Morgunblaðið - 26.08.1923, Blaðsíða 3

MQBQUN ILJtPJlB
Kaffisopinn indæl! er,
eykun f]ör og skapið kæfir;
langbest jafnan likar mjer
Ludvig David’s kaffibætir
UTBOfl
Málarar er kynnu að viija pera tilboð í málun innanhúss í
húsi Landsbankans hjer, vitji útboðslýsingar og uppdrátta á teikni-
stofu húsameistara ríkisins, Skólavörðustíg 35, daglega kl. 10—12 f. h.
Keykjavík 23. ágúst 1923.
Vegna húsameistara ríkisins
Einar Erlendsson.
Sj óvátry^gingarfj elag Islands h.f.
Eimskipaljetagshúsinu. Reykjavtk.
Sfmar: 5 4 2 (skrifstofan), 30 9 (fiarnkv.stjóri).
Sfmnefni: „Insurance".
Allskonar sjó- og striðsvátryggingar.
Alislenski sjóvátryggingaríjelag,
fiuErgi betri og árEiöanlegri uiðskifti
Til sölu
:mörg verslunar- og íbiiðarhús meö
iausum íbúðmn 1. okt. n. k. og
.góðar byggingarlóðir hjer í bien-
um; einnig jarðir í nærliggjandi
sýslum.
í' Hafnarfirði íbúðar- og versl-
unarlnis, og hús í fleiri kauptún-
um landsins.
Eignaskifti geta komið til greina
i suumm tilfellum.
F A S T E i (f X A S T Ö F A X
Vonarstræti 11 B.
■Jónas H. Jónsson.
(Sturlungatíð; og vart bót inæl-
andi með því, að ei sje betra hjá
öðrum þjóðum. Því ef íslandijigar
hafa svo afar mikið álit á sjálf-
nm sjer, verður það einhverstaðar
fram að koma fremur en í ímynd-
uniimi einni. Því ónóga kröfu
gerii' íslenska nýríkis-þjóðin þá. til
sín,' ef hún nær ekki lengra en
•að líikjast státnum heimalnings-
strák, sem þennr sig og þykist
hverjum manni meiri — þangað
“til á hólminn ér komið. En aðal-
ágæti hverrar þjóðar er síst gor-
geir; það er smámenskumerkið;
— heldur hreinlyndi, drenglyndi
og samúðar-hugmóður. En hann
sjest ekki hjer síðan á dögum
■Jóns Sigurðssonar, einkum seinni
árum hans; því lengi tók garpinn
að gefa þjóðinni blæ af sjálfum
sjer. Þó segi jeg ei, að þessu hafi
ekki brugðið fyrir síðan. En það
þarf að verða fast ástand; því
frenrur sein þjóðiir er smærri,
vanmáttugri og veikari út á við
•og inn á við. Ef við aftur glepj-
tim oss með þeirri hugmynd, að
oss fari eins og sumum afbragðs
gáfuþjóðum (svo sem Foru-Grikk-
jum og írum). þar. sem enginu sit-
rr á sárshöfði við annan, þá er
það ljeleg afsökun; líltt og þegar
slarkarar afsaka sig stundum með
því. að „svo fari títt gáfumönn-
um“. Allraverst þegar mönnura
tr alókunnugt um sína galla; og
þá ekkert betra þegar þjóð á í
hiut. —
Oft þegar tilrætt er um opin-
bera sjóði finst þeirn anda fyrir
l'regða hjá flestum, að líta á
sjóðinn sem fundið fje. Þetta hend-
ir óneitanlega á. að fólkið er ekki
cnn vaxið almennnm sámstörfum
nema að litlu leýti. Sá, sem ekki
vill hlynna að almennu gagni, en
aðeiiis draga arðinn til sín eins
eða sinna fárra, hann er enn harn
í landsmáhuu, livað vitur að ööru
sem vera kann. Afsakandi er þetta
að nokkru fyrir skynlitla og fá-
fræðinga. En þeir ern oftast þarna
utan við; komast sjaldan svo
langt að vera neitt „með“ í því
opinbera nema sem fyllimold í
vegg, eða reka í ráðandanna
höndum. — Nei. þeir menn. sem
mest ber á ,,mórölskum“ skorti
hjá.í landsmálum, eru hinir hærri
bðir þjóðfjelagsins rembættismenn,
þingmerjn, framkvæmdarstjórarog
aðrir forustumenn. — Þingmaður,
sendiiherra eða. annar ,.herra“. ér
eyðir í bruðli og sendir landinu
háan reikning. eins og oft'hei'iv
við horið, syndgar í þessa átt.
