Alþýðublaðið - 24.01.1929, Blaðsíða 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
„Umhyggjaii“
fys’ii* Eimshipafélagi fslands.
Eyrir sparaður, en krðnum kastað.
t>jónkan við Kvðldúlí & Go.
Hlutabréfakaup Claessensy Jóns Þorlákssonar & Co.
jALÞÝÐUBLABiel
| íí'.mur út á hverjum virkum degi. ►
j \fgreiCsIa í Aipýöuhúsinu víð |
< Hverösgötu 8 opin SrA kl. 9 árd. [
1 iil kl. 7 síðd. \
| Skrifstofa á sama stað opin ki. I
1 9V»— 10V, árd. og kl. 8-9 siðd. [
3 liœars 988 (afgreiðslan) og 2394 t
| (skrifstoian). [
3 VerCiags ÁBkriftarverð kr. 1,50 á £
Í iráauði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
j hver mm. eindálka.
j! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan [
(i sama húsi, simi 1294). £
Skýrsla
Eimskipafélagsstiórnarmuar.
' Eimskipafélagsstjórn;in hefdír, sent
Alþýðublaðinu skýrslu um ástæð-
ur hennar til að stöðva skipin.
Skýrslan er löng.
! niðurlagi skýrslunnar eru
fram færðar afsakanir þær, sem
stjóroin telur sig hafa fyrir því
að hafa framið hið helmskuiega
gerræði og félagsvoða að láta
skipin hætta ferðum.
Eru þær þessar þrjár:
1. Að Sjómanniafélagsstjórnin,
en ekki E i niskipa f é lagsst j órnin,
h,afi stöðvað skipin.
2. Að Sameinaða gufuskipafé-
lagið greiði ekkii eins hátt kaup
og sjómenn fóru fram á.
3. Að fjárhagsieg afkoma fé-
iagsins sé eigi svo góð, að þáð.
geti greitt sjómönnuni hærra
kaup.
Um fyrsta atriðið er það að
segja, að ráðmngartími skip-
verja og tími sá, sem sámningur
gilti um kaup þeirra, var útrunn-
inn, og gátu þeir því auðvitaö
ekki látið skrá sig aftur á skip-
in meðan ekki voru gerðir samn-
ingar urn það, hvaða kaup þeir
skyldu hafa. Þá samninga fékst
meiri hluti Eimskipafélagsstjórnr
srinnar ekki til að gera.
Um annað atriðið, að ekki sé
sanngjarnt, að félagið greiði hærra
kaup en greitt er á dönsku skip-
unum, er það að segja, að dýr-
tíðim hér er langt um meiri en í
Danmörku, miklu meiri en sem
gengismuninum nemur. Dýrtíðar-
vísitala vöruverðlags hér er 227,
en í Danmörku að eins 176. Flest-
ir vita og hver geysi-muniur er
á húsaleigunni hér og í Kaup-
mannahöfn. Hér er hún að minsta
kosti tvöfalt til þrefalt hærri. —
Auk þess er þess að gæta, að
fleixi menn eru á dönsku skipun-
fum en þeim ísienzku, svo að
kostnaður dönsku skipanna af
mannahaldi verður miklu meiri,
þótt kaupið sé jafnt.
Þriðja afsökunin, að félaginu
sé fjárhagslega um megn
að greiðá pær 11000 kr,
sem á miíli bar, sér hver maður,
að engri átt nær. — Ef nokkur
minsta hæfa væri í þessari full-
yrðingu átjórnarinnar um bága af-
komu féiagsins, væri stöðýunín
hreint og beint banaitilræði við
Ritstjórar „Mgbl.“ gengu niður
á hafnarbakkann í gærmorgun.
