Morgunblaðið - 24.08.1934, Side 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
PorpttHii^
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
. Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Sími 3700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánut5i.
Utanlands kr. 2.50 á mánuói
í lausasölu 10 aura eintakið.
20 aura með Lesbók.
ÞjóðnýtiiiglKi.
Alþýðublaðið er við og við
að minna vini sína og samherja
— Tímamennina — á aðal-
stefnumál sósíalista, þjóðnýt-
inguna. Er Alþýðublaðinu auð
sjáanlega farið úið leiðast það
háttalag Tímá'manna, að þeir
skuli í orði kveðnu látast vera
á móti þjóðnýtingunni, þótt þeir
í raun og veru fylgi þessu höf-
uðboðorði sósíalista.
Um þetta tvístig Tímamanna
fórust Alþýðublaðinu nýlega
orð á þessa leið:
„Af öllum andstæðingum
jafnaðarmanna ber Framsókn-
arflokknum mest nauðsyn til að7
átta sig nákvæmlega á þessu
stefnumáli. — Hann hefir sem
kunnugt er, myndað stjórn með
Alþýðuflokknum og af því til-
efni undirritað samning um
framkvæmd mála, 'par sem
fyrsta og helsta greinin hljóð-
ar um að leggja grundvöllinn
undir framkvæmd ýmiskonar
þjóðnýtingar og einmitt í hin-
um raunsæja nútímaskilningi.
Engu að síður þreytast rithöf-
undar Framsóknarflokksins
aldrei á----að afmarka hana
(þ. e. stefnuna) til vinstri með
því að segja að hann sje á móti
þjóðnýtingu.“
Minnir svo Alþýðublaðið
Framsóknarmenn á hvað þeir
skrifuðu undir og telur viðkunn
anlegra að þeir gleymi því ekki.
Svo segir blaðið með þjósti:
,,En sje því í raun og veru
svo varið, að þeir, sem nú ráða
stefnu Framsóknarflokksins,
sjeu á móti þjóðnýtingu-----
er lítils árangurs að vænta af
samvinnu hans við Alþýðuflokk
inn fyrir alþýðuna í landinu.
Ætti þá sem skemst að bíða
kosninga og kjósa um fram-
kvæmd raunhæfrar þjóðnýt-
ingar.“
Þar með mun Alþýðublaðið
hafa hitt naglann á höfuðið,
því Tímamenn munu ekkert
eins hræddir við nú og kosn-
ingar.
Næsta dag fer svo Alþýðu-
blaðíð að minna á 10. boðorð
„Rauða samningsins", sem fjall-
ar um jarðatökuna og þjóðnýt-
ing jarðanna. Minnir blaðið á,
að þar sem báðir stjórnarflokk-
anir hafi undirritað samninginn,
verði að sjálfsögðu þegar hafist
handa um þjóðnýting jarðanna.
Minnir blaðið ennfremur á, aö
af 6200 ábýlisjörðum á landinu
sjeu aðeins 300 í ríkiseign. Hjer
sje því ærið verkefni fyrir
höndum!
Til Strandarkirkju frá Le Haf
Eb 5 kr., ónefndur 5 kr., K. G.
5 kr.
Kjötsalan innanlands
og bráðabirgðalögin nýju.
Langstærsti innlendi markað-
urinn fyrir kjöt er Reykjavík og
hefir lengi svo verið.
Sex sýslur hafa til þessa að
rnestu búið að markaðnum í
Reykjavík, að því er nýja kjöt-
ið snertir og eru þær þessar : '
Mýrasýsla, Borgarfjarðar-
sýsla, Kjósarsýsla, Guilbringu-
sýsla, Árnessýsla og Rangár-
vallasýsla. En auk nýja kjötsins
er einnig í Reykjavík mikill
markaður árlega fyrir saltkjöt
(spaðkjöt), sem nálega ein-
göngu kemur úr f jarlægari sýsl-
um.
