Morgunblaðið - 09.08.1934, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
1
Es)a
nokkra
la
nasessi
lánuði.
Þarf að smíða i hana
nýja katla.
Blaðið spurði í gær Ól. T. Sveins-
-son skipaskoðunarstjóra, hvað liði
viðgerðinni á Esju, er bil-
aði um daginn, svo taka varð
skipið úr strandferðum.
Hann skýrði blaðinu svo frá:
Undamfarin ár hefir hvað eftir
annað borið á því, að katlar
í Esju væri að smábila. Hafa við-
gerðir á bilunum þessum kostað
þetta 8 þús. kr. á ári, að jafnaði.
Bilanirnar hafa orðið með þeim
ihætti, að naglar hafa sprungið og
mynduðust rifur milli nag'lagat-
anna.
Hingað til hefir þetta að eins
átt sjer stað á eldholum og bál-
holum katlanna.
En nú um daginn, rjett áður en
Esja átti að fara í strandferð,
varð vart við bilun á ytra bol
annars ketilsins, en bilanir þær
eru enn þá hættulegri, en í eld-
holunum.
Jessen skólastjóri, sem er urn-
boðsmaður „Veritas“ hjer, tók
Hafoir
Fœreyinga
í Grænlandi.
Þess liefir áður vérið getið, að
Danir hafa gefið Færeyingum kost j
. á því að fá aðra höfn í Grænlandi i
fyrir fiskiskip sín, og máttu þeir
velja miili tveggja hafna. Voru
því sendir tveir menn þangað vest-
ur tii að skoða þessar liafnir. Voru
það þeir Jens Pauli í Dali og Haiis
Hansen í Funningsstofu. Þeir voru
um 2 mánuði í ferðinni.
Þegar heim kom átti „Dimma-
lætting“ tal við Jens Pauii og
■•sagðist honum svo frá:
-— Fyrst skoðuðum við hina
rvrðri af þeim tveimur höfnum,
sem við megum vélja um, og' leist
okkur ekki á hana vegna þess
hvað hún ér þröng. Nolikuð inni í
íhenni er hólmur, sem getur verið
varasamur fyrir siglingar, en inn-
an við liólminn var fult af ís og
var okkur sagt að hann mundi
"elcþi leysa fyr en um Ólafsmessu.
Við skoðuðum svo ýmsar hafnir
á leiðinni milli þessarar ög hinnar
syðri hafnar. Þar voru margir
góðir firðir en alt of mikið dýpi
í þeim til þess að skip geti legið
þar fyrir festum. í sumum fjörð-
unum hefði getað komist fyrir
tvö eða þrjú skip, en hvergi var
rúm fyrir heilan skipaflota.
Svo komum við til syðri hafn-
arinnar. Hún heitir Tovkussak og'
er ágæt í alla staði, en of lítil, því
að þar komast eigi fleiri skip fyr-
ir en tuttugu. Innsigling er stutt
og höfnin örugg. í sumar verður
ekki bygt hjer, en. vjelbátur með
loftskeytatækjum verður lát.inn
liggja þar, svo að færæsk skip,
er þangað koma, geti sent skeyti.
Þegar þess hefir verið krafist
að fá nýja höfn í Grænlancli, liefir
verið óskað eftir, að hún yrði í
Tlolsteinsborgarumdæmi, þar sem
myrðri veiðistöðvarnar eru. Ef það
I alveg fyrir, að skipið væri látið
j fara hjeðan án þess að þetta yrði
j rannsakað nánara.
Kom það þá í ljós, að hjer
þurfti alveg gagngerðra umbóta
við.
Var þá það ráð tekið, að leita
tilboða í nýja katla í skipið. Til-
boða hefir verið leitað í Englandi,
Þýskalandi og á Norðurlöndum.
Er ætlast til að aðeins verði smffi-
j aðir sjálfir katlarnir, en alt það
; sem á þeim er, ventlar og slíkt,
verði notað það sama og' er í skip-
inu nú.
Bráðabirgðaviðgerð verður gerð
á katlinum, svo skipið komist til
útlanda, þangað, sem endurnýjun
katlanna á að fara fram.
Tilboð eru ekki komin enn. En
frá því tilboði hefir verið tekið,
og þangað til katlar eru fullsmíð-
aðir og komnir í skipið, munu a.
