Morgunblaðið - 16.02.1929, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ
Jllot’gtmMaðid
Btofnandi: Vilh. Pinsen.
tJt*efandi: Fjelag I Reykjavtk.
Rltstjörar: Jön Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjöri: E. Hafberg.
SkrtfBtofa Austurstræti 8.
Btsai nr. 500.
Auglýsingaskrifstofa nr. 700.
Helmaslmar:
Jön Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Askriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuBi.
Utanlands kr. 2.50 - -----
J lausasölu 10 aura eintakiti.
Mþingl sett
í gær.
Stundu eftir hádeg'i í gær, geirgu
jíiugmerm úr Alþingishúsinu, eða
'öllu heldur tíndust, ]rví fylkingin
var óvenjulega dreifð. Þar var
‘ei'nn í hóp og tveir í Lest; og
gengu þeir fvrstir þríf saman,
forssetisráðherrann með síra Hálf-
'dan Helgason sjer við hlið, og
Jónas frá Hriflu við liina hliðina.
Var auðsjeð á Jónasi,' að hann
kunni ekki við það að láta
Jryggva forsætisráðherra ganga
fyrir sjer við þetta tækifæri. Hje-
g'ómaskapurinn og frekjan blómg-
ast vel samhliða hjá manni þess-
nm.
En er áhorfendur sáu hve þing-
Jnannafylkingin var dreifð, sem á
«ftir geklr, varð þeim að orði ein-
hverjum, að hin sundraða fylking
^enti til þess, að oft myndi sundr-
Urigar kenna í hópnum og storma-
samt, verða þingið.
Er í kirkju var komið, var sung-
inn sálmurinn:
„Þú Guð ríkir hátt yfir hverf-
feikans straum.“
Því næst flutti síra Hálfdán
ffelgason prjedikun.
Eagði hann út af orðunum:
))(Matth. 21, 5) : Segið dótturinni
1 Eion: Sjá, lronungur þinn liem-
til þín“.
■Rakti hann stjórnarfarssögu
vora í stómm dráttum, og" frelsi.s-
karáttu síðustu áratugi, en sagði
Mðan, að talimarkið væri eliki ein-
asta frjáls þjóð, heldur frjálsir
öienn í frjálsu landi. Þá fyrst yrðu
Bienn frjálsir, er þeir ljetu kær-
feikann sigra hatrið, og sýndu trú
'sína í verkunum.
^ lokinni kirkjuathöfninni,
f?eHgu þingmenn upp í neðri deild-
•ar’ sal.
s Eerðist þröng mikil fyrir dyr-
11m Alþingighússins, er þingmenn
V0lu kin líomnir, og ruddist mann-
fjöldinn inn í hús og upp á palla.
®rr þar varð stutt dvöl, því að
0l^r gerðist annað í þetta sinn en
rssetisráðherra las upp konungs-
°ðskap um að þing væri kallað
Sfrman, og Einar Árnason frá Eyr-
^landi bað konung lengi lifa, og
lrrgmenn stóðu upp og tóliu undir
* ð níföldu húrrahrópi.
^tlr sósíalistar, að undantekn-
m Hrif]u.jönasi, streittust við að
Sltja meðan
stóð.
á húrrahrópunum
, 1 asti fnndur verður ekki fyr en
e Ularrndag kl. 1, vegna þess að
j?n Vantar nokkra þingmenn: Pál
^ermannsson, Svein Ólafsson og
Es^ ^onssonj er koma með
'Jn, og Jóhann Jósefsson, sem er
v*htahlegur með Þór.
Deilan í 'Hjálpræðishernum.
t
Stórráðið setur^Booth af í annað sinn,
Á myndinni til vinstri er Ca Iherine Booth. Á þeirri til liægri
er Laurie fjármálaráðherra Hjálp .æðishersins og Higgings einka-
ritari líóoths hersliöfðingja, er
ingjans í sjúkdómi lians.
Khöfn, FB. 15. febr.