Hingað til hefir það verið
þannig, að tvö samvinnufjelög
bænda, Sláturfjelag Suðurlands
og Kaupfjelag Borgfirðinga
hafa ráðið að mestu verðinu á
nýju kjöti í Reykjavík, enda
hafa þessi fjelög haft með hönd
um aðalkjötsöluna í bænum.
Síðustu árin hafa fjelög þessi
sætt ákúrum og aðkasti frá for-
kólfum Sambands ísl. samvinnu-
fjelaga fyrir það, að þau hefðu
sett kjötverðið of lágt hjer í
Reykjavík. En þessar ákúrur
hafa ekki átt við rök að syðj-
ast. —
Þegar Sláturfjelag Suður-
lands og Kaupfjelag Borgfirð-
inga hafa sett verð á kjötið, í
byrjun aðalslátrunar á haustin,
hafa þau jafnan reynt að miða
verðlagið við markaðshorfur á
erlendum markaði og reynt að
haga því þannig, að innlenda
verðið yrði nokkuð fyrir ofan
hið erlenda. Enda hefir það
langoftast verið þannig, að inn-
lenda verðið hefir verið talsvert
hærra en það erlenda og stund-
um hefir munurinn verið all-
verulegur.
En þar sem þessi fjelög
bænda, sem hafa mótað inn-
lenda markaðinn, hafa jafnan
rent nokkuð blint í sjóinn um
hið almenna verðlag á erlend-
um markaði, þegar verðið á
kjötinu hefir verið ákveðið, hef-
ir það komið fyrir, að erlenda
verðið hefir náð hinu innlenda.
En þó hefir þetta aðeins átt sjer
stað í þeim tilfellum, þar sem
verðið erlendis hafði hækkað
frá því verðlagið var ákveðið
innanlands og þar til salan er-
lendis fór fram.
Þessi undantekningartilfelli
notuðu forkólfar Sambandsins
til árása á þau samvinnufjelög
bænda, sem höfðu aðallega með
höndum kjötsöluna innanlands,
enda voru þau ekki í Samband-
inu. —
Þessar árásir á innanlands-
ölu kjötsins hafa nú dregið
þann dilk á eftir sjer, að gefin
hafa verið út bráðabirgðalög
um kjötsöluna. þar sem ráðin
eru tekin af þeim samvinnufje-
lögum bænda, sem innanlands-
söluna hafa aðallega haft með
höndum og fengin í hendur 5
manna nefndar, þar sem Samb.
ísl. samvinnuf jelaga ræður
mestu. /
Hjer skal nú ekki farið að
ræða um ófrelsi það og þving-
anir, sem lögum þessum fylgir.
Hjer verður aðeins stuttlega
drepið á þá hlið þessa máls, sem
snýr að bændum þeim, er hafa
aðallega notið markaðsins í
Reykjavík.
Svo er fyrir mælt í bráða-
birgðalögunum, að greiða skuli
sjerstakan skatt (verðjöfnunar-
skatt) af öllu slátruðu sauðfje,
nema því sem framleiðendur
nota til heimilisþarfa. Skattur
þessi rná nema alt að 8 aurum
á hvert kg. af kjöti. Það svarar
til 1 kr. skatt af hverjum dilk
og enn meira af fullorðnu fje.
Tímamenn hafa mikið gaspr-
að um það, síðustu árin, hvílík
óhæfa væri að heimta útflutn-
ingsgjald af kjöti — og er það
út af fyrir sig rjett, að útflutn-
ingsgjald af þessari vöru sem
annari, er óviðfeldinn skattur.
En útflutningsgjaldið af kjöti
nemur aðeins 10 aurum af kjöt-
kropp, svo þeir menn sem
treysta sjer til að tífalda. þenna
skatt, án þess að spyrja þingið
ráða, ættu að gaspra minna um
útflutningsgjaldið hjer eftir.
Þessum skatti — alt að 8 au.
á hvert kg. af kjöti — á að
verja þannig:
1. Til endurgreiðslu skattsins
af því kjöti, sem út er flutt.
2. Til að greiða fyrir sölu
sláturfjárafurða innanlands.
3. Til verðuppbótar á útflutt
dilkakjöt.
