Morgunblaðið - 26.11.1931, Síða 2

M 0 RGUNfiLAÐIÐ
Oflun ríkistekna.
Niðurl.
Grein Eysteins.
E. J. heldur fiam í grein sinni
sömu stefnn í skattamálum og
kommúnistar yfirleitt fylgýa. Mun
hann og vera í þeirri deíld Aft-
urhaldsflokksins. Hann vill því
afla ríkissjóði tekna, fyrst og
fremst með verslun í ríkisrekstri
(ríkiseinokun) og tekju og eigna-
skatti, sjerstaklega þó eignaskatti
að því er virðist.
Eina ástæðan sem E. J. nefnir
fyrir því, að heppilegra sje að
afla ríkissjóði tekna með verslun
en óbeinum sköttum, er sú, að inn-
heimta ríkisteknanna verði á ])ann
hátt kostnaðarminni.
Þetta sýnir að sönnu að hann
hefir hugboð um, að skatt|>egninn
muni þurfa að borga inrtheimtu-
kostnaðinn auk skattgjaldsins
sjálfs, og að það muní hafa nokk-
ura þýðingu fyrir hann, hvort sá
kostnaður er mikill eða Htill.
í slíkri prjedikun, sem þessari
grein Eysteins, er það næsta óvænt
að sjá móta fyrir rjettum skilningi,
þó ekki sje nema í einu atriði. En
hin alranga niðurstaða sýnir það,
að hann hefir alls ekki rannsakað
þetta efni. Ber það vott um tals-
vert mikið kæruleysi, ef ekki full-
komið blygðunarleysi, að slá slíku
fram alveg órannsakað, þegar það
er athugað, að ríkið hefir allmikla
reynslu í báðum þessum tekjuöfl-
unaraðferðum, og að hann gat, haft
aðgang að óhrekjanlegum gögnum
frá þessari reynslu.
Innheimta skatta og tolla hjer
á landi er hvergi fullkomlega að-
greind frá öðrum opinberum störf-
um, nema hjá tollstjóranum í
Heýkjavík. En liann innheimtir
líka níeirihluta allra þessara ríkis-
tekna. Árið 1929 innheimti toll-
stofan kr. 7.3 milj. Kostnaður við
innheimtuna virðist hafa verð 86
þús. kr., eða tæpl. 1,2%. Auk þess
er svo kostnaðurinn við álagn-
ingu tekju- og ðignarskattsins í
Eeykjavík.
Til samanburðar má svo taka
kostnað við innheimtu þeirr^ tekna
sem ríkið hefir aflað með verslun,
og glöggir reikningar liggja fyrir
um. Er þar skýrast dæmi frá tó-
bakseinkasölunni 1922—1924.
Tekjur ríkisins af þessari versl-
nn öil árin þrjú, voru samtals kr.
650 þúsund, en verslunarkostnaður
]>au sömu ár samtals kr. 335 þús.
í kostnaðinum er fólgið útsvar
fyrir öll árin, samtals kr. 70 þús.
Þegar það er frá dregið, sem þó
tæplega er rjett, eru eftir kri 265
þúsund. Það er hinn raunverulegi
innheimtukostnaður þessara 650
þús. kr. ríkistekna. GjaJdþegnaxnir
hafa því orðið að borga með hinu
eiginlega ríkissjóðsgjaldi um 41 %"
í imiheimtukostnað.
Þó var útkoman stórum verri á
steir.olíueinkasölunni. Tekjur rík-
issjóðs af henni sjást ekki í hinum
birta landsreikningi, en á fjár-
hagsáætlun þingsins eru þær þrjú
síðustu árin áætíaðar samtals kr.
170 þus., eða 50—60 þúsund kr.
á árí-.. •... . . ... , ... .....
Áf landsréikhíngnum verður
ekki sjeð, hvað gjaldendur þessara
170 þús. kr. hafa orðið að gefa
með þeim, cn þetta má þó reikna
út, því til eru skýrslur um heild-
i.söluverð erlendis á sömu olíuteg-
undum og landsverslunin seldi og
frá sama tíma. Sömuleiðis um all-
an kostnað, sem á olíuna mundi
falla, þar til hún var komin til
neytenda hjer á landi. Var þetta
vandlega reiknað iit, þegar sam-
þykt var að leggja olíueinkasöl-
nna niður, og kom í ljós að hvert
fat mundi hafa verið um 18 kr.
ódýrara, keypt í frjálsri verslun
og komið til neytenda, heldur en
það var selt hjá einkasölunni. Þá
var notkunin um 45 þiisund föt á
ári, og nam því þessi verðmunur
kr. 810 þúsund, sem var meðgjöf
gjaldandans með þeim 50—60 þús.
kr., sem ríkissjóði áskotnaðist. —
jÞessi afskaplegi aukaskattur rann
að mestu leyti til þess útlenda auð-
fjelags, sem landsverslmiin hafði
aflient einokun á olíunni.En gjald-
andanum, hinum íslenska vjelbáta-
útveg, var það Iítil huggun.
