Alþýðublaðið - 13.02.1929, Blaðsíða 2

2
ALEÝÐUBLAÐIÐ
KJ
!fí
■m
Aiamtwnm&Awm
Áeniur út á hverjum virkum degi
Ugreiðsla i Alpýðuhúsinu við
Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 árd
10 kl. 7 síðd.
Skrilstofa á sama staö opin kl
5 9*/í.— 10s/» árd. og kl. 8-9 'siðd
< Staars 888 (afgreiðsian) og 2394
< (skrifstofan).
j VerfSlag; Askriftarverð kr. 1,50
< máwuði. Auglýsingarverðkr.0,15
) hver mm. eindálka.
< Frentsmiðja; Alpýðuprentsmi&jan
J (í sama húsi, simi 1294).
Kaopgjaid sjömanna.
Grein iÖnaðaFmannsins í AI-
pýðublaðinju í gær varpar birtu
yfir eitt aðalatriöi kaupdéiiiunnaí,
:Sem mér var Jiulið áður, með
sama'nburðinum á kaupi sjómanna
.otg iðnaðarma.nna. Námstíminn og
sérpekkingin er að fullu Jöfnuð
með árunum. sem sjómenniruir
láta .aif iífi sínu við Mn tíðu slys
oig slitið, sem hið harða erfiði
skapax, hvað þá, þegar tekið er
tillit til þess, hve daglegur vinnu-
SafflningaDGileitaiiirnaF.
tírni sjóinannanna er rniklu lengrí,
þar sem heita má, að peir vinná
„Mgbl.“ gefur í skyn í ^morg-
un, að sáttasemjari sé hættur
samningaumleitunum. Eftir pví,
sem formaður Sjómannafélagsins
skýrir frá, er petta ekki rétt
Fundur stóð í gærkveldi frá kl.
6 til kl. 9. Þe-gar peim fundi lauk
lét •sátíasemjari engin orð falla
í pá átt, að hann væri hætjtur
sáttatilraunum, gat pess að vísui,
að vafásamt væri, hvort orðið.
gæti af fundi í dag.
tvö dagsverkin meðan sumir iðn-
aðarmenn vinna eitt.
Það e.r hroðalegra en tali taki,
að 40 togarar, dýrustu og mikil-
virkustu framleiðsliutæki lands-
ins, skuli vikum úg mánuðum
saman vera bundin við hafnar-
garða fyrir það eitt, að menn
átti sig: ekkii á, hvað sé sanngjamt
lcaupgj'ald handa þeim mönaium,
sem á togurunum vinna.
Það ,er háskalegt skipulag, að
milliliðirnir í útgerðimii,
útgexðarmennirnir, skuli hafa að-
stööu til pes-s að skeyta svo lítið
sem raun er á um alpjóðarhag
(og ömurlegt, að heiit pjóðfélag
skuli sitja ráðprota og úrræða-
laust undir slíkum kringu'místæð-
Skipstjépar, stýrfmenn, vél>
stjót'ar ok loftskoytasisesisa &
topnFtssauEo' heinstsa larairta-
Isækkran.
Þegar ihaklsblöðin ræða um
iraupdeiluna, tala pau að ein.s um
kröfur háseta og kyndara, hversu
„gífurlegar“ þær séu og. ósainn-
gjaxnar.
um.
Otgerðarmennirnix kunna að
hafa átt upphaflega eitthvað af
stofnfé pví, sem togaraflotamim
var hrundið af stað með, en
rekstursfé m.unu j>eir allir fá fyr-
ir milLigöngu bankanna af spari-
fé .almennings. ,
Útgerðarmennirair era pví
ekkert annað en milliliðir.
Hitt foxðast þau að nefna, að
skipstjórar, stýrimeinni, vélstjórar
og Ioftskeytamenn á togurunum
eiga eminig í deilu við útgerðar-
menn um kaiupgjaldið, heimta
hækkuð laun.
Yfirvélstjórar fara fram á, að
kaupið hækki úr 251 krónu á
imánuði aip'p í 300, eðá um h. u. b,
20°/o, og að peir auik jress íái
iy2o/0 af brúttóafla í stað l«/o,
isem peir nú hafa; nemur sú
hækkun því 50%.
Loftskeytamenn fara fram á, að
kaup peirra hækki um .25%. Það
var kr. 301 á miánuði.
