Morgunblaðið - 01.06.1934, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
S
Dómur kommúninsta
txm búskap íslensku
bændanna.
1 í Rjetti, aðalmálgagni kommún-
iásta XV,L árg-. er m. a. grein eftir
Ing'óli Gnnnlangsson um búskap
islenskra bænda, livernig hann
lihafi verið og sje, og um horfur
hans í framtíðinni.
Jeg býst við, að þessi grein sje
-eftir Ingólf Gunnlaugsson frá
Reinhóluin í Vestur-Húnavatns-
sýsln. Og með það fyrir augum
; skrifa jeg þessar iínur, sem jeg
óska að verði birtar í Morgun-
blaðinu við tækifæri.
Af því það er mjög fjarri því, að
. jeg geti fallist á, svo að segja neitt
I áminstri grein, vil jeg gera þess-
.0 r stuttorðu athugasemdir.
Ekki verður betur sjeð, en að
lýsing hans á hinum bágborna bú-
- skap íslensltu bændanna, sem hann
..álítur vera, eigi við búskap bænd-
anna á öllu landinu. Jeg get ekki
komist hjá að taka upp nokkrar
setningar íir grein Ingólfs, er jeg'
vildi svara sjerstakleg'a.
Þegar hann hefir lýst með skáld
’leg'um orðum búskap bændanna og
málað með nógu svörtum litum,
segir hann: „Aðeins þeir bændur,
sem einhverja(?) aðstöðu bafa
hat't til Jiess, að halda verkafólk,
búið við óvenjugóð náttúruskil-
yrði eða haft meira viljaþrek og-
afkastamöguleika en alment ger-
ist, hafa náð takmarkinu, og þeir
hafa á íiðnum tíma verið tiltölu-
lega fáir sein eðlilegt er. Bestu
skilyrðin f'alla jafnan fáum rskaut
sem eðlilegt er. Kynslóðir bafa
komið og' farið. Þær hafa int af
liöndum sömu baráttnna og- lotið
sömu örlögum. En það merkilega
fyrirbrigði hefir gerst, að þær
hafa allar gengið glaðar og reifar
til starfa, duldar þeirri marg-
földu ægilegu staðreynd, að bar-
- áttan var til einkis háð. Þær voru
allar dæmdar til þess ,að horfa
ævilangt á hugsjón sína“ . ..
„Hvað veldur þessari óþrjótandi
vondjörfu baráttu. Hvers vegna
hefir þeim aldrei skilist fánýti
hennar?“*
Það sem tilfært er hjer á und-
-an úr grein Ingólfs, er vægast
sag't staðlausir stat'ir, og órök-
studdii' sleggjndómar.
Til þess að rökstyðja þessi orð
mín, vil jeg benda honum á að-
•eins tvo nágranna lians, úr því
hann virðist svo tilfinnanlega
; skorta dómgreind og' sanngirni til
að meta að verðleiltum dugnað
'þeirra og framkvæmdir. Og það
væri auðvelt að sýna mörg dæmi
■svipuð, bæði í þeirri sveit og ann-
íu'sstaðar um þvert og endilangt
ísland .
Til þess að færa sönnur á þessi
>orð mín vil jeg minnnst fyrst á
næsta nágranmi Ingólfs að sunn-
an verðu. Hann byrjaði búskap
fyrir nál. JO árum, blásnauðvvr.
Þavv bjón liafa eigUast og a! ið
upp 7 börn. Hann liéfir mjög niik-
iið bffitt. jörð xína. Sljettað og áuk-
'íð mjög út tún og gert ýmsar
aðrar umbætur. Þessi bóndi er vel
• efnaður eftiv íslenskum niæli-
'kvarða. Borga.r t. d. útsvar svo
•skiftir hnndruðum króna á (iri
'lvin síðari ár.
Þá er annar nágranni I. G. að
utan verðu. Ilann byrjaði senv öh-
< * Aviðk. hjer.
eigi en efnaðist smám saman. Þau
hjón eignuðust 10 hörn sem upp
komust. Bóndi þessi er nú dáinn
fyrir nokkrum árum. En á jörð-
inni er nú ekkja hans og þrjú
börn þeirra.
Þó hjer sje aðeins minst á tvo
bændvvr, má benda á marga sam-
sveitunga I. G. sem voru, er byrj-
viðvv i'átækir en hafa komist í sæmi
leg efni marg'ir þeirra, og auk
þess komið npp fleiri og færri
börnum hver þeirra.
