Morgunblaðið - 24.11.1929, Qupperneq 5

Summdag' 24. nóv. 1929.

Regnirakkar
fyrir karlmeiin og drengi voru teknir upp í gær. Karlmannaregnfrakkarnir eru með víða fallega sniðinu, en drengjaregnfrakkarnir með belti, ljósir og bláir.
sending á að seljast fljótt og er því verðið mjög lágt.
Verslnn Torfa G. Þörðarsonar.
Þessi
Raiorkuveitnr í sve&tuua.
i.
Ekkert mál hefir vakið jafn
mikla athygli í sveitum iandsíns
eins og raforkuveiturnar, er Sjálf-
stæðismenn báru fram á síðasta
þingi. Úr öllum landsfjórðungum
berast fregnir um það, að vaknað-
ur sje almennur áhugi fyrir þessu
máli.
Kaforkuveiturnar e'ru vafalaust
mesta og merkasta framtíðarmál
íslensks landbúnaðar. Hinn öri
fólksstraumur úr sveitunum á sjer
vafalaust margar orsaldr. En senni
lega e'r veigamesta orsökin sú, að
unga fólkinu þykir vistlegra að
búa í kaupstöðunum. Húsakynni
éru þar betri, bjartari og lilýrri
og hafa meiri þægin'i að bjóða.
Og það er ekki síst rafmagninu að
þal.ka, að húsa.<ynni í kaupstiið-
un. eru vistlegri iieldui en í sveit-
unum.
Nú hagar víða svo til í.sveitum
Íandsins, að þar er rekinn ein-
yrkja. buskapur. Bóndi- og hús-
freyja eru ein me'ð stóran barna-
hóp. Þetta búskaparlag reynir á
þolrif húsfreyju ekki síður en
bónda hennar. Hún verður að gæta
bús og barna, án allrar aðstoðar.
Þegar rafmagnið hefir verið
leitt inn í sveitaheimilin verður
starf húsfreýjunnar alt annað en
nú. Rafmagnið umskapar heimilið.
Fullyrða þær húsfreyjur, sem hafa
verið svo lánsamar að fá rafmagn
til notkunar, að starfið sje þeim
mörgum sinnum ljettara nú
heldur en áður. — Raforkuveit-
urnar mundu því, beint og óbeint,
draga úr fólkseklunni í sveitum —
þeint á þann hátt, að það mundi
halda unga fólkinu kyrru í sveit-
unum og óbeint me'ð því, að það
mundi ljetta undir starf húsfreyj-
unnar.
II.
Þegar þetta mikla velferðarmál
sveitanna var fram borið á þingi,
urðu báðir stjornarflokkarnir sam-
taka um, að bregða fyrir það fæti.
Enn hefir ekki fengist skýring á
þessu undarlega fyrirbrigði, en
haldi flokkarnir áfram að standa
í vegi fyrir framgangi málsins,
er það þar með úr sögunni, a. m. k.
fram yfir næstu kosningar. Til
þess að þjóðin ge'ti fylgst nokkuð
með gangi málsins á síðasta þingi,
þykir rjett að birta hjer fáein orð
úr ræðu Jónasar Jónssonar frá
Hriflu, en Jónas er sem kunnugt
er aðalforingi beggja stjórnar-
flokkanna. Honum farast meðal
annars orð á þessa leið:
„Það er kunnugra en frá þurfi
að segja, að ekkert hefir farið
jafnilla með Noreg eins og fjöl-
rnargar rafmagnsframkvæmdir,
sem gert hafa ýmsar sveitir gjald
þrota. Og nú er lagt til, að við
reynum að sækja í sama öngþveit-
ÚS, se'm Norðmenn harma nú mest
að hafa flanað út í.Yrði að því horf
að ráðast í slíkar framkvæmdir,
sem frv> fer fr'am á, er ljóst, að
oiörg sveitafjelög mundu á eftir
verða að fara að eins og Skeiða-
menn, að koma til Alþingis með
bænaskrá um, að ríkið taki á sig
skuldbindingarnar“. (Alþt. 1929,
C. bls. 562—563).
Ennfremur segir Jónas:
„Þetta frv. er ákaflega vara-
samt, sjerstakle'ga í fjárhagslegu
tilliti. Eftir því kann að verða far-
ið inn á sömu brautina með raf-
magnið og í berklavörnunum, að
setja alla á landssjóðinn. Þegar
berklavarnalögin voru sett, var
ekkert hugsað um fjárhagshliðina,'
og nýjum tollum var bætt á tíl að
standa undir þunganum. En e'f
hjer væri tekin miklu þyngri byrði
á bak ríkissjóðs, þá yrðu efna-
mennirnir að koma til sögunnar.
Yerði ráðist í þessar framkvæmdir,
þá kemur það langharðast niður á
bráð-stöndugum mönnum, sem
hafa afiað efnanna með súrum
svita, eins og þeir sjálfir lýsa því.
Þá yrði farið nokkuð djúpt niður
í vasa þeirra“. (Alþt; C. bls. 567).
Hvað finSt mönnum um þessar
undirtektir • dómsmálaráðherrans ?
Flokksmenn ráðhe'rrans tóku ekki
alveg eins djúpt í árinni, og bænd-
urnir í flokknum fundu hvöt hjá
sjer til að lýsa því yfir, að þetta
væri eitthvert stórfeldasta vel-
ferðarmál sveitanna. En ekki
þorðu þeir annað en fylgja foringj
anum og brugðu fæti fyrir málið.
III.
