Morgunblaðið - 18.05.1922, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
Landskjörið.
ii.
Það var sagt í upphafi þess-
arar greinar, að D-listinn væri
boi’iim fram sem merki víðsýnis
og siamvinnu á stjórnmálasviðinu,
61» B-Iistinn sem merki þröngsýn-
ls °g' stjettarígs. Það er einkum
J’etta, sem nú skilur. Harðsnúin
samtök hafa myndast í landinu
nú á síðustu árum með því mark-
miði, að kljiifa þjóðina í andstæða
stjómmálaflokka eingöngu eftir
því, hvort menn versla við kaup-
inenn eða kaupfjelög. Þessi sam-
tök hafa náð töltum á mönnum í
ýmsum hjeruðum landsins. En
heilbrigt stjórnmálialíf getur ekki
þrifist til langframa á slíkri flokka
skiftingu. Það ætti að vera hverj-
inn manni Ijóst. Gömlu flokkarn-
ir höfðu 'hugsjónamál, framtíðar- óess
mál að berjast fyrir. En þarna
•er engu slíku til að dreifa. Nurl-
aramenska, miatarstreita, hugsjóna
laust. karp og stagl um kaupskap
■Og smásmuglegt nart-og níð milli
atvinnurekenda Iiandsins til sjávar
og sveita á að verða framtíðar-
■stjómmálalíf íslendinga eftir
kenningu þeirra 1111111110, sem þessa
oldu hafa vakið. Og með því að
kaupfjelagahreyfingin hefir náð
roestiim þroska meðal Landbænda,
>á er alt kapp á það lagt, að ota
þeim út í stjettabaráttu, bæði
•gegn verslunarsjett landsins og
þeim. sem á sjávarútvegi lifa. —
Þetta er takmark „Tímans
Klíka sú, sem utan um hann hef-
ir safnast, lifir hálaunuS á bænd-
anna kostnað. Hún hefir stofnað
til skuldavei’slunar í stórum stíl
með ógreiðanlegri samábyrgðar-
flækjn, sem á að ná landshorn-
nnna á milli og úr er að verða
hið hættulegasta fjárglæfraspil,
on yfir öllu þessu vill klíkan
•drotna með harðri hendi. Þar er
þegar orðinn rikjandi hinn megn-
asti kúgunarandi inn á við, og
heiftarandann út á við þekkja
hllir, sem litið hafa í blað klík-
bnnar.
B-listinn er nú borinn fram sem
fáni þessarar klíku. Það er Tíma-
klíkan, sem ber hann fram, en
ekki Framsóknarflokkurinn á AI-
þingi, þótt reynt sje lað láta líta
svo út sem listinn sje flokksHsti.
Hefir áður verið sagt frá fæð-
ingu listans hjer í blaðinu, en nú
skal gerð nánar} grein fyrir þvi,
sem þar var sagt.
I vetur, sem leið, isendi Tíminn
Hsta út um land, meðal baupfje-
iagsmanna, og óskaði, að 'pnr
fjetu í ljósi hverja þeir vildu
b.jóða fram við iandskosningarn-
ai'- Svörin utan úr sveitunum voru
að koiua á þingtímanum í vetur.
þau urðu ekki eins og Tíminn
Þafði ætlast til og mælst til. Þeg-
ai' langt var liðið á þingtímann
lStóð svo, að við þessa tilrauna-
'itkvæðagreiðslu var Hallgrhnur
Kristinss0n framkvæmdastjóri
kæistur iað atkvæðatölu, þá Sig-
hrður Sigurðsson Búnaðarfjelags-
^áðunautxir 0. s. frv., en Jónas
U*
^onsson var sá 5. eða 6. í röðinni.