Dæmi þessi, sem hjer hafa verið
tekin, nægja væntanlega til þess
að sanna mönnnm, að það yrði
gjaldþegnunum nokkuð dýrt, ef
afla ætti ríkisteknanna að mestu
eða öllu leyti með verslun.
Næst því að afla ríkissjóði tekna
með verslun, telur E. J. tekju- og
eignarskattinn æskilegastan, og þó
einkum hinn síðartalda. Kemnr
fullglögt fram, að fyrir honum
vakir þar hið sama og öðmm
kommúnistum, eða eins og hann
sjálfur segir: að þessi skattur
hefir „mikía þjóðfjelagslega þýð-
ingu með því' að liamla upp á
móti auðsöfnun einstaklinga“ -—.
Þessi hugmynd, að það sje væn-
legast til að tryggja ríkissjóði
vissar tekjur, að enginn sje efn-
aður, finst aðeins hjá vanþroska
roönnum. Iíitt vita allir sæmilega
vitibornir menn, að efnahagsstarf-
fsemi er ekki aðeins tryggingin
fyrir tekjum ríkssjóðs, heldur er
fjársöfnun undirstaðan undir öllu
athafnalífi þjððarinnar, og besta
tryggingin fyrir vellíðan almenn-
ins. Því er það, að aldrei má
ganga svo nærri eignum manna.
nð það drági úr athafnalífinu. —
Hóflegur tekjuskattur er rjett-
mætur, en hann er mjög óstöðug
tekjugrein, og má því ekki byggja
á honum tekjuvon rikissjóðs nema
að mjög litlu leyti. Eysteinn við-
urkennir Jjað reyndar, að þessi
tekjustofn sje óstöðugur fyrir rík-
issjóð, „en ráða má bót á því,“
segir hann „með því að leggja
fyrir nokkuð af skatttekjunum á
góðum árum og geyma til hinna
verri.* *
Þessi ungi kommúnisti er víst.
talsvort handgenginn núverandi
ríkisstjórn. Sýnist honum ekki að
liún hafi fylgt þessari gullvægu
reglu? Eða gleymdi hann kannske
ao hvísla að henrii þessu þjóðráði?
Margt af þvi, sem E. J. heldur
fram í grein sinni er bygt á mis-
skilningi, svo .sem ]>að, að^ tp'llar
sjeu allra í-íkistekna dýrastir í inn
heimtu, af því kaupínenn leggi á
þá „20—50% og stundum meira“.
Þessi misskilningur er sprottinn
af því, að kaupmenn leggja á toll-
vönjr eftir það að tollurinn er á
lagð;ur. En vitanlega leggja þeir
miklu minna p. ct. á hátollaðar
vörur, en þeir myndu gera, ef
varan væri tolluð lágt eða alls
ekki. Þetta stafar blátt áfram af
|)ví að dýr vara þolir ekki eins
mikla álagningu eins og ódýr vara.
Og svo ]>ví, að menn komast af
ineð því minni vershmarhagnað p.
ct., sem þeir Iiafa meiri umsetn-
ingu.
En hjer er eltki rúm til að elt-
ast við smámuni. Höfuðatriðið er
])að, að þessi ungi kommimisti
skilur a'Ils ekki kjama þess máls,
sem hann er að skrifa um. Þetta
kemur meðal annars fram í því,
að hann vill að mikill hluti þjóð-
arinnar sje að mestu eða öllu und-
anþeginn gjöldum til ríkissjóðs.
Það er einmitt þetta, sem komið
hefir fjárhag ríkis og þjóðar í ]>að
öngþveiti, sem hann nú er kominn.
Eins og fram er tekið í upphafi
þessarar greinar, hafa löggjafarnir
ekki gætt þess að sníða eyðslulög-
gjöf ríkisins eftir gjaldgetn þjóð-
arinnar. Þetta stafar að miklú
leyti af því, að allir fullveðjamenn
hafa jafna aðstöðu til þátttöku
i löggjöfinni beint eða óbeint, en
megin þorri ]>eirra þarf að litlu
eða engu leyti að standa persónu-
lega straum. af þeirri eyðslu, sem
til er stofnað. Eyðslulöggjöfinrii
verður því aðeins stilt í hóf að
öllum þeim, sem til hennar stofna
beint eða óbeint, sje það ljóst, að
þeir eiga sjálfir að borga brúsann.
Því er nú einu sinni svo háttað, að
alment skilja menn best þau fjár-
mál, sem snerta þeirra eigin
pyngju. IJm skattamál verður því
að tala til manna gegn prii þetta
aukasynjunarfæri.
Gata Taraarlyf
gegm frjóvgun valdið tjóni á
fóstrinu?
Barnalæknirinn próf. Gött í
Bonn skrifaði nýlega forystugrein
í eitt merkasta læknatímarit Þýska
lands (Miinchener Medizin Woch-
enschrift) um þetta efni og hefir
hún vakið allmikla. athygli.
Segir hann þar frá tveim börn-
um, sem bæði fæddust bækluð á
óvenjulegan hátt og auk þess mjög
á.bótavant andlega.
