Morgunblaðið - 19.09.1922, Page 2

■s
MOB6UNBL&I1I
að veita þeim aðstoð eða fir.iga
^au til hafnar. Koman er ekki tii-
kynt og !þessi skip fá svo að eiga
*ðg og hjálpa sjer sjálf; svo var
*eð „Cis“ þegar hún lenti á tooð-
ánurn við Gróttu 5. ágúst 1920.
t>að skip kom öllum að óvörum,
ag svo hafa fleiri þeirra komiö.
Fram hjá þessu atriði ætti ekki
að ganga.
Svo má einnig minnast á það
gagn, sem gæti orðið að leiðtoein-
ingum vitavarðarins þegar báta
Tekur undan landi, eins og stund-
um hefir átt sjer stað. Þegar ofsa-
xeður hefir skollið á og toáta vant-
aí, er vaninn orðinn sá, að hringt
eT til Reykjavíkur, til þess að fá
sl\ip til að leita eða aðstoða, og
fekist það, þá verður spurningin,
fevar var báturinn er síðast sást
tíl hans, eða, hvar á að leita. Þ;eg-
ar norðanveður skellur á snögg-
lega og toátar eru staddir í Mið-
ifessjónum, og verða að hleypa
r&ður fyrir Reykjanes, mundu
ffjettir um tölu þeirra, sem vita-
vörður sæi, toenda aðstandendum
í hvort einhverja vantaði, og ráð-
Ktafanir yrðu þá gerðar í tíma til
að grenslast eftir þeim, sem sakn-
áð væri. Maöur, sem vinnur sjer
iim 2000 kr. á ári gefur sömu upp-
tæð af sjer og' 50 þúsund krónur
ffefa í rentur, og rneðá'n hann
Xmnur ínn þá upphæð, er hann
60 þúsund króna virði. Teljum þó
íuannslifið ekki nema 30 þúsund
fo’ónur, sem hjer sást í tolöðum í
vQtur, þá er skipshöfn á mótorbát
með 6 mönnum 180 þúsund krón-
tu', mótortoátur með veiðarfærum
I
Sfgjum 30fþúsund krónur, eða alls
210 þúsund króna virði.
Göngum að því vísu, að vita-
vjirður sjái eigi nærri því öll þau
skip og toáta, sem fram hjá Reykja
nesi fara, en segjum að fyrir hans
leiðbeiningar yrði bát bjargaö
jjmtahvert ár, og væri þá gaghið
4T) þúsund króna virði á ári, og
það er nokkuð upp í kostnað ó-
lieinlínis.
A fiskiveiðunum veltur mai’gt
og mikið hjer, og aðalmark þeirra,
stm þær stunda, er að bjarga sem
mestu á land meðan fiskur fæst.
Sími á Reykjanesi mundi greiða
fyrir vinnu hjer oft og einatt,
minka tímatöf o. m. fl.
Vitinn sténdur á svæði, þar sem
járðskjálftakippir eru tíðir, og þar
vgr fólk illa statt fyrir fáum ár-
pm og engu toetur eru þeir stadd-
ir, sem á sjó eru, slokni vitinn.
3\æmi það fyrir, að eitthvað yrði
<fð toyggingu eða ljósi, væri fljót-
ara að fá nauðsynlega hjálp, væri
auðið að tala frá Reykjanesi, held-
ttr en að brjótast til Grindavíkur
<35a í Hafnirnar til þess að fá að-
fitoð þá, er með þyrfti.
f Höfnunum >er símastöð; þaðan
út á Reykjanes eru um 15—16
kílómetrar. f Grindavík er stöð;
þaðan er út á Reykjanes um 10
kílómetrar, og svo er hummað
fram af sjer að leggja síma út í
y'ta þann, sem er og verður aðal-
riti landsins, stendur einangraður
Qg er voði fyrir sjófarendur komi
eitthvert atvik þar fyrir, að hann
yerði eigi starfræktur.
