Morgunblaðið - 05.06.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
t
3HorgmtMa$tt
H.f. Arvakur, RirUlTlk.
Hltatjörar: Jön Kjartanaaon.
Valtýr Stefánaaon.
Rltatjörn og afgrelöala:
Auaturatrœtl 8. — Slaal 800.
Aufirlýslnjfaatjörl: B. Hafber*.
Aufilýalnfiaakrlfatofa:
Auaturatrœtl 17. — Slaal 700.
Helaaaalmar:
Jön KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánaaon nr. 1880.
E. Hafbera nr. 770.
AakrlftasJald:
Innanlanda kr. 8.00 á mánutjl.
Utanlanda kr. 8.S0 á aaánuQL
t lauaaaölu 10 aura alntaklO.
80 aura metj Leabök.
Úrslit þingmála.
Framh.
Stjórnarfrumvörp samþykt.
Útfltitiiingnr hrossa. Á tímabil-
inu 15. okt. til febrúarloka er út-
flutningur bannaður. Frá 1. mars
til 1. júní má að eins flytja út
bross á alclrinum 4—10 vetra og
j)ó með leyfi atvinnumálaráðh. —
Bannað er að flyt.ja á erlendan
markað eldri lvross en 10 vetra og
yngri en þrevetur, nema atvinnu-
málaráðh. leyfi í hvert sinn.
Afnám 1. nr. 33, 1905, um stofn-
un geðveikrahælis. Er þetta gert
til þess að geta samræmt daggja'ld
sjúklinga á gamla og nýja Kleppi
«g má gjaldið ekki fara fram úr
kr. 1.50.
Lax- og silungsveiði. Bönnuð er
laxveiði í sjó, nema þar, sem hún
■er metin til hlunninda í fast-
•eignamati. Margs konar hömlur
«ru lagðar á veiði í ám og vötn-
um. —
Samsteypustjórnin.
Eftir lón Porlóksson.
Þingmannafrumvörp
samþykt.
Um hlunnindi fyrir annars veð-
rjettar fasteignalánafjelög, ef slík
fjelög verða stofnuð, er veita lán
út á 2. veðrjett í fasteignum.
Heimildarlög fyrir ríkisstjórnina
að ábyrgjast lán til að koma upp
frystihúsum á kjötútflutnings-
höfnum, alt að 400 þús. kr. sam-
tals. Má liámark hvers láns, sem
ábyrgst er vera % kostnaðar, endá
•sjeu sýslufjelög eða samvinnufje-
lög hæiida lántakendui-.
Um greiðslu andvirðis millisíld-
ar úr búi Síldareinkasölu fslands.
Eru þetta hemiildarlög.
Viðauki við 1. nr. 58, 1929, um
«ftirlit með skipum og bátum og
öryggi þeirra,. Einnig lög um ráð-
•stafanir til öryggis við siglingar.
Standa þessi tvenn lög í sambandi
við samþykt er gerð var í Lundún-
um 31. maí 1929 og undirrituð af
18 siglingaþjóðum.
Heimi'ldarlög fyrir ríkisstjórnina
til að ábyrgjast rekstrarlán fyrir
Landsbanka fslands, alt að 100
þús. sterlingspundum.
Sams konar heimildarlög til að
áhyrgjast rekstrarlán fyrir Útvegs
banka fslands, alt að 100 þús.
sterl in gspundum.
Viðauki við 1. nr. 75, 1919, um
skipun barnakennara og laun
’þeirra. Þar sem hæjar, æða sveit-
arfjelag greiðir starfsmönnum
sínum hærri dýrtíðaruppbót en
greidd er starfsmönnum ríkisins,
skal ríkið greiða barnakennurum
mismun hennar.
Breyting á 1. nr. 81, 1919, um
sjúkrasamlög. Er ríkisstyrkurinn
til samlagsanna hækkaður tals-
vert; mun hækkunin nema ca. 15
þús. kr. á ári.
Framh.
Við fyrstu leiðina var sjerstak-
lega tvent athugavert. Annarsveg-
ar var alveg hafnað samvinnu um
úrlausn málsins við þá af andstæð-
ingum, sem standa okkur næstir.
Naumast gat þá verið nokkur von
um að ná slíkri samvinnu síðar.