Frá London er símað: Mála-
færslumaður Booths hefir mætt á
fundi Stórráðs Hjálpræðishersins
og talaði þar máli Booths. Því
næst samþykti Stórráðið af nýju,
að setja Booth af. — Commander
Higgins var kosinn yfirmaður
Hjálpræðishersins.
Deila þes.si er orðin alllöng, og
hefir vakið mikla eftirtekt. Fyrst
setur Stórráðið Booth a.f. En hann
Erlendar símfregnir.
Kliöfn, FB. 15. febr.
Tillögur Cappers ræddar.
Frá París er símað: Tillaga Cap-
pers, þingmanns í Oldungadeild
þjóðþings Bandaríkjanna, liefir
fengið góðar undirtektir í Frakk-
landi. Ætla m§nn, að Kellogg muni
styðja tillögu Cappers.
----------------
Snndhfillin.
Meðferð sundhallarmálsins er
lærdómsrík. 1
Hjer liefir risið almennur áhugi
fyrir því, að bærinn eignaðist sund
höll. Iþróttamenn og aðrir, er líta
svo á, að hin uppvaxandi kynslóð
eigi að sækja þrótt sinn í sund-
iðkun o. þessh., vilja, að hjer rísi
upp sundhöll sem allra; fyrst. Og'
þeir, sem minna hugsa um íþrótt-
ir, en meira um alment lireinlæti
Iiafa og litið svo á, að hin vænt-
anlega sundhöll gæti orðið lieilsu-
lind bæjarbúa.
Fundin er hagkvæm leið til þess
að nota laugavatnið í sundhöllina,
eftir að það hefir verið notað til
að hita upp byggingar. Ilafa menn
litið svo á að þá væri megin vand-
inn leystur. /
Sundhöllin átti fyrst að kosta
200 þús. kr. Áætlunin hækkaði
brátt í 250 þús. kr. Nú er minsta
upphæðin 300 þús., og sundhöll
v erið hefir stoð og stytta hershöfð-
neitar að hlíta þeim úrskurði, því
svo sje fyrirmælt í lögum Hers-
ins, að Stórráðið hafi ekki vald
til ]iess. Stórráðið situr við sinn
lceip. Booth leitar til dómstólanna.
Stórráðið segir ’það ósamrýman-
leg't við reg'lu Hersins að leita að-
stoðar dómstólanna. Hann fellur
Booth í vil. Sagt, að Booth verði
að fá að tala máli sínu. Hann hef-
ir ekki getað það, en sent mála-
færslumann sinn. Higgin hefir
verið önnur hönd Booths undan-
farin ár.
með saltri laug og ósaltri 400 þús,
krónur.
En hinn almenni áhugi manna
mun koma því til leiðar, að málið
fleytist áfram yfir fjárhagsörðug-
leika.
Nú, þegar menn bjuggust við,
að sundhallarmálið væri svo und-
irbúið, að hægt væri að taka til
starfa, hafa aðrir' örðugleikar
komið í ljós.
Guðjón Samúelsson hefir haft
málið með höndum. Hann hefir
siglt og stúderað og sjeð svínd-
hallir. Og hann hefir gért eða
látið gera uppdrátt.
Þegar bæjarstjórn fær málið í
nnuir hendnr kemur það í ljós,
;ið þakið á sundhöll Guðjóns yrði
onothæft, mundi leka, vart liægt
að halda því við, þak og veggir
mundu rennblautir af raka; að
gert er ráð fyrir að sprengja dýpri
Idnta sundþróar í klöpp, en liafa
grynnri hlutann á súlum, að ekki
fengist nægilegt, vatn úr núver-
andi vatnsveitu til endurnýjunar
á sundvatni, að menn vita hjer
naumast liversu mikið vatn þarf.
En ekki er þar með húið. Um
sótthreinsun sundvat,nsi.ns er ekki
hugsað, hefir vart verið nefnt á
nafn. Olafur Friðriksson sagði að
vísu í bæjarstjórn, að hann vildi
hafa sundhöllina úr gleri. Hvorki
hann nje aðrir tóku þau orð hans
alvarlega.