Þeir lýsa ástandinu svo:
„Skipin stöðvuð. Hinir erlendu
keppinautar fá flutningana. Vör-
urnar, sem áttu að fara með Gull-
foss, fóru með Drotningunni. —
Vörur þær sem hingað eiga að
konta á ’hæstunni verða fluttar
hingað með eriendum. skipum. —
Vörurnar, sem eru í Lagarfossi
eru hér strandaðal.“ — Við þetta
rná bæta mörgu enn. Erlendu fé-
lögin grípa nú gæsina, er hún
gefst, ná flutningasamhöndum,
sem Eimskip hefir haft til þessa,
nota sér vandræði kaupmanma,
sem hafa reitt sig á að skip þess
fylgdu áætiun, og fá þá til
að gera samninga fyrir iangan
tima. Enginn getur sagt um, hve
langan tíma það tekur fyrir Eim-
skip að ná aftur þeim sambönd-
um, sem það þegar hefir mist.
Þetta er árangurinn af því, að
Jón Þorláksson og Eggert Cla-
essen drógu Eimskipafélag Is-
lands inn í deilu þá, sem nú
stendur yfir milli sjómanna og
togaraútgerðai manna. Þetta er
gert til þess að þóknast Allianee
og Kveldúlfi. Það eru hagsmunir
þessara félaga, sém Jón og Claes-
sen bera fyrir brjósti, er þeir
sitja á fundum í stjorn Eim-
skipafélags ísiands.
Og svo þykjast þessir herrar
ætla að „spara" 11000 krónur
fyrir Ejmskipafélagið.
Enginn getur með tölum talið
það tjón, sem þeir með þessum
„sparnaði“ baka féiaginu og
þjóðinni allri.
En vera má, að fleira búi ,í
hug þessara herra en það eitt,
að veita KveldúLfi & Co. þjónk*
an.
Mörgum er enn í fersku minni
stofnun Eimskipafélags íslands.
Forgöngumennirnir hétu þá á
þjóðrækni og þjóðhollustu íslend-
inga allra, snauðra ssm rikra,
vestan hafs sem austan, skoruðu
á þá að ieggja fram fé til þessa
þjóðjþrifafyrirtækis; Vígorðið var:
allir flutningar til, frá og með
fram Iandinu á ísienzkum skipurn,
það. Engum blandast hugur um,
að félagið hefir nú þegar tapað
beinlínis margfaldri þeini- upp-
h,æð og hlýtur að tapa því meiru,
sem ’skipin fella niður fieiri ferðir.
Og óbein i tapið verður ekki töl-
um tialið.
En fullyrðingin um bágan hag
og horf'ur féLagsins er ©kki á
allir ísiendingar eiga að vera hlut-
hafar i Eimskipaféiaginu.
Þjóðin varð vel við áskorun-
inni. Vestur-íslendingar með af-
bxigðum vel. Féð streymdi inn.
Skip voru keypt og hófu sigling-
ar. Hagur félagsins stóð með
blóma. Stjórnendur félagsins þótt-
ust sjá vissan gróða fram undan.
Þá varð hljótt um Eimskipafé-
lag íslands. Þá var hætt að heita
á þjóðrækni almennings. Þá var
ekki lengur skorað á fátækling-
ana að kaupa 25 krónu hluti,
Þá gerði núverandi formaður
félagsins, Eggert Claessen ís-
landsbankastjóri, Jön Þorláks-
son formaður ihaldsflokksins og
nokkrir lagsbræður jaefrra út
menn til Vesturheimstil pess að
reyna, án pess mikið bæri á,
að fá keypt hlutabréfin af Vest-
nr-íslendingum.
Gróðaun ætluðu þeir svo sjálf-
ir að hirða, stinga honum í sfnn
vasa.
Brellur þeirra komust upp.
Smán og fyrirlitningu hlutu þeir
að maklögleikum.
Síðan þetta gerðist eru liðin
mörg ár. Þetta er tekið að fym-
ast.
En enn er hugur þessara mnana
hinn sami. Gróðabrallið er þeim
runnið í merg og blóð.
Árið í fyrra var ágætt ár fyri'je
Eimskipaféiagið. Tekjuafgangur-
inn skifti hundruðum þúsunda.
Ferðirnar til Hull og Hamborgar
gefa ágætan arð. Verði framhald
af þessu, hljóta hlutabréfin að
hækka í verði.