Eitt er víst og það er, að eng-
nm spamaður er það fyrir landið,
að Reykjanesviti skuli ekki hafa
*íma, og er auk þess siðferðisleg
fikylda að símasamtoand sje sjer-
fitaklega við þennan vita.
Sveinbjörn Egilson.
--------o--------
Slettirekurnar.
„Jeg sje eftir pappírnum1 ‘.
Þórhallur Bjarnason.
Þegar jeg sá svonefnt auka- j
blað „Tímans“ 13. sept., sem hann
kvað hafa laumað út með póst- j
unum, bændum landsins til skemt-1
unar, þá duttu mjer í hug þessi!
hnyttilegu orð Þórhalls Bjama- í
sonar biskups, er hann hafði um;
nýja ritsmíð, sem hann hafði les-'
ið. Jeg gct sagt alveg hið sama j
um aukablað „Tímans“, „jeg sje
eftir pappírnum“. Annað eins
pappírs gagn mun aldrei hafa!
komið á ,,þrykk“ í þessu landi, ■
sem ritdómur um bók, sem gef-'
in hefir verið út.
Blað þetta byrjar með ritsmíð :
eftir hinn sjálfkjörna foringja1
Framsóknarflokksins hr. Jónas'
Jónsson. Segist honum svo frá:!
„Frjett úr Borgrarfirði herm- J
ir, að þar sje verið að dreifa j
út meðai bænda níðriti um sam- j
vinnuf jelögin eftir Björn Krist-1
jánsson. Pjesinn kvað vera um j
70 bls. að stærð“ .... „Mun i
leikurinn til þess gerður, að geta í
dreift torjefi þessu um ált land,'
rjett fyrir kauptíðina, án þess j
að því verði svarað fyr en mán- i
uði síðar, þegar ósannindin og
tolekkingarnar verða toúin að hafa1
sin áhrif' ‘. Svo halda skammirn-;
1 ai áfram, á foringjans vísu.
j En hvernig í ósköpunum fer
I hinn sjálfkjörni foringi toænda á'
' þingi, að skamma mig fyrir rit, I
sem hann ekki hefir sjeð.
Jú það er auðráðin gáta. For-'
inginn hefir sem sje þann leiða ■
kvilla, að geta ekki sagt satt. j
Hann varð eins og vant er að j
skrökva að bændum úti um land,
að hann hefði ekki sjeð ritling- j
inn. Það mátti sem sje ekki bregða
Ú1 af reglunni í ritstjórn Tíma-i
rits kaupfjelaganna, og Tímans.
En sannindin eru, að jeg sendi
kaupfjelagsstjóranum í Borgarnesi
ritlinginn eins og öðrum þar. Og
þegar hann sá hann, fanst hon-
um hann svo mikill dýrgripur,
að hann þorði ekki að senda for-
ingjanum ritið í pósti, heldur!
gtrði hann sjer sjálfur ferð á
hendur með dýrgripinn til for-
ingjans. Og foringinn hafði því
ritlinginn fyrir sjer, er hann var
að rita skammimar. En hann varð
að láta svo, sem hann ekki hefði sjeð
hann, telja bændunum trú um
það, af því hann treystir s.jer
ekki til að hagga við ritlingn-
um að neinu leyti. Og sjálfur
viðurkennir foringinn í „Tíman-
um“ 16. sept. tols. 119, að hann liafi
haft ritlinginn fyrir sjer, því hann
segir: „Daginn eftir að pjesans
varð vart í Borgarnesi, fjekk
undirritaður eitt eintak sent.“ —
Hann man sýnilega ekki eftir
hverju hann skrökvaðf um þetta
þrem dögum áður í aukatolaðinu.
Og enn verður hann að skrökva,
því honum var ekki sent það,
það var haft meira við ritið en
svo.
Þetta er þá skreitnin nr. 1.
scnnuð af foringjanum sjálfum.