.áttas vildi vera efstur, en aftur
^óti vildi Hallgrímur ekki veria
ofarlega á lista, að hætta yrði
J hann yrði kosinn. Þá var
4 fund Signrðar Sigurðs-
qQJJ o y,
. ‘ °g hiann þrautbeðinn, með
2 UQl eftirgangsmunum, að vera
á listanum, en Jónas
vera efstur. Sigurður svar-
bði því
^ fistanum
sv°> að hann yrði alls ekki
með Jónasi efstum,
þvertók fyrir það. Af þessu er það,
sem hann er nú sjerstaklegia, heiðr
aður með árásum í Tímanum í
sambandi við landskosningarnar.
Sigurjón FriCjónsson alþm. var
einn iaf þeim, sem hæsta atkvæða-
tölu höfðu hlotið á listunum, sem
út voru sendir, og nú var hann
tekinn fyrir og beðiun að vera
annar maður á lista með Jónasi.
E11 þar var líka þvert nei. Hann
gaf kost á því, að hann skyldi
vera efstur á listanum, en ella
yrði hann þar ekki, og var þettw
eðtilegt svar, þar sem hann er
einn hinna landskjörnu, sem kjósa
á í staðinn fyrir.
Allar þessar tilraunir fóru fram
áu þess að nokkuð væri ráðgast
um málið við þingflokk Fram-
sóknarmanna. Hann hafði í byrj-
i.n þings kosið 5 manna nefnd til
iað vinna að undirbúningi
listans og voru í henni 3 þing-
menn ásamt þeim Tímamönnun-
mn. Þurftu þeir því ekki að ná
nema einum þingmanni á sitt band
til þess að hafa yfirtökin í nefnd-
inni. Og nú voru þau yfirtök not-
uð á þiann hátt, að listinn var
scndur út um land sem fullgerður
á sumardaginn fyrsta, án þess að
hann hefði nokkru sinni verið
borinn undir þingflokkinn. Fjekk
einn þingflokksmanna fregnir af
þessu utan af liandi og gerði að
umtalsefni ð flokksfundi rjett á
eftir, og kom það þá fram, að
meiri hluti flokksins taldi nefnd-
ina ekkert leyfi hafa haft tilþess
að fullgera listann án þess að
bera hann undir þingflokkinn, en
nefndarmennirnir, sem þarna voru
staddir, gátu fáu til svarað. Varð
úr þessu megn óánægja og Ijetu
margir af þingmönnum Framsókn-
ai-flokksins á sjer skilja, að þeir
ætluðu alls ekki að sætta sig við
slíkt gerræði, heldur breytia Hst-
anum, eða. koma fram með nýj-
an lista. Sannleikurinn - var sá, að
ef þingflokkurinn hefði ráðið list-
anum, þá hefði að líkindum Sig-
urjón Friðjónsson orðið þar efsti
maðurinn, en Jónas alls ekki, og
þetta vissu þeir Tímamennirnir.
Var mikið um þetta talað þá dag-
ama meðal þeirra, sem kunnugir
vorn málavöxtum, og hjer í blað-
inu kom út frásögn um það, sem
Fram sókmarflokksmerin staðf estu
í viðtali við aðra þmgmenn og
bæjarmenn að rjett væri. I Tím-
anum birtst þá aðeins ómerkilegt
yfirklór og var þar látið svo sem.
listinn væri enn ófullgerður.