Hins vegar var óhugsandi að nýj-
ar kosningar gætu breytt afstöðu
flokkanna verulega. Framsókn
getur tæplega mist stöðvunarvald
sitt í neðri deild með niiverandi
i
kosningatilhögun. Synjun sam-
vinnu við Ásg. Ásg. hefði auðsjá-
anlega mjög styrkt þann hluta
Framsóknar, sem okkur stendur
fjarst, kosningahríðin hefði þjapp-
að þeim saman, og alt hefði þetta
gjörst undir áframhaldandi stjórn
þeirra valdhafa, sem andvígastir
eru kjördæmamálinu. Næsta þing
hefði svo komið saman undir and-
vígri stjórn með andstöðu þing-
manna sinna magnaða úr kosninga
baráttu og með alla samkomulags-
viðleitni af hálfu þess flokks væng
stýfða. Þannig hefði málið þá
byrjun næsta þings staðið öllu ver
en í byrjun þessa þings, sem nú er
að enda, og með engar samkomu-
lagsvonir. Að slá þannig fyrirfram
a framrjetta hönd til samkomulags
á næsta þingi var í rauninni sama
sem að hafna samningaleiðinni, þó
hún stæði opin, en velja heldur
byltingaleiðina til þess að leiða
>etta mál til lykta.
Önnur leiðin hefði verið Sjálf-
stæðisflokknum geðfeldust ef Ásg.
Ásg. hefði getað gefið fullnægj-
andi yfirlýsingar um úrlausn kjör-
dæmamálsins á næsta þingi, annað
livort yfii-lýsingu um tiltekna kosn
ngatilhögun, sem fullnægir rjett-
lætiskröfunni, eða yfirlýsingu um
að stjórn hans vildi leysa málið á
grundvelli jafns kosningarjettar
og jafnrjettis milli flokka. Reyndi
Sjálfstæðisflokkurinn fyrst að fá
>essa úrlausn á stjórnarskiftunum,
en það strandaði á því, að Ásg.
Ásk. gat ekki gefið slíkar full-
nægjandi yfirlýsingar. Við mynd-
un hreinnar Framsóknarstjórnar
at hann auðvitað ekki gefið aðrar
yfirlýsingar en þær, sem meiri hl.
Framsóknarflokksins vildi sam-
þykkja, og í samræmi við ákvörð-
un sína um að fresta málinu til
næsta þings mun flokkurinn hafa
verið ófáanlegur til þess að gefa
fullnægjandi yfirlýsingu í málinu
á þessu stigi. Hins vegar mátti
einnig búast við að einlit Fram-
sóknarstjórn yrði einnig á næsta
þingi mjög háð meirihluta-ákvörð-
unum innan síns flokks, og þótt
gott, traust sje borið til stjórnar
forsetans um skoðun hans sjálfs á
málinu, þá var síður hægt að
treysta á tryggilega úrlausn, ef
hún ætti algerlega að vera komin
undir meiri hluta fylgi innan þess
flokks, sem málinu er andstæðast-
samnmgu þess stjórnarfrumvarps
til úrlausnar á kjördæmamálinu,
sem vænst er að hún leggi fyrir
næsta þing. Þessir ráðherrar geta
því borið málið fram óbundnir af
því, livort tillögur þeirra hafi fylgi
meiri hlutans innan Framsóknar,
flokksins út af fyrir sig. Um skoð-
anir þeirra á málinu er nægilega
mikið kunnugt til þess að tryggja
viðunandi úrlausn, ef þeir eru
einráðir um að bera þær fram. Bil-
ió á milli jafnrjettiskröfunnar og
þess, sem meiri hluti Framsóknar
ljeði máls á að samþykkja fyrir
stjórnarskiftin, er ekki svo stórt,
að talist geti óbrúandi. Samsteypu-
stjórn er betur trúandi fyrir að
brúa það bil en hreinni Framsókn-
arstjórn, þess vegna var kjördæma
málinu best borgið með því að
velja þessa leiðina, af þeim, sem
um var að velja.
Harðræði eða samkomulags-
tilraunir.
um jafn-
ur.
Þriðja leiðin var þess vegna val-
in. Með því að Sjálfstæðisflokkur-
Sams konar deila
1 i’jetti kjósendanna og sú, sem hjer
stendur yfir nú, hefir áður verið
háð í mörgum löndum. Sums stað-
ar hefir verið gripið til harðræða,
>svo sem neitunar á skattgreiðslum,
til þess að knýja málið fram. Þann-
ig fór t. d. á Englandi fyrir rjett-
um 100 árum síðan. árið 1832. En
hvergi hefir verið gripið til slíks,
svo jeg viti, fyr en allar samkomu-
lagstilraunir höfðu reynst með öllu
árangurslausar, og víða hafa deil-
urnar um slík mál staðið áratugum
saman, áður en úrlausnin fekkst.
Nú er þetta mál í rauninni ekki
árs gamalt hjá oss, krafan borin
fyrst fram í sinni núverandi mynd
á miðju síðasta sumri. Þar var að
vísu á undan gengið þingrofið 14.
apríl í fyrra, og ef Framsóknar-
fjokkurinn hefði ekki boðið fram
tilslakanir í málinu, tei jeg að
fylliléga hefði verið rjettmætt að
beita harðneskju nú þegar á þessu
fyrsta ári málsins. En þeir flokk-
ar, sem liefðu hafnað samkomu-
lagstilraunum á þessu stigi, meðan
málið var ekki orðið eldra en
þetta, og kosið heldur að grípa til
harðræðanna, hefðu tæplega til
fulls getað varist ámælum við kosn
ingar fyrir þetta.