Allir þeir mörgu bændur, sem
hafa liaft sig úr fátffikt, og konv-
ist í efni, liafa með dæmi sínu
staðfest þann sannleika, *að það
eru ekki hin ytri skilyrði, sem
voru þess valdandi að þeir urðu
efnalega sjálfstæðir menn. Og
reynslan hefir ætíð og alstaðar
sýnt, að dugnaðarnvennirnir hafa
haft sig áfram livar sem er, en
ráðleysingjar og dugleysing'jar
þrífast hvergi, hvernig sem skil-
yrðin ervv. Og fyrir mörgum bænd-
uin er það sameiginlegt, öllum sem
hafa haft sig- upp úr fátækt, að
barátta þeirra var ekki til einkis
háð.
Margt fleira í grein Ingólfs
væri ástæða til að minnast á, en
það verðvir ekki gert að þessvv
sinni.
Baldv. Eggertsson.
Hommandör Harl Larson,
heímsækír Reykjavík.
Kommandörinn er . Svenskvvr,
fæddvvr 1868 og hefir þjónað í
Hjá]præðishernum, sem foringi, í
45 ár. Hann hefir haft. þýðingar-
miklar stöður i Hjálpræðishern-
um.
Árið 1í)12 tók hann við yfir-
stjórn starfsins í Finnlandi. Þá
hóf hann starfið í Rússlandi, en
eftir noklturra ára árangursmikið
og vel þokkað starf, gerðu yfir-
völdin þar honnm ómögulegt að
lialda starfinu áfram. Árið lÍIIÍ)
var Kommandörinn sendur til
Tsjekkoslovakíu, til að byrja
Herstarfið þar og voru Aðalstöðv-
arnar í Prag. Næsta skipun hans
var til Suður-Ameríku, og konv
hann því næst, eftir nokkur ár,
aftur til Finnlands, þav sem hann
hefir hlot.ið almenna viðurkenn-
iugvi fyrir sitt fórnfúsa starf. Sex
síðustu árin hefir Kommandörinn
liaft með höndum yfirstjórn Hers-
ins í Noregi og er þar mikið af
honum látið. Honum er viðbrugð-
ið fyrir sitt mikla starfsþrek og
afburða málsnild. Nú er hann kom
inn til Reylrjavíkur og mun sitja
ársþing Hjálpræðishersins, sem
fvvlltvúi Hershöfðing'ja Higgins.
Föstudaginn 1. júní kl. 8 e. m.
heldur hann fyrirlestur í Frí-
kirkjunni, sein hann kallar: „Tákn
tímanna" („Vökumaður! Hvað
líður nótt.inni?“).
H.
Engin takmörk á innflutn-
ingi áfengis til U. S. A.
Eftir að bannið var afnumið
í Bandaríkjunum var ákveðinn
viss frestvvr, til þess að menn mætti
flytja inn vín ótakmarkað frá út-
londum. Þessi frestur, sem var ti!
síðustu mánaðarmóta, hefir nú
verið framlengdur til 31. ágúst.
Ástæðan til þess er sú, að það
er talið heppilegt að verð á vín-
vvm hækki ekki á innlendum mark-
aði.
t
Ingibiörg Ingvarsdöttir.
Hún var fædd 7. júlí 1884 í Mið-
dalskoti í Laugardal. Foreldrar
hennar voru hjónin, Ingvar Sig-
urðsson og Þorhjörg Eyvindsdótt-
ir, er þá bjuggu þar, en s.íðar og
síðast í sveit á Efra-Apavatni. Þau
hafa nú um langt skeið búið í
Reykjavík á Veg'amótastíg 9. —
Ingvar er ættaður af Skeiðum, í
föðurætt frá Votumýri, en móð-
urætt frá Fjalli. Hjet rnóðir b ans'
Guðrvvn Ófeigsdóttir frá Fjalli.
Þorbjörg- Eyvindsdóttir, móðir
Ingibjargar lieitinnar, vav aftvvr á
móti upprunnin v Laugardaln-
vim. — Faðir hennar Eyvind-
vvr var frá Útey, en móðir
hennar, Ingibjörg Eiríksdóttir og
kona Eyvindar, var alin npp í
Efstadal í Laugardal. Þau hjuggu
í Útey yfir 30 ár.
Þavv Ingvar og Þorbjörg eigU-
uðust 6 börn er komust til íull-
orðinsára: Sigríði, gift Gísla Gvvð-
nvundssyni, fyr bónda í Úthlíð,
IngibjörgU, Sigurð, dáinn s. 1. vor,
í Laugardalshólum, Guðrvinvv er
dvelur í Ameríku, Guðfinnvv og
Byvind, sem bæði ervv með foreldr-
um sínum í Reykjavík.
