Morgunblaðið - 27.01.1922, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
í’ihtir í málum þeiip, er harni ritar
iim, lreffii lronum eflaust skilist,
tah síðarí varnir hans í þessu máli
’eru vesælari en meðal kattaþvott-
ur.
í þriðja sinni skrifar hann það
<sa'ma um • gjaldeyrisnefndina, en
getur ekki hrak'ið iþað, er jeg
ihefi um haua sagt. Þessa gjald-
eyrisnefndar kenning og aðrar
slrkar, á,lít jeg sjálfsagt að hr. H.
V. sjerprenti og gefi út undir
nafninrr Iíagfræði Hjeðins Valdi-
'marssonar. Þar eiga þær heima
en annarsstaðar ekki.
Þá koma botnvörpungarnir.
Ljett verk og löðurmannlegt
ifinst lir. H. V. að stjórna tveimur
botnvörpungum. Jeg efast ekki um
að hanu álítur sig þeim hæfileik-
um búinn, að hann geti stjórnað
öllum vorum skipaflota. Jeg er
aðeins hræddur um það, að stjórn-
arár hans þar yrðu ek“ki fleiri en
árin, sem hann sat að völdum við
iandsverslunina.
Útgerðin þolir nefnilega ekki
ti1 lengdar- forustu slíks afburða-
rnanns, seni hr. H. V. Það er rík-
issjóður einn, með aðstoð alþýð-
unnar, er efni hefir á því, að hafa
svo kostnaðarsaman mann í sinni
þjónustu.
L fyrstu greinum sínum var hr.
H. V. tíðrætt uin hagnað þann,
er hlytist af sameining botnvörp-
ungana, livað snerti kola og salt
innkaup og afurðasölu.
Er jeg í grein minni nefndi tvö
fjelög, er stofnuð hafa verið í
þessum tilgangi, vill hr. H. V.
hvorki heyra þau nje sjá.
Þau eru að hann segir „frá auð-
valdssjónarmiði rjett og góð“ en
—- frá sjónarmiði bolsjevika óþol-
andi.
Hr. H. V. kvaðst þó í fyrstu
grein sinni ætla að skrifa um mál-
in frá almennu sjónarmiði, en
ekki miða við stefnu bolsjevika.
Nú hefir hann kastað grímunni,
•og sú grrma klæddi hann illa,
fyrri gríman, socialista.gríman fer
honum mikið betur.
Ástandið er enn ekki orðið slíkt,
að vjer þurfum að leita á náðir
bolsjevismans til þess að leysa
vandaspursmál vor.
Hr. H. V. getur verið þess full-
viss, að honum muni ekki að þessu
sinni takast að hrifsa botnvörp-
ungana úr höndum eigendanna,
og koma þeim undir stjórn ríkis-
ins, sem hefir aðra eins ágætis-
menn í þjónustu sinni og hr. H.V.
Togaraverðið.
Hr. H. V. finst verð það, er jeg
segi að nýju botnvörpuskipin sjeu
seljanleg fyrir nokkuð hátt.
Jeg hefi það eftir manni, er
þessu máli er kurrnugri en hagfræð
ingurinn hr. Hjeðinn Valdimars-
son, að þau skip sjeu seljanleg
fyrir um 400 þús. ísl. krónur.
Gömlu skipin eru auðvitað í
mikið lægra verði, bæði vegna
fyrningar, en þó hvað mest vegna
þess, að þau eru m-örg orðin úr-
elt að útbúrlaði, en allar endur-
bætur mjög dýrar.
Hr. H. V. segir, að eftir kenn-
ing minni sje verðfallið á botn-
vörpungunum sama sem ekkert.
Hann segir þó í Alþýðublaðinu
22. des. s. 1., að botnvörpungamir
standi eigendum sínum í 600—700
Iþúsund krónum.
Etir því ætti verðfallið að vera
200—300 þúsund krónur á skip.