Stöðvun, skipanna bakar félag-
inu stórtjón. En það verður aft-
ur til þess að hluthafar, sem ekki
þekkja vel til um hag félagsins
og horfur, telja hlutabréfin lítils
eða einskis virði.
Gefst þá pemngamönnunum
i'æri á að fá hlutabréfin keypt
fyrir lítið verð.
Er þetta annar höfuðtilgangur
Ciaessens & Co.: að koma inn
ótta hjá hluthöfunum til þess að
hægt sé að fá bréfin keypt undir
sannvirði ?
Er Fáfnisfélagið aftur komið á
kreik' til að sölsa undir sig hluta-
bréfin?
rökum reist. Það sannar skýrslan
'sjálf.
Samkvæmt henni (blaðsíðu 6)
hefir arður félagsins, að meðt-öld-
um styrk ríkissjóðs, á siðasta
ári orðið
400 pús. kr. — fjogur hundruð
púsund krónur.
Horfur um afkomu þessa árs
Árshátið
Jafnaðarmanuafélags Islands.
Jafnaðarmamiafélag isLands er
eins og kun-nugt er eitt aðalfor-
ystufélag Alþýðuflokksins. í fé*f
laginu eru iafnan rædd, auk
margra amrara mála, öll frumr
vörp, er fulltrúar alþýðunnar á
þingi og í bæjarstjórn hyggjast
að bera fram. Þar er hezt að
fylgjast með starfsemi flokksins
á stjómmálasviðinu, í landsmál-
um og bæjarmálum. Hverj-um fé-
laga er því veitt mikiil póliitísk
fræðsla á fundunum.
Jafnaðarnmnnafélagið var stofn-
að árið 1922 og telur það niú um
200 félaga. Heldur það íundi alt
af annað hvert þriðjudagskvöld
í Kaupþingssalnum í Eimskipafé-
lagshiúsinu. — Er starfsemi fé-
lagsins margháttuð og hefir það
m. a. ráðist í bókaútgáfu. „Rök
jafnaðarstefnunnar“, sem veröur
að teljast bezta og skýrasta bókiu
um jafnaðaTstefn-una, sem komið
hefir út hér á landi, er gefin út
af Jafnaðarmannafélaginu.
Jafnaðarmannafélagið er nu 6
ára að aidri. Minnist það afmæl-
isinsi í Iðnó annað kvöld með árs-
hátíð. Verður hátíð fyrst og
fremst fyrir félagana, en auk þeiirira
eru allir félagar alþýðusamtak-'
anna velkomnir meðan húsrúim
leyfir.
Eins og menn hafa séð í aug-
lýsingu hér í .blaöinu i gær verð-
ur árshátiðin fjölbreyttasta kvöld-
skemtunin, sem haldin hefir ver-
ið hér i vetur. Er skemtiskráirsi
hvorki meira né minna en í 10
liðum. Arogrímiur Kristjánsson.
kennari setur skemtunina með
stuttri ræðu. 8 manna kór syng-
ur í tvö skifti. Ingimar Jónsson
skólastjóri les upp. Ruth og Rig-
mor Hanson sýna all-s konar sam-
kvæmis-, Ijst- og barna-danza.
Jakob Jóh. Smári, ritari félagsins,
segir fram frumort kvæði og Har-
aldur Guðmundsson, formaður fé-
Iagsins, flytur ræðu. Síðan verð-
ur kvikmyndasýning, en síðasf
verður danzað fram eftir nóttu.
Bernburg annast hljóðfærasláttitm.
Það þarf áreiðanlega ekki að
hvetja fólk að sækja þessa sicemt-
un. — Skemtiskráin mun hafa
nægilegt aðdráttarafl.
voru ágætar, þar til stjóroin af-
réð að stöðva skipin. — Því
lengur sem þau liggja, þess meira
spillast horfurilar.
Dánarfregn.
Haildóra Matthíasdóttir, skálds
Jochumssonar, kensiukona við
baroaskólann hér, andaðist í gær.
Þýzkir togarar
tveir komu híngað í gær og
ei'nn í m-orgun. Var irasnin eitt-
hvað bilaður.