Stýrimenn og skipstjórar fara
fram á, að aukapöknun' þeirra,
:Sem miðast við afla, sé einnig
reiknuð af andVirði lýsis, en ekki
af fisikyerðirau einu.
Telja peir að tekjuauki þeirra
af pessari breytingu myndi nema
alt að 2000 krónúm fyrir stýri-
menn og alt að 6000 krónum fyrir
skipstjóra á aflahæistu skipunum
miðað við lýsisverð , í fyrra.
Þessir menn telja sjg purfa að
fá launahækkiun. Hvað muti pá
uim hina ,sem lœgst eru launaði r,
háseta og kyndara?
Er nokkur sá, að hanm efist um
pörf þeinra ?
Og það eru þessir miilili'ðir,
sem ekkj hlýfaist við að láta binda
togaraflotann fynir pað eitt, að
peám tekst ckki að prælka hrausta
*og tápmikla menn í bilióma lífs-
■ins bæði með stjórnlauisum præl-
dómi (sb.r. afistöðu peirra til
vökulaganna) og svo mikilli knífei
í kaupgreiðslum, að ekki nemi
hálfu pví kaupgjaldi, sem greitt
er fyrir hliðstæða vinnu í iandi'
miðað við vinnutíma.
Geta má- þess tii, að miíijóna-
töp stórúítgerðarinnar á uudan-
förnum áriuni ammii. hafa tekið
með sér upphafiegt stofnfé hiuta-
féiaganna . — sé alt með feldu.
Togaraféiöigin fijóta pvi n:ú Iang-
flest a. m. k. á náð og miskunn
bankanna, a'ð pví er rekstursfé
snertir.
Hverju sætár afskiftaleysi bank-
anna, í p-essu riiáli?
Telja peir menin, sem par fara
n.ú með trúnaðarstörf, sjálfsagt
og sanngjariit, að sjómanni, seni
vistar sjtg tíl 16 stunda vinnu í
sólarhririg, séu ekki galdiu laun,
sem jafmst á við pað, sem iön-
aðarmötmum er goldið fyrir hálfu
skemmri vinnu?
Þetta er eina spumingán, sem
máli skiftir á pessu stigi mállsibs.
Kimnugur.
Hafa peir samvizku til pess að
horfa upp. á, að pjóðin verði
fyrir nýjum miUjónatöpuim fyrir
pað eitt, að hinir svoköUuðu
„stórútgerðarmen;n“ fái annað-
hvort að bæta við sig viðbótar-
•gróða, sem nemur nokkrum aur-
um á dag af kaupi hvers háseta,
eða að öðrum kosti' hlífi.st við.
' að spara á öðrum gjaldaliðum
sem því némur?
Ekki er pað senniilegt, að pað
•* séu neinir fyrsta flukks mlillilið-
ir, sem ekfei geta látið togaráúlt-
igerð bera s.ig á beztu fiskimið-
umVeraldarirmar, með yiðurkend-
ustu sjóniíinniuuim og fisk'imönn-
unum, sem til eiu, fyrir hálft
það kaupgjaid um klukkusíund.
sem goldið er [slenzkum iðnað-
armönnum, úr pví að pað þy'kir
gróðavænlegt að sækja pessi
sömu mið alla leið sunnan úr
Mið-Evrópu.
Það er jafnfráleitt &f íslenzku
pjóðinni að pola pað, að sérgæð-
ingar í milliiiliðsistétt um stgfút-
gerðiina bindii togarana við hafn-
aipgarðama mánuðum. saman, eins
og ef _ hún léti niiililiðum um
lífsnauðsynjar haldast pað uppi
að loika búðúm sjnum nema pví
að , eins, ,að peir femgju tvöfalt
vero fyrir vöru þá, er þeir selja.
Almeiuiingur hefir nú komið
aU'ga á sanmgitmi kaupgjaldsins,
sem sjómienn fara fram á, fyrir
hliðsjón á iðnaðafrmainnakaupínu.
Hann ætlast til pess, að útgexð-
armilliMÖirnjix sjái sóma sinn. E>n
■ef peir ekki sjá hann, að þa.
vexði peim sýndur hann af iánar-
dsrottuum þeirra — bönkunum.
Og — ef ált um pxýtur, þá að
alþingi íslendinga sjái til þesls
einhver ráð að koma himim 40
to,guxum aftur í gagnið.
