Morgunblaðið - 07.08.1932, Blaðsíða 8

8
MORGdNBLAÐIÐ
ríður á að ofsækja og eyðileggja.
En hvað er landráðasök ef ekki
það, að vilja á þann hátt eyði-
leggja atvinnu verkafólks, og
fjárhagsl'egt sjálfstæði landsins?
Allir mega vita að þetta hvort
tveggja stendur og fellur með út-
gerðinni.
Yita hlýtur „jafnm.“ betur en
hann segir. Vita það t. d. að nál.
allir stórútgerðarmenn hjer á landi
hafa gert frjáls samtök (en ekki
einokun) um það, að selja fiskinn
beint til neyslulanda, hindra undir-
boð einstakra manna og reyna á
allan hátt að ná svo háu verði
sem kostur er. Vita hlýtur hann
og, að stærsta, mest rógborna út-
gerðarfjelagið, hefir sjálft kostað
mann í sölulöndunum, til að greiða
fyrir og selja, án milliliða. Og
vita það, að útgm. hafa hvað eftir
annað hvatt til almennra markaðs-
leita, og lagt út kostnað við til-
raunasölur. Meðal annars sent fisk
1 vönduðum og dýrum umbúðum
til Suður-Ameríku. Vita það, að
útgm. hafa sífelt áhuga fyrir end-
urbót veiðarfæra, vinnubragða,
meðferð og verkun fiskjarins og
lýsisins, kostað matið og ýmsar til-
raunir. Og að þeir hins vegar leit-
ast við að spara alt sem tiltök er
aflans vegna, til þess að bjarga út-
gerð og fólki yfir kreppuna — þ.
4 m. með lægra kaupi og lengri
atvinnutíma.
Gjarnan vildu útgm. að vaxta-
byrði þeirra, sem er afar þungbær,
gæti ljest að mun, og það sem
allra fyrst. En þeim er líka full-
ljóst, að fráfarin ríkisstjórn og
bandalagsmenn hennar, hafa á und
anfömum árum gert alt hvað þeir
hafa orkað, til þess að troða skó-
inn niður af útgerðinni, með
skyldukvöðum og sköttum, verk-
föllum og atvinnurógi. Atvinnu-
rógurinn út af fyrir sig, varðar
auðvitað háum sektum eftir lög-
um landsins, en útgm. hafa sýnt
það þráfaldlega, að þeir eru flest-
um öðrum friðsamari, og skirrast
vandræðum í lengstu lög. Vita
þeir líka vel, að sama stjórn og
bandalag, hefir ráðstafað svo öllu
því mikla fje, sem útgerðin hefir
borið í banka og ríkissjóð, að
bæði þeir ogjiann ramba á glötun-
arbarmi.
Og „jafnm.“ vissi það (ef hann
vildi vita), að útgm. og sjálfstæð-
ismenn vilja rjetta hjálparhönd og
reisa við aftur, en hann og f jelagar
eru sífelt að sparka á móti. Sparka
því öllu ofan í hyldýpi glötunar,
sem nú rambar á barminum, og er
undirstaða þjóðernir og sjálfstæð-
is íslendinga.
Utgm. munu því ekki „heimta“
svo mikla vaxtalækkun, að bank-
arnir fyrir þær sakir setji upp
tærnar. Vita þeir það vel, að stór-
útgerðin er þá dauðadæmd, ef
bankarnir hætta að geta lánað
henni fje. Svo og það, að láns-
orka banlranna byggist mest og
traustast á því, hversu mikið fje
sparsamir menn geta eignast, og
vilja eiga þar inni.
Enn fremur segir „jafnm.“ :
„Verkalýðurinn fær að borga hin
beinu framlög í ríkissjóðinn,
skatta og tolla til að standa straum
af bankatöpunum, sem þjófar inn-
an íhaldsflokksins eru sekir nm“.
(Leturbreyt. í Alþbl.). Ekki er nú
um að villast hvar „þjófarnir“
eiga heima, nje heldur hverju
nafni á að nefna þá menn, sem
gjaldþrota hafa orðið fyrir ýmis-
legar ástæður og örðugleika eða
ráðleysi, og þá langoftast við ein-
hver atvinnubótafyrirtæki og mikl-
ar launagreiðslur til starfandi
manna á landinu.
Hvaða nafn eiga þeir þá skilið,
sem rótað hafa í ríkissjóði, sjer í
hag og sínum fylgifiskum, ekki
eins og sínu fje, heldur miklu ör-
látlegar, eins og þýfi, er fljótt
verði að koma í lóg?