Óhugsandi er að rafmagnsmál
sveitanna verði leyst á annan hátt,
e'n með einhverjum styrk úr rík-
issjóði. Samkvæmt áætlun þeirri,
er lá fyrir síðasta þingi var gert
ráð fyrir, að alt framlag ríkissjóðs
yrði um 11 milj. króna, en þá
hefði svo að segja hvert einasta
heimili á landinu fengið rafmagn.
Árlegt framlag ríkissjóðs til vega-
mála er nú um 1 milj. kr. Alt
framlag ríkissjóðs til raforkuveit-
anna yrði þá á borð við það fje,
sem varið er til vegabóta á 8—10
árum. Er þe'tta nokkuð til að fár-
ast yfir ? Vissulega elcki. Og það
situr illa á Jónasi frá Hriflu og
!
lians- dátum, að bölsótast yfir þessu
framlagi, ]>ar sem þeir á hverju
ári ausa hundruðum þúsunda í
alskonar brasle og óþarfa.
Fjandskapur stjórnarflokkanna
við þetta mál getur haft margar og
margvíslegar afleiðingar. Noklcur
hjeruð hafa þegar snúið sjer til
stjórnarinnar og spurst fyrir,
hvers sje að vænta af ríkisvald-
inu í rafmagnsmálinu. Þau fá eng-
in svör, og geta því ekki hafist
handa um framkvæmdir. Og nú e'r
svo komið, að Rvikurbær hefir
ákveðið að virkja Sogið,' vatnsafl,
sem lcunnugir telja að nægilegt sje
tii þess að fullnægja raforkuþörf
alls Suðurlands, alt frá Mýrdals-
sandi og vestur að Snæfellsnesi.
Á þessu svæði býr méir en helm-
ingur allra landsmanna. Þennan
möguleika átti auðvitað að rann-
saka ítarle'ga áður en Reykjavíkur-
bær færi að virkja fyrir sig einan.
Resta
Síðasta
UTSALA
á morgnn.
byrjar
Til þess að rýma fyrir jólavörunum, seljnm við þessa vikn, allar vörnr stórkost-
iega niðursettar irá okkar viðnrkenda lága verði og viljum sem sýnishorn benda á:
Kvenvetrarhápur frá 22 kr. Kjálar og svuntur margskonar,
Hvenregnkápur frá 13.50. mifig ödírt.
Golftreyiur frá 6.50. Morgunkiölatau fyrir % virði.
Margskonar kvennærfatnaður fyrír hálfvirði. Ddnhelt liereft 6.65 f verið.
f fám orðnm. Allar vðrnr niðursettar nm 10, 20, 30, 40, 50°/0.
Versl. Vik, Langaveg 52. Sími 1485.
En nú hefií stjórnin og stjórn-
arflokkarnir með áhugaleysi sinu
og hirðuleysi um þetta stóra vel-
ferðarmál sveitanna, slept þessu
glæsilega tækifæri.
Aðrir landshlutar hafa leitað til
stjórnarinnar í sambandi við raf-
magnsmálið, en mætt þar sama
skilningsleysinu. Er því sýnilegt,
að þetta stærsta. yelferðarmál
sveitanna verður ekki leyst meðan
nú\erandi valdhafar sitja við
stýrið.
Orðrómurinrt
um „Kantötu“-öóminn.
Síðan nefnd sú tók til starfa, er
dæma skyldi tónverk þau, sem ís-
lenskum tónskáldum var boðið að
semja til framflutnings á Alþing-
iskátíðinni 1930, hefir komið upp
orðrómur í bænum um það, að ekki
mundi alt með feldu um aðfarir
nefndarinnar. Orðrómur þessi geng
ur í þá átt, að þe'gar nefndin hafi
tekið tónverk þau er fyrir lágu, til
athugunar, hafi hún þegar fallist
á, að eitt þeirra verka væri best
og bæri að veita höfundi þess
fvrstu verðlaun. Svo þegar nefndin
fletti upp höfundum verkanna,
hafi það komið í ljós, að tónsmíð
þessi hafi komið frá Sigurði Þórð-
arsyni, söngstjóra Karlakórs
Reykjavíkur. — Hafi nefndin þá
talið ólíkle'gt, að þessi maður gæti
skapað slíkt verk sem þetta og
farið að rannsaka, hvort ekki væru
hjer brögð nokkur í tafli. Yið
rannsókn þessa. hafi svo nefndin
komist að þeirri niðurstöðu, að
Sigurður muni ekki hafa samið
verkið, heldur sje það samið af
manni nokrum í Wien, fyrir' til-
mæli Sigurðar, sem hafi síðan
sent það til nefndarinnar eins og
sitt eigið verk.
Þar se'm svo var tilætlast í upp-
hafi, að keppni þessi skyldi aðeins
fram fara milli íslenskra tón-
Netjagarn
nýkomið
ítalskt netjagarn besta tégundin nr. 10/3- 12/4- 11/4
10/4, einnig Laxnetjagarn.ÁS og 6 þætt
og Silunganetjagarn.
Veiðarfæraversl. „Geysir“.
Franska peysufataklæðið
er komið aftur.
Peysufataklæíi — ágæt teg.
Crepe de Chine í kjóla — fl. teg.
Upphlutasilki — ýmsir litir.
Prjónasilki — tvíofið.
Georgechet — margir litir.
Vaskasilki — margir litir.
ALT TIL PEYSUFATA.
Ásg. G. Gnnnlangssou & Co.
Austurstræti 1.
Fyrirliggjandi s
Vínber, Epli, Appelsínnr, Pernr í Körfnm.
Eggert Kristjánsson & Co.
VerslunaiQelagi.
Maður sem gæti lagt fíam eitthvað fje, getur fengið
góða atvinnu við verslunarfyrirtæki.
Tilboð merkt „Verslunarfjelagi“ sendist A. S. 1.