. m. k. líða 2—3 mánuðir, svo skipið
verður ekki komið til strandferða
fyr en séint í haust.
fæst, þá má not.a þessa litlu höfn
sem þrautalendingu og þar mætti
jafnvel einnig hafa verstöð fyrir
útróðrarbáta.
Færeyingahöfn er skemtileg og
miklu viðkunnanlegri heldur en
nyrðri höfnin, sem er umlukt nÖkt
um og tröllslegum fjöllum.
Mikil umbrot
i Vatnajökli.
í gærkvöldi voru væntanlegir
til Reykjavíkur 5 útlendir menn,
;sem hafa verið undanfarið á
ferð um Vatnajökul. Meðal
'þeirra er dr. Ernst Hermann,
^þýskur maður, sem hjer hefir
iferðast áður, og austurrískur
maður, dr. Rudolf Jonas. Þriðji
er ungur austurrískur skíða-
maður og fjallgöngumaður, en
hinir tveir eru ungir sænskir
menn, er gengu vestur yfir Kjöl
í Noregi, er þeir voru á leið
hingað, til þess að æfa sig í
jökulgöngum áður en kæmi á
Vatnajökul.
Jökulfarar þessir fóru 26. f.
m. frá Kálfafelli á hestum
áleiðis upp að jöklinum, og
flutti Stefán bóndi á Kálfafelli
þá upp með Djúpá og var för-
inni heitið alla leið til gosstöðv
anna ef takast mætti.
Höfðu þeir sett aðalbækistöð
sína niður við jökulbrúnina á
s' mu stöðvum og fyrri jökul-
farar, en þar var nú orðið mjög
breytt og jökullinn afar illur
yfirferðar. Var því mjög mikl-
um erfiðleikum bundið að kom-
ast upp á jökulinn. Sleðum varð
ekki við komið sakir bes-. 1
jökullinn var sprunginn og
sundur tættur, og urðu þeir að
bera á bakinu farangur allan,
og var það bæði erfitt og taf-
Samt. Komust þeir upp á Há-
göngur og höfðu þá verið miklu
lengur en til var ætlast. Þokur
Fjögra mílna land-
helgi Norðmanna
og afskifíi Englendlnga.
Frá því hefir verið skýrt hjer í
blaðinu, að óánægja nokkur hafi
risið milli Englendinga og Norð-
manna, út af landhelgi Noreg's og
sektum þeim, er enskir togarar
hafa fengið fyrir veiðar við Nor-
egsstrendur.
Breska eftirlitsskipið Harebell
fór nýlega til Noregs, og átti
foringi þess, að ræða við nprsk
yfirvöld um þessi mál.
í nýkomnum „Times“, er rit-
stjórnargrein unl þessi mál. Þar
segir m. a.:
Vonandi er að orðsendingar þær
sem farið liafa á milli bresku og
norsku Stjórnarinnar út af land-
helgislínu Noregs, leiði til þess, að
deila sú, sem verið hefir nú um
lang't skeið um þessi mál, verði
nú friðsamlega til lykta leidd.
Alt frá því á ófriðarárunum
hafa verið skiftar skoðanir um það
milli Breta og Norðmanna, liver
ættu að vera takmörk hinnar
norsku landhelgi.
Hin alviðurkenda landhelgis-
lína er 3 sjómílur frá lægsta f jöru-
borði. En, eins og Movinckel for-
sætisráðherra hefir haldið fram,
hafa Norðmenn sjerstakar ástæð-
ur til þess að æskja þess að fá
rýmri landhelgi. Á hinni hálendu
og ófrjóu strönd landsins lifa
binir dreifðu íbúar því nær ein-
göngu á fiskiveiðum.
Bretar.hafa fyrir 10 árum, að
vissu leyti aðhylst þessa kröfu,
þar sem þeir samþyktu, að norskir
sjómælingamenn skyldu ákvarða
landhelgislínu 4 sjómílur frá
ströndinni, og var þá gefin út
fyrirskipun til breskra tog'ara, áð
veiða ekki innan þessarar línu.
En landhelgislína þessi hefir
aldrei verið afmöi’kuð til fulls.
Akvörðun hennar er mjög erfið,
sakir þess hve mörg sker og eyjar
eru þar með ströndum fram.
