Morgunblaðið - 19.04.1929, Blaðsíða 3

M 0 R GUNBLAÐIÐ
9
pJftorðtmWafcið
■tofnandl: Vtlh. Finjen.
Ot*«fandl: FJelag t Reykjavlk.
Rltatjörar: Jón KJartan»»on.
Valtýr Stefán»«on.
A.n*lt»lnga«tJórt: E. Hafber*.
■krlfatofa Au»tur«tr«etl 8.
■latl nr. 600.
Aokl?»Lnga»krlf»tofa nr. 700.
Helmaalmar:
Jön KJartansaon nr. 742.
Valtýr Stefánaaon nr. 1210.
B. Hafber* nr. 770.
AakrlftaaJald:
Innanlanda kr. 2.00 á atánuöl.
Utanlanda kr. 2.60 - ■"» -
1 lauaaaölu 10 aura elntaklB.
Erlendar sfmfregnir.
Khöfn, FB. 17. mars.
Fjárlagafrumvarp Ghurchills
kosningabeita.
Frá London er símað: íhalds-
menii búast við því, að fjárlaga-
frumvarp Chureliills muni koma
íhaldsflokknum að góðu liði í
kosningunum, einkanlega vegna.
■afnáms teskattsins. Yerkamenn
kalla fruinvarpið kosningabeitu.
Beðið um landsvist fyrir Trotski
í Neregi.
Frá Osló er símað til Kaupm.-
hafnarblaðsins Soeiai-Demokraten:
Samkvæmt, tillögum þýskrar nefnd
•ar, sem stofnuð var til þess að
■greiða fyrir Trotski, hefir formað-
ur norska vcrkalýðsflokksins beð-
ið Mowincltel að veita Trotski
•dvalarleyfi í Noregi. Mowinckel
hefir lofað að leggja málið fyrir
stjórnina.
Afvopnunarfundur Þjóðabanda-
lagsins.
Frá Genf er símað: Á afvopn-
unarfundi Þjóðabandalagsins var
samþykt, að ræða fyrst mála til-
lögur Rússa, er þeir báru fram á
fundinum í mars, þess efnis, að
stórþjóðirnar minki vígbúnað um
■helming.
Fulltnii Kína á fundinum hefir
borið fram tillögu um að afnema
■almenna. herskyldu.
Fulltrúi Tyrklands ætlar í dag
að bera fram sjálfstæðar tillögur,
Jiess efnis, að ]iar sem ófriðar-
bannssamningur sá, sefh kendur er
við Kellogg, hafi dregið að miklum
ffiun úr ófriðarhættunni, þá beri
að koma því til leiðar, að samþykt
’verði, að engin þjóð hafi meiri liðs-
afla en nauðsynlegt er til sjálfs-
varnar. Stjómin í Tyrklandi legg-
ur því til, að ákveðin verði há-
anarksstærð liðsafla stórveldanna,
sama hámark gildi fyrir öll stór-
veldin, og megi ekkert stórveldi
hafa meiri liðsafla en Þýskalandi
er heimilt samkvæmt Versalafrið-
arsamningnnum.
Þingboðskapur Hoovers.
Frá Washington er símað: Boð-
'Skapur Hoovers forSeta var lesinn
^PP í báðum deildum þjóðþingsins.
KveðuT forset.inn aukaþingið kall-
^ð i3aman samkvæmt loforðum, sem
bann bafi gefið fyrir kosningarn-
ai>. Aðalblutverk þingsins verði að
^ða., á hvern hátt verði hægt að
'Ala landbúnaðinn, og breytingar
a tollalögunum. Tilganginn með
to^lagabreytingunum kvað hann
ekki vera þanri) ag beina þeim
iðnaðargreinmn annara
Pjóða, heldur aðeins til þess að
^agfæra ýmiskonar mififelliir á
^ollalögunum.
Kliöfn, FB 18. apríl.
Hernaðarskaðabæturnar. — Engin
tilslökun hjá U. S. A.
Frá París er símað: Schacht,
fulltrúi Þjóðverja í skaðabóta-
nefndinni, liefir tilkynt meðnefnd-
armönnum sínum, að kröfur Banda
manna fari fram úr gjaldþoli Þjóð
verja. 1 gær afhendi Schaclit full-
trúum Bandamanna í skaðabóta-
nefndinni tilboð Þjóðverja. Bigi
er enn kunnugt um efni tilboðsins,
en Bandamenn segja, að tilboðið
sje ófullnægjandi. Samkomulags-
boi’fur í málinu eru því langt
frá því að vera góðar, en hins-
vegar er sennilegt, að báðir máls-
aðilar reyni að komast hjá því,
að starf nefndarmnar verði ár
angurslaust.