Formanni opinbers fjelags, s'em
fc-rðast til dæmis með frú sína
og son meðal góðbúanna að snmr-
inu, on þykist vera að starfa að
almennum þörfum og setur svo
landinu háan reikning, fer eins.
Ráðherrann, sem siglir á konnngs
fund nreð frú og situr sig í fa>ri
að klóra út ,orður“ fyrir sig og
sína. er sama sortin. Hitt er
kunnara on frá þurfi að segja,
að forstjórar gerast fingralaugir
: fje sjóða sinna, gera sig svo
...íallit" þegar að þeim er gengið.
En byrja svo jafnharðan áftur
i ndir nafni sonar síns, konu eða
annara návina, og eru heiðraðir
eins og ekkert hefði í skorist;
og er alkunnugt að múgurinn
gerir sig að hundum fvrir slík-
inm mönnum, ef þeir hafa einhver
auraráð. Af þessu vita þeir, og
ganga því á það lagið, jafnvel
þeir, sem lagarefsing hafa hlotiö
fyrir óknytti sína, og sætt svo
nefndum „ærumrssi“, eru góðir
og gildir sem fyr, ef þeir gátu
stungið undan nægu til að berast
á á eftir. Og er hjer ábyrgðin
falinn á liinn marghöfðaða múg,
em enga ihefir sjálfstæða sál, en
hver eltir annan eins og fje í
haga; og verður líklega að skella
skuldinni á forustusauðina-, þ. e.
hina þroskuðú borgara, sem fyrir
fjenu ganga. Hjer >er svo nefndur
lögmannalýður framarlega í
flokki; löglésnir snápar, sem alt-
af eru til taks fyrir góðan „be-
taling“ að þóknast livaða þrjót
sem >er. Hitt er alkunnugt, og
loks viðurkent, þótt lítið sje við
því gért, að embættismenn ,Toð<t
kunuingjum sínum, vinum og jafn
vel mætti segja kelturökkum í
hinar og aðrar stöður, sem þeir
oft og einatt eru ófærir upp að
fylla. Dettur mjer í hug alkunn-
ugt dæmi stjórnarinnar, sem jeg
hirði þó ei run nú aö nefna. —
Enn þá skaðlegra er þegar heilt
þing teknr á sig þá ábyrgð að
fara að mynda embætti, sém ekki
sýnist lrafa annan tilgang en
„forsorga“ einhvern frænd-háan
ónytjung eða pólitískan snáða.
Finst mjer eitt slíkt stofnað hafa
verið á næstsíðasta þingi. En
því er miður, að þingið gengur
I á undan landslýð með illu eftir-
1 dæmi Irvað þjóðmála-„móral“
snertir. Það ríkir sýktur andi í
þingsölunúm, svo þó að inn komi
j þangað við og við einn og einn
: maður í senn (sem mann ber að
kalla), þá nýtur hann þar ekki
l nema ógeggjaðrar heilsu nema
stutta stund. Svo er hann orðinn
samdauna þessum kindum, sem
þar eru fyrir, og fæstar hugsa
um annað en fylla eigin kvið.
