Morgunblaðið - 02.09.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
s

MORGUNBLAÐIÐ.
* -
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Útgefandi: Fjelag i Reykjavik.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 5.
Simar. Ritstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimaslmar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanbæjar og I ná-
grenni kr. 2,00 á mánuSi,
innanlands fjær kr. 2,50.
1 lausasölu 10 aura eint.
þá
himsvegar samneyti ViicS land
greiðir það fult gjald.
Kr. B. hefir ekki rætt önnur á-
kvæði samningsins í þessari grein
sinni, og teljum vjer það vel farið
hans vegna, og látum. þetta nægja.
pað sem Kr. B. segir um fram-
kvæmjd á fiskiveiðalögunum nú í ár,
getum vjer engan dóm lagt á, því
vjer erum e'kki nægilega kunnir mála-
vöxtum; þó má upplýsa hann um
það, að þar sem hann gefur í skyn,
að umsagnar atvinnumálaráðherra
hafi verið leitað viðvíkjandi sektar-
upphæð í málum þeim, er hann til-
nefnir, þá er það rangt. Hefði Kr.
B. vel getað vitað það, að þarna fór
hann með rangt mál. Ef ekki af
------- j öðru, þá af því, að dómsrnál\i heyra
Kristján Bérgsson, forseti Piski- ehki undir atvinnumálaráðherrann.
f jelags fslands, sfcrifaði í Morgun-' Hlutaðeigandi lögreglustjóri hefir
blaðið 25. og 26. júlí s. 1. all-harðorða' eiim ráðið sektarupphæðinni.
: grein um norska kjöttollssamninginn,'
og tók einstök ákvæði samningsius • ---------0--------
til athugunar. Byggist sú grein mjög 1
á misskilningi á sumum ákvæðum flfll/tn/j #41
samningsins, og var greininni þess j J t\U
vegna svaraö í heild í Morgunblaðiru ——
29. s. m. En .þar sem Kr. B. heldurj (Tilk. frá. sendih. Dana).
enn áfram sömu aðferð, þykir rjett
M taHMr,
endurreisn bæjarins er einkum en á svo að borgast upp á næstu
kend stjórninni. Hiin vildi ekki 15 árum.
leyfa, að bærinn væri bygður á Pyrir rjettu ári síðan tóku
pað hefir ^ oftar en einn sinni ný j algerðu skipulagsleysi. Hún Norðmenn annað lán Jijá sama
verið frá því sagt hjer í blaðinu, gergj kröfu til þess, að bærinn banka, að upphæð 20 miljónir
að nokkrir kommúnistar í Noregi reist.ur eftir fylstu kröfum dollara. Og hafa sum norsku blöð-
hafi verði kærðir og settir í varð-
■hald fyrir ólögleg afskifti sín af
verkfallinu mikla í Noregi. Tveir
Athugasentd.
að stutt athugasemd fylgi.
Nú eru það aðeins tvö ákvæði
samuingsins, sem Kr. B. gerir að
umtalsefni. Eru það uppsagnarákvæð-
28. ág. FB.
Sykursyki og berklar.
Á rannsóknarstofu próf. Au-
>ust Krogh lífeðlis’fræðings, hafa
in og ákvæðin um skipsgjöld af skip- nm nokkurt skeið farið fram_ til-
um, sem ekki hafa samneyti við land, railnir> er beinast að því að finna
nútímans, með öllum þægindum. in orð á því, að þessi lán verði
Byggingarfjelagið ameríska dró þungnr baggi á ríkissjóðnum um‘
sig þá til baka og þóttist hafa það lýkur, einkanlega meðan
þeirra, 'Scheflo og Olaussen, voru verjg blekt. Var byggingaleyfið norska krónan stendur eins lágt
þmgmenn. ■ • þá veitt 5 byggingafjelögum í og him gerir nú.
Nú var það alment álit manna ^jjvr(jpU_ jjn eftir því sem sagt er petta nýja lán á aðallega aðnota
í Noregi, að tæplega yrði um það. frg starfi þeirra, þá situr alt í til þess að borga með ýms víxil-
að ræða, að þeir gætu setið á. sama ]lorfjnu 0g var, þegar ame- lán ríkisins, og einnig notast sem
þingi meðan rannsókn færi fram riska fjelagið skildi við. Eru íbú- rekstursfje.
í máli þeirra, því þingið hafði
neitað þeim um atkvæðisrjett
arnir því hinir óánægðustu. Telja
I menn að alt útlit sje fyrir, að
samkvæmt gildandi lögum, er minsta kosti þan„að til i930verði
mæla svo fyrir, að sá sem sje,
ikæ'rður af því .opinbera hann
missi atkvæðisrjett sinn, sitji
hann á þingi. Töldu menn senni-
legt, að xir því atkvagðisrjettur
hefði verið frá þeim tekinn, mnndi
það leiða af sjálfn sjer, að hið
opinbera viki þeim frá þing-
mensku meðan mál þeirra væri
midir rannsókn.