Nú síðustu dagana hefir málinu
skilað það áfram, að fram er kom
yfirlýsing frá nýmyndaðri
stjórn, sem er málinu vinsamleg,
um að hún muni leggja fram
stjórnarfrumvarp til úrlausnar á
því á næsta þingi. Mjer finst að
erfitt hefði verið að verja þá að-
ferð, ef forgöngumenn málsins
hefðu beinlínis hindrað myndun
stjórnar, sem vill leysa málið, af
þeirri ástæðu einni, að svi stjórn
heimtar nú alveg í þinglokin frest
ti'l næsta þings til þess að undir-
búa og bera fram tillögur sínar
Málið verður ekki nema hálfs ann
ars árs,.skoðað sem þingmál, þeg
ar næsta reglulegt Alþingi kemur
saman.
Ef málið á einhverju stigi
vonir en nokkru sinni fyr um að
aldrei þurfi til þess að koma.
Samvinna við Framsókn.
Mörgum Sjálfstæðismönnum er
illa við það, að þurfa að taka upp
þá samvinnu við Framsóknarflokk-
inn, sem í því felst að mynduð er
samsteypustjórn úr þessum tveim
flokkum. Efalaust heyrist líka
sams konar óánægja innan Fram-
sóknar. En þessi samvinna er rök-
rjett afleiðing af úrslitum kosn-
inganna 1931, ef litið er á at-
kvæðatölur flokkanna, og gert er
r£ð fyrir að þingið væri skipað í
samræmi við þessar atkvæðatölur,
eins og einmitt er heimtað með
rjettlætiskröfunni í kjördæmamál-
inu. Skulu nú leidd rök að þessu.
Eftir atkvæðatölunum 1931 átti
Sjálfstæðisflokkurinn rjett til 19
<þingsæta, Framsókn 16 og og Al-
þýðuflokkurinn 7. í þannig rjett-
látlega skipuðu þingi voru að eins
tveir möguleikar fyrir hendi til
að fá starfhæfan meiri hluta utan
um stjórn handa iandinu. Annar er
samvinna milli Sjálfstæðisflokksins
og þeirra manna úr Framsókn, sem
honum standa næstir, til þess að
stýra landinu eftir Sjálfstæðisstefn
unni. Hinn er samvinna milli Fram-
sóknar og Alþýðuílokks tíl þess
að stýra eftir sömu stefnu og á
síðasta kjörtímabili, sem var að
miklu lejdi stefna sósíalista.
Tilgangurinn með baráttu Sjálf-
stæðismanna er auðvitað sá, að
stefna þess flokks sje hin ráðandi
í löggjöf og landsstjórn. Eftir
fylgi flokkanna í landinu er sem
stendur unt að ná þessu marki
með samvinnu við þann hluta
Framsóknar, sem stendur næstur
Sjálfstæðismönnum í skoðunum, og
ekki á neinn annan hátt. Þessarar
samvinnu hljóta Sjálfstæðismenn
iví að óska, vegna hagsmuna þjóð-
arinnar, á hverjum þeim tíma, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefir ekki
einn út af fyrir sig nægilegt kjör-
fylgi til þess að fá hreinan þing-
meirihluta. Þetta breytist ekki,
lótt rjettlætiskröfunni fáist fram-
gegnt. Slík samvinna er nú einmitt
byrjuð með samsteypustjórninn. —
Og þeir Framsóknarmenn, sem
vilja ekki að stefna Alþýðuflokks
ins ráði hjer ríkjum, þeir verða
Iíka að venja sig við þá hugsun,
að þeir geta ekki fengið þann vilja
inn á neinn annan hátt en með
sámvinnu við Sjálfstæðisflokkinn.
(Meira).
inn leggi til mann í stjornma og
styðji hana á þinglegan hátt, er strandar þannig, að vonlaust er um
fyrst og fremst það unnið, aðUð þoka því lengra áleiðis, þá er
stjórnin má ekki taka tillit til rjettmætt. að grípa til harðræða
Framsóknarflokksins eins, lieldur hjer, eins og gert hefir verið ann
□agbók.
I.O.O/F. 3 = 114668= I8V2.
Veðrið (laugardagskvöld kl. 5)
Yfir N-Grænlandi er grunn 'lægð
sem þokast austur eftir, en við
S-Grænland og yfir norðanverðu
Atlantshafi er háþrýstisvæði. Yind
ur er því orðinn V-lægur hjer á
landi en mjög hægur eins og að
undanförnu. Norðvestan lands hef-
ir heldur kólnað í veðri, hiti er
þar 7—8 st., en annars víðast 10
—12 st. Lítur lit fyrir hæga Y-átt
á morgun og skýjað loft vestan
lands, en litla tirkomu.
