Morgunblaðið - 19.08.1934, Blaðsíða 2

2
bí a bxb
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Rltstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og afgreiðsla:
Austurstræti £. — Sími 1600.
Aug-lýsing-astjóri: E. Hafberg.
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Sími 3700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuði.
Utanlands kr. 2.50 á mánuði
í lausasölu 10 aura eintakið.
20 aura með Lesbók.
„Bölvans
staðreyndirnar*‘.
Alþýðublaðið hefir mikið gum
að af því, síðan Haraldur Guð-
mundsson settist í atvinnumála-
ráð^errasætið, að Haraldur
teldi aðalhlutverk sitt í stjórn-
inni, að ráða bót á atvinnuleys-
inu. Það var og fyrsta loforðið
í samningi hinna rauðu, að nú
skyldi alt atvinnuleysi hverfa.
En í gær skýrir Alþýðublaðið
frá því, að fulltrúar bæjarráðs
Reykjavíkur hafi farið á fund
atvinnumálaráðherra, til þess að
spyrjast fyrir um, hvort bærinn
mætti vænta stuðnings ríkis-
Stjómarinnar um framhald at-
vinnubótávinnu í bænum, þann-
ig, að ríkið styrkti þá vinnu að
einum þriðja hluta,'eins og ráð
er fyrir gert í f járlögum.
Að því er Alþýðublaðið herm
ir, svaraði Haraldur Guðmunds-
son fulltrúum bæjarráðs á þann
veg, að búið væri að lofa
Reykjavíkurbæ helmingnum af
því fje, sem áætlað væri í fjár-
lögum til atvinnubóta. Og á
meðan ekki væri sjeð, hvað
þyrfti að leggja til atvinnubóta
annars staðar á landinu, gæti
hann engu ákveðnu lofað
Rvíkurbæ. Og þar sem þing
kæmi saman í október, sem
myndi taka þessi mái til með-
ferðar, „gæti hann ekki gefið
nein frekari loforð“, segir Al-
þýðublaðið.
Meira hefir Alþýðublaðið
ekki um þetta að segja.
En hvernig halda menn að
sungið hefði í þeim tálknum, ef
Magnús Guðmundsson eða Þor-
steinn Briem hefði gerið at-
vinnumálaráðherra ? Myndi því
þá hafa verið tekið með þögn-
inni, að ráðherra segði, að meira
fje væri ekki á f járlagaáætlun?
Bærinn hefir einnig sína f jár-
hagsáætlun, og hann er búinn
að verja öllu því fje, sem áætl-
að var. En hvenær hafa sósíal-
istarnir í bæjarstjórn tekið til-
lit til þessa?
Nýlega birti Alþýðublaðið
grein eftir norskan sósíalista,
Ole Colbjörnsen að nafni. Grein
arhöf. gerir þar höfuðgreinar-
mun á því, að tala, skrifa og
heimta, og svo hinu, að fram-
kvæma. Þegar til framkvæmd-
anna kemur, „megum vjer ekki
standa alls fjarri öllum veru-
leika“, segir greinarhöf. og bæt-
ir við: „Þá megum vjer ekki að-
eins reikna með hinum himn-
esku líkindum heldur bölvans
ekki sem staðreyndunum“.
Skyldi Haraldur Guðmunds-
son nú farinn að reka sig á
,,bölvans“ staðreyndirnar?
MORGUNBLAÐIÐ

Baráttan fyrir lýðræðinu.
Efnr að Framsóknarflokkur-
ínn grip til þess einræðis vorið
19$1, að hleypa upp þinginu og
brjótaC’ stjórnarskrá landsins,
var\, jmö Sjálfstæðisflokkurinn
sem tok forystuna í baráttunni
fyrir lýðræðinu í þessu landi og
hann hefir haldið þeirri forystu
síðan.
Sjálfstæðisflokkurinn dró upp
merki lýðræðisins með þeirri
kröfu, að rjettur manna til á-
hrifa á skipan Alþingis yrði jafn
— jafn kosningarrjettur allra
kjósenda.