Skreitnin nr. 2, er að jeg sje
kaupmaður, sem hann lætur mik-
ið á bera, auðvitað til að tolekkja
bændur. Jeg á ekki einu sinni
hlut í borgarabrjefi og hefi ekki
átt síðan 1. jan. 1910. Jeg er þing-
maður eins og stendur, eins og
allur landslýður veit. Þar áður
var jeg bankastjóri frá 1. jan.
1910, eins og landslýðút- veit líka.
En veslings foringinn verður alt-
af að skrökva, ef hann heldur
að það dugi til að blekkja bænd-
ur úti um land.
Þá er það skreitnin nr. 3, að
jeg hafi hilst til að senda rit
mitt út „rjett fyrir kauptíð:na“
til að spilla fyrir viðsþiftum
kaupfjelaganna. Jeg hafði engan
slíkan tilgang. Ritið var jeg bú-
:nn að semja í vor, áður en jeg
fór austur á land, en vildi þá
ekki gefa það út vegna þess, að
kosningarnar stóðu fyrir dyrum.
Jeg vissi að ef jeg þá hefði gefið
það út, þá mundi foringinn hafa
skrökvað því upp, að ritið væri
gefið út til að hnekkja kosningu
hans. En því vildi jeg með engu
móti vera valdur að. Jeg vildi
lata bændur vera einráða um að
kjósa hann, eins og þeir líka
gerðu. Jeg vona að jeg fari -hjer
með rjett mál, að toændurnir hafi
kosið hann fríviljuglega, fremur en
að skuldahelsi kaupfjelaganna við
&ambandið hafi komið honum- á
þing, af otta fyrir að kaupfje-
lögin fengju annars ekkert lán
framvegis eins og sumir ætla. Jeg
er nú ekki á því, þó brjef sam-
bandsins 29. sept. 1921, sem það
skrifaði öllum kaupfjelögunum,
gefi tilefni til að ætla, að Sam-
bandinu hafi ekki verið fjærri
skapi að koma þeim ótta inn
hjá kaupfjelögunum að láns-
traustið gæti brostið. Á Austur-
landi hefir brjefi þessu verið hald-
iö undir skírn og það hlotið nafnið
„Harmagrátur“. Jeg vildi einmitt
ekki spilla fyrir kosningu for-
ingjans. Jeg kaus miklu fremur
að hafa hann beint fyrir fram-
an mig, því ein,s og menn vita
ei altaf hægara að beita „nagl-
bítnum1 ‘ 4 hlut, sem er fyrir fram-
an mann, ef á þarf að halda,
en þegar hann læsir sig í bakið
á mönnum.
Fjórðu ósannindin eru að jeg
ekki beri traust til þess að það
sje rjett, sem jeg hefi skrifað í
bæklingnum. Það er svo rjett, að
hvert atriði hefði fyrir mörgum
árum átt ag vera komið fram í
Tímariti kaupfjelaganna o g í
Tímanum síðan hann kom á kreik,
ef ritstjómin hefði verið fölskva-
laus, og viljað skíra almenningi
rjett frá fyrirkomulagi kaupfje-
laganna annarstaðar og öðrum
þeim fróðleik sem í ritlingnum
felst,
Re:ði foringjans er sprottin af
því, að ritlingurinn kemur því
upp að þetta hefir af ásettu ráði,
eða vitleysu, verið vanrækt.
Fimtu ósannindin eru að jeg
eigi ferslanir ineð syni mínum.
Jeg hofi enga hlutdeild átt í versl-
un síðan 1. jan. 1910 eins og jeg
hefi áður sagt.
Sjöttu ósannindin, sem eru
margendurtekin, eru að jeg hafi
í ritinu gert árás á kaupfjelögin.
Það er öðru nær eins og allir
sjá, sem ritlinginn lesa. Ritið er
beint varnargrein fyrir kaupfje-
login, gegn Sambandsvitleysunni.
