 42. finna, 43, þylja, 44. brynna, 45. laxastöng, 46. tengda- synir, 47. fífldirfska, 48. gellisask- ur, 49. Engeyjarsund, 50. landsynn- ingsbylur. b) Skrift. Börnin áttu að skrifa eins oft og eins vel og þau gátn á 2 mínátum þessi orð, sem, skrifuð / voru þeim til hliðsjónar upp á Mælikvarðarnir. skólatöflnna: Goðgá mikil þykir S. A. >að, „Blessuð sólin elskar alt ,alt með að oss hafði orðíð það á að te!: kossi vekur . hann byrjanda í mælingunum.1 Skrifað var með blýant, en ekki Vjer vissnm það vel, að hann hafði penna og hleki. vanist mælingum í Ameríkn, og ____ myndi því fullfær til að fram-! j kvæma þær, þegar mælikvarðarn-; væru lagðir upp í hendur hans.; Húnavatnssýslu: í Tímanum Eu hjer hagaði svo til, að mæli- 12. f. m. er haft eftir bónda af kvarðana vantaði, nema sennilega Norðurlandi, að annar aðili í versl- í reikningi að nokkru leyti, og unarmálunum — þ. e. samvinnufje- varð því fyrst að smíða þá. Ná lögum, „troði peningum ofan í vasa er það sitt hvað að vera æfður almennings, liinn dragi peningana vigtarmaður eða æfður reislusmið- upp ár >eim“. ur, sitt hvað líka að vera æfður Á Blönduósi var verð á slátur- mælingtnnaður eða kvarðasmiður; fjárafurðum ná í haust: Hjá kaup- en sje kvarðinu gallaður, verður mönnum k.jöt kg. kr. 1.35, gærur mælingin óábyggileg. S. A. hefir kg. kr. 0.80. Hjá Sláturfjelagi Aust- frá sínu sjónarmiði fjölyrt svo ur-Hánvetninga, kjöt kg. 1.20, gær- mjög um þessar mælingar, fyrir- ur kg. kr. 0.60. komulag þeirra og gildi, að óþarft Vill ekld J. í öðru veldi ráða >á Steen Giehelhausen heitir norskur maður, sem lengi mun í minnumhafð- ur sem mesti „Gullasch“ í Danmörku á stríðsámnum. Hann hafði grætt miljónir króna á skipasölu og varði fjenu til þess að kaupa óðalssetur. Hið stærsta þeirra var ,,Hald‘- við Viborg, er lengi hafði verið í eigu Krablieættarinnar og var fornfrægt höfuðból; keypti hann það fvrir tæpa miljón króna og varði of fjár til þess að gera það úr garði sem konungs- höll væri. Veðhlaupahesta átti liann einnig og varði til þeirra of fjár, og vfirleitt verður ekki lýst fjáranstri hans og peningavitfirring. En svo fór að loknm, að þröngt fór að verða í húi .,gullkálfsins“. Gat hann ekki borgað lögboðna skatta og varð því að taka hverja eignina lögtaki eftir aðra. Giebelhausen er orðinn eigna- laus maður og skönnnu fyrir jál komst besta eignin, höfuðbólið ,Hald‘ u. dir hamarinn með öllu því er eign- ir.ni fylgdi. Þar var t. d. borðbúnaður í skíru silfri, diskar, tarínur, föt, bika.rar og skeiðar og gaflar skiftu hundruðum. Ennfremur mikið safn af dýru postulíni og krystalsmunum, og húsgögn sem kostað bafa hundruð þúsunda. — Svo lauk því æfintýri. Útburðaruæl. hr. Hjeðins Valdimarssonar. Fyrverandi landsverslnnarfor- stjóri,' hr. Hjeðinn Valdimarsson liefir með sinni alþektu hagfræðis- þekking og nákvæmni, samið tvær greinar í Alþýðublaðið, er hann kallar „Kattaþvottnr M. ‘0.“ og ,.Kvittun“. Enda þótt þessi skrif sjeu át- burðarvæl eitt, mnn jeg þó rifja upp ýms atriði, er hagfræðingur- inn virðist hafa gleymt. Honnm virðist auðveldara að muna æfi- sögur annara en sjálfs sín. Yfirklór. Hefði hr. H. V. veriS fyllilega ljóst frá upphafi skrifa sinna, hve S. A. ritar langt mál um ein- er að fara hjer langt át í þær gátu, hvort betur hafi borgað, kaup-' grunt hans hagfræðislega þekking

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.