Þetta finst hr. H. V. sama sem
ekkert verðfall.
Tap segi þetta hefði auðvitað
þótt smámunir einir hjá lands-
versluninni á stjórnarárum hr.
H. V.
Lpfið.
í grein þeirri, er lir. H. V. kall-
ar kvittun, hælir hann frammi-
stöðu sinni við landsverslunina á
hvert reipi. Það hefir víst enginn
efast um það, að honum hafi fund
ist að stjórn hans á versluninni
væri afbragðsgóð. Það munu flest-
ir hafa sjeð, að hr. H. V. var of
úttroðinn af rembingi og sjálfs-
áliti til þess, að geta sjeð sína
ergirr galla og' glappaskot, er þó
eru svo skír að ekki þarf stækk-
unargler til að sjá þau.
Hann segir að hin umrædda
sykurhækkun hafi ekki verið
nema 7 aurar á kílóið. Ekki eru
liðin svo mörg ár síðan, að sykur-
hneyksli Iljeðins var umræðuefni
þessa bæjar, að mönnum sje ekki
minnisstætt, að hækkun sú er af-
stýrt var með mótmælafundinum
í Goodtemplarahúsinu, var ekki 7
heldur 5 sinnum 7 aurar á tví-
pundið.
Annars mun mörgum minnis-
stæð framkoma hr. II. V. á þeim
fundi, og efalaust hefir ekki fórn-
fýsin fyrir alþýðinu, sem nú hefir
gagntekið hjarta þessa göfuga
manns, verið lnrið að fest djúpar
rætur á þeim trma.
IJann ber það blákalt fram að
kola og salttollurinn sje ekki Lands-
versluninni að kenna. Það veit hver
eirrn og einasti Reykvíkingur að
vegna óheppilegra innkaupa Lands-
verslunarinnar á þeim vörutegund-*
um er þessi tollur tilkominn. Ann-
ars er fremur eymdarhljóð í öllum
afsökunum þeim, er hr. H. Y. kemur
fram með s.jer til málsbóta.
Það sern hann segir í grein þess-
ari um mig persónulega stendur
m jer á sama um. Mun jeg rif ja upp
örfá atriði úr stjórnmálasögu hr.
II. V.
Hann sagði í fyrstu grein sinni
að jeg væri keyptur til að skrifa á
móti sjer af dönskum víxlara. I
annari grein segir hann að jeg sje
leigður af Morgunblaðinu til þess
að skrifa skammir um hann. Man
hr. II. V. ekki liver það var er byrj-
aði á persónulegum árásum í þess-
ari ritdeilu?
Annars er ekkert undarleýt þótt
lir. H. V. skilji best þá ástæðu fyrir
skrifum manna, að þeir sjeu keyptir
eða leigðir. Á því sviði kaupmensk-
unnar mun hr. II. V. kunnugastur
allra maiina og þar er eini staður-
inn er verslunarþekking hans hefir
getað notið sín. Sem pólitískur
kaupa-hjeðinn, mun liann standa
fremstur allra núlifandi íslendinga.
sjálfsáliti, rnun liann þó lrafa sjeð,
að hjá þeim er frjálsa verslun rækja
ætti liann ekki langlífi fyrir hhönd-
um.
Þá var það að skoðanir jafnaðar-
manna voru ágætar, því þeir vildu
landsverslun.
Þá var það að hugsjónin göfuga
^— jafnaðarmannahugsjónin, fædd-
. ist hjá hr. H. V., sú hugsjón, að -
hanga sem skrifstofustjóri hjá
Landsverslun.
!
Síðan hefir liann altaf talið sig
til þess flokks, og þóst einu þeirra
tryggustu. Þótt hann svo einstöku
sinnum afneiti stefnunni, þegar eig-
in hagsmunir eru í voða, þáþarf ekki
að færa það á neitt nýtt syndare-
' gistur.
