Morgunblaðið - 13.03.1928, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandi: Vilh. Finsen.
tJtg-efandi: Fjelag- í Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjéri: E. Hafberg.
Skrifstofa Aus-turstræti 8.
Sími nr. 500.
Auglýsingaskrlfstofa nr. 700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
33. Hafberg nr. 770.
Askriftagjald:
Xnnalilands kr. 2.00 á. mánuöi.
Utan-lands kr. 2.50 - ---
I lausasölu 10 aura emtakíð.
V' t
Haraldur Nielsson
báskðlarekte .
Fæddur 30. okt. 1868. — Dámn 11. mars 1S28.
ErlEiidar símfrEgnir.
Khofe 11. mars. P.B.
Fundinum í Oenf lokið.
•Frá Genf er símað: Ráðsfundi
l>jóðabantlalagsm.s er lolcið. Nefnd-
in sem skipuð var til þess að íliuga
livað gera skyldi í sambandi við
'Vopnasmyglunina til Ungverja-
lands í vetur, skilaði áliti sínu í
fundarlokin. Álítur nefndin náuð-
synlegt, að rannsaka máJið ítar-
lega og býst við því, að eigi verði
komist hjá því, að senda rann-
sóknanéfnd til Ungverjalands. •—
Vegna þess live seint nefndarálitið
kom fram verðiír það eigi rætt fyr
«11 á jónífundi ráðsins.
Ófpiður Wahabita.
Prá Lóndon er símað: Sam-
. kvæmt fregn, er borist hefir frá
Basra til blaðsins Morningpost.,
kefir flugvjelum Bretá tekist að
kaldá Wahabitum langt inni á
•evðimörkinni. Tvær breskar flug-
Vjelar hafa verið skotnar niður.
kresk lierskip liafa sett. lierlið á
. Jand í borginni Kmvit.
eða Bassora ei- borg í
«aninefndu hjeraði í Mesopotamra,
60 mílur frá liafinu. Kowit stend-
Ur við þersneska fíóann);
Skriða fcllur á borg.
Frá Rio-de-Janeiro er símað: —
Skriður hafa lilaupið á bæinn San-
tos og eyðilagði mörg hús. Um tvö
kundruð nienn hafa farist.
I>egar Jónas Hallgrímsson
frjetti lát Bjarna Thorarensen
var hann á leið norður til Bjarna
til þess að vera hjá honum. —
Andlátsfregnin mætti honum þeg
ar hann kom að Glaumbæ í
Skagafirði. Þá lagðist hann nið-
ur í hlaðvarpann og orti:
Skjótt hefir sól brugðið sumri,
því sjeð hef jeg fljúga
fannhvíta svaninn úr sveitum,
til sóllanda fegri.
Jónas varð svona gagntekinn
af endurminningum um Bjarna.
Eitthvað svipað hefir ýmsum af
þeim mönnum fundist, er þektu
Harald Níelsson best. Eins mik-
ið og Jónasi fanst til um Bjarna,
svo fanst okkur vinum Haraldar
um hartn. Það voru þeir andlegu
gróðurkraftar í Haraldi Níels-
syni, að hann átti engan sinn
líka hjer á landi, en auk þess
ágætlega lærður í sinni grein
Hið lifandi og starfandi mann- framþróun þessa heims og ann-
i kyn og þær stefnur og þeir ars og horfði jafnan upp til hins
| straumar, sem nú hreyfa sjer, hæsta.
S voru aðalhugðarefni hans, og Þetta var vegur hans og sæmd
; hann leitaði því jafnan í hinum og því gat hann tendrað vonina
• fornu bókum að hliðstæðum við og trúna í annara manna brjóst-
það, sem nú er að gerast og að um.
, þeim sannindum, sem nú mega Eins og Tómasar-eðlið er ríkt
áð haldi koma. j í mjer, þótt jeg gjarna vildi geta
Haraldur Níelsson var gæddur, trúað, eins var Jóhannesar-eðlið
sjaldgæfum hæfileikum til ]>ess ríkt í honum. Og því var hann
aö hafa áhrif og vekja. Og jeg bæði hjartfólginn lærisveinn og
hygg, að þeir sem nutu kenslu Jijartfólginn lærifaðir.
hans hafi trauðla kjmst honum. Nú er hann kominn hinum
án þess þeir yrði fyrir miklum | megin við hulu dauðans og jeg
áhrifum af gáfum hans og brenn- j óska þess eins, að það verði sann
andi áhuga, hvort sem þeir gerð-' mæli, sem hann sagði:
ust skoðanabræður hans eða ekki.: „Við fáum að sjá!“
Magnús Jónsson. j En jeg segi eins og eftirlæti
------ j mitt meðal heimspekinganná,
Guyau, sagði:
Dauðinn, það er síðasta ráð-
gátan mín!
