Alþýðublaðið - 07.02.1929, Blaðsíða 2

B
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
3ALÞÝÐDBL&9IB j
1 ;
; iemur út á hverjum virkum degi. ;
; IfgreiOsla i Alpýöuhúsinu viö :
Hverflsgötu 8 opin frá kl. 9 árd. :
til kl. 7 siöd.
: Skrlfstofa á sama staö opin kl. ;
91/*—10Vt árd.'og kl. 8—9 siöd. |
: Simar: 988 (algreiðslan) og 2394 :
(skrifstoian).
; Verölag: Áskriftarverö kr. 1,50 á ;
mánuöi. Auglýsingarverðkr.0,15 ■
: hver mm. eindálka.
• Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiöjan •
; (i sama húsi, simi 1294).
Kanpdeilan.
'r—' (Ni.)
Sama er aö segja um fram-
haldið:
„Samsteypa flotans og skipu-
legur rekstur undír valinni
stjórn.“
Petta lætur líka vel í eymrn.
En gallinn er bara sá, að með
þessu er í rauninni ekkert sagt.
Það er sami hálfyrðagrauturinn
og áður, bara í öðrum aski.
Hverjir eiga að velja stjórnina
og ákveða skipuiagið?
Eru það togaraeigendurnir,
sjómennirnir eða hvorir tveggja?
Eða eru það fulltrúar starfs-
manna við útgerðina á sjó og
iandi og fulltrúar þjóðarinnar
atlrar, sem eiga að veija stjórn-
ina og ákveða skipulagið, og er
það þá samvinna þessara aðilja,
sem átt er við að framan, þegar
talað er um „lögþvingaða sam-
vinnu“?
Sé svo, þá er Alþýðublaðið al-
veg sammála „Tímanum“. Slík
samvinna er úrlausnin. Skiftir þá
min%tu máli, hvort hún er köl 1 -
uð „lögþvinguð samvinna“ eða
eitthvað annað.
En, því miður, öllum þessum
spurningum Lætur ,,Tíminn“ ó-
svarað. Er það iila farið, að hug-
leiðingar aðalbiaðs stjórnarinnar
skyldu vérða svo endasleppar og
ummæli þess svo óákveðin.
Skulu nú athugaðar nokkuð
þær fjórar tegundir samvinnu,
sem ætla má af ummæluim „Tím-
ans“, að .hafi vakað fyrir honum,
ein eða fleiri.
1) Þótt togarafélögunum öllum
væri lögboðið að mynda eitt
„samvinnufélag11 og eigendunum
skipað að velja stjórn og ákveða
skipulag þess, myndi það á engan
hátt koma í veg fyrir kaupdeilur.
Þvert á móti. Kaupdeilurnar
myndu áreiðanlega verða enn þá
harðari og óvægilegri, þar sem
að eins væri við einn að eiga. •
Annars er slíkur „samvinnufélags-
skapur“ togaraútgerðarmanna lítt
hugsanlegur og á engan hátt sam-
bærilegur við samvinnufélög
bænda, sem sjálfir eru sínir eigin
verkamenn. „Sámvininufélag“ út-
gerðarmanna yrði hringur, sem
myndi hugsa um það fyrst og
fremst að kaupa — vinnuna —
sem ódýrast og selja — afurðirn-
ar — sem dýrast. Það yrði eins-
konar „samvinnufélag" kaup-
manna. Togaraeigendur reka eins
konar kaupmensíku, þeir kaupa
vinnu og selja afurðir.
2) Samvinnufélagsskapur sjó-
manna og togaraeigenda er og 'lítt
hugsanlegur, að minsta kosti
meðan útgerðarmenn sjá enga
leið líklegri til hagnaðar en þá,
að lækka kaup sjómannanna.
Deilurnar . um kaupið, um skift-
ingu aflans, myndu fljótlega
spreugja þann „samvininufélags-
skap“, hversu „lögþvingaður“ sem
hann væri. '
3) Samvinnufélagsskapur sjó-
mannanna sjálfra á togurunum
öllum, sem sjái um stjórn þeirra
og rekstur, er vel hugsanleg leið,
ef jafnframt væri séð fyrirþví, að
sjómenn gæti náð eignarhaldi á
skipunum. Með þessu mætti al-
veg útiloka kaupdeitur á ski'p-
unum. En þó fylgja þessu ýmsir
annmarkar. Mannaskifti eru afar
tíð á togurunum. Allir þeir, sem
starfa við útgerðina í land'i, hafa
Kka rétt til áhrifa á stjórn henn-
ar og rekstur, þeir eiga afkomu
sína undir útgerðinni og afkoma
útgerðarinnar veltur að miklu
leyti á starfi þeirra og ötulleik.