* ^
Ymsir voru þó annarar skoðun-
ar, og varð það til þess, að málið
var látið ganga til Stórþingsins
og skipnð nefnd í það. Leitaði
hún síðar aðstoðar tveggja sjer-
Tokio að láta sjer nægja með,
hráðabirgðáhýggingar, og að fyrst í
eftir 10 ár geti komið til mála, \
að bærinn hyggist eins og til er
ætlast.
Z. R. 3.
•og ekki leita hafna i neyS. En um samband milli sykursýki og fræðinga, prófessoranna, Gjelsvik
þáS voru ákvæSi í 2. gr. b. í tilkyrm- 'berklaveiki. Er það sænskur
ingu frá atvinnumálaráðuneytiuu, um læknir, S. Lundberg, er fyrstur
kjöttolIsmáliS. j manna hefir bent á, að samband
Kr. B. hefir haft alt of mikla fyr- muni vera þar á milli. Rannsókn-
■irhöfn með uppsagnarákvæðið. Nú er irnar hjá August Krogh prófessor
hauu kominn í þjóðarrjettinn, og hafa nú j Sllum aðalatriðum stað-
eamt er hann á rangri braut, og fegt lþeœa tilgátu með því að J
ev pao ofureðlilegt að maðurmn vill-
- , „ i *n * j. ' 'i oc dyrum, sem eru Derklaveík, neiir
.. ast þar, pegar nann villist i akvæðum J ? ’
fnnc1ici+ nfni c< nrn líVioý Tncmlín^ ^
norska samningsins. Ekkert er því
fundist efni, sem líkist „Insulin1
Frá Knud Rasmussen.
Pramkvæmdanefnd 5. Thule-
tu lýrirstööu, að við getum sagt upp ^Hnu, sem nu er talið duga best.
fejöttollssamningnum. Ef ekkei-t væri "ei?n sykursýki). Rannsóknum á
tekið fram, um það í samningnum, þessu verður haldið áfram.
fylgdi það almennri reglu, þannig, að ,
við mættum segja samningnum upp
með hæfilegum fyrirvara. Hvað væri
íhæfilegur fyrirvari færi eftir því, leiðangursins hefir fengið sím-i
hver venja er við samskonar samn- skeyti frá. Knud Rasmussen, sem
inga, sennilega 1 ár. Nú mun það nýlega er komin ta Kotzeb
"afa venð tekið fram af okkur við ,, — — , ., .
benn., • ... fynr norðan Nome í Alaska, Hef-
■p niui'i samnmg, að segja mætti . , _
^>m.*gnum Uj>p með 6 mánaða fyr-,lr lelðaT1gursmonnllm orðlð all‘
ðrvara. SVo Kr. B. getur rólegur lagt vel °S hafa þeir komist
Matzen á hiiiulla. að fullri rann um, að samband er
pá eru það skipagjöldin. Ekki get- milli Grænlands-Eskimóa og þeirra
um vjer gert að ]>ví, þótt Kr. B. Eskimóa, sem húa á miðjum norð-
mislíki það, að vjer komum fram með . nröræfum Ameríku og vestar.
eannanir fjrir voru máli. f fvrri'Miklu hafa þeir leiðangursmenn
svargreininni útnu um. yjer ' 54. * $afnað af ýmsu tæi? gömlum þjóð-
gr. aukatekjulaganna, frá 27. júní trúarsögnum og kenningum nm
1921. það gerðum vjer af >eirri ein.j |„ðEskimóa- auk bess
földu ástæðu að þa« eru bau einu " ,, *, ’ ' , %
lög, sem gilda um. þetta efni. En Kr | vopnnm, aholdum og klæðnaði.
B. kallar það aðhlaupaútfyrirmálið^11^ Rasmussen segir, að það
<og að fara illa með heimildir. Hann sfe engnm erfiðleikum bnndið
um það. j fyrir þá, sem btia á svæðinumilli
Samkv. 54. gr. aukatekjulaganna norður segulpólsins og Berings-
verður afgreiðslugjald ekki krafiö sf sunds, að skilja Eskimóamál það
iyerslunarskipum, vöru- og mann-jsem notað er í Grænlandi, og að
flutningaskipum, ef þau ekki hafa jvið uppgröft gamallra hauga þar
samneyti við land. Á þetta felst Kr.jvestra hafi fundist sömu vopn og
mi^vT nttai' >VÍ’ f aamaf!dÍ áböld, sem nú eru notnð í Græn-
um fiskiskip. Hann heldur, að fiski-
fekip eigi að greiða afgreiðslugjald,
þótt þau ekki hafi samneyti við
iand. En hjer fer Kr. B. villur veg-
ar. TJm þetta gildir alveg það sama
og um verslunarskip. 54. gr., 3. máls-
grein, segir aðeins, að gjaldið sje
lægra af fiskiskipunum, og fultgjald
heimtað aðeins einusinni á ári. pað
hefir aldrei verið gerður greinar-
landi. Rasmussen. býst við að
koma til Danmerkur aftur í nóv-
embermánuði næstkomandi, og
ætlar hann a5 leSgja leið sína
yfir Seattle.