' ^ Á. H. B.
Mér er mikil eftirsjá að próf.j
Haraldi Níelssyni, ekki af því að
við værum jafnan sammála, j
þvert á móti, okkur greindií
stundum á í verulegum atriðum,!
heldur af því, að jeg áleit hann
einlægan mann og hreinskilinn,
frjálslyndan mann og djarfan. ■ . ,
hans, er mörg störf og mikil hlóð Hann var og eldheit sál, er vildi ai' !aman 1 fordyn Haskolans
ust á hann, enda varð hann hvað. leita sannleikans og höndla hann, °g Vðr ovenjn dapnrlegur raðley®'
eftir annoð fvrir háskalecrri of- no- Paiaa limi™ mní lf"svlPra jl'1 hopnum. Þótt fátl
Þegar frjettist. í gærmorgun lát
prófessors Haralds Níelssonar,
söfnuðust nokkrir guðfræðistú-
eftir annað fyrir háskalegri of- 0g halda honum fram með oddi
þreytu, og má hamingjan vita, j 0g egg, jafnskjótt og hann þótt-
væri talað, duldist það engum, hví-
líkt afhroð guðfræðideildin og öll
f jölfróður, prýðilega ritfær og hvort það hefir ekki nú orðið því; ist hafa höndlað hann — pn mér ... . “ , ’
___: ___A • I valdandi að iTann stóðst eklíi Lá'ronaf kustm landsms liefir o'rðið að
óvenjulega smekkvís á mál.
Hann var það andlega leiðar-
ljós er lýsti af um víða vegu.
Jónas segir um einn sinn
besta vin látinn: „landið svifta
svo og reyna, svift.a það einmitt
valdandi, að hann stóðst ekki þá fanst hann ekki að sama skapi ...
raun, sem fyrir hann kom. Enhmtiskur gja!da Vlð frafa11 Professorsins og
hann gat ekki kastað höndum til j jeg man, að jeg tileinkaði einu kviðvænlfa >orfir’ að Það
neins, og er það höfuðkostur, sinni og sendi sjera Haraldi bæk- ! f1 ’ sem nu ^ ®nc ^P1 > ver j
11 • > * i. • > i „ ; . , „ . . . • • tylt að smm. Þvi að það er eigi
ekki sist hja kennaia. hng með þessari antun: Anncus * ■ - .
Tr , , • * , , -! . . . . aoems ao horimn sie fra Haskol-
Kensla hans sjest aö nokkru a Plato, magis annca veritas! Það , w -
þessum eina, er svo margra stóð ( því sem hann hefir ritað um þaujer útlagt: þótt jeg meti þig og h™. h2r þjóðirTöll'miI^
í stað“. Er ],að ekki alveg það• fræði. Alt er það mótað af kenn-, malstað þmn mikils, met jeg þo ^ á tasta andríkásta kenni.
sama «m okkur finst?. En Jon- arahæfHeikum hans vandlega, sannleikann meir! mann, þann, sem ugglaust má telja
as gat ögn sefað harm smn meðj safnað vel skipað niður og sann-j Oftast deildi okkur prof. Har-,flð áf( hflfi / síðari árum einna
]>essu dásamlega kvæði, en við(færandi sett fram En við kensl- ald á tím sönnunargögn fyrir mest ítök j hugum manna 1engst
getum það ekki og þvi þyngri er, una bættist svo það, sem ekki staðhæfingum andatrúarinnar. f|. . sveitir jandsins q„ starf h
oss söknuðurinn. Það eru eWdivarsíst um hann: sá persónulegi En það var, eins og menn vitaj^ Háskólann hefir óbeinlínis gerp
margir menn, sem eru þanmg að ( kraftur, sem fylgir jafnan mal-;bans hjartfólgnasta mál. — Bar
þeir geri heiminn betri, en Har- snildinni.
aldur var slíkur maður.
„Nú reikar harmur í húsum
Kenslustundirnar hjá honum
voru áreiðanlega aldrei daufar.