Þá er gamla sagan, sem alt af
hljómar svo í Alþbl., sem engir
greiði skatta eða tolla nema verka-
lýðurinn. Hvað finst skattheimtu-
œönnum ríkis og bæjar? — í ár
þarf 3400 verkamanna og kvenna,
með 20 kr. útsvari að meðaltali,
tii þess að greiða bænum í útsvar
jafnmikið og eitt togarafjelag.
Hvaða „beina skatta“ borgar
verkalýðurinn (allur fjöldinn) í
ríkissjóð? Vörutolla greiða menn
óbeint, og eftir því sem þeir eyða
af tollvörum. Mest þeir, sem mestu
'eyða af munaðarvörum, litlendum.
Er það bæði rjettmætur og sjálf-
sagður gjaldstofn, því þeir sem
eyða litlu af slíkum vörum og
íninna en þeir afla, greiða þess í
stað beina skatta af eign og eign-
artekjum, bæði til ríkis og bæja
eða sveita. Þeir halda best uppi
bönkunum, ríkinu og verðmætum
í landinu yfir höfuð, en hinir, ó-
hófsmennirnir, eyða þessu.
Hyað hefir svo þessi „jafnm.“
gert? Er það nokkuð annað en að
eyða verðmætimi, lifa á þeifri
framleiðslu, að gaspra sem mest
og rægja, og taka „beina skatta“
af erfiðismönnum, fjelögum sínum,
til þess að lifa af því góðu lífi
sjálfur?
Sjálfstæðismaðulr.
Norskt skip strandar.
Norsk eimskip, Dukat, hefir
strandað 90 kílómetra frá Singa-
pore. Skipið er með hrísgrjóna-
farm. Skipstjórinn er kominn til
Singapore. Atta menn eru enn í
skipinu.
Kreuger-málin.
Það hefir nú sannast að Kreuger
hefir greitt flestum flokkum í Sví-
þjóð stórfje í mútur. Hefir þetta
komið í Ijós við rannsókn á einka-
skjölum hans, sem eru svo marg-
brotin, að lögreglan er alveg í
vandræðum með þau. En henni
brá þó um daginn, er hún þóttist
finna sannanir fyrir því, að Kreug
er hefði á sama tíma styrkt frjáls-
lynda flokkinn í Svíþjóð og jafn-
aðarmannaflokkinn. Foringi jafn-
aðarmanna, Per Albin Hansson,
flýtti sjer þá að lýsa yfir því, að
flokkurinn hefði ekkert átt saman
við Kreuger að sælda í fjáxmálum-
Rjett eftir að þetta skeði, fóru
eigendur þýskra skuldabrjefa út
af 50 miljóna marka láni, sem
Kreuger veitti Þjóðverjum á sín-
um tíma, fram á það, að ekki væri
að svo stöddu greiddir vextir af
láni þessu, vegna þess, að ame-
ríski eldspýtnahringurinn Inter-
national Match Corporation og
Irvnig Trust Company í Banda-
ríkjum, höfðu krafist þess, að þessi
skuldahrjef yrði dæmd ógild og ó-
merk. Hefir yfirdómari New York
borgar tekið kröfu þessa til greina
til bráðabirgða, og bannað að
greiða vexti út á skuldabrjef þessi.
Það er Chase National Bank, Lee
Higginson & Co. og nokkrir sænslc-
ir bankar, sem bann þetta kemur
harðast niður á, því að þeir sitja
uppi með skuldabrjefin.
Fangi drepinn af illri með-
ferð.
Fyrir nokkru kom það fyrir í
Nassau, sem er borgarhluti í
Brooklyn (New York) að ungur
maður, Hyman Stark, var tekinn
höndum, grunaður um rán.
Nokkru seinna andaðist hann
í fangelsinu, og var kent um illri
meðferð á lionum, misþyrmingum
og pyndingum til sagna. Út af
þessu hafa þrettán lögregluþjónar
verið teknir fastir. Eru sjö þeirra
ákærðir fyrir það að vera valdir
að dauða mannsins, en sex fyrir
það að hafa tekið ráð sín saman
um að' hefta framgang rjettvís-
innar.
Býður nokkur betur?
Hjer er ekki um hvíta þrælasölu
að ræða, heldur hafa nokkrar
djarfar og vinnufúsar stúlkur fund
ið upp á því, að láta bjóða upp
starfskrafta sína. Sá atvinnuveit-
andi, sem býður hæst kaup fær
þær til vinnu um lengri eða
skemri tíma.