Aðra. afleiðing hafði það einnig,
lað listinn var sendur út af blað-
inu en ekki þingflokknum, en
hún var sú, að sumir af þeim
mönnum, sem áttu að vera á Hst-
anum og veitt höfðu jafnvel á-
drátt um, að þeir skyldu vera
þar, neituðu nú og bönnuðu að
láta, nafn sitt. sjást þar. Sú er
sögð ástæðan til þe&s, að Halldór
skólastjðri á Hvanneyri dró sig
i hlje. eins og frá er sagt í Tím-
annm, og fleiri góðir menn voru
til nefndir, sem eíris hefðu farið
að. Ýmisir þingmenn Framsóknar-j
fiokksins sögðu það hverjuin, sem |
heyra vildi, að þeri' kysu ekki
listann, styddu hann ekki og litu
ekki á hann sem flokkslista. Einn
hafði þau orð um, að ekki mundi
vera hægt lað leiðrjetta þetta, úr
því sem komið væri, á annan
hátt en þann, að hafa samtök nm,
að strika Jónas út iaf listanum,
en þá yrði það Hallgrímur, sem
kosinn yrði. Og alt fram til þing-
slita var í fullri alvöru um það
thlað af ýmsum Framsóknarflokks hefði ekki samvisku sinnar vegna
mönnum, að setja nýjan lista á, getað verið í samvinnu við kon-
slað. | ur, sem hún vissi að voru í Guð-
Það gekk margt öfugt fyrir spekifjelaginu. Einmitt þetta sama
þeim Tímapiltunum þá dagana. Á er það, sem frk. Ólafía er að
.skírdag kölluðu þeir Framsóknar- sýna fram á í grein sinni, svo
flokksmerinriia alla á fund í Lauf--að ]iessn leyti get jeg ekkj sjeð
ási og gá'fu þéim þar kaffi. Þá að okkur og henni beri neitt á
fóru þeir Tryggvi og Jónas fram milli. í skýrslunni stendur ekki
á það við flokkinn, að hann sner-' eitt áfellisorð til frk. Óiafíu, svo
ist í heild öndverður við Spámar-' að jeg veit ekki hvers vegna,
tollsmálinu, og átti þetta að verða' hernri finst liún þurfa að lafsaka
meðmæli með flokknum til sig- sigj eða hvaðan henni kemur það,
urs við þingkosningarnar. En í ag við höfum „misvirt'* við hana
þetta var þannig tekið, að tillaga framkomu hennar í þeissu máli.
þeirra var 'fyrir ftilt og alt Mjer og flestum þeim guðspeki-
kveðin niður þarna á 'kaffifund- nemum, sem jeg þekki, er hlýtt
inuin. Sögðu þingmenu, að mál- til frk. Óllafíu, og við metum
inu hefði verið Iialdið svo fast bana mikris, sökum kærleiksverka.
fram þar á fundinum, að sýnilega hennar, þrátt, fyrir hennar kær-
hefði það verið ætlun þeirra Tíma ,Ieikssnauðu trúarhugmyndir, sem
mannanna, að kljúfa flokkinn. En koma auðvitað okkur ekkert við.
af því varð ekki og greiddi flokk l0]1 selll sumar hverjiar að okkar
urinn óskiftur atkvæði þvert á Miti, eru bæði Ijótar og ókristi-
mót.i því, sem Tírnrim vildi vera legar, eftir því, sem Kristur birt-
lata, Um Lárus á Klausín er lst 0kkur í frásögum Nýja-Testa-
það sagt, að hann tok þama a- iuentisins.
fundinum mjög skarpa afstöðu jeg. shrifa þessar línur eingöngu
gegn blaðinn. Hafði hapn m.. a.1 tll þess ag gera grein I'yrir því,
sagt, að þeir Tímapiltarnir þyrftif af hverju jeg stakk upp á því
okkert að segja sjer um það, 4 fundl f Guðspekifjelaginu í vet-
hvernig menu litu á þetta mál úti lir ag honur frá okkur leituðu
um land. Hann værí nýkomrim. samvrimu um líknarstarfsemi við
af kjósendafundum heirna í hjer- £rk Qlaflu> Auðvitað hefðum við
aði sínu. Það mætti vera, að ein- )g,etað nnulg gjálfstætt og til engis
hverjir fyndust úti um sveitiin- þnrft ag ]eitaj 0g það finst víst
Mjólkurf jelagiS M J Ö L L