Eoreldrar beggja barnanna voru
hraustir og einnig fyrri börn
þeirra. -7- Engir erfðasjúkdómar
höfðu áður komið fram í ættum
þeirra. í stuttn máli: í sjúkrasögu
bamanna f anst ekkert er gæti
skýrt sjúkdóm þeirra nema það
eitt að báðiir foreldramir höfðu
notað vamarlyf á því tímabili sem
mæðumar urðu ba-mshafandi. Að-
alefni hinna svonefndn varnarlyfja
gegn frjóvgun er chinin, en það er
sterkt frymiseitur og veldur því
að frjóvin lamast fyrst og deyja
e . eitrið verkar nógu l'engi á þau.
„Hjer vaknar því sú spurning“,
segir próf. Gött, „hvort vansköpun
þessara barna geti hafað staðið í
sambandi við misheppnaða tilraun
til að hindra frjóvgun með meðöl-
unr. Vafalaust liggur nærri að ætlá
að slíkt geti átt sjer stað. Ef
fiymiséitrið nær að eins að lama
frjóvið til hálfs, þannig að það
missi ekki til fulls frjóvgunarhæfi-
leika sína, þá er mjög líklegt a§
frjóvgun með hinu sjúka frjóvi
geti tekist og ]>á myndast vanheilt
eða .sjúkt fóstur og síðan af-
kvæmi1 ‘.
Lífeðlisfræðingurinn Godlewski
hefir þó haldið fram gagnstæðri
skoðun. Styðst hann við tilraunir,
Höfnm örfáar tnannr af
ðgætrl norilenskri sild,
er tíö seljnm mjög ódýrt.
Taxham-mótor,
stærð 64.76 Hk. er til sölu með tækifærisverði, ef samið
er strax.
Eggort Krisf jánsson £ Co.
Símar 1317, 1400 og 1413.
Landsnálafielagið VOrður
heldur fund föstudaginn 27. nóvember kl. 8 %
í Varðarhúsinu.
Frummælandi: Magnús Jónsson alþm.:
Fjármagn og vinna.
Fjelagsmenn mæti stundvíslega.
Stjórnin.
sem gerðai' vom á íglasviljum, sein
voru veikluð með áhrifum ýmsra
Iyfja og virtust eftir sem áður
halda öllum sínum tegundaeigin-
leikum óbreyttum, þegar frjóvgun
tókst á annað borð. Við þessar fil-
raunir var þó það að áthuga, að
mjög er erfitt. ef ekki ókleift að
sjá smáerfðaafbrigði hjá lirfum
þessara dýra.
Enda var tilraunum Godlewski
síðar algerlega hrundið af Hertwig
og lærisveinum hans. Þeir tókuegg
vissrar froskategundar, geisluðu
þau með radium (eðamesothorium)
og notuðu þaii siðan til frjóvgunar.
Frjóvgun tókst oft en afkvæmin
urðu flestöll meira og minna van-
sköpuð.
Þar ineð var fengin vissa fyrir
því að frjó geta frjóvgast enda
þótt þau sjeu sködduð eða veikluð
og afkvæmin þá orðið stórlega
gölluð.
Próf. G-ött endar grein sina á
þessum orðum:
„Af þessum ástæðum verða lækn
ar, eindregið og undantekningar-
laust að ráða öllum frá að nota
lyf eða efnablöndur til varnar
gegn frjóvgun“.
I sama streng taka ýmsir erfða-
fi'æðingar og læknar (Lenz,
Praenkel o. fl.).
Sumum finst hjer aftur á móti
fulldjúpt telrið í árinni og benda á,
að langflest afkvæmi sem fæðast.,
]>rátt fyrir notuð varnarlyf, Sjeu
þó heilbrigð og að vansköpuðum
eða andlega veilum bömum hafi
ekki fjölgað hlutfallslega að neinu
ráði, þrátt fyrir hina gífurlegu
notkun slíkra lyfja um allan heim.
Enda ]>ótt þettá mál sje erin alls
ekki útfeljáð og þær ramrsóknir
sem þegar hafa verið gerðar sjeu
ekki tæmandi, tel jeg rjett að ah
menningur fái að vit.a uro þær,
einkum ]>egar margt bendir til ,að
svo kunni að vera að lyf þessi sjeu
alls ekki eins hættulaus og flestir
hafa haldið hingað til.
Hnnnes Guðmundswon.
„Snllfoss"
fer í kvöld klukkan 8 til
Noregfs og Kaupmanna-
hafnar.
„Dettifoss"
fer í kvöld klukkan 11 til
Hull og Hamborgar.
Kol 6 Kox.
Holasalan S.f.
Sími 1514.
Atvinnuleysið.
London, 24. nóv.
• IJnited Press. FB.
Þann 16. nóvember var tala at-
vinnuleysingja í landinu 2.648.329
éða 35.495. færri en vikuna á undan
> J
Berlín, 24. nóv.
Hjyrri helming nóvembermánað-
ar jókst tala atv.innu'leysingjanna
í landinu um 224.000 og er nú
4.844.000.
Gengið.
London 24. nóv. Mótt. 25.
Gengi sterlingspunds miðað við
dollar 3,65%.
Newyork: Gengi stérlirigspunds
er viðskiftum lauk $ 3.68^.,