Veðurútlit í Rvík í dag: V-gola
Skýjað en sennilega úrkomulaust.
Messað í fríkirkjunni í Rvík í
dag kl. 2. Síra Árni Sigurðsson.
Óðinn var látinn fara í strand-
ferð eftir að Esja rakst á skerið á
dögunum. Hann kom í gærkvöldi
einnig til Sjálfstæðisflokksins, við'ars staðar. En nú eru miklu betri með fjölda farþega,
Yflrskoðimarmenn landsreikn-
ingsins 1931 voru kjörnir í sam-
einuðu þingi í gær, þeir Magnús
Jónsson alþm., Hannes Jónsson al-
þm. og Hannes Jónsson dýralækn-
ir. —
Aflinn var samkv. skýrslu Fiski-
fjelagsins 1. júní orðinn 45.625
smál. (285.159 skpd.) . Á sama tíma
í fyrra var hann 51.037 smál.
(318.983 skpd.).
Togararair. Af veiðum hafa kom
ið síðustu daga: Skallagrímur, dk
afur, Snorri goði, Gyllir og Skúli
fógeti, allir með mikinn afla. Þeir
hætta nú allir veiðum.
Höfnin. Norskur gufubátur kom
hingað í gær með sement og
sprengiefni til P. Smith. Columbia
kom hingað með fiskfarm frá ýmsr
um höfnum. Botnía fór hjeðan í gær
kvöldi og Skaftfellingur í fyrra
kvöld til Víkur.
Fiskbirgðir voru í landinu 1.
júní samkv. reikningi gengisnefnd-
ai 33.285 smál. (208.029 skpd.). Á
sama tíma í fyrra voru þær 46.571
smál. (291.070 skpd.).
Heimatraboð leikmanna. Almenn
samkoma á Vatnsstíg 3, í kvöld
kl. 8.
Hjónaband. í gær voru gefin
saman í hjónaband ungfrú Sigur-
laug J. Kristjánsdóttir og Guð-
mundur Kr. Halldórsson trjesmið-
ur (Sigurðssonar, verkstjóra). —
’Heimili ungu hjónanna er á Freyju
ötu 40.
Kristileg samkoma verður haldin
Varðarhúsinu kl. 5 síðd. í dag.
Eric Ericson frá Vestmannaeyjum
talar. Allir velkomnir.
Hjúskapur. Þorsteinn J. Eyfirð-
mgur skipstjóri á Þingeyri við
Dýrafjörð og Guðmunda Guð-
mundsdóttir voru gefin saman af
síra Friðrik Hallgrímssyni 2. þ. m.
Hjónin fóru með íslandi vestur til
leimilis síns á Þingeyri.
Haraldur Sigurðsson píanósnill-
ingur var meðal farþega á Gull-
fossi í gær. Hann leikur eftirfar-
andi verk á konsert sínum í Gamla
Bíó á þriðjudagskvöldið: Fantasía
-moll, Preludium es-moll og Prelu-
díum og fúga í cis-dúr eftir Bach.
Sónata í a-dúr eft-ir Schubert og
Noeliturne í fis-dúr og Fantasía í
f-moll eftir Ohopin. Vart mun
nokkur söngelskur maður setja sig
úr færi að hlusta á annan eins
píanóleikara og Harald fara með
ofannefnd verk.
5. bekkingar Mentaskólans tóku
sjer far með Suðurlandi á föstu-
daginn til Borgarness. Þaðan var
ferðinni lieitið vestur til Stvkkis-
hólms, landveg. Munu þeir dvelj-
ast þar hálfsmánaðar tíma og ferð-
ast um Snæfellsnes og Breiðafjörð.
Var Pálmi Hannesson rektor með
í förinni.
Duglegir drengir óskast til þess
að selja nýja íþróttablaðið.
Lestrarf jelag l^enna. Útlán
bóka í sumar er hvern mánudag
kl. 4—6 og 8—9 síðd. á Bókklöðu-
stíg 8. Á sama tíma geta konur
skrifað sig inn í fjelagið. Bóka-
safnið á fjölda ágætra bóka og
heldur mörg góð tímarit og blöð.
Sýning Eggerts Guðmundssonar
í Reykjavíkur Apóteki, þar sem
áður var hressingarskálinn, er op-
in í síðasta sinn í dag. Ættu þeir
bæjarbúar, sem hafa ánægju af
myndlist, að kynnast myndum
þessa unga listamanns.
Sendisveinadeild Merkúrs hefir
beðið Mbl. að skila því til allra
meðlima. að koma á skrifstofu fje-
lagsins, Lækjargötu 2, næstu daga
og gefa upplýsingar um sumarleyfi
sín 0. fl.