Frá London er símað: Blaðið
„Chicágo Tribune“ skýrir frá því,
að stjórnin í Bandaríkjunum bafi
neitað að gefa eftir ógreiddan
kostnað við dvöl setuliðs Banda-
ríkjanna í Itínarlöndum.
Fjárlögiii, 2. umr. í Nd.
Onnur umr. fjárlaganna hófst í ætti að gilda fyrir það ár. Hvatti
Nd. í fyrradag, um fyrri kaflann. ráðh. til sparnaðar, og vænti þess,
Svo sem venja er til, var fyrst a^ fjárk yrðu afgreidd tekjuhalla-
’æddur fyrri kafli frv., 1.—13. gr. ^aus-
Var þeim kafla lokið í fyrradag,!
enda tiltölulega fáar brtt. fyrir-'
Afvopnunartillögur Rússa.
Frá Genf er símað: Afvopnunar-
nefnd Þjóðabandalagsins ræddi
gær um tillögur Rússa viðvíkj-
andi takmörkun vígbúnaðar.
Leggja þeir til að tvö hundruð
þúsund manna herir verði mink
aðir um helming, fjörutíu þúsund
manna herir um þriðjung og minni
herir um fjórðung. Fulltrúi Þjóð-
verja mælti með tillögu Rússa. —
Fulltrúar Japans og Frakklands
andmæltu tillögunum.
Trotski synjað um landvist
Noregi.
Frá Ósló er símað: Stjórnin
Noregi hefir synjað beiðni for
manns norsku verkalýðsfjelaganna
um að leyfa Trotski að setjast að
i Noregi. Telur stjórnin að erfitt
muni reynast að vernda líf Trot
skis.
Vilhjálmur Stefánsson flytur fyx-
irlestur í London um flugleiðir
yfir pólhafið.
Frá London er símað: Vilhjálm
ur Stefánsson landkönnuður hefir
haldið fyrirlestur í landfræðisfje
laginu hjer um notkun loftskipa
og flugvjela í norðurpólshjeruð
uuum. Kvað hann vera góða mögu
leika til flugferða á norðurhveli
jarðar. Taldi hann líklegt, að
næstu tíu til tuttugu árum myndu
verða farnar margar flugleiðir yfir
pólhjeruðin.
Jámbrautarslys.
Frá Bryssel er símað: Hrað-
lestin, sem fer á milli Parísarborg-
ar og Bryssel rakst á varningslest
nálægt Bryssel. Tuttugu og tveir
menn meiddust, en ellefu biðu
bana.
-v*
Úrval ísl. búka.
Búkav. Sig. Kristjánssonar.
liggjandi.
Ingólfur Bjamarson hafði fram-
sögu á þessum kafla. Gat hann
pess, að starf fjvn. hefði að því
leyti verið ánægjulegt að þessu
sinni, að afkoma s. 1. árs hefði
verið góð og góðæi’i það sem af er brtt. fjvn. við gjaldabálkinn. Af
t
Þegar þingmenn liöfðu mælt fyr-
ir brtt. sínum, var gengið til at-
kv. um fyi-ri kafla fjárl. frv.
Samþyktar voru allar brtt. fjvn'.
á tekjuáætluninni og hækkaði hún
þannig nm 650 þús. kr.
Einnig voru saanþyktar allar
xessu ári. Þetta örfaði til fram-
kvæmda, enda liefði fjárlagafrv.
horið þess menjar, því að lieildar-
útkoman á tekju- og gjaldabálki
væri um 700 þús. kr. hærri en á
ildandi fjárlögum. Hinsvegar
hefði nefndin talið skyldu sína að
fara varlegá, enda hefði henni ver-
ið sniðinn þröngur stakkur, þar
sem nærri 400 þús. kr. af hækltun-
artill. þeim, er nefndin flytur, væri
leiðrjetting á lögboðnum útgjalda-
liðum. Áætlaður tekjuafgangur á
1 frv. stjórnarinnar var rúmlega 50
>ús. kr. Til þess að ná jöfnuði á
fjárl., varð nefndin að grípa það
ráð, að hækka tekjuáætlunina um
650 þús. kr.
