Morgunblaðið - 07.06.1924, Síða 2

MORGUNin,A*U*
Listsýningin.
Hin 5. almenna listsýning verður opnuð í húsi Listvipafjelags-
ins laugardáginn 20. september næstkomandi. Mynd'r þær, sem á
sýninguna eiga að korna, sjeu komnar til sýningarnefndarinnar
fyrir 15. sama mánaðar.
Fyr:r hönd nefndarinnar
þör. B. Þorlöksson.
Tófuyrölinga
kaupir eins og að undanförnu hæsta verði Ólaftu* Jónsson í
Elliðaey. Umboðsm&ður í Reykjavík:
Tómas Tómasson, Bergþórugötu 4.
valda hjer vöntun á samæfingu
manns og hests. það eru því gleðh
tíðindi, að hjer hefir undanfarið
verið afburða. góður reiðmaður,
norðan úr Skagafirði, við æfingar,
og mun hann verða einn af knöp-
unum á næstu kappreiðum.
Völlurinn hefir verið endur-
bættur, svo að nú þurfa menn
ekki að óttast að moldryk verði,
og yfirleitt hefir fjelagið látið
sjer sjerlega ant um að öll regla
geti verið !sem best og fullkomn-
ust. Girðingar hafa verið bættar
og auknar, eftir því sem þurfa
þótti.
Kappreiðaskrár verða seldar á
götunum næstu daga fyrir kapp-
reiðar og ættu menn að muna að
kaupa þær áður en komið er á
kappreiðasvæðið þann dag, er
kapreiðar fara fram, svo hægt sje
að átta sig frekar á hestum o. fl.
Vonandi fjölmenna Reykvíking-
ar á kappreiðarnar á annan hvíta-
sunnu. purfa menn sjálfsagt ekki
að iðra þess.
L. 0. M.
Ný skáldsaga.
Halldór Kiljan Laxness:
XJndrr Helgahnúk. Bóka-
verslun Arsæls Árnason-
ar. — Reykjavík.
í elstu sögum sjáum vjer, að
forfeður vorir þá þegar höfðu
sjerlegar mætur á hestinum sem
ágætum og tryggum vini, en mest
dálæti komst þó hesturinn í, þegar
reiðlistin var uppgötvuð. A ridd-
aratímunum var lögð sjerstök á-
hersla á að ala upp stóra og
streka hesta, sem reyndist auð-
velt að bera hin þungu herklæði.
Aftur á móti kom það; í Ijós, að
ihestar þessir höfðu lítinn flýti
til að bera, og gat það oft verið
mjög svo bagalegt. Menn fóru því
að íhuga, hver ráð mætti finna
til þess að auka flýtinn, og sást
það fljótt, að, kynblöndun var
fyrsta sporið í þá átt. Næst þurfti
þá að skera úr, hvar var mestan
flýti að fá, og var það gert með
því að hleypa saman ákveðna
vegalengd kynblönduðum afkvæm-
um samhliða öðrum ókynblönd-
uðum. pannig eru þá kappreiðar
til komnar.
pað er tiltölulega stutt síðan
byrjað var að iðka kappreiðar
hjer á landi, mun það hafa verið
skömmu fyrir síðustu aldamót, og
eru nú liðin aðeins rúm tvö ár
frá því, að stofnað var hjer reglu-
legt fjelag í þessu skynn Voru
það nokkrir áhugasamir hesta-
menn í Reykjavík, sem gengust
fyrir því, að slíkur fjelagsskapur
komst á laggirnar, og eins og
landsmönnum er kunnugt hlaut
fjelagið nafnið „Bestamannafje-
lagið Fákur.“ Tilgangur þessa
fjelags er sá, að efla áhuga og
þekkingu á ágæti íslenskra hesta
og hestaíþróttum, innanlands og
utan, ennfremur að stuðla^ að
rjettri og góðri meðferð á faestum,
auk þéss að efla til kappreiða
á hverju ári.
Enda þótt fjelag þetta eigi ekki
háan aldur að baki sjer, hefir
það þó komiðl töluverðu í fram-
kvæmd, eins og bæjarbúum er vel
kunnugt um, en skal því þó slept
j að telja einstök atriði nú.
Fjelagatalan mun nú vera um
í'90, og er þó fjöldi hestamanna
hjer, sem ekki hafa gengið í fje-
jlagið enn; en vonandi er, að allir,
j sem yndi hafa af gæðingum láti
ekki lengi dragast að styðja að
eflingu þessa fjelagsskapar, og
það gera menn best með því að
ganga í „Fák.“
E'ns og auglýst hefir verið,
efnir ,Hestamannafjelagið Fákur‘
til kappreiða, þeirra fyrstu á ár-
inu, á skeiðvelli fjelagsins við
Elliðaár á annan í hvítasunnu.