Þótt hann í nóvembermánuði síð-
astliðnum hafi róið undir úti í bæ,
og skrifað æsingagreinar í blöðiu,
en á sama tíma svarið sig frá öllu
uppi í stjórnarráði, og fordæmt að-
0
ferð Alþýðublaðsins, þá er sjálf-
sagt að fyrirgefa honum það. Og
þótt hann afneiti foringja sínum,
er lrann situr í varðhaldi, en flat-
magi fyrir honum er hann kemur úr
1 fangelsinu, þá er það ekkert annað
en eðlilegt áframhald.
Enda hefir hann þrátt íyrir alt
þetta komist í sátt við flokkinn og
á nú að punta upp á lið Alþýðu-
flokksins í bæjarstjórn.
Ofaná sykurhneyJislið, verslunar-
vitleysurnar, kolatollinn, fiskbrask-
ið og flokksafneitunina, er ætlast til
að þessi baktjaldaslúðrari verði kos-
inn í bæjarstjórn.
En eitt ætti hr. II. V. að athuga,
komist hann í bæjarstjórn, þá
ga>ti hann þess, að láta ekki sjálfs-
álitið sprengja pólitísku umbúðirn-
ar, sem ekki eru mjög sterkár.
Morten Ottesen.
í
ifpiitwilir.
Að vonum hefir Morgunblaðið
hirt þá byltingarmennina, Ól. Frið-
riksson, Hjeðinn og Hallbjörn. A1
þýðublaðið tekur sig nú til, og legg-
ur þrjá neðstu menn á lista sínum
| uridir sama vöndinn, — lætur senr
; Morgunblaðið einnig hafi talað til
þeirra. Um þá hefir Morgunbl. ekk-
ert sagt, og það veit Alþ.bl. líka vel.
Morgunbl. þekkir lítið til þessara
manna, og auk þess koma þeir þess-
[ um kosningum yfirleitt ekkert við.
Allir menn vita, að það getur ekki
komið til mála, að þeir verði kosnir,
svo að því leyti er ekki frekari á-
stæða til að rannsaka liugarfar
þeirra, en Pjeturs og Páls, sem alls
ekki eru í kjöri.
Stjórnmálasag'a.
Árið 1917 kemur sprenglærður
hagfræðingur hingað heim frá Kaup
nrannahöfn. Það var hr. Hjeðinu
Valdimarsson. Er hann þá var spurð
ur um stjórnmálaskoðanir sínar,
kvaðst hann geta verið alt nema ekki
jafnaðarmaður. Það var hreint frá.
Þá hefst hið glæsilega forstjóra-
tímabil hr. H. V. En er það hafði
staðið lengur en mátti, og hann
varð afdankaður, gat hann þó til
bráðabyrgða skriðið undir pilsfald
ríkisins, nú sem skrifstofustjóri hjá
landsversluninni, er hafði þá ekki
færri en þrjá forstjóra.
Þá varð það, að hr. H. V. varð
jafnaðarmaður.
Enda þótt hann,,eftir að hafa mist
sína fyrri tign; ætlaði að springa af
En lrvers vegna skyldi þá Al-
þýðubl. vera að draga nöfn þeirra
Sigurjóns, Guðgeirs og Jóns Guðná-
sonar inn í umræðurnar, láta sem
ádeilunni sje að þeim beint. Þetta
minnir á tilraunir 01. Fr. til áð
gera ofsamál sitt að máli alþýöunn-
ar. Byltingarmennirnir, Hjeöinn og
Hallbjörn, eru óvinsælir, einmitt af
því jafnaðarmenn og alþýðumenn
vita að þeif eru byltingarmenn. Þeir
reyna nú að búa sjer skjaldborg úr
nöfnum þeirra Sigurjóns, Guðgeirs
og Jóns Guðnasonar, og' bendir þetta
til þess tvenns, að þessir þrír.síð-
asttöldu sjeu ekki byltingarmenn,
og hins vegar þess, að Hjeðinn og
Ilallbjörn vita, að einir eru þeir
valtir.