Svo sem sjá má af þessu kem-
ur skatturinn eingöngu þeim til
góða, sem selja kjöt á erlend-
um markaðj. Yirðast því for-
kólfar Samhandsins komnir að
þeirri niðurstöðu, að innlendi
markaðurinn sje svo góður, að
hann þoli stórfeldan skatt til
þess að bæta upp hinn erlenda,
þar sem Shmbandið átti, að
sögn Tímans, að hafa „skipu-
lagt söluna svo vel, að þar yrði
ekki um bætt“!!
Þessi skattur á kjötið innan-
lands er auðvitað mjög tilfinn-
anlegur og hann kemur lang-
samlega þyngst niður á þeim
bændum, sem hingað til hafa
notað Reykjavíkurmarkaðinn.
Til þess að þeir geti notið verð-
hækkunar á kjöti innanlands.
þarf verðhækkuninað vera mjög
mikil. En afleiðing þeirrar verð-
hækkunar verður óhjákvæmi-
lega stórfeld minkun á neytsl-
unni, því kaupgeta almennings
þolir ekki mikla hækkun á þess-
ari vöru. Verðhækkunin, sem
nemur skattinum einum er svo
tilfinnanleg, að erfitt verður að
hækka verðið þar fram yfir svo
nokkru nemi.
Afleiðing þessa ,,skipulags“
verður því sú, að bændur þeir
er búa í nágrenni kaupstaðanna
og einkum þeir, sem nota
Reykjavíkurmarkaðinn, eru
skattlagðir til þess að bæta hin-
um upp. verðið, sem hinn „vel
skipulagða“ erlenda markað
nota.
En er rjettlæti í þessu? Hafa
bændur þeir, sem búa í ná-
grenni kaupstaðanna ekki marg
falt meiri tilkostnað við bú-
rekstur sinn, en hinir, sem í fjar
sveitum búa? Eru þeir ofsælir
af því, þótt þeir fái nokkuð
hærra verð fyrir afurnimar, en
Aknreyri waniar
aukið rafmagn.
Verðnr Hraunsvatn notað?
Akureyri 23. ág. FÚ.
Bæjarstjórn Akureyrar hefir
að undanförnu verið að svipast
eftir hentugum vatnsorkulind-
um í nágrenni við Akureyri til
endunarnýjunar rafstöð bæjar-
ins, þar sem núverandi rafstöð
bæjarins við Glerá verður sýni-
lega ófullnægjandi innanskams.
Líklegustu orkulindir, sem á
hefir verið bent,- eru Goðafoss
í Skjálfandafljóti, Djúpadals-
á í Eyjafirði, og Hraunsvatn í
Öxnadal.
Höskuldur Baldvinsson ra,f-
fræðingur úr Reykjavík hefir
einkum bent á Hraunsvatn.
Bæjarstjórn Akureyrar hefir
nú ákveðið að láta reisa um 8
metra háa bráðabirgðastíflu við
ósinn úr vatninu og kortleggja
landið, til þess að hægt verði
að gera nákvæma áætlun um
orku. þá, er felst í vatninu, og
kostnað af virkjun þess ef til
kemur. Rannsólcn þessi á að
| hef jast næstu d.aga. Hraunsvatn
! er 38 km. frá Akureyri sam-
; kvæmt kortum herforingjaráðs-
|ins. Stærð vatnsins er 0,8 fer-
Ékílómetrar og regnsvæði þess
ier 16 ferkílómetrar. Frárensli
var í sumar, þegar áin var í
minna iagi, 1,2 teningsmetrar á
sek. og fallhæð gæti fengist um
260 metra. Kunnáttumenn telja
ííklegt að fá megi úr vatninu
um 2000 hestöfl.
MULmtlMAt OCHIW
■MBVKHKcjin m’j hiw nnnwwti n inno*
Véröiir Austurríki
stlómátð Irá Slóiii?