Iðnaðuritm danski.
Hagstofan danska hefir gefið
út árbók sína nm iðnaðarfram.
og Mikael Lie.
peir líta svo á, og nefndin er
þeim sammála um það, að þó
Scheflo og Olausen hafi mist at-
kvæðisrjett sinn, þá þurfi það
ekki að hafa það í for með sjer,
að þeim sje vikið frá þingmensku
— fyr en ef dómnr skyldi falla
svo, að þeir mistu ríkisborgara-
rjettindi sín. En það sje ekki
ómögulegt.
Tokio.
munur á þvi, hvenær eigi að heimta leiðslu Dana á síðastliðnu ári, og
afgreiðslugjaldið, hvort sem um versl- jest þar að framleiðslan í nálega
unar-eðafekiskiper aðræða. petta,^ iðn inum hefír verið
hefði Kr. B. getað fullvissað sig um, I . „„„ ,
ef hann hefði beðið um upplýsiugar |meiri eU 1922‘ f,Sllnram iðngrem-
hjá lögreglustjóranum í Reykjavík.'llm’ svo sem skofatnaði, semen 1,
pað hefir aldrei verið venja að, kalkiðnaði, tigulsteini og fræolíu,
heimta afgreiðslugjald af skipi, versl-, befir framleiðslan orðið yfir 50°Jo
unar- eða fiski&kipi, sem leitar 1 meiri en 1922. Ennfremur hefir
.hafnar undan óveðri, og ekkert sam- framleiðsla jámvöm og tóiðnaðar
aieyti hefir. við land. Hafi skipið aukist að mrm,
pað er nú kringum 3 missiri
síðan jarðskjáíftarnir miklu gengu
i Japan og eyddu Tokio og fleiri
bæjum.
En strax, er mestu ósköpin
voru um garð gengin, hófu Jap-
anar endurbótastarfið. Ljet stjórn-
in svo um mælt, eftir jarðskjálft-
ana„ að ekkert værí nú eins nanð-
synlegt í landinu eins og að
byggja upp bæina og koma fólk-
inu undir þak.
Stjórnin, sem þá sat við völd,
gaf amerískn byggingarf jelagi
einu leyfi til þess að reisa Tokio
úr rústunum. Ljet fjelag þetta
ekki á sjer ‘Standa og hóf þegar
verkið. Eftir að fáar vikur voru
liðnar komu skipin hundrnðnm
saman á höfnina, bryggjuraar
voru reistar á ný, og eftir stnttan
tíma var orðið jafn starfsamt við
höfnina eins og árið 1920, en þá
vorn skipakomnr meiri þar og at
vinnnlíf blómlegra en verið hafði
nokknrntíma áður. Menn gerðu
ráð fyrir því, að skamt mundi
líða, þar til nýr bær yrði risinn
á rústum hins gamla.
En þetta hefir farið á alt aðra
leið, eftir því sem síðnstu fregnir
segja frá Japan. Er nú svo komið,
áð íbúarnir hafa enga von um
Það, að hærinn byggist eins og
til var ætlast. Er endurreisnár-
starfinn ekki lengra komið nú
«r svo, að gistihús, híbýli er-
lendra ræðismánna og opinberar
hyggingar, 'eru líkari því, sem
gerist hjá siðlausnm þjóðum.
Ástæðan til þessarar tafar á
Stærsta lofts'kip heimsins átti
að fljúga frá pýskalandi til
Stokkhólms. um mánaðamótin.
Ýmsir fleiri örðugleikar hafa petta norðurflug átti að vera
orðið á vegi Tokio-búa að hyggja nokkurskonar reynsluflug. Loft-
hæ sinn en þeir, sem stjórnin lagði skip þetta hefir rúm fyrir 30 far-
á veg þeirra. Mestan hlnta af ár* þega og er 200 metrar á lengd.
inu er ókleift að koma þar upp j petta loftskip fá Bandaríkin —
nokkru húsi vegna regns eða samkvæmt friðarsamningunum. —-
brennandi hita. jYerður farið frá Prederioks-
En samt sem áður vilja. Tokio- jhafen og svo til Berlínar, Kaup-
búar ekki yfirgefa bæ sinn, að mannahafnar og sömu leið aftur.