Venjulega aðferðin við afmörk-
un landhelgislínu við vogskorna
strönd er sú, að þar sem firðir
eru víðari en sex sjómílur, þar eru
dregnar Hnur, þrjár sjómílur frá
ystu múlum . við fjarðarmynnið
og látnar fylgja ströndum fjarð-
anpa í þeirri fjarlægð uns þær
mætast innfjarða.
f Noregi eru firðir yfirleitt
mjóir. Þar virðist landhelgislínan
hafa verið dregin fyrir þver
fjarðarmynni, og reiknuð 4 sjó-
mílur utan við ystu múla. Sums-
staðar virðist línan liafa verið
ciregin með tilliti til skerja utan-
við ströndina og korna þá töluvert
fjær ströndinni en 4 sjómílur.
Sannleikurinn er sá, að Norð-
voru tíðar, einkum hrímþokur
kvöld og morgna, en að öðru
leyti var veður sæmilegt. Leið-
angursmenn komust aldrei til
eldstöðvanna.
Geysimikil umbrot voru í
jöklinum um það leyti, sem
þeir voru efra, og urðu þeir að
færa tjöld sín við jökulbrúnina
tvisvar úr stað. Mældist þeim,
að jökullinn hefði skriðið fram
um 25 metra á vikutíma, er
þeir dvöldu á jöklinum. (F. Ú.)
mönnum er yfirleitt illa við, að
breskir eða aðrir erlendir togarar
sjeu að veiðum meðfram Noregs-
scrönd. Þeir segja sem svo, að
veiðiskip þessi, geti verið að veið-
um hvar sem er. En norskir fiski-
menn liafi ekki möguleika til að
veiða annarsst-aðar en við sínar
sírendur.
Þeir líta svo á, áð nú sje fiskur
að ganga til þurðar í Norður-
sjónum, og togarar sem þess vegna
leiti tilNoregs og togi á miðumþar
4—5 mílur frá ströndinni, sjeu að
ganga á fiskistofn þann, sem
rorskir fiskimenn eigi að lifa á.
Óánægja þeirra hefir m. a. lýst
sjer í því, að a. m. k. einn breskur
togari hefir verið ákærður, sem
var að veiðum utan fjögra mílna
linunnar. Menn verða að gera ráð
fyrir, að enskir fiskimenn fái ekki
altaf rjettláta meðferð þar sem
stjórnarvöld eiga í hlut, er mjög
eru áhangandi vandamönnum er
fiskveiðar stunda. þar á staðnnm.
Til tryggingar ætti breska stjórnin
að sjá um, að útg'erðarmenn geti
ávalt áfrýjað ínálum sínum til
æðri dómstóla.
Annars virðast menn vera sam-
mála um, að æskilegt væri að
bráðabirgðasamkomulg það, sem
gert var fyrir 10 árum, fái nú
fasta staðfestingu að undangeng-
inni nákvæmri rannsókn beggja
aðila.
Vinna við rússneskan
iðnað.
Hagkvæm ,,bölvun‘‘.
Engir eru ákveðnari í kröfum
sínum um styttri vinnutíma í iðn-
aði en kommúnistar; engir eru
eitraðri í því efni, að berja það
blákalt fram að yfirvinna sje
,,b.ölvxm“, er sje afleiðing af
kapitaliska þjóðsliipulaginu. Jafn-
framt, þessu halcla kommúnistarn-
ir því fram, í ræðum sínum, við
áheyrendurna, að einungis með
því að fara að dæmi Rússlands,
sje það mögulegt að öðlast styttri
vinnutíma á degi hverjum og af-
nema alla umfrámvinnu (eftir-
vinnu).
