Morgunblaðið - 29.08.1934, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐlÐ
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: J6n KJartansson,
Valtýr Btefánsson.
Rltstjórn og afgreiCsla:
Austurstræti '8. — Slmi 1606.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Auglýsingask rif stof a:
Austurstræti 17. — Síml 3700.
Helmaslmar:
J6n Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuCi.
Utanlands kr. 2.50 á mánuCi
í lausasölu 10 aura elntakiO.
20 aura meC Lesbók.
„Greiðsluha0i“
stjórnarblaðanna.
Stjórnarblöðin þykjast nú
fyrst hafa uppgötvað það, að erf
itt væri um f járhag ríkissjóðs og
landsins í heild. Sjálf hafa þau
reyndar ekki gert þessa upp-
götvun, heldur nýja stjórnin. —
Hún fann þetta þegar hún settist
að völdum. Það er vel, að þessir
aðilar hafa nú komist til sann-
leiksins viðurkenningar um
þetta, þó að seint sje. Kreppan
hefir nú'staðið nærfelt 4 ár og
flestir landsmenn hafa fundið
til hennar sárlega mestan hluta
þessa tíma. En nú fyrst er þetta
að komast inn í höfuð þeirra
manna, sem valdir voru í lands-
stjórnina og þaðan flýgur fiski-
sagan í stjórnarblöðin. Það tók
þá. 4 ár að komast til sannleik-
ans viðurkenningar um þetta !
Stjórnarblöðin segja, að
greiðsluhalli ríkissjóðs á árinu
1933 hafi orðið 1.2 milj. kr. Ekki
er samt landsreikningurinn fyrir
það ár kominn enn og má því vel
vera, að stjómarblöðin fari
rangt með þetta, eins og svo ó-
endanlega margt annað. En ó-
hætt ætti að vera að treysta því,
að verri sje niðurstaðan ekki en
þetta, því að það er alveg ljóst
af skrifum þessara blaða, að til-
gangur þeirra er ekki að hossa
hinni nýförnu stjóra.
Það er eftirtektarvert, að
stjórnarblöðin tala um „greiðslu
halla“ en ekki um „rekstrar-
halla“ eins og venja var meðan
Framsóknarflokkurinn einn var
við völd. Þetta er auðvitað af
því, að nú á að gera sem mest úr
hve illa samsteypustjórninni
hafi farist störfin úr hendi, en
áður var reynt að fegra eyðsl-
una sem mest.
Af ,,greiðsluhallanum“, sem
nú er verið að hampa, hefir mest
ur hlutinn f arið til greiðslu samn
ingsbundinna afborgana af lán-
um, en hitt til vega- og brúa-
gerða, þar sem hjeruðin hafa
lagt fram fje, eins og t. d. til
Markarfljótsbrúarinnar. í geig-
vænni kreppu er varla ástæða til
að víta þetta. Þessi niðurstaða
ársins er að sönnu ekki góð, en
yfirleitt mun ekki hafa verið bú-
ist við henni betri. Og hvað ætti
þá að segja um niðurstöðu árs-
ins 1930? Þá var greiðsluhallinn
um 6 milj. kr. og þá niðurstöðu
hafa hin sömú blöð varið og veg-
samað.
-------------------
Hjálparstöð Líknar fyrir berkla-
veika, Bárugötu 2 (gengið inn frá
Garðastræti, 3. dyr t. v.). Læknir-
inn viðstaddur mánud. og mið-
vikud. kl. 3—4 og föstud. kl. 5—
6.
Einkennllei hiðlp
til bændanna í Sláturfjelagi Suðurlands
og Kaupfjelagi Borgfirðinga.
Þeir eru skattlagðir, til þess að bæta
hinum upp verðið, sem að sögn Tímans
fá þó hærra verð fyrir sláturafurð-
irnar!
Tíminn er ákaflega lineykslað-
ur út af því, að hjer- í blaðinu
skyldi vera bent á það herfilega
misrjetti og þann órjett, sem bænd
ur þeir er búa, að Reykjavíkur-
markaðnum verða að þola, með
hinni nýju „skipulagning“ á sölu
,sláturfjárafurða innanlands.
Eins og skýrt hefir verið frá
hjer í blaðinu, er þessi „skipu-
lagning“ í því fólgin, að ráðin
eru tekin af þeim tveim samvinnu-
fjelögum bænda, sem aðallega
hafa haft með höndum kiötsöl-
una hjer í bænum, þ. e. Sláturfje-
lagi Suðurlands og Kaupfjelagi
Borgfirðing’a, og fengin í hendur
5 manna nefnd, þar sem Sam-
band ísl.! samvinnufjelaga ræður
mestu.