Otgexðarmilliliðirniix leika fjár-
hiættuspil, sem veltux á því hvor
gxóðinn verði meirf, sá, er þeir
hlytu í beiinum hagnaði, ef skipiin
hefðu aldxei stöðvast, eða hinn,
sem þeix yimnu við það, sem kl'ípa
mætti af sanngjörnu kaupi sjó-
manna.
En þjóðaxheildin tapar andvirði
alls aflans, sem veiðst befði, mið-
að við vexð hans upp úr sjónum
— að andvirði kol'a og veiðar-
færaslits frádregnu.
. Þess vegna er kaupdeilan þjóð-
mál. sern allur alminningur vexð-
ur að láta til sin taka.
Það verður að láta stóxútgerö-
armennina vjta það og skilja, að
þjóðfélagsfegur þroski almenn-
ings metur milliláðsistarf þeiixa
eftir þvi, hverniig þeár inngi störf
sjn af hendi.
* Aron.
¥arnlr geon kvefpestinni.
Stjórn heilbrigðismálanna aug-
lýsir hér i blaðinu í dag vami-
arreglur gegn örri útbreiðslu
íkjvefpestarinnar („inflúenzunn-.
ar“), sem gengur nú hér í baxn-
um og vjðar. %
Bannað er að halda hlutaveltur
og danzleifei hér í borginni fyrst
um sinn. Veikiist fleirá nernendur
í sfeóladeiM; en þriðjungur, skai
loika þeriri deild. Áherzla er lögð
á góða loftræstingu í skólum og
.samkomuhúsuim.
Félap fátæfera verkamanna.
i,,Miorgu!nbIaðið“ gat þess ný-
lega, að Héðiinn ValdimarsisOm er
formaður í félagi fátækra vexka-
manna. Mun blaðijð þar eiga við
formensku hanis í verkamannafé-
laginu „Dagsbrún“, og má segja
að oft ratist kjöftugum satt á.
munn, því þiað mun sönnu næst,.
að meðlimir þess séu flestir blá-
fátækir. En hafa ritstjóranefnum-
gert sér grein fyrir af hver.juí
ar, Jóin og Valtýr, nokkuim tíma
fátækt þeirra'stafar? Hún stafar
af þvj, • að þegar h'úsbiænduir
þeirra eru ,að reikna út, hvað
verkamenn komist af með lægst;
laun til að lifa á, þá miða þeir
eingöngu við helztu lífsnauðsyn'j”
arnar (öxfáatr vörut-ogundir), m
sleppa fjöldamöxguim.. En aufe
þess miða þeir við það, aðverlka-
menn hafi' stöðuga- atvinnu, og;
allir sjá, hvað það er mikil fjax-
stæða. Ég hefi aldrei í slíkum út-
reikningum séð gert ráð fyrir
neinum tekjmfgangi til að stand-
ast lakari árin, eiins oig þegar
um togarafélögin og annan at-
vjnnurekstur er að ræða. Því fá-
tækari og áhrifasnauðari sem
verkamenp eru, þvl auðsveipaxi
■eru þeir til fylgiis við okkur.
Slíkur er hugsanagangur íhalds-
ins. En svo er Moiggatetur svio
seinheppið að gera gys að fá-
tækt verkamanna, sem það sjálft
berst fyrir með hnúurn og bneí-
um að haldist við.
S. S.
Erlend slmsicejtie.
Khöfn, FB„ 12. febr.
Banatilræði við forsetann í
Mexikó.
Frá Mexikóborg er Símáð..
Sprengikúla sprakfe undir braut-
arlest Giiis, forseta í Mexikó. For-
setann sakaði ekki. Banatilræðið
talið talið heifndarverk vegna
Torals, morðingja Obregons. To-
ral var líflátinn í fyrxa dag.
Páfaríki stofnað.
Frá Rómaborg ex símað: Agen-
zia, Stefani tilkynnir, að Musso-
liini og Gasparri kardináli hafi í
gær skrifað undir þrjá samnimga
á milli Italska ríkisins og páfa-
stólsins. Undirsferiftaxafthöfnin fór
fram í Laterankirkjunni. Samn-
ingarnir eru þessir: 1) Pólitiiskur
samningur, sem jafnar rúnáega
hálfrar aldar deilu á milli ítalska
ríkisins og páfastólsins. 2)
Samningur um afstöðu ítalska
ríkisins til kirkjunnair. 3) Fjór-
málasamningur. Samningarnir