?ví er sagt er. peir hafa tekið Skipið getnr farið 127 km. á
slíku ástfóstri við hann, að þeir klukkutímanum. (Hámarkshraði.)
vilja heldur híða eftir því, áð, Parþega-,skálamir‘ iern tveir og
sæmiíeg hús rísi upp heldur en að er annar fyrir 20 manns, ætlaðnr
leita eitthvað annað. langferðafólki, 'hinn er fyrir 30
mannSs, er aðeins fara stuttar
ferðir. Aftur af skálanum er eld-
_ , ... _ hús, búr, þvottáherbergi o. s. frv.
banueitmgar Breta.
Pyrir stuttu flutti enski fjár-
málafræðingurinn Keynes erindií
Oxford, og deildi þar nokkuð á
?á stefnu Breta, að lána öðrum
ríkjum eins mikið fje og þeir Eftir Ólafi Friðrikssyni var það
hefðu gert. Leitaðist hann við að 'haft> að HÍeSinn væri ekki kommfin-
sýna fram á, að iðnaður Englands isti‘ A1*>bb bneyfelast á 1 g*">
heima fyrir biði tjón af því, mati á því’ ”m
Miá taka tíllit til þess eftirleiðis.
í shjfíingi.
mikið væri flutt úr landi af fjár-
magni því, sem ríkið annars hefði
yfir að ráða. Átaldi hann mjög
ákvíejðiið þessa út^ánsstefnu, og
pað skrifar sig sjálft. f gær segir
[Alþbl. a« íslenskt mál „yrM sjálft/ ‘
kvað óhyggilegt fyrir breska rík- (Eins mun vera mn AlþbL Skammir og
ið að lána erlendum þjóðum og j vitleysur, vitleysur og skammir, era
stjórnum nýlendanna eins rnarg- Jhar sífelt endurteknar svo að
ar og miklar fíilgur eins og það 'stoðarritstjórinn þarf ekki nema að
gerði, og gegn jafn lágnm vöxt-if,etta 1 nokkrum blöðum - altaf nóg
M*lti ham, * >4 leií, fyri5 tJ™L'SP;.f*
framvegis yrSi að taka alt a8ra ' n s>a n a 1 .
stefnu, og Englendingar að tak-
Athafnafrelsi manna hælast þerr
marka mjög lán til annara þjóða 11E( a« hafáheft'HjeðinnogÓlafur,þyk
og eins til nýlenda breska ríkis- l'jast nfi hafa neytt þúsund manns til
ins. S^egír hann, að þær skuldi nú jþess að leggja niður vinnu, þvert ofan
ríkinn nm 900 milj, pnnda, og.í vilja þeirra allra.
sje vansjeð, hvort alt það fje) „Miklir menn, erum við Hrólfur
fáíst endurgreitt, og jafnvel þóíminn'
það fengíst, væri samt skaði að | er ?erðin af starfmanni ríkÍB-
binda þetta fje í lánum, því ríkið 'ms’ bvort sef bonnm tekst að taka
gæti avaxtaS það margfalt betur
með því að nota það heimá fyrir
eða sjálfir hyggja fyrir þáð járn-
imanna.
brautir og þvíumlíkt hjá öðrum
þjóðum.
Vegna þess hve Keynes er al-
kunnur fjármálamaðnr, hafa þessi
nmmæli hans vakið mikla eftrtekt.
HITT OG ÞETTA.
Skógarhrunar í FinnlandL
Miklir skógarbrunar hafa geysað
í þessum mánuði í Korður-Finnlandi;
jHefir áður verið minst á það hjer f
(blaðinu og getið um það, að þeir væru
þfi að minka. En eftir þvi, sem síðast
Ofltt ríkislán í norEgi. ! frjettist, juknst þeir aftur að miklum
, mun. Náði eldurinn um eitt skeið
Pjármálaráðnneytið norska hef- 1 bieraðilm Rodaukyla yfir margra
milna svæði, og brunnu á svipstundu
ir nýlega undirskrifað lántöku-
yfir 10,000 trje, sem ríkið
samning við amerískan banka. Er ^ Bústaður skógarvarSar eius
lánsupphæðin 25 miljónir dollara, brann til kaldra kola 0g sveita_
eða rumar 180 miljonir norskra þorpið Lartinhvla var, þegar síðast
krona. frjettist, í mikilli hættu. Sagt er að
Vextir ern 6% á láninu, og erjþessi skógarbruni hafi orðið af
afborgunarlaust fyrstu fimm árin, \mannavöldum.