En hafa menn gert sjer grein
fyrir því, hve mikill munur er á
smithættu í vatni, sem er undir
þaki og því, sem sólarljós nær til?
Það mál er sennilega hvergi rann-
sakað til hlítar. En, bæjarverk-
fræðingur hefir athugað síðan
hann fekk málið x sínar hendur,
að sumstaðar í heiminum nota
menn þá aðferð, að beita útfjólu-
bláum sóttdrepandi geislum á vatn
sundhalla.
Og nú, þegar hinn f.yrsti upp-
drátturin er fenginn af sundhöll-
inni, þá rekur margur upp stór
augu. Hvergi er hugsað fyrir al-
mehnum ræstingarböðum í sam-
bandi við sundhölllina. Þó hún
kosti 300—400 þús. kr., þá er
engu tillcostað til þess að veita
bæjarbúum, sem stritvinnu stunda,
kost á ódýrum heilsusamlegum
ræstingarböðum.
Að vísu eiga menn að skola af
sjer í smáklefum áður en þeir
fara í sundlaugina, en sá útbxin-
aður sem þar er, jafnast ekki að
sögn við venjuleg ræstingarböð.
En úr því það á að leiða öll
ósköp af heitu vatni inn undir þak
hjerna sunnan í Skólavörðúholt-
inu, bá væri.ekki úr vegi að hugsa
ofuriítið fyrir hentugum böðum,
þar sem lúnir verkamenn gætn
fengið böð fyrir lítið sem ekkert
gjald.
íþróttamennirnir geta ekkert
haft á móti því, og allur almenn-
ingur þessa bæjær, ætti að vera
sammála um, að reisa ekki sund-
höllina, nema fyrir þessu sje sjeð
um leið.
Bæjarstjórn hefir nú sem betur
fer sjeð og viðurkent hve undir-
búningi málsins er stutt komið,
og mun eflaust læra það af þeirri
reynálnv serrr fengin er, að vanda
sig sem frekast er unt með þær
rannsóknir og þann undirbúning
sem gera þarf, svo eigi verði ganað
út neina vitleysu.
Ahugamðl Hustfirðinga.
Viðreisn Seyðisfjarðar
Rás tímanna hefir upp á síð-
kastið verið sú, að myndast hafa
aðallega tvær miðstöðvar fyrir
hinn stærri atvinnurekstur lands-
rns, Þ- e. Reykjavík og uínhverfi
hennar fyrir botnvörpuveiðarnar
og Eyjafjörður og Siglufjörður
fvrir síldveiðina.
Þetta hefir dregið kraft úr hin-
uni landsfjórðungunum tveimur og
höfuðstöðum þeirra, ísafirði og
Seyðisfirði. — íbúatala Isafjarðar
hafði beinlínis minkað í byrjun
ársins sem leið frá því sem verið
liafði áður. Aðstaða Vestfjarða
er þó að þAÚ leyti góð að um þá
liggja liinar tíðu samgöngur milli
Reykjavíkur og Akureyrar. — Þá
hljóp og síðasta Alþingi vel undir
bagga með fsfirðingum með því
að veita þeim ríkisábýrgð á láni
til atvinnubóta.
Miklu ver liefir Austurland orð-
ið úti. Samgöngur þær sem áður
voru við höfuðstað landsins sunn-
anlands, mega lieita horfnar úr sög
nnni að Jxau er snertir millilanda-
skipin. Þav af leiðir að Austfirðir
"eru að verða að fjarlægasta út-
kjálka landsins í samgöngutilliti,
fólkið flyst þaðan og alt fjelagslíf
dofnar.
Höfuðstaðurinn, Seyðisfjörður,
hefir orðið fyrir miklum skakka-
föllum upp á síðkastið, en lífseignr
er hann, sem sjá má af því að
íbúatala hefir þó altaf haldist í
horfinu og heldur hækkað síðari
árin þótt enn skorti 19 til að
fylla þúsundið þegar síðasta aug-
lýst manntal fór fram.