Berlin 23. ág. FÚ. irleitt áhyggjufull út af því, að
Ekkert ræða heimsblöðin eins ítalía og Austurríki kynnu að
mikið og fund þeirra Mussolini vera að gera með sjer banda-
og Schussnigg í Florenz. Frjetta lag á bak við aðrar Evrópu-
ritari Le Matin hefir átt tal við þjóðir. En blöðin vænta þess,
Schussnigg og kvaðst hann vera að Barthou, sem nú er í sumar-
mjög ánægður með árangurinn leyfi, muni láta til sína taka
af viðræðum þeirra, sem hefðu um þessi mál, þegar hann kem-
því sem nær eingöngu snúist ur heim aftur.
um viðskiftamál. Lundúnablaðið Daily Herald
Frönsku blöðin eru annars yf- fullyrðir, að Mussolini ætli sjer
................... ...... að verða nokkurskonar verndari
Austúrríkis, og ætlist til þess,
hinir, sem minni tilkostnað að málefnum þess verði stjórn-
hafa? að frá Róm, en þetta muni eng-
iiif til vill hugsa bambands- ín önmjr Evrópuþjóð láta sjer
forkólfarnir og aðrir Tímamenn lynda, og þá allra síst Frakk-
sem svo, að ekki sje annað en )ant3 og Litla bandalagið.
setja hnefann í borðið og segja _____t ________
við Reykvíkinga og aðra kaup-1
staðabúa: Þetta verð greiðið þið i
fyrir kjötið, og þið eruð ekki of !
gcðir til þess.
Auðvitað geta þeir sagt þetta, i
þar sem þeir hafa náð með lög-
um einokun á þessari vöru bænd !
anna.
Bjargað
frá druknnn.

Siglufirði 21. ág. FÚ.
í gær vildi það til hjer á
En hnúturinn er ekki þar með Siglufirði, að drengur fjell í
leystur. Þessir herrar, þótt vold- sjóinn af svonefndu Anleggi,
ugir sjeu, geta aldrei sagt við en þar er síldarsöltunarstöð, og
Reykvíkinga eða aðra, sem í voru allir inni við miðdagsmat
kaupstöðum búa: Þetta kjöt nema tvær stúlkur. — Önnur
ckuluð þið borða! þeirra, Sigríður Jónsdóttir frá
Og einmitt á þessu strandar Reykjávík, kastaði sjer til sunds
alt. Þegar kjötverðið hefir ver- og bjargaði drengnum frá
ið sprengt óhæfilega hátt, hætta druknun. Sænskir sjómenn tóku
aðrir en efnamenn og veitinga- svo bæði upp í bát, því hátt er
hús að kaupa kjötið. Almenn- upp á Anleggið. Drengurinn er
ingur hefir ekki ráð á að borða sonur Kristjáns Ásgrímssonar.
kjötið. En þótt þeir sjeu orðnir
æði margir burgeisarnir um- Öirnur björgun.
hverfis Samband ísl. samvinnu- Þann 14. þ. m. var dreng í
fjelaga og Alþýðusamband ís- Hrísey bjargað frá druknun.
lands, gagnar bændum ekki sá Drengurinn hafði fallið út af
markaður eipn, sem þessir herr- bryggju, en enginn bátur var
ar hafa upp á að bjóða. nálægt og engin tæki til þess
Ekki er ósennilegt, að bænd- ag ná j drenginn. Annan dreng
ur komist að raun um, þegar á fermingaraldri, Svavar Páls-
þeir hafa prófað þessa „skipu- son> Bergssonar kaupmanns bar
lagningu“Sambandsforkólfanna þar ag; Qg hastaði liann sjer í
á kjötsölunni innanlands, sem gjóinn, kafaði eftir honum og
bráðabirgðalögin hafa upp á að synti meg hann til lan(j8> og
bjóða, að meðalvegur sá, sem varg þann Hfgagur. fÚ.
Sláturfjelag Suðurlands og -----•—--------
Kaupfjel. Borgfii ðinga fylgdu Næturvörður verður í nótt í
jafnan á verðlagi kjötsins, hafi Ingólfs Apóteki og Laugavegs
verið affarasælastur. Apóteki.