Þessi lýðræðiskrafa er enn
æðsta boðorð Sjálfstæðisflokks-
ins. Sú lausn sem fekst á þessi
mál með stjórnarskrárbreyting-
unni og kosningalögunum nýju
er fjarri því, að gefa fullkomið
rjettlæti og getur því ekki orðið
hið endanlega takmark. Sjálf-
stæðisflokkurinn mun því '&alda
áfram baráttunni, uns trygt
hefir verið fullkomið lýðræði.
Lýðræði á borði.
En Sjálfstæðisflokknum hefir
jafnan verið það ljóst, að ekki
er nóg að hafa lýðræði í orði —
í stjórnarskrá landsins — það
þarf einnig að vera á borði.
Það er lítilsvirði, að búa við
stjórnarskrá þrungna af lýðræö-
ishugsjónum, ef ekkert er hirt'
um hitt, að vernda það skipu-
lag, sem stjórnarskráin boðar.
Þjðð, *sem viir búa víð lýðræði,;
verður að sýna þann manndóm,
að haía til nægar varnir til þess
að halda við sínu skipulagi, því
ella hlýtur lýðræðið fyr eða síð-
ar að hrynja til grunna.
Þ'etta hefir Sjálfstæðisflokkn-
um jafnan verið ljóst. Þess
vegna hefir hann — í beinu á-
framhaldi af lýðræðiskröfunni
— sett fram aðra kröfu —
kröfu um lýðræðisvald í þessu
landi. Á þessu byggir ílokkur-
inn þá kröfu sína, að öflug lög-
regla sje til á hverjum tíma,
þannig að lýðræðinu geti aldrei
stafað hætta af ofbeldis- eða
byltingaflokkum, sem sitja á
svikráðum við þjóðskipulagio.
Ofbeldisflokkur kommúnista
Alkunnugt er, að hjer á landi
hefir í nokkur ár starfað flokk-
ur kommúnista, sem hefir það
að yfirlýstu takmarki að gera
árás á núv. þjóðskipulag og
granda því með byltingu, hve-
nær sem tækifæri gefst.
Þessi óaldarflokkur hefir aúð
vdtað horn í síðu allrar lögreglu
því að hann veit mjög vel, að
því öflugri sem lögreglan er því
fjarlægara er hans takmark.
Það þurfti því engan að
undya bótt kommúnistar berðust
með hnúum og hnefum gegn
því^áJð ríkið sjálft færi-að efla
lögregluna í landinu. Enda
sýndi það sig, að það voru fyrst
og fremst kommúnistar, sem
tóku upp baráttuna gegn þeirri
lögreglu, sem ríkið ákvað að
koma upp með lögum um lög-
reglumenn, nr. 92 frá 1933.
Þegar lögin voru til meðferð-
ar á Alþingi, re'ýndu kommún-
istar hvað eftir annað að gera
aðsúg að þinginu og neyða þing
mennina til að gera ekki skyldu
sína.
Og eftir að lögin voru af-
greidd úr þinginu og þau komu
til framkvæmda, voru það fyrst
og fremst kommúnistar, sem
hjeldu uppi látlausri ofsókn
gegn þeirri logreglu, sem ríkið
hafði komið úpp.
Hálfbræður kommúnista.
Óaldarlýður kommúnista hef-
ir ekkert látið á sjer bæra, síð-
an lögreglan vár aukin í land-
inu. Umskiftih í Réykjavík hafaí
á þessum stutta tírna orðið svo
ínikil, að undrun sætir. Höfuð-
staður landsins, sem áður logaði
í síféldum kommúnistauppþot-
úm, méð íjáísmíðúm og meið-;
ingum, hefir svo gerbreytst við
é¥ling lögregíunnar, að hann er
nálega óþekkjanlegur síðan.
En það er engu líkara en að
þessi friður'í höfúðstaðnum hafi
haft óþægileg áhrif á ýrnsa
stjórnmálamenn utan Kommún-
istaflokksins, menn, sem standa
nálægt kommúnistum r skoðun-
nu.Ki m; / (j.,í . >/(
um.