Drotning Alexandrina fór frá
Kaupmannahöfn kl. 10 í gær-
morgun.
íslendingasundinu hefir verið
frestað til 28. þ. mán. vegna meist-
aramóts í. S. I., sem hefst þann
21. þ. m.
Kfintýra prinsinn
18. kapítuli.
Morguninn eftir var óvenju
margt fólk saman komið í forsaln-
um í Gravenhofhöllinni. Atburðir
síðustu daga voru þess valdandi,
að svo margir áttu erindi við land-
stjóra. Meðal þeirra var Jóhanna
og með henni Jan og Pjetur,
þjónar hennar, og Grieta herberg-
isþerna. Þegar svona var komið,
mundi hún 'ekki eftir öðru en því
allra besta í fari manns síns og
hugðist að láta einkis ófreistað
honum til hjálpar.
Fíflið hoppaði syngjandi gegn-
um mannþröngina og skaust inn
til húsbónda síns. Fólkinu í saln-
um stóð stuggur af Kuoni, ekki
síst þeim, er komnir voru í þeim
erindum að reyna að frelsa ætt-
menni sín úr heljargíeipum land-
stjöra.
Hans hátign sat og blaðaði í
nafnaskrá, sem þjónn hans hafði
lagt á borðið fyrir framan hann.
Hann leit ólundarlega á Kuoni:
Þú kemur á óhentugum tíma. Jeg
á annríkt.
— Jeg þóttist sjá það, þegar
jeg fór gegnum forsalinn. Það
veitir þá líklega ekki af að jeg
hjálpi þjer. Hann hallaðist fram
á borðið og leit á skrána. Þama
mundi jeg byrja, hann benti á
nafn Jóhönnu Danvelt. Þegar þú
hefir afgreitt hana, þá gengur
fljótt með hina.
Landstjórinn gekk inn á það,
og rak fíflið út, Jóhönnu var vís-
að inn. .Tóhanna kvaðst vera með
fleiri brjef, frá manni sínum. —
Brjef er hann hafði skrifað henni
skömmu síðar en þau giftust. En
landstjórinn hvað nægilegt að
hafa brjefin þau í gærkvöldi til
samanburðar.
— Eruð þjer búnir að bera
saman rithöndina?, sagði Jóhanna
glaðari í bragði.
— Nei, en það verður gert. Jeg
er sein sje í miklum vánda stadd-
ur viðvíkjandi máli þessu. Mjer
ei áhugamál að vinna fyrir yður
alt hvað jeg get, en hjer kemur
margt til greina, þar á meðal fram
hleypni mannsins yðar í Brygge
í vetur. M’aðurinn yðar óskar eftir
að vinur hans, Antonius greifi,
verði boðaður hingað. Hann gerði
það af ásettu ráði að minnast á
greifann og tók vel eftir hvernig
Jóhönnu yrði við.
— Jeg sje enga ástæðu til að
gera greifanum aðvart. Maðurinn
minn þekkir hann ekki annað en
það, að hann hitti hann í Brygge
og greifinn liðsinti honum þar.
Rhynsault varð feginn.
—- Það er ágætt, greifinn er
líka nú sem stendur með hertog-
anum í Liége, og hann mun tæp-
ast geta yfirgefið hann.
—- Það hefir heldur enga þýð-
ingu að senda eftir honum, mælti
Jóhanna. Ef þjer bara viljið bera
saman brjefin.
Landstjórinn horfði á hana bros-
andi:
— Þjer megið treysta mjer. Jeg
mun reynast yður sem vinur. Þjer
eruð yndisleg. — Hjerna eru
brjefin.
— Brjefin, — ætlið þjer þá ekki
að bera þau saman, sagði Jóhanna.
Hún vissi ekki hvaðan á sig stóð
veðrið.
— Jeg trúi yður. Það er nóg.
Jeg þarf engar sannanir aðrar en
framburð yðar. Hann rjetti henni
brjefin og hún ætlaði að taka við
þeim. Hann notaði tækifærið,
greip hönd hennar og dró hana
að sjer.
— Líf Philips Danvelts er al-
gerlega á yðar valdi. Landstjór-
inn þrýsti Jóhönnu að sjer og
ætlaði að kyssa hana.
— Látið mig vera, hrópaði liún.
En hann þrýsti henni enn fast-
ai að sjer og kysti hana í sífellu.
— Verið róleg, góða frú. Dan-
velt skal látinn laus, ef þ.jer verð-
ið við ósk minni og verðið hjá
mjer svolitla stund.