Þegar framsögumaður hafði
lýst þeini brtt., er nefndin flytur,
sem eru 35 að tölu við þennan
kafla, talaði Einar Ámason fjár-
málaráðherra nokkúr orð. Þakkaði
liann nefndinni yfir starf ■ hennar,
en þó hefði hann kosið, að starfið
hefði gengið greiðlegar. Hinsvegar
leit fjármrh. svo á, að nefndin
vildi fara gætilega í að auka út-
gjöld í’íkissjóðs, og þakkaði liann
það. Varhugaverð þótti honum
hækkun tékjuáætlunarinnar, því
hún væri vissulega orðin of hlað-
in ef nokkuð á bjátaði. Þótt. góð-
æri væri nú, mundi engin vissa
að góðærið hjeldist alt þetta ár —
hvað þá árið 1930; en fjárlagafrv.
einstökum till. nefndarinnar, sem
samþ. voru, skulu aðéins nefndir
þessir liðir: 1200 kr. til Jóns Krist-
jánssonar nuddlæknis, enda kenni
hann læknanemendum og veiti fá-
tækum mönnum ókeypis læknis-
lijálp; til aðgerða og uinbóta
tvær aðferðir reyndaí. Önnur var
sú, að taka sem flest atriði með, og
kom þá út verðstuðullinn 2.57. Hin
var sú, að taka aðeins matvörur,
og kom þá út verðstuðullinn 3.17.
Þessi síðari verðstuðull var því h.
u b. þriðjungi liærri, eins og verð-
lagi var háttað 1919. Það var því
h u. h. sama, hvort launin voru
bætt upp eftir fyrri vísitölunni og
bætt upp öll, eða þau voru bætt
upp að % eftir síðari vísitölunni.
Sú aðferð var tekin, af því að það
þótt-i hægara í útreikningi. En
síðan haggaðist þetta alveg, svo að
vísitala matvæla hefir jafnvel orð-
ið lægri en almenna vísitalan, og
þetta, sem átti upphaflega aðeins
a að vera hægari aðferð við útreikn-
Kristneshæli 7500 kr.; til nýrra
síma 50 þús. kr. hækkun. — Að
öðru leyti voru flestar brtt. fjvn.
leiði’jetting á áætluninni.
Af till. frá einst. þingm., voru
þessar samþyktair: Sjúkrastyrkur
til Ólafs Stefánssonar, ísafirðí,
3000 kr.; til Unnar Ólafsdóttur
1200 kr„; til Þorgils Þorgilssonar,
Vestm.eyj., 35ý00 kr. Til Öxnadals-
vegar 5 þús. (hækknn). Til Vopna-
fjarðarvegar 10 þús. kr.
Fáar af hækkunartill. frá þingm.
voru feldar, en um lækkunartill.
er ekki að ræða, hvorki frá fjvn.
og því síður frá einst. þingm., svo
að áskornn fjármrh., nm að spara,
ætlar ekki að fá míkinn hyr í Nd.
Önnur umr. um síðari kafla f jár-
laganna stóð yfir í allan gærdag
og varð ekki lokið, enda margar
breytingartillögui' frá fjárveitinga
nefnd og einstökum þingmönnum.
Verður sagt frá úrslitum ' þegar
atkvgr. er lokið.
inginn, hefir oi’ðið til þess að
svifta starfsmenn ríkisins a. m. k.
y9 allrar dýrtíðaruppbótarinnar.
Þetta sýnist svo augljós vansmíð,
að það, að þetta hefir ekki verið
lagað, hlýtur að stafa af því, að
menn liafi ekki viljað standa við
tilgang þingsins 1919. Þá var ekki
ætlast til þess, að þessi frádráttur
yrði gerður."
Snndhallariuálið
í bæjarstjóminni.
ðr Borgarfirðl.
Borgarnesi, FB. 18. apríl.
Norðanrok og hvítt niður undir
sjó. Skepnuhöld góð. Voru menn
alment húnir að sleppa fyrir
löngu, en nú eru menn að taka fje
á gjöf aftur, vegna, kuldans.
Höfnin á Brákarpolli.
Starfað hefir verið að undirbún-
ingi undir hafnarbæturnar. Búið
að byggja skúra og gera fleira í
sambandi við þetta fyrirhugaða
verk, sem ætlast er til að byrjað
verði á með krafti nú upp úr helg-
inni. Á að dýpka hjer á skipalæg-
inu og gera hryggju út af Brákar-
ey yst, sem skip þau geta legið
við, sem fljóta inn. Dýpkunarskip-
ið Uffe kemur hingað í sumar. Er
það danskt fjelag, sem hefir tekið
verk þetta að sjer. Ríkissjóður
kostar hafnai’bæturnar að hálfu,
en hjeraðið að hálfu. En brúna
yfir Brákarsund og veginn eftir
endilangri Brákarey kostar ríkis-
sjóður að öllu leyti.