Og fyrir þjóðina sem- heild er
þessi atvinnuvegur svo þýðing-
armikill, að afkoma hans„ stjórn
og rekstur hlýtur jafnan að valda
miklu um þjóðarhaginn. Sjómenn-
irnir eru að eins einn aðili af
mörgum.
Þá er að minnast á hina fjóröu
tegund samvinnunnar: Sanrvinnu
allra aðila, sem að útgerðinni
standa: starfsfólksins alls á sjó
og landi, sem veiðir fiskinn, verk-
ar og sélur og sér um innkaup,
stjórn og rekstur útgerðarinnar,
og þjóðarinriar, sem leggur til
féð, mannaflann og býr í haginn
fyrir atvinnureksturinn. Þessir
aðilar allir veldu stjórn togara-
flotans, settu reglur um skifoulag
útgerðarinnar og rekstur, um
fjársöfnun í sjóði til viðhalds og
viðbótar flotans og tryggingar út-
gerðinni þegar illa árar, um lág-
markskaup og arðhluta verka-
fólksins á sjó og landi. Öllum
þessum aðilum væri það jafnmik-
ið hagsmunamál að tryggja sem
bezt hag og afkomu útgerðarinn-
ar, með því safna þeir sjálfir
eignum og tryggja sér framtíðar-
atvinnu. Ágreiningsatriðin, hags-
munaandstæðurnar, væru þá
burtu numin, 'engin togstreita
væri lenguii hugsanleg milli eiig-
enda og verkafólks. Starfsfólkið
væri alt í senn: eigendur að sín-
um hluta, verkamenn og stjórn-
endur. Aðilarnir væru ekki leng-
ur tveir. Kaupdeilur myndu nið-
ur falla og allir" starfsmennirnir
.hlúa að velferð sinni með því að
hlúa að útgerðinni.
Slik sámvinna á að vera fram-
tíðarskipulagið.
Hún er fullkomin þjóðnýting.
v ‘
Atvinnnleysi.
Nú þegar verið fer að skrásetja
olnbogabörn þjóðfélagsins, hina
atvinnulausu, væri eigi úr vegi
að taka til íhugunar ástand það,
sem hér er ríkjandi, eins og svo
víða annars staðar, atvinnuleysið.
Sumurn kann að virðast það vera
að bera í bakkafullan lækinn að
nefna það á nafn, svo mikið haffi
verið um það rætt og engin ráð
fundist, sem að haldi mættu
koma. En sannleikurinn er sá,
að alt of lítið hefir verið um það
rætt og of ljtið gert til að ráða
bætur á því.
Tillögu vil ég leyfa mér að
koma fram með í þessu má,L.
Hún er sú, að þingmenn A,lþýðu-
flokksins beiti sér fyrir því á
komandi alþ.ngi, að skipuð verði
nefnd til að athuga, IwaZ hœgt
sé iað gerg tu ac, koma i veg fijrir
utvmmtleysi i fmmfídmni.
lslendingar eru svo fámennir
og auðugir, að engu öðru er um
að kenna en skipulagsleysi og
þröngsýni, að hér skuli rikja at-
viniiuleysi.
Það er t. d. alt o¥ einhliða og
a,lls ekki einhlýtt þótt útgerðin
;sé efld, vegna þess, að því er nú
einu sinni þannig varið, að ekki
eru alflr „hneigðir fyrir sjóinn“.
Landbúnaðurinn er þar hliðstæða.
Fjölbreytni í atvinnulífinu er það,
sem við þörfnumst. Er það þá
einkum iðnaðurinn, sem fyrir oss
verður. Hann þarf að aukast og
margfaldast. Iðnlærðum mönnum
að fjölga til muna. Það er svo’
margt af því, sem við flytjum til
landsins, sem við gætura. fram-
leitt sjálfii, ef við að eins kynn-
um það og ætturn nógu mörgiujm
iðnlærðum miönnum á að skipa.