Höfrungadráp í Siglufirðf.
og hrygð á þjóðbrautum“. j Þar var sífeld vaknirig. Hann tók
Það er ekki tilviljun að manni; vel andmælum og ræddi slík mál
finst svo margt af því sem Jón-jaf áhuga og ákafa, því að hann
as segir í kvæðinu, eiga við um ( var heill og óskiftur í skoðunum
Harald.. Haraldur var andríkur j sínum. Þær voru valdar eftir ná-
og myndauðugur, eins og mestu kvæmar rannsóknir og örugga
í fyrradag náðust 15 höfrungar
1 Siglufirði. Yoru þeir skotnir þar
úti í firðinum.
Þrír eða fjórir bátar í Siglufirði
íetla að stunda hákarlaveiðar í
Vetur. Einn þeirra fór í fyrradg
*og kom aftur eftir sólarhring með
17 tunnur af lifur. Þykir það ágæt
rir afli.
Besta tíð hefir ver'ið fyrir norð- ^
íU' þessa dagana, eins og hjer. i
andans menn geta verið.
Hlýr og vingjarnlegur við alla,
prófun í huga hans. Ilann taldi
enga goðgá að skifta um skoðun,
atdrei hálfvolgur eða deigur, full- j en hann gerði það ekki, nema
hann þar fram yms sönnunar- með þyí að hinir vngri kennimenn
gögn, er jeggatekkifallistá,.aðtþjóðarimiai. hafa flestir -að ein.
væru óræk, og nefndi ýms dæmi, hverjn leyti. móta8t af honum.
sem mjer virtist þó mega skýra, Enginn veit hvað átt hefir fyr
á fteiri vegu en einn. Hann; en ist hefir. Prófessor Haraldnr
skildi það vel, þegar jeg sagði, xídssou var næstum undantekn-
að þetta væri svo alvarlegt mál, ingarlanst afbnrða ástsæll af nem.
að menn mættu ekki láta sjer'endum sínum. Þótíu thna. hjá hon-
nægja neitt baðstofuhjal um það m. svo ske^tilegir) að flestum guð.
eða hversdagsfléipur,helduryrðu.fr^ðistádenttim kom saman um að
menn að heimta órækari sann-! naumast tímdu þeir að sleppa ein-
anir fyrir því en nokkru öðru;nm einasta tíma> ef þeir gœti sótt
ur lotningar og hrifningar yfir.honum þætti annað sannara. Ogj máli. Hann játti ]>essu og, en með nokkrn móti Hann var að
fegurð náttúrunnar og mikilleik. j ]>að var alkunnugt, hve mikla! sagðist vera fyllilega sannfærður j vísu eftirgangssamur um það að
Með honum er einn hinn allra einurð hann jafnan sýndi, hvort fyrir siH leyti. En jeg sagði, að þær lexíur væri brótnar til mer»i-
sem skoðanir hans mættu miklu jeg væri sá Vantrúaði Tómas,;ar) sem hann setti fyrir og duidIst
eða htlu fylgi fyrst í stað. sem tryði eklri, fyrri en jeg tæki;þess ekki? ef ]iroðvirknislega var
Mest og best var þoviðkynn- á og stingi fingrunum í nagla-' að náminu gengið, en svo gaum-
mg mm af honum eftir að við föriu. En þá skal jeg líka vera gæfilega fór hann líka jafnan sjáJf
urðum samkennarar við haskol- sá fyrsti maður til þess að standa ur f málill) að hann vildi altaf vera
ann. Hann var agætur samverka- upn 0g vitna um sannleik anda-'viss nm. að nemendm- sínir væi-i
mesti og besti maður þjóðarinn
ar horfinn.
Þ. Sv.
Við komum báðir að Presta-
Útvarpið í dag: kl. 10 árd. Veður-
^keyti, frjett'ir, gengi; kl, 7,30 Veður-1
•Hceyti; kl. 7.40 Pyrirlestur um rækt-
ttnarmenning (Pálmi Einarsson ráðu-
>iautur); kl. 8 Esperanto (Ólafur p.
Áristjánsson) fel. 8,45 HljóðfærasJátt-
’k frá Hótel Island.
,,Nova“ fór lijeðan í gær, vestur
norður um land, til Noregs. Meðal
farþega voru: Sigurður Lúðvígsson,
^ónas Jónsson, Bragi 'ÓIafsson, Lára
'^ónsdóttir, Iíerdís Jónsdóttir, Lilja
yigurðardóttir, Margrjet Halldórsdótt-
*1', Sigurbjörg Bogadóttir, Soffía Jó-
^annesdóttir o. fl.
i
!