Gamalt máltæki segir að „Sá
kann ekki að stela, sem ekki
kann að fela“. Mjer finst líkt
ástatt með foringjann, að hann
kunni ekki að fela skreitni sína,
hún er öllum svo auðsæ.
Yaðallinn um skuldimar eru
sjöundu ósannindin, sem jeg nennj
ekki í þetta sinn að eltast við.
En blekking er það á blekking
ofan, sem hann segir um þær.
Áttundu ósannindin eru það, að
E. & T. Pink Ltd.
Nokkrar teg. fyrirliggjandi
Þórður Sveinsson & Co.
jeg sje „með ríkustu mönnum
landsins“. Segir hann þetta í
aukablaðinu, og hefir sagt það
mörgum sinnum áður í sambandi
við eftirlaun mín. En hvað segir
svo sami maður þrem—segi ogskrifa
— þrem dögum seinna í „Tím-
anum“ 16. sept. bls. 119. Þar segir
hann : „Hann (þ. e. jeg) heldur fast
fram að íslenskir bændur sjeu
sameignarmenn og öreigar. En á
hverju varð hann öregi?“ Hvern-
ig á nú að samrýma þetta. 13.
september er jeg „með ríkustu
mönnum landsins“, en 16. sept.
„öreigi“. Foringinn sannar því —.......................
sjálfur í annað sinn að hann hef-
ir verið að skrökva í aukablaðinu að tilkynna honum l3að’ sem íe»
til að blekkja. Og auðvitað er framkvæmi. Hann viðurkennir að
livorttveggja ósannindi. hann hafj. laumað aukablaðinu nú
Níundu ósannindin eru, að jeg nt um tanct- Hversvegna notaði
fái um og yfir „8000 kr. á ári í hann Það Áaumuspil f ‘
creiga framfærslu' ‘. Eftirlaun mín lður en je" lyk máli míuu um
að lögum eru 4000 krónur. Og eins aukahlaðs greinina er rjett að
og foringinn og verslunarskólastj. hencla a hversu mikið traust for-
ætti að vita, eru laun embættis- inginn hefir fil elskulegn kJÓs-
manna og eftirlaun miðuð við enda sinna' Hann g.erir sem sje
gullkrónu, eða sannvirSi krónunn- rað fyrir að 111 mitt hafl Þau
ar. Nú hefir pappírskrónan fallið áhrif ”að einhverjir lítilsigldir
eins og allir vita, svo alt liefir f-lelagSTncnn fál Vlð lingvekjn lnínar
hækkað í verði. Þar af leiðir að kjark td að láta vera að borga
fleiri pappírskrónur þarf til ag' úttekt í sínu eigin fjelagi“. Þetta
borga með gullkrónuna en fyrir er nu traustið til kjósendanna,
stríðið. Og þetta skilur foringinn Þratt fyrlr alla samábyrgðina, all-
og verslunarskólastjórinn ekkþ þó ar skrlflegu skuldbindingamar og
hann sjálfur njóti samskonar upp- veðsetningarnar. Og rit mitt gef-
bótar. Hann gefur sjer því bág- Ur ekkert ,tilefni td slíks ótta- ^
borinn vitnisburð sem verslunar- í 0g loksins vil jeg minnast á
skólastjóra. En til alls verður að slettiíekuskap foringjans og rit-
vinna, til þess að geta þjónað stjórans 1 Laufási- Hversvegna
meðfædda eðlinu að skrökva. Og eru Þeir sletta ,sjer fram í þetta
hvers vegna finnur hann ekki að mal' 1 gr’ laga fyrir Samband
eftirlaunum bankastjóra Björns íslenskra samvinnufjelaga stendur
Sigurðssonar, sem eru jafn há? 1 f' lið og llðnum e: Þessi eru
Annars standa eftirlaun í heim- aðalstörf formanns: „Hann er
irum alls ekki í neinu sambandi málsvari Sambandsing út á við
og svarar til alls þess, er Sam-
bandið í heild ‘sinni kann að vera
við efnahag. Allir embættismenn
hafa sama rjett til • eftirlauna,
hvort sem þeir eru ríkir eða fá- sakað um' Hann gætir hagsmuna
tækir. Það er því fáfræði skóla- Sambandsins í einu og öllu“ o.