Mjög er það ósennilegt, að listi
Alþýðublaðsins geti komiö að nema
einum manni. Þó er ekki fyrir það
að synja, að svo slælega gætu borg-
arar og sjereignarmenn yfirleitt sótt
kosningar, að tveir byltingarmenn
slysuðust inn. Listi byltingarmanna
hefir samt engan keim af 3 neðstu
mönnunum, Hann hlýtur að fá lit
sinn fyrst og fremst frá Hjeðni —
,vera rauður — og svo ef til vill
eitthvað af Hallbirni, — en ekki
ætti hann að skemma rauða litinn.
Því hefir aldrei verið lialdið fram
að Hallbjörn og Hjeðinn inundu
hafna því, sein þeir teldu umbætur,
fyrir það eitt að lögin legðust á
sveif með þeim, en hitt er víst, að
sje' eítt hvað að marka það sem
þessir menn tala og skrifa, þá rná
trúa þeirn til að spyrja ekki altar um
lögheimildir. Þeir eru allir bylt-
ingarmenn Ól. Fr. Ilallbjörn og
Ilje^inn; Ólafur af ofstæki, Ilall-
björn af heimsku og Hjeðimi af liag-
sýni, (eu hagsýnin hans iHjeðins
hefir stundum reynst vafasöm, eða
þeim tungiim tala reikningar Lands-
verslunarinnar).
Þrír neðstu mennirnir á lista Al-
þýðublaðsins eru líklega svona mátu
legir í augum byltingarmanna til
þess að lvftá æsingagæðingunum,
Hjeðni og Hallbirni, upp í bæjar-
stjórn. Þeim verður svo sennilega
lient í ruslakistuna á eftir, alveg eins
og frú Jónínu og Ágúst. En merki-

i
legt er það, ef alþýðan sjer ekki að
byltingarmennirnir Ólafur, Hjeðinn
og Hallbjörn bara vilja nota hana
sem stiga upp í hásæti valdanna, og
foringjana hafa þeir að brynju rjett
meðan á kosningunum stendur.
#
Til samanburða .
(
1 Sannleiksmálgagn Ólafs Friðriks-
sonar reyndi í gær að korna þeirri
flugu í munn almennings, aö íþrótta
fundurinn í fyrradag hafi veriöpóli-
tískur, og að Sigurjón Pjetursson
hafi þar gert fleiri en eina tilrauu
til að mæla fram með Birni Ólafs-
syni. Þeir, sem á fundinum voru,
geta borið um það, hversu póli-
tískur fundurinn var, og mun eng-
úm hafa komið til hugar að víkja
svona við sannleikanum, nema rit-
stjóra Alþýðublaðsins. Hinsvegar
láðist Iionum að geta þess, að efsti
maðurinn á Alþýðulistanum var sá
eini, sem hreyfði pólitík á fundin-
um. Iljeðinn Valdimarsson tóbaks-
einokunarforstjóri kom á fund þenn-
an, sem meðlimur Skotfjelags
Reykjavíkur („morðtóla og byssu-
kjaftafjelagið“, sem Alþ.bl. kallar
svo). Ilann stóð upp til þess að
mæla fram með sínum lista, og
mátti á honum skilja, að allir þeir
menn sem á lionrnn eru, sjeu ein-
aregnir íþróttamenn. Yið skulum
athuga það lítið eitt nánar. Fyrsti
maðurinn, ITjeðinn, hefir aldrei við
íþróttir fengist, nema ef hann hefir
eitthvað æft sig í skotfimi síðan
hann gekk í skotfjelagið. Hann er
því enginn íþróttamaður, og þótt
hanh segist vera þessum málum
hlyntur, þá er enginn, sem þorir að
trúa honum. Ilinir mennirnir sem á
listanum eru, hafa heldur aldrei
við íþróttir fengist, nje lagt, nokkuð
til þeirra mála fyr eða síðar.