Jeg brá mjer því inn á völl fyrir
nokkru til þess að vera þar við-
staddur æfingar, er þar fóru fram.
Er mjög vel til kappreiða þeirra,
er nú eiga að fara fram ,vandað.
Gafst að líta á vellinum fráustu
og bestu gæðinga úr nærliggjandi
hjeruðum, austan yfir fjall, ofan
úr Borgarfirði, 6g yfirleitt úr
öllum bestu hestasveitum landsins
verða hestar, sem reyndir verða,
enda þótt eigendur sumra sjeu
búsettir hjer í bænum.
par sem að margir nýjir hestar
hlaupa nú, verður ekki strax sjeð
'hvei^ fljótastur verður, en líklegt
er að bæði „Skjóni“ og „Sörli,“
sem tekið hafa fyrstu verðlaun
áður, verða látnir taka þátt í
hiaupunum, og verður því „spenn-
ingur“ að sjá, hvort þeir láta
utanbæjarhesta hrifsa frá sjer
verðlaunin.
Skeiðið hefir illa mistekist fram
að þessu, og er slíkt leiðinlegt
mjög, því Islendingar eru reið-
menn góðir og hafa kunnað að
„taka hann niður“, sem svo er
kallað, þá er vekringum er hleypt
á skeiðsprett. En mestu mun þó
Af ýmsum ástæðum höfðu menn
búíst við góðri bók, minsta kosti
óvenjulegri bók, frá hendi þessa
! unga höfundar. Ejtki vegna þess,
1 að hamt færi svo glæsilega af
'stað. „Barn náttúrunnar“ er ein-
hver sú gloppumesta og fáránleg-
asta bók, sem hjer hefir verið
gefin út. En það voru smásögur
höfundarins og ýmsar blaðagrein-
ar, sem síðan liafa birst, sem gáfu
mönnum rjett til að vænta góðs
skáldrits frá Kiljan. í mörgu því,
er hann hafði skrifað meðan hann
dvaldi erlendis og sent hingað
heim, var kraftur og frumleiki og
dirfska — heitt skap. Menn þótt-
ust firnia, að þar slægi skáldhjarta
á bakfvið.
En því er ekki hægt að neita,
að þessi bók, „Undir Helgahnúk“,
mun reynast mörgum vonbrigði á
ýmsan veg, þó hún kunni að vega
upp á móti vonunum á annan.
Og það er erfitt að kveða á um
það, hvort gallar hennar stafa af
hirðuleysi eða bresti í skáldgáfu
höfundarins. pví verð'ur reynslan
að skera fir, skrifi höfundurinn
fleira. — En vafalaust gerir
hann það.
nudurinn úr efninu mikla flatn-
cskju. pó er ekki þar með sagt,
að ekki sjeu ýmsir góðir kaflar
í bókinni og margar góðar athug-
anir. Höfundur er glöggskygn og
lifsreyndur, þó ungur sje, og lýs-
i>' ýmsum sálarlegum umbrotum
og hughrifum vel. En hirðuleysis-
merkið, eða bresturinn í skáld-
gáfunni — hvort sem heldur er
— kemur altaf í ljós. pað er mikið
af smekkleysum, sálfræðilegum
vitleysum og handafiófsviðburðum
í bókinni. pað er eins og höf.
jnissi flugið, tapi innsýni og næm-
leik skáldsins og láta vaða á siið-
um hugkvæmninnar. pví hún er
ihikil.
Jeg ætla, ekki að rekja atburða-
röð bókarinnar. pað er að búa til
Sögu um sögu. En jeg get ekki
stilt mig um að minnast á hirt-
ingaratburðinn. Hann held jeg að
verði ekki varinn, þegar sjera
Kjartan er krufinn niður til botns
— eins og höf. lýsir honum. Og
ekkert í þeirri lýsingu bendir til
þess að hann mundi misþyrma
barni sínu að órannsökuðu máli.
pó að honum hafi verið „laus
höndin“ á Hafnarárum og flæk-
ingsárum hans, þá er hann að
eðlisfari hæglátt góðmenni, og
hefir að baki sjer meiri og marg-
háttaðri lífsreynslu en svo, að
faann hefði átt að taka svo óþyrmi-
lega á messuvínshnupli sonar síng.
Og þó hann hefði ekki skilið or-
sök'na, þá hefði sjera Kjartan —
einmitt sjera Kjartan — ekki
brugðist svo við því smáræði.
Fleiri gloppur mætti nefna, svo
sem svefngönguferðina og máttar-
steininn.
EFNAÖEP9 REYKiAVÍKUR

Hollemk Blýhvíta 1
r/ , , Kem. hrein.
— ZiiíbhvitaJ
Fernis, fl. teg„ Bílalökk, Kópal-
lökk, Gólflakk, afaródýrt, pak-
lakk, allskonar þurrir litir, og
alt, sem að málningu lýtur.
Versl Daníels Halldórssonar,
Aðalstræti 11.