Alþingi. I Ed. var stuttur fundur.1
Hrunarhús og letigarður, sem nú
'Jeitir vinnuhæli, var samþykt sem lög
Alþingi. Embættaskipun í Reykja-
Jk tiJ Nd. — í Nd. var haldið áfram
5 umr. fjárlaganaa, en ekki lokið;
'Ódur áfram í dag.
upp KJ& Vima, UÍVI cauuroin cmvii,- VJSg nm
skólanum jafn snemma, .sjera maður sakir yfirburða að gáf- trúarinnar, enda þótt jeg finni:nokkru nær eftir en áður um það
Haraldur Níelsson og jeg, sem um og lipiirðar í viðmóti öllu. ekki nema eina óræka sönnun,; efni sem hami f jallaði um í hvert
þetta rita, hann sem kennari og jeg leit altaf á hann sem spá-1 e;tt órækt tilfelli, sem ekki verði skifti.
jeg sem nemandi, haustið 1908. manninn í okkar hóp, én af spá- j gkýrt á neinn annan veg en1 Kennarahæfileikar hans voru
Áður hafði jeg kynst kenslu mannsandanum er ávalt og al^ ],ann; að það stafi frá sálum1^^ afbnrðum nflklir Skílningur-
hans ]>ann eina vetur, sem jeg staðar of lítið, og er þá best þeg-^ framliðinna manna. En jeg bætti irn var ef tíl vill ekki jafn fljótur
sat í Lærða skólanum. J ar hann er samtvinnaður grrind-|Því við, að jeg hjeldi, að jeg til og hann var skarpur og affara-
Var reynsla mín sú sama í * ’ ----1 —
bæði skiftin. Hann var alveg ó-
venju mikill kennari, bæði stór-
um fróður í fræðigreinum þeim,
er hann kendi, mikilvirkur í að-
dráttum, nákvæmur í niðurskip-
un og umfram alt gæddur kveikj-
andi áhúga og málsnild.
Vandvirkni hans var undan-
tekningarlaus. Hann vann ekki
svo smátt verk, að hann ekki
legði í það mikla vinnu. Hon.um
uðum lærdómi og Ijúfmannlegu. fyndi það seint. |drjúgur þar sem hann beitti sjer.
lragarfari eins og hjá sjera Har- Þá tók Haraldur próf. bros- Þó var luudin ör og fljót að hríf-
aldi- ^ . andi í höndina á mjer og sagði: ast, svo að sumum þótti um of. Og
En þó að aðalstarf hans yrði ^ýið fáum nú að sjá! En mikið er það einkenni tilfmningamanna.
þannig bundið við kenslu í há- ska] jeg hlæja, þegar jeg tek á En samviskusemi hans og sannleiks
skólanum, þáerþví ekki að neita, að rnóti þjer hinum megin og fer að ást gerðu það að verkum, að hami
honum fanst jafnan \erkahiing- leiða þig í allan sannleika!“ for vandvirkuislega að öllum störf-
urinn innan háskóláns helst til Þetta sýndi mjer inn í sjera um sínum og gekk naumast frá
þiöngur. Eftii öllu skapfeili Harald. Hann var ekki að hugsa * nokkru máli öðruvísi, en hafa gjör-
hans var hann kjörinn til þess það, hvað þá heldur að óska þess, skoðað það áður. Þetta gerði gáfur
að ganga fram fyrir fjöldann og að jeg færi á verri staðinn, þótt'hans djúpar og sterkar. Hann var
beita l)ar Slnu mikla áhrifavaldi. jeg væri svona efagjarn. Þvert vísindamaður að eðli til. Hanu
vanst því ekki fljótt, og hann.Á stórum orustuvelli var hann á móti; hann ætlaði að leiða mig ’ hafSi það. sem hverjum fræðara
hafði meira fyrir flestu, semjá sínum rjetta vettvangi. Og þó f allan sannleika og trúði því, að er fyrst og fremst nauðsynlegt:
hann gerði, en alment er vitað^að hann fengist við forn fræði, hann yrði þess megnugur; enda brennandi þekkingarþorsta sjálfur,
Bitnaði þetta á starfskröftum var þó áhugi hans í nútímanum. trúði hann staðfastlega á eilífa 'lifandi áhuga og sterkan vilja til