selur besta niðursoðna rjómann
sem fæst hjer á markaðinum. —
Styðjið innlenda framleiðslu. —
ar svo vitgrannir, að þeir vildu
morgum
að hefði verið eðlilegast,
taka SpánartOjllhm fremur en Þesg vegna þykir mjer vænt um,
breyta bannlögunum, en margir að fá tækifæri til að taka >að
værn þeir ekki. BeiðTíminn þarna fram ag guSSpekifjelagið er ekki
fullkomrim ósigur innan síns eig- ]lknar- eða góðgerðafjelag, ekki
n flokks. Og svo rak hver ósig- er þag h'eldur neinn sjerstakur
nriun annan í þinginu: í viðskifta trnarfl0kknr, eins og alt af *er
málunum, Spánartollsmálinu, orðu ^ verið að reynla að telja mönnum
málinu 0. s. frv. trú um. Það er fyrst og fremst
Frá þessu, sem frtam er tekið frægslnfjelag, fjelag manna, sem
hjer á undan, hefir verið sagt tri eru f andlegfi þekkingar og sanm-
þess að mönnum geti orðið það leiksleit og hafa enga heitari
ljóst, hverjir það eni, sem að B- þr4 en þá; að þeim áuðnist að
listanum standa, því Tírnrim hefir þekkja sannleikann og bjóða
haft í frammi blekkingar um það hann velk0mmn, á hvaða vegi
mal, eins og flest annað. Lika má hvaða búningi, sem þeir mæta
af þessu sjá, hver afstaða Tíma- honum Hitt er annað xnál, að
klíkimnar er nú tri þingflokksins, hafi Guðspekifjelagið nokkur á-
sem hún stendur í sambandi við. hrif 4 þáj sem j þvi eru, >á bljóta
Listinn er eingöngu sniðinn með þ|au áhrif fyrst og fremst að fara
það fyrir augum, að fá J. J. kos- j þá átt) að auka gamúð og kær-
inn. En miklu nær sýnist >að leika til allS) sem iífsanda dregur,
vera, að reynt hefði verið að þareð bræðralagskenningin er svo
koma honum að í einhverju kjör- |ag segja grundvallarsetning fje-
dæminu, til þingsetu í neðri deild. iagsins j>ess vegna starfa guð-
Á landskjörslista á hann ekki vel sphkin(emar í öllum löndum að
heima. Hann er kunnastur fyrir mailnáÍSarmáium, enda þótt fje-
undirróður og æsingar, og það eru lagið j heild srimi beiti sjer eklti
ekki merm af því tægi, sem ætliast fyrir >eim Og giftuvænlegastia
er til að inn í þingið fligli við aðferðin j okkar augum er >að,
kudskjörin, heldur þvert á móti ,(ð sameinast þeim mannúðarhreyf
menn, sem með gætni og ihugim ingUm, sem fyrir eru, en vera
lækki og jafni æsingaöldurnar, ef ekki sifeldlega að mynda ný
þær rísa hærra en góðu hó'fi gegn jjelög jeg tek dæmi, sem liggur
| nærri: Margir í okkar hóp hafa
; löngun til þess að vinna fyrir
' skepnurnar. Er þá ekki nær og
, iMlklegra til árangurs, að þeir
hinir sömu gangi í það dýra-
; verndunarf jelag, sem hjer er til,
heldur en að við förum að mynda
li’.
í „Morgimblaðrim“ 30. apríl slíkt fjeliag út af fyrir okkur.
þessa árs, er grein eftir frk. Ól- Alveg af sömu ástæðu hvatti jeg
afíu Jóhiannsdóttur, sem hún nefn- koimr úr Guðspekifjelaginu tri
iv „Til skýringar". Á hún að vera þess &ð samemast líknarstarf-
til skýringar því, hvers vegna semis hreyfingu þeirri, sem frk.
hún í vetur vísaði á bug nokkr- Ólaíía, ásamt einni fjelagssystur
um konum úr ,Guðspekifjelaginu',1 okkar, Guðnýju Jónsdóttur bjúkr-
sem vildu vinna með henni að unarkonu . liafði átt hugmyndina
líknarstarfsemi. Reyndar skri jeg >að, eftir því sem frk. Ólafía sjálf
ekki, hvað það er, sem frk ÓI- segir frá í nóvember grein srimi.(*
í samvinnu við okkur eða ekki,
nm það hefi jeg. ekkert að segja.