Einn þessara manna er núver-
andi dómsmálaráðherra, Her-
mann Jónasson. Hann ljet það
vera eitt af sínum fyrstu em-
bættisverkum í dómsmálaráð-
herrasætinu, að fyrirskipa, aS
varalögreglan skyldi lögð niðúr'
nú þegar!
Þessi ákvörðun dómsmálaráð-
herra er því furðulegri, þar sem
hann sjálfur viðurkennir að hið
fasta lögreglulið Reykjavíkur-1
bæjar sje of veikt. Með því er
fengin játning ráðherráns fyrir
því, að þjóðfjelagið hafi ekki
nsegilegu liði á að skipa til þess
að halda uppi logum og friði í
landinu. Samt sem áður leggur
ráðherránn til, að varalið lög-
reglunnar skuli lagt niður!
; . Nú híýtur dómsmálaráðherr-
anum að yera það ljóst, að með
því stórlega að v.eikja lögregl-
pna, bendir hann ofbeldislýð,
kommúnjst^. á, að nú sje hið
rjetía tækifæ,ri komið. Því það
xná ráðherrann vera viss um, að
friður sá, sem ríkt hefir undan-
farið stafar ekki af breyttu hug-
arfari kommunigta. Hann stafar
af engu öðru en því, að upp-
reisnarmennirnir vissu að jafn-
an var til nægilega öflugt lið,
sem gat ráðjð niðurlögum of-
beldisliðsins-
Það má vel vera, að núver-
andi dómsmálaráðherra standi
svo nálægt kommúnistum, að
honum sje ósárt um, þótt þeir
stofni til byltingar og kollvarpi
þ.jóðskipulaginu. En hann hefir
áreiðanlega ekki nema lítinn
hluta þjóðarinnar með sjer til
slíkra hermdarverka.
Drátarvextir. Þeir, sem greiða
útsvör sín ti] bæjárins fyrir yf-
irstandandi ár að fullu fyrir lok
þéssa mánáðár, verða ekki krafð-
ir um áfallna dráttarvexti.
Undirbúningur Hitlers
undir atkvæðagreiðsluna í dag.
Álit Hindenburgs á Hitler fór
vaxandi
• ,
London 16. ágúst F.U.
Hitler er nú kominn aftur til
Berlín og mun verða þar þangað
til þjóðaratkvæðagreiðslúnni er
lokið.
1 kvöld verður útvarpsumræð-
unuiii, sem fram fóru í Hamborg,
útvárpað á ný, þ. á m. ræðu
Hitle'rs.
í dag' hefir kosningaræðum verið
útvarpað af þýska útvarpinu með
•3ja stuiida fresti og hefir einn
af ræðumönnum í dag verið son-
Ur Hindenburg's.
í ræðij sinni komst hann svo
að.orði
„Faðir minn heitinn áleit Hitler
sjálfsagðan eftirmann sinn, sem
æðsta mann þýska ríkisins, og
jeg breyti samkvæmt óskum hans,
þegar jeg bið yður þess, að fall-
ast á lögin, sem sameina forseta-
og kanslaraembættið, og véita
Hitler hvorttveggja.
Traust föður míns á Hitler fór
sívaxanni í þá 18 mán. sem þeir
störfuðu saman“.
Ræðan í Hamborg.
„Þjónar þjóðarinnar“.
Hamborg 17. ágúst F.Ú.
Um alla borgina var uppi fót-
ur og fit þegar Hitler kom. Fólk-
ið þyrptist í allar götur, sem'hann
fór um, með fagnaðarópum og
hv.eryetna var einnig hljóðfæra-
sláttur og söngur.
við viðkynningu.
Ræðu sína flutti Hitler í ráð-
I húsi borgarinnar, en henni var út-
varpað um allar þýskar stöðvar.