Ingibjörg sáluga ólst upp í for-
eldrahvvsum þar til hún giftist
eftirlifandi manni sínum, árið
1916. Þeim va.rð f.jög'ra barna
auðið. senv öll lifa og' ervv 'efnis-
börn. — Þau liófu búskap þegar,
]>ótt efni væru lítil, fyrst í Úthlíð
vorið 1916, í tvíbýli við Gísla og
Sigríði systur henviar. sem áður
getur. Að tveim árum liðnunv
flutt-ust. þavv að St.rillu, einnig í
Biskupstungum, og bjuggu þar í
3 ár. Þá um vorið 1921 flvvttust þau
að Eiríksbakka í sömu sveit og
festvv kavvp á honum. Bjnggu þau
þar síðan. Eiríksbakki er fremuv*
lítil jörð, en hæg og* þurlend. Húsa
kynni voru þar þá í rúst. Smám
saman tókst þeim hjónum að
laga þar alt og reisa við, fyrir
dugnað sinn og hve þau vorvv
samtaka í sjálfsbjargarviðleitn-
inni, og þó að standa í öllvvm
skilvvm og lialda heimilinu prýði-
lega bæði utan bæjar og innan.
Jeg tel bana liafa verið í
fremstvv röð hvað flest eða alt
snertir, er eiginkonu, móður og
og' húsmóður má prýða. Ank þess
var hún hin mesta fríðleikskona
og hvers manns hugljvvfi, í allri
framkomu og háttprýði.
Seinni part sumarsins 1932, mun
hafa farið að bera á því, sem leiddi
hana til bana, krabbamein í
brjósti. En of seint, vitjað læknis.
Fór hún þó snður á Landsspítala,
þá seint vvm haustið, en án árang-
urs. Kom hún aftur þaðan eftir
rúmlega 3 mánaða legvv, til þess
að vera seinustu vikurnar með
börnum sínvim og manni á luigvvm-
kæra heimilinu sínu.
Hún bar þjáningarnar og von-
leysið um lengra líf eins og góðri
móður sómir best. að láta sem
minst á öllu bera við áhygg'jufull
og kvíðandi börniu sín. en vera
þeim miklu fremur til hughreyst-
ingar og hvetjandi til dáða.
Eftir rúmlega árlöng veildndi
ljest hún lieima hjá ástvinum
sínum, 16. desember s. 1., og var
grafin að Tovfastöðum 30. s. m.
að viðstöddu miklu fjölmenni.
Kunnugur.
Stórkostleg útiskemtun
og vorhátíð
verður haldin á hinum undurfagra stað undir Vogastapa í Vogum
sunnudaginn 3. júní kl. 3 e. h.
Til skemtunar:
1. Hátíðin sett: Jakob Sigurðsson, sundkennari.
2. Ræða: Síra Garðar Þorsteinsson.
3. Reiptog milli tveggja hreppa.
4. Pokahlaup.
Dans á stórum palli með undirspili hinnar vinsælu hljóm-
sveitar Bernburgs (sem ,er fiðla, tvæv* harmonikur og jass)..
Allskonar veitingar í stóru tjaldi.
Inngangur 1 kr. fyrir fullorðna, 50 aurar fyrir börn. — Pant-
ið bíla á stöðvvvnum frá Reykjavík og Hafnarfirði, og hjá Berg-
mann o. fl. í Keflavík og Grindavík.
Allir í Vogana á sunnudaginn.
Byggingarf jelag
sjálfsfæðra verkamanna
í Reykjavík
heldur fund í Varðarhúsinu mánudaginn 4. júní kl. 8H síðd.
Dagskrá:
1. Lokið stofnun fjelagsins.
2. Kosin stjórn, varastjórn og éndurskoðendur.
3. Tillögur um fyrsta húsahverfi fjelagsins og fyrirkomu-
lag húsa.
Br áðabir gðast j órnin.
Fundur
fyrir Sjálf stæðiskonur verður haldinn í Varðarhúsinu, föstu-
daginn 1. júní, kl. 8V2 síðdegis.
Fundarefni: Næstu Alþingiskosningar.
Konur, fjölmennið.
Reykjavík, 31. maí 1934.
Kosninganefnd kvenna.
flelng MatvönkaHpnanni
Búðum matvörukaupmanna verður lokað á laugardög-
um klukkan 4 síðdegis mánuðina júní, júlí og ágúst.
Gjörið svo vel og sendið pantanir yðar á laugardög-
um fyrir hádegi.
Sfjórnin.
tmmmmmmmmmmmmammmummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmammmm
1 ’ ,,Tákn Tímanna"
(„Vökumaður! hvað líður nóttunni?“)
Kommandör Karl Larsen frá Noregi heldur fvrirlestnr
um þetta efni, föstudaginn 1. júní, kl. 8 síðd. 1 Fríkirkjunni.
Ókeypis aðgangur. Tekið verður á móti samskotumi
Þennanmðnnð
seljast kápur og dragtir mjög ódýrt.
ÍJlsterar ávalt fyrirliggjandi. Saumaðir eftiir
nýjustu tísku.
Sflgnrðnr Bnðnmndsson
Laugaveg 35. * Sími 4278.