! Eitt atriði í þessu er það, að þing-
málafundir sýnast ærið gagnslitlir
, orðnir. Fólkið getnr sagt þing-
, nönnlumrm það, sem þvr sýnist.
Það er oft sa.ma senr ótalað mál.
• Því þegar á þing er komið. breyt-
ist alt, unrturnast og blandast.
; Þessi og þessi nýgræðingurinn er
tekinn ástfóstri(!), ef ekki
J trarrstataki (!!) af eldri og reynd-
ari samberjum sínurn á þing-
bekknum. Og alt lerrdir að lokum
í greiða-skiftum — (pólitískum
. hrossakaupm svo nefndum. líldega
I rjettara mannakaupum). En kjós-
endaviljinn ihorfinn út í veðnr
i og vind. Svo á næsta þingmála-
I fundi eða um næstu kosningar
kemur til mannsins kasta að
standa fyrir sínu máli. Og smá-
lærist honum þá að hafa svo
t nefnda kosninga-beitu á boðstól-
um, annað hvort í sambandi við
sinn flokk eða. einn sjer. Því m.
I a. pólitísku flokkarnir sýnast
hafa það aðalerindi (þótt fleiri
fljóti með) að draga. það litla
j persónugildi, sem ljelegri þing-
mennirnir hafa, burt og gera það
að alls engu. En þeir skárri (þ.
e. þá þeir slægari) stjórna þe' m
og draga þá á eftir sjer eins og
dilka, svo sem þeir eru menn
til gerðir.
( Svo var lengi vel í oltkar endur-
reistJu pólitík, að eigi var nm
neina verulega flökka að ræða;
síst sjáTfsagða fasta flokka eins
og hjá ýmsum þjóðnm. Hver
þingmaður lrafði sína sjálfstæðu
skoðun fyrir sig; en ekki að sjálf-
sögðu bundinn inn í einlhverja
hópsál ©kis og strá í sátu eða
raftur í bolungi. En svo þótti
nú ekki annað hæfa fyrir „póli-
trska þ.jóð“ ! Og eftir stjórrar-
bctina 1904, þegar svo sýrrdíst
fyrst, sem alt ætlaði að -einasr,
var ófært talið af sumurn annað
en skapa stjórnar-mótflokk, eins
og hjá öðrunr þjóðum(!!) — Já,
r.já öðúum þjóðum flestum er alt
fult af flokkum; svo að það er
orðinn vani víða, að spyrja ekki
um eigin skoðanir þingmanna,
lreldur aðieins ihverjurn flokk þeir
fylgi. Þó eru fa.rnar að heyrast
rnjög ákveðnar raddir móti þess-
ari mansals-tegund íhjá nokkrum
þróttmeiri þingmönnnm. Banda-
rikja. Eu til vor er sú umbót-
aralda ókomin enn, sem fleira
gott. Hjer þykir ekkert dnga
nema flokkur, „stefna“ eða fylgi-
nienska. Þar ganga blöðin injög
fram. Alt talið ófært, sem hinn
flokkurinn gerir, eða hans liðar;
cn ósvint hrósað eigin flokki, og
öllunr hans gerðum. Eiga þa.r lík-
lega allir óskilið rnál. En í ein-
staklingsárásnm er „Tírninn11
cfgafylstur sem stendur.
Það er varla ofmælt, að fjöldi
aiþýðumanna er farinn að hafa
beinan ýmugust á pólitík, blaöa-
deilum og einstaklings-árásnm,
einkum „Tímans“ nú sem stend-
ur. Finst öll pólitík vera rotin
og seyrt sjergæðis-pex, sem best
sje að láta franr hjá sjer fara.
Gæti þau áhrif komist inn hjá
fólkinu nreð atbeina viturra
mauna og samstæðra, og helst
með einhvers blaðs aðstoð, að
kjósa vandaða, vitra og vel
reynda menn á þing, sanna menn,
senr vita lrvað þeir vilja, hvað
sem öllum flokkum lrðuv, — þá
(í' strax ísinn brotinn og sönn
'umbótaralda inn runnin.