Nú sjá Seyðfirðingar, sem von
er, að hjer við má ekki lenda.
Það hvílir eininiít á .kaupstaðn-
urn að hahla uppi skildi fyrir
jjorðungnum og skapa nýja mögu
leika. Ef elcki er í taumana tekið,
þá er greinilegt að fólkið flýr
þaðan alt og eignirnar vei’ða seld-
ar útlendingum, er nema þar land
ög mynda nýtt „ríki í ríkinu.“
Norðmenn vita t. d. vel, að á
Austfjörðum eru betri lífsskilyrði
en víða í Noregi ef þar fást ódýr-
ar bestu eignirnar.
Seyðisfjörður var norskur bær
þegar hann varð til. Nú er hann
alíslenskur og óskar ekki að missa
þjóðerni sitt aftur. En til þess að
honum takist að vinna sig upp,
þarf hann aðstoð gegn þeim kröft-
um sem nú eru sterkastir og alt
vilja burtu draga.
Tvisvar hefir ríkisvaldið reitt
öxina að rótum þessa kaupstaðar
— hið fyi’x*a sinn þegar það ruddi
bændaversluninni braut til Reyð-
arfjarðar með 'akbrautinni um
Fagradal — og hið síðara sinn
með fiskveiðalöggjöfinni sem svifti
Seyðfirðinga arðsamri atvinnu-
grein. Undanþága frá þessari lög-
gjöf var síðan veitt Hafnfirðing-
um, því að alt stefnir að því að
draga allan landslýðinn út á þetta
eina hoi’n lxjer suðvestan lands.
En nú hlýtur að koma að skulda-
dögunum, og ríkisvaldið verður
að bæta fyrir aðgerðir sínar.
Seyðisfjörður á kröfn á því að
fá fulla xxppreisn mála sinna, Og
Austurland á alt kröfu á því að
hljnxt verði að aðalkauþstað þess,
svo að hann geti oi’ðið menningar-
miðstöð og þungamiðja fjói’ðungs-
ins í stað þess, að týna þjóðerni
sínu á ný fyrir aðgerðaleysi eða
beint óvingjarnlega stefnu ríkis-
valdsins. Dreifing kraftanna er
hið mesta mein Aixstfjarða. Snmir
vonuðu að ný miðstöð myndaðist
á Reyðai’fii’ði er Hjeraðsverslunin
fluttist þangað. En nú er útsjeð
um það. Reynsla nærfelt tveggja
aratuga hefir sýnt, að Revðarfjörð
skortir skilyrði til að verða að
höfuðbóli. Fyrst og fremst vantar
fólk og fjármagn, en svo er Kka
aðstaða þessa kaupstaðar gagn-
vart sjónum lakari en flestra ann-
ara sjávarþorpa austanlands. Þess
vegna vex þorpið lítið á móts við
hin.
Aðalkaxxpstaðxirinn austanlands
er og verðxxr Seyðisfjörður. Frá
náttúrunnar liendi á hann stærstu
og bestu höfn landsins. Skipin
geta legið þar alt í kring upp í
landsteinxxm vegna aðdýpis, og
innsigling er hin tryggasta. í hvers
konar menningu hefir liann altaf
vei’ið á xxndan öðrum kaupstöðum
austanlands, og ekki liggur hann
nema 25 kílóm. frá Lagarfljóts-
brxxnni þar sem eru gatnamót og
þungamiðja hins víðlenda Fljóts-
dalshjeraðs. (Niður á Reyðarfjörð
erxx 35 kílóm.). Auðvitað er hár
fjallvegur á þessari leið, Fjarðar-
heiðin, en þá torfærxi vilja menn
nxí brxxa með akbraut og nýjasta
sporið í þá átt er það, að Seyðis-
fjarðarkaupstaður hefir samþykt
að leggja fram 40 þús. kr. til þess