Jóhanna gat náð í rýting er
hjekk við belti landstjórans og
ætlaði að reka hann í háls hon-
um. Við það reiddist hann ógur-
lega, hrinti henni frá sjer, svo
hún liröklaðist út í horn.
— Slíkt hæfir ekki svo yndis-
legri konu, sagði hann glottandi.
— Komdu til mín og biddu fyrir-
gefningar, eða á húsbóndi yðar að
gera það.
— Jeg hræðist. yður, lofið mjer
að fara.
De Rhynsault hl.jóp að hurðinni
og varnaði henni útgöngu: — Já.
þjer getið farið, en jeg ráðlegg
yður til að koma fljótlega aftur,
ellegar jeg sje brátt fyrir þessari
mannskepnu yðar, með köldu blóði.
Hann vjek sjer til hliðar og hún
gekk út sárhrygg. Slíkri lítilsvirð-
ingu hafði hún aldrei orðið fyrir
áður.
19. kapítuli.
Aður sól var af lofti um kvöldið
var landstjórinn búinn að kveða
upp dauðadóminn yfir fjórum
föngunum. Átti að hengja þá sinn
daginn hvorn. Enn þá var ekki
kveðinn upp dómur yfir Danwelt.
Landstjórinn sat í dómarasætinu
í þungu skapi, eftir að allir voru
farnir út úr salnum. Hann hafði
áhvggjur af því, hvernig færi með
Danwelt, sannanir hafði hann eng-
ar um að hann væri sekur, að eins
líkur. Ef hann bæri saman brjefin
mundi sakleysi hans ef til vill
koma í ljós, og það kærði hann
sig ekki um.
I þessu bili kom fíflið hlaupandi
inn í salinn og lyfti sjer upp á
borðsröndina hjá húsbóndanum.
— Liggur illa á þjer, væni
minn, sagði fíflið og hló.
Landstjórinn tjáði honum vand-
ræði sín.
— Var frú Danwelt hálf stygg
við þig í morgun.
— Hivað áttu við, varstu á hleri
afmánin þín, sagði landstjóri og
sló hann utan undir.
Kuoni vjek sjer undan högginu:
— Gáðu að því sem þú gerir,
minn heili er heili okkar beggja,
það gæti því komið sjer illa fyrir
þig, ef þú sprengdir heilabú mitt.
Hlustaðu nú á mig. Þú getur ekki
hengt Danwelt, nema sanna á hann
sakir, og til þess eru nóg ráð. Þú
notar píslarbekk, eða önnur slík
áhöld til að fá hann til að játa,
þverhausinn þann arna.
Rhynsault barði í borðið: —
Þetta lrefði mjer átt að detta fyr
í hug.
— Þarna sjerðu, hvernig þú fær-
ir að, ef þú mistir mig. Það fara
eliki alt af saman gáfur og gjörfi-
leiki, hefðir þú haft gáfurnar mín-
ar værir þú löngu orðinn keisari.
Fyrirskipanir voru gerðar og
vesalings Danwelt var lagður á
píslarbekkinn og aðalástæðan var
sú, að hann átti fallega konu, þó
önnur ástæða væri kveðin upp.
Danwelt var kvalinn jafnframt
því sem liann var spurður um svik
hans gegn landstjóranum. Hann
neitaði stöðugt áburðinum, var þá
hert á kvölunum og lauk því þann
ig að hann fjell í öngvit og var
borinn út meðvitundarlaus.
Sólarhrings hvíld var honum
veitt ,þá var hann aftur lagður á
píslarbekkinn og spurður hvort
hann játaði ekki að hafa skrifað
brjefið til Thomasar Tegel. Vesa-
lings maðurinn gaf upp alla von
og játaði, því næst var hann leyst-
ur og borinn inn í fangaklefann.
Skrifarinn ritaði svarið í votta-
viðurvist. Daginn eftir var Dan-
welt skipað að undirskrifa játn-
ingu sína, en hann neitaði og var
þá aftur pindur til sagna, kom að
því, að hann neyddist til að undir-
rita sinn eiginn dauðadóm.
Rhynsault hafði alt af búist við,
að Jóhanna kæmi aftur, en hiin
Ijet ekkert til sín heyra, sárnaði
honum það mjög. Hann frestaði í
nokkra daga að birta dóminn í
þeirri von, að Jóhanna kæmi. Þeg-
ar vika var liðin gat. hann ekki
beðið lengur. Hann lýsti því yfir,
að Danwelt, hefði játað og hann
væri dæmdur til dauða. Skvldi
hengja hann daginn eftir.