Það er því ekki úr vegi, að geta
þess hjer, fyrir þá íþróttamenn, sem
kjósa vilja þá mennina, er hlyntast-
ir munu verða þeirra málum, að
efsti maðtfrinn á borgaralistanum,
Pjetur Magnússon, hefir í mörg ár
verið í stjórn íþróttafjelagsins Kári.
Björn Ólafsson er formaður Ólymp-
íunefndar Islands, og einn áliuga-
mesti íþróttamaður vor. Jónatan
Þorsteinsson er gamall glímumeist-
ari og Bjarni Pjetursson hefir um
langt skeið verið í stjórn Glímufje-
lagsins Ármann.
Þessi samanburður ætti að nægja
fyrir þá sem ennþá kumia að trúa
Hjeðni.
Bystander.
Hinn heimsfrægi rithöfundur H.
G. Wells var einn af blaðamönn-
um þeim, sem sendir voru á Wiash
ir.gton-fundinn. Var hann þar af
hálfu stærsta blaðs heimsins „Dai-
ly Mail“. En þegar til átti að
taka fanst blaðinu greinar hans
vera svo óvingjarnlegar í garð
Frakka, að það neitaði að birta
þær. Gerðist Wells þá tíðindamað-
ur blaðsins jManchester Guai'den'
og flytur það m. a. grein þá frá
honum, sem hjer fer á eft.ir:
„Washington-ráðstefnan var mik
ilfengleg amerísk hugsjón, og að
eins Ameríkumenn, sem eru „kem-
iskt“ hreinsaðir af gamaldags
gamialdags stjórnmálamönnum og
evropeiskum stjórnmálabrellum,
gátu komið ihenni í framkvæmd.
Og hún byrjaði vel, allur heimur-
inn tók henni með eldmóði, alt
virtist lofa góðu og skilyrði ágæt
fyrir milclum árangri.
■ Eu eftir flóðið hefir nú kornið
fjara — og samningarnir bera nú
ein'kehni deyfðar og þreytu. At-
hygliu hefir sljóvgast og „afreks-
verk’’ meistara Briand hefir valdið
heilahristingi hjá fulltrúunum og
gert þá ruglaða. Amerikiiþjóðin
var komin í dvala friðarkyrðár,
friðarhrifningar og afvopniinartrú
ar og var alveg vanbúin við því að
talca nýjungunum frá Briand.
Hún sýndi líka ekki straks allar
afleiðingar sínar, eins og alvarleg.
i viðburðir sjaldan gera-
Menn voru í svo vingjarnlegu
skapi, reiðubúhir til aÓ hrópa
húi'ra fyrir bróðen1'11’1! að |>egar
Frakkland, í persónu Briands beit
í putann á afvopnnnarhugsjóninni
og vitnaði í 20 ána gömul ummæli
þýsks hershöfðingja, ti'l þess að
rjettlteta kröfu Frakka um óvígan
iher og olhemju flota upp í 0pið
geðið á Evrópu aðfram kominni,
þá var tilhneiging til þess, hjá
miklum hluta Bandiaríkjablaðanna,
'að telja yfirlýsingu hans í sam-
rteini við það, sem við Evrópu-
menn höfðum kept, að í þúsund ár
við það, sem við Evrópumenn liöfð
um kept að í þúsund ár.
Aðeins mjög fáir munu leggja
hinar neyðarlegu svarræður signor
Schanzer °S mr. Balfour út á
þann veg, að þeir samþyktu hina
heimiskulegu skoðun Briands: að
Frakkar ge.ti farið iþví fram .í
Evrópu sem þeir Vilja, með kaf-
bátunum sínum og hermönnunum
sunnian frá Senegal“.
Wells segir síðan, að „Daily
Mail“ sje meðal þessara mjög fáu,
og því hiafi það ekki viljað taka
greinar hans. Lýkur hann grein-
inni á þessa leið:
— „En nú er ástandið orðið
ljósara og loftið hreinna. Það er