Ekki verður sjeð, að neitt sjer-
stakt vaki fyrir faöf. með bók-
inni. Ef til vill er hún þessvegna
svo mislit. Atli er ekki neitt ó-
vanalegur drengur, og uppvöxtur
hans og það, sem mótar hannheld
ur ekki sjerkennilegt. parna er
ekki um neina óvenjulega æfisögu
að ræða, sein gat lokkað höf.
til að skrifa. pví skrifar liann þá?
Fyrst og fremst vegna þess, að
æð'n er sterk, brýst fram, krefst
útrásar, þó ekki hafi faún enn
fundið sinn farveg. pað er nokk-
urnveginn augljóst, að II. K. ^ U-
hefir ekki enn náð tökum á sjálf-
um sjer, krafturinn býr í honum,
en er enn ekki taminn.
pú veist ei favað við þjer tekur,
það verður, sem endranær:
Von þín um ástir og yndi
engu um þokað fær.
pig langar að ganga' út í lífið,
þig langar að vinna sem mest,
en öllu, sem ætlarðu’ að gera
endalaust slærðu á frest.
pú stendur í stormi lífsins
stirður og þungur og kyr,
en vonar að veröldin gefi
þjer vængi og Ijettan byr.
Alt verður þjer dauft og dapurt,
dáðleysið bakar þjer neyð,
mennirnir framhjá þjer fara
og fljúga hver sína leið.
Gg 1 >ks þegar sólin sígnr
í sædjúpið bliítt og rótt,
er dagurinn liðinn í draumi
að draumlausri andvökunótt. —
J. P.
F
r.
Marka má hafíslög norður af ís-
landi á tíðarfarinu í Noregi
árið aður?
„Undir Helgahnúk“ er saga
drengs frá fæðingu og fram yfir
fermingaraldur. pó hefst bókin
á frásögn álífi ísl. stúdenta í Höfn.
í henni eru ‘lögð drög til skap-
ferlis- og lífskoðunarlýsingar föð-
ur Atla, sjera Kjartans, og annars
manns, sem mikið kemur við soS'
una, Snjólfs Ásgrímssonar. pessir
kaflar eru stuttur útdráttur úr
langri sögu, að því er hÖf. segir
í formála. En þeir eru mergur
bókarinnar — þó stuttir sjeu. par
befir höf. tekist að þjappa áaman
miklu efni á fáar hlaðsíður, efni,
sem ekki er tæmt, en gefur þó
lesandanum nógu mikið svigrúm
til upfyllinga og umhugsunar. Og
það er margt ferskt og djarft í
þessari lýsingu.
En aðalsagan, saga Atla, hefir
ekki þessi kosti. par breiðir höf-
E’tt er enn ótalið um þessa bok. ^
pað er málið. Islensk tunga er þar
ekki í hávegum höfð svo sem
skyldi. pó getur höf. ritað gott
mál, fallegt mál. En það er hirðu-
leysið, sem öleypur með penna
hans yíir * allskonar „slettur“
og orðskrípi, sem ekki verða tal-
in t:l neinnar tnngu, en síst til ís-
lenskrar. petta ætti höf. að leggja
niður hið bráðasta. Hann er svo
orðríknr og litbrigði málsins svo
auðsæ hjá honum, að hann þarf
ekki að nota þessa vanskapninga,
sem menn hryllir við. Annars er
stíll hans nokkuð laus. En hann
getur þar líka anðsjáanlega betur
en hann gerir.
J. B.
Úr rekkju reikandi’ í huga
ríst þú um dagmálabil,
er suðlægur sólskinsvindur
suðar um stafna og þil.
Formaður fyrir veðurfræðisstöð
í Tromsö, Krogúess, hefir nýlega
bent á, að hann þykist geta gert
sjer grein fyrir því, hvort mikils
íss sje að vænta við Austurströnd
Grænlands og hjer norður af ís-
landi ár hvert. Hann þykist hafa
komist að raun um, að sú regla
gildi með eigi verulegum und-
antekningum, að þegar vorar vel
í Noregi þá sje mikið um hafís
kringum Svalbarð, en það sje
samfara litlum bafíg vestur und-
ir Grænlandi. Byggir hann þessar
ályktanir sínar á veðurfarinu síð-
ustu 25 árin.
Afbragstíð var í Noregi í fyrra-
vor, og eftir þessari kenningu
hans á því að vera mikill ís við
Svalharð, en lítill hjer norður-
undan í vor og sumar. Og hve
mikið sem hæft >er í þessari kenn-
ingn hans, þá liafa selfangarar,
sem komið hafa að Norðurlandi í
vor, sagt mjög litinn ís norður
í höfum, enda það eitt einkenni-
legt, að engar ísfregnir heyrðust,
þrátt fyrir þá afspyrnu norðan-
átt, sem hjer var lengi. ,