stjórans, sem veldur því, að hann lS frv'
heldur að „öreigar“ einir fái eft- 0g kversvegna eru þá þessir
irlaun. Og hverjir fluttu frum- blessaðir menn, foringinn og rit-
varpið um eftirlaun mín? Ein- stjórin að sletla sjer fram í störf
mitt flokksbræður foringjans, þeir formanns fjelagsins- Hann einn
sem mesta traustsins njóta nú í
fíokknum. Hann er því að skaiúma
hefir heimild til, samkvæmt lög-
um fjelagsins að koma fram sem
þá en ekkj mig, þegar hann er „málsvari“. f jelagsins, og jeg verð
að stagast á eftirlaununum blað storum að efa að formaðurinn,
eftir blað. Það er. því hans eiginn jafn gætinn og reyn(lur> sem hann
flokkur, sem hefir viðurkent,' að (r' hafi gefiS slettirekunuin umboð
jeg væri verðugur eftirlaunanna t(1 að skrifa Þessar greinar.
og að þau væru hæfilega sett ^ð svo mæltu lcgg jeg grein
4000 krónur foringjans í aukablaðinu á hilluna
Foringinn kemst því enga leið með Þeirri öruggu \issu, að þó
með þessi ósannindi ,sín. Þau miða lcitað væri með logandi ljosi um
aðeins að því að sanna almenn- Þvert og endllangt Island> >á finn-
ingi livað foringinn er illa að ist eng'T menn> sem hafl skað-
sjer og hvað óhæfur hann er sem fð Sambandið meira, en foiing-
verslunarskólastjóri sökum ment- inn og ritstjorinn 1 Laufási> sem
unarskorts, og stjórnleysis á sjálf- j<g kem S1ðar að. Þeir munu báð-
um sjer 11 > er Þe’r komast af barnsaldr-
Tíundu ósannindin eru, að rit lllum> sannfærast um, að það er
mitt sje „níðrit“. ÞaS sjá allir, sem ekki einhlltt 111 að stjórna stór-
það lesa, að svo er ekki, og var því verslun. eða vera pólitískur for-
ekki til neins fyrir foringjann að ingi> eingongu’ eða aðeins> »að
skrökva því. En þessi skreitni kunna að brúka kjaft“.
hefir þá verkun, að hver læ,s mað- Björn Kristjánsson.
ur í landinu les það, þó ekki sje
nema fyrir forvitnissakir. Það er ________o—______
sú besta auglýsing fyrir ritið aö
kana það níðnt, því siíkt^ rit lesa fiyásiroar á starfskoour
allir. Það sýmr hversu litla for- _ .. , .. .
ir.gja-hæfileika foringinn hefur, að nEllSUrlŒllSlUS.
velja ritinu þetta nafn. j ------
Foringjanum verður tíðrætt um, Lr Þv'l jeg fór að minnast á
at jeg skuli hafa leynt hann Þess> árásir AlÞýðubl. a yfirhjúkrunar-
að rit mitt var prentað og sent konuna, þa tel jeg rjett að minn-
út um landið. Hvenær hefir for- ast á saurausturinn í rímanum
inginn tilkynt mönnum t. d. þeg- (grein ,fyrv. sjúklings og ,konu
ar hann hefir verið að baknaga 1 31. og 37. tbl.), að svo miklu
menn í „Tímanum?“ Aldrei. Og leyti sem hann á að lenda á hjúkr-
hversvegna ætti jeg þá að vera unarkonunum og raðskonunni.