Dæmi: Trésmiðir hafa hér meira
að gera en þeim er mögulegt að
afkasta, þótt þeir vinni mikið
lengur en hæfilegt getur talist,
en eftir götunni ráfa mienm at-
vinnulausir af þvf, að þeir kunna
ekki þá iðn. Svo flytjum við inn
hurðir og glugga, húsgögn o. fl.
fyrir tugi þúsunda. Svona er
það eflaust á fleiri sviðum, þótt
ég nefni þetta sem dæmi, og
enn þá fleiri eru þau svi.ð iðnað-
arins, sem enn eru með öllu ó-
numin af oss íslendingum. Eitt
er það ljka, sem mikill gaunxuí
er að gefandi, og það er, hvoirt
ekki mætti takast að gera fsland
að ferðamannalandi.
Margt er það fleira, sem til
greina getur komið. Annars var
það ekki tilætlun mín að koma
frarn nieð neinar beinar tillögur
til* umhóta. Til þess er ég ekki
fær. Hins vegar dylst mér eigi,
að nefnd, skipuð kunnandi og
Ötulum mönnum, gæti hér unnið
stórvirki, ef nógu mikil alúð
væri við lögð. Og alþingi er rétti
aðilinn til að skipa þá nefnd.
S. S.
Norskir sjémenn
segja upp samningum.
Norskir sjómenn hafa sagt upp
samningum. við útgerðarmenn.
Samningstíminn rann út 1. febrú--
ar. Norskir sjómenn hafa ekkí
reynst útgerðarmönnum eins auð-
sveipnir og „Mgbl.“ ætlaði.
Barn deyr af slysi.
í gær kl. 21/2 vildi það slys til f
Hafnarfirði, að stúlka, 6 ára gömul,
varð fyrir bifreið og beið bana
af. Var hún að leika sér með
öðrum börnum, og vissi bifreiðar-
stjórinn ekki fyrri til en him
hljóp upp á veginn fyrir bif-
reiðina. Var dálítið sólskin, og
kveðst bifreiðarstjórinn hafa séð
illa til hliðar, en vél eftir veg-
inum. Var sem svaraði hálfri bif-
reiðarlengd að barninu, þegar
það hljóp fyrir bifreiðina. Reyndi
hann þegar að stöðva hana, en
tókst ekki á svo stuttu færi. Ekkí
fóru hjólin yfir barnið, en það
féll milli þeirra og hefir æitthvaö
slegist i böfuð þess, svo að það
rotaðist til bana. Læknir var í
bifreiðinni, Helgi Tómasson. Gaf
hann nákvæma skýrslu um slysið,
Er talið, að bifreiðarstjórinn hafí
enga sök átt á óhappi þessu. Faö-
ir stúlkunnar heitir Amór Þor-
varðarson frá Jófriðarstöðum.
Eplend siBnskeyti.*
Khöfn, FB„ 6. febr.
Uppreistin á Spáni.
Allsherjarverkfail í Valencia.
Opinberar fregnir frá Spáni
herma, að ástandið sé gott í ölliu
iandinu, en hins vegar er það
enn talið alvarlegt [fyrir Rivera]
í einkafregnum, sem frakknesk og
brezk blöð birta. Sto virðísf m
sem tekist hafi áð bæla ,niður
uppreistiná. Samkvæmt fregnuim
þessum er langt frá því, að að-
staða Rivera sé öflug, vegna al-
mennrar óánægju yfir airæðis-
valdinu, og er talið, að það eitt
sé ekki vitanlegt, hvenær ný upp-
reist verði hafín, en sennilega þó
ekki næstu daga. Pesetinn hefir
fallið töluvert.
\
Frakkneska blaðið „Exelsíor"
skýrir frá því, aö verkamenn i
Valencia hafi lýst yfir allsherj-
arverkfalli.
Herskipnsmíði næst á eftir ófrið*
arbanniiS)
Frá Washington er sjmað: Öld-
ungadeild þjóðþingSins hefir að
undan íörnu rætt frumvarpið um
smíði 15 nýrra beitiskipa. í frum-
varpinu eru ákvæði um, að byrj-
að verði á smjði allra beitiskip-
anna fyrir 1. júlí 1931, og hefir
það valdið mestum. ágreiningi,
Coolidge forseti óskaöi þess, að
tímaákvæðið væri felt úr frum-
varpinu, en j)aö feldi öldunga-