„Skipulagið“ er ennfremur i því
fólgið, að greiða skuli sjerstakan
skatt af öllu slátrúöu sauðfje,
nema því, sém framleiðendur nota
til heimilisþarfa. Þessi skattur má
vera alt að 8 aurar a hvert kg. af
kjöti og svarar það til ] kr. skatts
af hverjum dilk. •
Nú mælir ,,skipulagið“ svo fyr-
ir, að skatti þessum skuli verja
þannig: 1) til endurgreiðslu
skattsins af því kjöti, sem út er
flutt, 2) til að greiða fyrir sölu
sláturfjárafurða innanlands og 3)
til verðuppbótar á útfluttu dilka-
alveg' gengið fram hjá verðinu
hjer heima áður en aðalslátrunin
hófst í fyrrahaust, sem var tals-
vert hærra; einnig ber þess að
gæta, að mikill hluti þess kjöts,
sem selt er hjer, er ekki fyrsta
flokks kjöt.
En lofum Tímamönnum samt að
liafa sinn samanburð. Og hvað
sýnir liann? Hann sýnir, að bænd-
ur þeir, sem seldu á Reykjavíkur-
markaðinum fengu lægra meðal-
verð en hinir, sem seldu á erlend-
um markaði.
Samt sem áður koma þessir
spekingar Sambandsins og segja:
Við leggjum einnar krónu skatt
á hvern dilk þeirra bænda, sem
selja á Reykjavíkurmarkaðinum,
til þess að bæta upp verð hinna,
sem selja á erlendum markaði!
Hvað finst mönnum um þessa
speki?
Auðvitað þurfa þeir bændur,
sem Reykjavíkurmarkaðinn nota,
1 að fá hærra verð fyrir kjötið. En
, vegna takmarkaðri kaupgetu
j almenning's, verður þeirri verð-
! hækkun að vera stilt í hóf, Og
]>að er víst, að þessa bændur
hefði mikið munað um þá verð-
hækltun, sem nemur skattinum
ieinum (8 aur. á kg.), ef sú hækk-
run hefði til þeirra runnið. En
vegna þess, að bændur í nágrenni
kjöti.
Skatturinn er m. ö. o, lagður á
alt kjöt, sem selt er á innlendum
markaði og skal varið til verð-
uppbótar á útflutt dilkakjöt. En
skatturinn kemur að sjálfsögðu
lang þyngst niður á þeim bænd-
um, sem nota Reykjavílturmark-
aðinn, því þar ér aðalmarkaður-
inn innanlands.
Nú ber sennilega öllum saman
um það, að miklu dýrara sje að
framleiða dilkakjöt hjer í nær-
sveitum Reykjavíkur en í hinum
ágætu fjársveitum í Þingeyjar-
sýslum. — Bóndinn í Árnessýslu
t. d. þarf oft og tíðum að gefa
ánni að staðaldri mikinn hluta
vetrar, en bóndinn í Þingeyjar-
sýslu þarf máske sáralítið að gefa
Samt verður útkoman sú, ao bónd-
inn í Þingeyjarsýslu f'ær nál.
helmingi vænni dilka' að haust-
inu en bóndinn í Amessýslu. Er
þá nokkurt rjettlæti í því, að
bóndinn í Arnéssýslu, með rvra
kjötið og margfaldan tilkostnað,
sje skattlagður stórkostleg’a til
þess að bæta upp verðlag bóndans
í Þingeyjarsýslu, með vænu dilk-
ana og miklu minni tilkostnað?
Annars flettir Tíminn sjálfur
(ósjálfrátt?) best ofan af þessari
„skipulags-dellu“ í greininni:
Hvað fengu bændur fyrir kjötið í
fyrra ?
Blaðið birtir þar samanburð á
verðinu til bænda á því kjöti, sem
Hambandið seldi erlendis s. 1. ár
og verðlagi Sláturfjelags Suður-
lands pg Kaupfjelags Borgfirð-
inga. Þótt samanburður þessi s.je
á ýmsan hátt villandi, m. • a. er
Réyjavíkur, með rýrara kjöt og
margfaldan tilkostnað eiga að
borga með kjöti hinna, sem hafa
vænna fje og minni tUkostnað,
kemur verðhækkunin þeim fyrst
til góða, þegar bíiið er að hækka
kjötið meira en skattinum nemur.
Sú verðhækkun hlýtur að i-erða
svo tilfinnanleg fyrir neytendur,
að markaðurinn rýrnar við það
verulega.
í þessu lig'gur misrjettið og
órjétturinn gagnvaft þeim bænd-
um, sem Reykjavíkurmarkaðinn
nota.
..-------------
K á r i
missir skrúfuna á leið
milli ísþands og Fær-
eyja.
í fyrradag lagði togarinn Kári
á stað áleiðis ti.1 Þýskalands með
afla sinn. En er hann var kominn
austur úndir Færéyjar misti hann
skrúfuna og var nii þarna ósjálf-
bjarga. En veður var framúrskar-
andi.gott og við engu hætt.
Togarinn Baldur var á leið frá
Þýskalandi og var honum falið að
koma Kára til hjálpar. Kom Bald-
ur að Kára í fyrrinótt og' er nú
á léið með hann hingað.