Hitler mintist fyrst Hinden-
burg, sagði að hann hefði veriS
yfirpersónulegur fullt.rúi eða í-
mynd þýsku þjóðarinnar, og mið-
ill milli fortíðarinnar og framtíð-
| arinnar í þýsku þjóðlífi.
Þá talaði hann um slæmt á-
| stand, sem verið hefði í Þýska-
' 'andi áður en núverandi stjórn
] tók til starfa, um iirræðaleysi lýð-
| ræðisins og um kreppu atvinnu-
Jífsins og loks um viðreisnarstörf
| og' fyrirætlanir stjórnarinnar og
sagði að það væri tilgangnr og ósk
sín og fjelaga sinna, að vera þjón-
ar þjóðarinnar.
Ummæli Frakka.
London 16. ágúst F.Ú.
Frönsk blöð ræða mikið urm
undirbúning' þann, sem staðið hef-
ir yfir í Þýskalandi síðustu dag-
[ana vegna atkvæðagreiðslunnar á
i morgun, og, þá einkanlega ræðu
i Hitlers í gærkvöldi.
Bitt blaðið segir m. a., að
þýska. þjóðin hafi algerlega gefið
sig. á vald einræðinu, og muni
I einræðisherra hennar gang'a einá
langt og aðrar þjóðir sjéu nægi-
lega veikgeðja til þess að þola
lionum.
300 þúsund rnanns boða verkfall
í Bandaríkjunum 1. sept.
yol
mí
London 16. ágúst F.Ú.
-Verkfall það, sem yfirvofir með-
] vefnaðarverkamanna í Banda-
íkjunum, hefir orðið ennþá al-
arlegra með því að horfur er á,
,ð það t'aki ekki einungis til verka
lanna í baðmullariðnaði, heldur
innig til allra greina vefnaðar-
5naðarins. Mundi það þá verða
álíjagt 800 þús. manns, sem legðu

Verkfallið hefir verið boðað 1.
sept.'
Verkamálaráðuneytið hefir birt
skýrslur um atvinnu í júlí, og
sýna skýrslurnar að atvinna í
verksmiðjum hefir minkað svo
mikið, að 400 þús. manns hafa
mist atVinnu sína í júlímáunði. í
skýrslunni segir ennfremur, að
þetta sje einkum að kenna vinnu-
Rannsóknarflug i
háiofti.
, r ■ ur
- -v -* -
London 16. ágúst F.Ú.
Tveir belgiskir flugmenn fóru
n^>p í liáloftin í dag í flugkúlu.
Þpir tilkyntu það áður, að það
værx alls ekki ætlan þeirra, að j
reyna að hnékkja hæðarmeti hinna l
rússnesku háloftsfara, én þeir j
g'erðu sjer von um að geta verið
uppi í háloftunum í 14 klst. og
gert þar rannsóknir á hinum sVo-1
nefndu geimgeislum.
Flugmennirnir höfðu stútt- 1
bylgju senditæki og tveim bif-
reiðum, sem úthúnar voru mót-
tökutækjuxn var ætlað að fylgj-
ast með flugstefnunni niðri á
jörðinni.
Utvarpssambandið hefir ekki
gefist sem best og freg'nir af flug-
mönnunum eru slitróttar. Það er
ekki fullkunnugt hvar flugkúlan
muni vera stödd þegar fregnin er
send (kl. 4 s.d. ísi. tími).
Sumar fregnir telja, að flug-
kúlan hafi þá verið komin niður
í Saar, en önnur fregnin hermir,
að hún hafi seinast sjest nálægt
Salsburg.
---—
Mef i §undi
yfir Ermasund.
, i
London 16. ágúst F.Ú.
Austurrísk stúlka, ungfrix Fa-
ber, setti í dag nýtt met í sundi
yfir Ermarsund. Hún synti frá
Frakklandsströnd til Englands.
Var hún 14 mín. fljótari á sund-
inu én sú er áður átti metið.
Höfnin. ísland kom hingað í
gær frá Vestur- og Norðurlandi.
Suðurland fór til Borgarness, og
Fagranes kom frá Akranesi.
ÓÖU.