Með þessar staðreyndir fyrir
augum hefir „the Economic
League“ rgnnsakáð hvernig þessu
væri yfirleitt farið í Rússlandi, um
yfirvinnu í ýmsum iðnaði. Þessi
rannsókn hefir verið bygð á upp-
lýsingum, sem taldar eru fengnar
frá bestu heimild, sem hægt sje að
fá um þetta efni, en liún er það,
sém blaðið Trud segir um þetta í
dálkum sínum, því að Trud er hið
opinbera málgagn Sovjet iðnaðar-
fjelaganna. „The Eeonomic Leá-
gue“ hefir rannsakað greinar, sem
standa í þessu blaði um þetta efni,
frá því 14. mars til 5. maí árið
1034, og alt það, sem á eftir fer 'og
prentað er innan tilvísunarmerkja,
eru útdrættir úr ýmsum þessara
greina. ,
„Sum (stjórna)-fyrirmælin
(managements) bvggjast á ein-
kennilegu áliti á því, hvernig
skilja beri hinar nýju sósíalistisbu
vinnuaoferðir, þ. e. sósíalistiska
samkepni og' skorpuvinnu (shock
work). Höfðingjar þessara vinnu-
greina líta á þau, sem hagkvæm
tól til þess að hylja allar sýndir”
sem drýgðar hafa verið, um skipu-
lag vinnu. Þessir höfðingjar halda
fram því, að skorpuvinnendurnir
muni ekki koma sjer í skömm og
sje sjálfum kugleikið að verkinu
sje lokið samkvæmt iðnaðaráætl-
uninni. Þessvegna muni þeir vinna
fram yfir hinn ákveðna tíma eins
og þörf gerist. Og þetta verður
ekki talin yfirvinna. Nei, kmgt
þVí frá, það verður að teljast
„sósíalistisk samkepni“!
„í fimtu loðskinnaverksmiðjunni
eru hvíldardagarnir undantekn-
ingarlaust (invariably) afnum«-
ir, eftir skipun stjórnendanna. f
desembermánuði t. d. var aðeins
einn hvíldardagur. í þessari sömu
verksmiðju hefir stjórnin mikla
ást á yfirvinnu“.
• „Gerky ... Mörg fyrirtæki í
Gorky reyna að bæta upp klaufsku
sína í því, að skipuleggja vinnuna
og kpma verkamönnunum fyrir á
rjettum vettvangi, með því að
fara í kring um vinnulögin og
lögih um hvíldardaga verkamanna.
Síðari helming marsmánaðar voru
engir hvíldardagar í þessum vinnu
stöðvun í Gorky: Motor-, Krasny
Etna-, Divigatel Revoluzii,, Gudok
Oktiabria-, Kaganovitch-, Ulinov-,
og' Lathes-verksmiðjunum. í Molo-
tov-motor-verksmiðjunurh var all-
an fyrsta fjórðung ársins unnið
án hvíldardaga, í steypu, mótunar,
lögunar-vjela og samstillingar-
smiðjunum. f janúar voru yfir-
vinnutímarnir 112000, án þess að
hvíldardagarnir sje taldir með. í
mars var þessi tala um 110000
tímar. Alls var yfirvinna um 4%
af öllum vinnutímanum. í Ivras-
noye Sormovo verksmið junum
voru í janúar lögleyfðar 10000
stundir af yfirvinnu, en 13000
stundir var yfirvinna unuin. f
febrúar voru lögleyfðar 26500
stundir en í 36600 stundir var
unnið. í mars voru leyfðar 83000
stundir, en urðu yfir 90000“.
Blaðið Trud talar um Chuvyrin-
kolanámuna og segir:
„Hnefahög'g hefir verið reitt að
sex tíma vinnudeginum vegna þess
að enginn hirðir um það, hve lengi
námumennirnir vinna meðan kol
fást. Auk þess lendir alt í þvælu
þegar skift er um menn klukkan
11 að kvöldi. Samkvæmt reglun-
um á að hætta klukkan 6 að
morgni, en deildarforinginn læt-
ur halda áfram til klukkan 9. í
Shevchenko námunum greiðir
höfuðvjelameistarinn verkamönn-
unum ekki kaup það. er þeir hafa
unnið fyrir í yfirvinnu".
Þetta er þýtt úr blaðinu „The
Independent“ frá 1 . júní 1934.
Greinin er miklu lengri, en hjer
hefir aðeins það verið þýtt, sem
blaðið tekur upp orðrjett og án
allra skýringa frá sinni sálfu, eft-
ii áður nefnxlu blaði sovjet iðn-
aðarfjelaganna Trud.
Dagskrárstjóri danska útvarps-
ins liefir beðið íslenska útvarpið
að geta þess, að í dag (fimtudag)
verði útvarpað frá Kalundborg
skemtiatriðum, sém danskir og
íslenskir unglingar standa að. —
Þessi útvarpsathöfn hefst kl. 16.45
eftir dönskum tíma. (ld. 14,45 ísl.
tími). Bylgjulengd Ivalundborg
stöðvar er 1261.