En er }iað ekki ósamkvæmni á
háu stigi, að óska þess, að við
getiim uimið sem rnest að llknar-
stajfsemt hjer í bæ og þar af leið-
andi komið á sem flest heimili,
og álíta þó á hinn bóginn, að
við vinnum heimihmum rniklu
meiri skiaða. en gagn með hjálp
okkar, því það klýtur frk. Ólafía
að álíta, úr því að liún þorir
ekki að benda okkur á nein
berinili, samvisku srirnar vegna,
auk þess er hættan, sem laf okkur
stafar, miklu meiri, þegar við
hjálpnm undir nafni fjelagsins,
heldur en <ef við hefðnm unnið
undir stjórn 'frk. Ólafíu og Guð-
spefkifjelagsinis hvergi verið ,'getið,
því að jeg get fullvissað frk.
Olafíu og aðra bæjarbúa um það,
að við niunum aldrei óbeðhi ganga
inn á heimili marma, livorki fá-
tæk eða rík, tri þoss að boða
mönnum guðspeki; þeir, sem henni
vilja kymiast, verða að koma til
okkar eða kynnast benni sjálfir.
Jeg viðurkenni samkvæmnina í
trúarhugmyndum og trúiarofsókn-
um fyrri tíma, þegar trúvriling-
urinn var álitinn svo hættulegr-
að við hann var ekkert annað
að gera, en að útiloka haun frá
öllu mannliegu fjelagi, og belst
taka liann af lífi. Mjer dettur
ekki í bug, að frk Ólafía mundi
vilja taka þátt í slíku athæfi,
þó að mjer virðist skoðauir henn-
ar í fuílu samræmi við þær skoð-
anir, sem fæddu af sjer trúar-
ofsóknirnar. Hjer eins og víða
annar staðar sýnir það sig, hve
miklu hún sjálf er betri en trú-
arhugmyndir hennar.
Frk. Ólafía gerir ráð fyrir,
að hún muni ef til vill síðar
meir skrifa um guðspekina og
sýna fram á, hversu hún sje and-
víg öllu því, sem kristin trú bygg-
ist á. Ekki höfum við neitt 4
inóti því, að hún geri það. Allar
árásir á guðspekihreyfinguna hjer
á landi, bafa að þessu orðið til
þess. að breiða út þekkingu á
henni og auka henni fylgi, og
mun svo <enn fiara. Á hinn bóg-
inn geta umræður um þetta mál
gefið t-ilefni til þess að gera grein
fyrir, af hverju sumar rjetttrú-
arkenningarnar eru okkttr guð-
spekinemum og mörgtim öðrum
svo óbugnæmar. Að fyrra bragði
ltíitum við ekki 4 aðra, hverjar
svo sem trúarskoðanir þeirra eru,
en að gefnu tilefni munum við
þiklaust haldia Ihlífiskildi fyrir
þeim kenningum, sem við erum
sannfærð um, að standa mikið
nær sannleikanum en rjetttrún-'
aðarstefnan gcrir.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
afíu finst hún þurfa að skýra
eða leiðrjetta við skýrslu „Saumia-
fjelags guðspekifjelagsins", sem
mun hafa gefið triefnið til þess-
arar greinar henmar. í skýrsl-
Frk. Ólafía er vitanlega sjálf-
ráð að því, hvort hún vill vera
*) Vafalaust hefur frk. Ólafía
ekki vitað, að Guðný Jónsdóttir var
unni stóð að eins, að frk Ólafía ein af vafagemsunum.
Semenoff hershöfðingi,
kunnur Kósakkaforingi, hefir nýlega
verið tekinn fastur í New York, sak-
aður um að hafa stolið skinnavöru
fyrir nálægt 400.000 dollara. Stend-
ur mál hans yfir um þessar mundir,
en liann fær að ganga lans, gegn
25.000 dollara veði. Semenoff hefir
játað á sig glæpinn, en hafði ekki
afrar málsbætur fram að færaenþær,
að „þeir hefðu allir stolið“ , sem með
honum voru.