Það hefir verið sagt um fs-
lendinga af mjög vitrum manni
einum, að þeir væru „privat“ ær-
legir en pólitrskt óærlegir. Jeg
hygg þetta sj<e rjett. Það er enn
svo mikið einstæðings-derring óg
einst'aklings-valdagirni, að auð-
sjeður er enn mjög mikill van-
raáttnr hjá þjóðinni eða einstak-
lingrrnr hennar til að vinna „einn
fyrir alla og allir fyrir einn“.
Það væri vafalausa aldrei frekari
þörf en nú fyrir fólkið að standa
sarnan af alhug, þegar ábvrgðin
út á við er stórum aukin, en inn
á við ekkert lagað, sem gefi okk-
ur amkinn styrk; nema það gagn-
siæða væri; margt stórurn verra
viðfangs en var fyrir nokkrum
árum, — markaður illur, háar
kröfur og hangandi þung skrrlda-
ský yfir höfði. Það eina sem
dugir, svo að róttækt sje, er
æðra og hreinna hugarfar ein-
st aklinga; svo sterkt, að það haldi
gildi sínn svo í almennum málum
sem einstaklegum. Ný hlugarfars-
þroskun þjóð-arinnar í heild, eða
oflug hreinsunar-alda, þarf yfir
að renua sem hertaki hug hvers
manns, líkt ög á seiuni árum
Jóns Sigurðssonar. Þurfnm að
verða þeir rnenn, að við getum
staðið saman hver að annars vel-
ferð, þótt ekki á oss standi er-
lendar svipur, sem knýja oss sam-
Fyrirliggjandi:
Byssun og
Skotfæri.
li ttn i [l
Simi 720.
Rúmstæði
margar tegundir, bæöi fyrir
fullorðna og börn, einnig
Madressur
4 mismunandi stærðir, úr
striga og sængurdúk.
Vöruh úsið.
Bilstjórar.
Ljettið ykkur vinnu við
hreinsun bílanna rneð
vatnspenslum.
F á s t i
tali Daniels Halirssonar
Aðalstræti II.
488. Ritstjómarskrifstofan.
600. Afgreiðslan.
700. Auglýsingaskrifstofan.
an r bráðina. (Og er þó síst laust
við, að slíkar svipur standi á oss,
þar sem útlendu markaðs-deil-
urnar eru). Við þurfum að finna
það ákveðið og einlæglega, já,
iueð eldlegum álhuga, að alt ís-
land eða íslenska þjóðin öll er
okkur því hærri og heilagri en
hver einstaklingur, sem landið er
stærra en augnabliks-umhverfið,
eða þjóðin stærri en við sjálfir
go nánustu vandamenn. Hver ein-
staklingur þarf að finna þetta
rneð glóandi hugmóð í hjarta.
Þegar sá dagur kemur, munu
allar skrípa-stefnlur og þjóðmála-
trúðleikar undir lok líða.
Mannlýsing.
(Jeg sje það, að Hvítingur hef-
ir tekið upp í grein sína í Miorg-
mrblaðinu rrm stjórnnrálaflokkana
nokkrar ljóðlínur úr kvæði, sem
jeg gærði mjer til garnans fyrir
nokkru. Auðvitað gerir hann það
í heirnildarleysi. Jeg ætlaðist ekki
til, að kvæðið yrði hirt r bráð.
En úr því að nokkrar línnr eru
nú orðnar opinberar, þá þykir
mjer rjettast, að láta kvæðið ko-ma
alt, ef Mörgunblaðið vill flytja
það. Um þá tilgátu hans, að kvæð-
ið sje ort nm einn foringja Fram-
sóknarfloltksins, skal jeg láta ] ess
getið, aö ekki hefi jeg sasrt neitt um
það. lrvorki honrun nje öðrum. Og
finnist einhverjum vera líking með