DýrHðarnppbót
starfsmanna rikisins
Þingsályktunartillaga Jóns Bild-
vinssonar, um að starfsmenn ríkis-
ins fái sömn dýrtíðaruppbót í ár
eins og í fyrra, var samþykt í
Efri deild í gær með 8 atkvæðum
gegn 5. Jónas Kristjánsson greiddi
ekki atkv. En Framsóknarmenn
voru á móti, nema Ingvar.
Fjárhagsnefnd var klofin í mál-
inu. Páll Hermannsson einn á
móti. Færði hann fram þær ástæð-
ur m. a. að gagngerða endurskoð-
un þyrfti á starfsmannakerfi rík-
isins, og launakjörum starfsmann-
a.nna, og gætu smávægilegar breyt
ingar valdið töfum á málinu. En
eigi væri liægt að leggja út í
breytingar þessar meðan krónan
væri ekki verðfest.
Jón Þoi’láksson benti á, hve sann
gjarnt, það væi’i að launin lækk-
uðu ekki í ár, vegna þess að dýr
tíðin hefði í raun og veru ekki
lækkað. — Vísitala hagstofunnar
liefði lækkað vegna þess, að teknar
eru svo fáar nauðsynjavörur til
grundvallar fyrir útreikning hag-
stofunnar. Hjer væri því um enga
launahækkun að í’æða.
í þessu sambandi er rjett að
geta þess, að reynslan hefir sýnt
það átakanlega hve hrapallega
vitlaus vísitölnútreikningurinn er,
og að þó svona illa tækist til, þá
á það ekki rót sína að rekja til
þess að Alþingi hafi ætlast til
annars en að vísitalan fylgdi dýr-
tíðinni. Þetta liefir í reyndinni
orðið alt annað, enda hafa iðnaðar-
menn, svo sem prentarar og sjó-
rnenn o. fl„ fengið launakjörum
sínum breytt eftir alt öðrum nt
reikningum en launavísitala Hag-
stofunnar byggist á.
Dýrtíðaruppbót starfsmanna rík
isins hefir frá öndverðu aðeins
verið reiknuð af % launanna.
Segir svo um þetta ákvæði lag
anna í skýrslu er starfsmannasam
bandið hefir samið.
„Með þessu ákvæði var alls ekki
ætlast til þess af löggjafanum, að
draga neitt af embættismönnxim
þó að svo hafi orðið í reynd. En
þegar leitað var að hentugri að
ferð t.il að reikna vísitöluna, voru
Bæjarstjóm aðhyllist nýja
uppdráttinn.
Fjörugar umræður voru á bæj-
arstjórnarfundi í gærkvöldi um
sundhallarmálið. — Jafnaðarmenn
báru þar fram sömu ásakanir og
áður á boi’garst,jór,a, að hann
hefði reynt að tefja framkvæmdir.
Þeir jafnaðarmenn báru og fram
þá hlálegu tillögn að bæjarstjórn
skyldi nú samþykkja uppdrátt
Guðjóns Samúelssonar, er hann
gerði í vetur — enda þótt G. S.
sjálfur hefði nu gert nýjan npp-
drátt samkvæmt bendingum bæj-
arverkfræðings og annara.
En meirihluti bæjarstjórnar að-
hyllist hinn nýja nppdrátt, þar
sem þróin verður eigi sprengd
niður í brekkuna, og sjeð er fyrir
að þægilegt verður að skeyta bað-
liúsi við sundhöllina o. s. frv. —
Sýndu jafnaðarmenn, að [fyrir
þeim vakir síður að vinna málinu
gagn, fá sem hentugasta sundhöll,
lieldur frekar að koma fram með
stífni og rosta í þessu máli.
í ítarlegri ræðu skýrði borgar-
stjóri frá málinu, hvernig það hef-
ir gengið, og hvernig það horfir
við nú.
íþróttamenn eru og ánægðir með
liinn nýja endurbætta uppdrátt að
því er Morgunblaðið best veit.
QengíQ.
Sterlingspund .. .. .. .. 22.15
Danskar kr .... 121.70
Norskar kr ... 121,79
Sænskar lf
Dollar
Frankar
Gyllini
Mörk