Kárí hafði mikinn fisk en hann
er orðinn svo gamall (8—9 dágal
að ekki mun þykja viðlit að setja
hann vfir í annað skip. Ef ekki
tekst að setja skrúfu fljótlega á
Kára, svo að liann geti komist á,
stað að nýju viðstöðulítið, mun
fiskurinn sennilega tekinn upp
úr honum og seldur hjei’.
Kona rænir
reitthesti
norður í Víðidal og fer
á honum suður í Borgar-
fjörð.
Maður heitir Gestur Ebeneser-
son og á heima að Stóru-Borg
í Víðidal. Hann er lausamaður og
á bleikskjóttan reiðhest, sem hon-
um þykir mjög vænt, um.
Kona úi- Reykjavík, Kristín
Björnsdóttir að nafni, hefir verið
ásamt barni sínu að Stóru-Borg
og' Refsteinsstöðum í sumar. Á
fimtudaginn var kom hiín út á
engjar, þar sem Gestur var að
heyja og bað hann að Ijá sjer
þann bleikskjótta til næsta bæjar.
Vildi þá svo til, að Gestur var að
teyma Skjóna eitthvað og hafði
hnýtt upp í hann hnappheldu.
Ekki vildi liann verða við bón kon
unnar, en hún sló þá upp á glens
við hann og sagði eitthvað á þá
leið, að líklega væri óhætt að hún
kæmi á bak honum Skjóna. Hopp-
aði hún því næst á bak, en Gesti
fanst þetta óþarfi, leysti hnapp-
helduna út úr hestinum og helt
annari hendi í faxið. Þá gerði
konan sjer hægt um hönd, sló
Gest af takinu, en setti liælana
jafnframt í síður Skjóna, svo að
hann þaut á stað. Þeysti hún nú
berbakt og taumlaust eins og
hesturinn komst í burtu frá Gesti,
en hann stóð sem agndofa eftir.
Nokkru seinna kom Kristín að
næsta l^æ. Enniskoti, og reið
þá við emteyming' — hafði linýtt
beltinu af kápu sinni upp í Skjóna
Kvaðst húii hafa kevpt hestinn og
bað að Jána. sjer reiðtýgi. Þau fekk
hún og reið nú greitt eins og
leið liggur yfir Miðfjarðarháls og
leiðina 1 suður. Sást. þa"ð seinast
til hennar, seint um kvöldið að
hiin fór fram hjá Grænumýrar-
tungu og helt suður á heiðina.
Það er af Gesti að segja, að
hann hóf eftirfÖr og komst um
kvöldið í póstbílinn. , sem var á
suðurleið. Sagði liann svo frá, að
hann bygg'ist ekki við því að ná
henni fyr en suður í Borgarfirði.
Þar ætti hún mágkonu á einhverj-
um bæ. En hvort lionum hefir
tekist að ná henni þar og heimta
liestinn aftur, hefir ekki frjest.
Bæði munu þau Gestur og kon-
an hafa farið að heiman án þess
að heimafólk vissi af, og var svo
mikill asi á Gesti að hann hljóp
frá vesti sínu með úri í vasanum
þar sem það lá í slægjunni.
Hakakrossmálið
í Siglufirði
Kommúnistar dæmdir
— þrír í þriggja mán-
aða fangelsi og tveir
í tveggja mánaða
fangelsi.
Dómur var nýlega kveðinn upp
í undirrjetti, út af hakakrossmál-
inn hjer á Siglufirði. Þóroddur
Guðmundsson, Steinn Steinarr og'
Eyjólfur Árnason voru dæmdir í
þriggja mánaða einfalt fangelsi
hver; Gunnar Jóhannsson og Að-
albjörn Pjetursson í tveggja mán
aða einfalt fangelsi, báðir dómar
óskilorðsbundnir. Dæmdir greiði
allan áfallinn málskostnað, in
solidum. Dómnnm mun verða á-
frýjað.
Rannsóknftr
á liálenclftnii
þeirra J. Gröntved
og S. L. Tuxen.
í fjórar vikur voru þeir uppi á
öræfum náttúrufræðingarnir
dönsku, J. Gröntved magister og
S. L. Tuxen, ásamt stud. mag.
Humlum og Geir Gígja kennara.
Höfðu þeir tvo fylg'darmenn, Sig-
urð Filippusson og Greip Kristj-
lánsson. Þeir komu hingað til bæj-
arins í fyrri viku, en Danirnir
fóru heimléiðis með Gullfossi í
gær.
Hafði blaðið tal af þeim áður
en þeir fóru.
Þeir lögðu upp frá Gýgjarlióli
þ. 1. ágúst, fóru fyrst upp aS
Hvítárvatni, upp í Fróðárdal,
þaðan að Hveravöllum, þá norður
Blágnýpu, að Arnarfelli til Kerl-
ingarfjalla og niður að Hrútafelli.
Vikurnar 4, sem þeir voru á þess-
um slóðum, fengu þeir 4—5 rign-
ingardaga, annars sólskin, og
aldrei veruleg't illviðri.
Gröntved magister fekst við
grasafræðisrannsóknir. Hann vann
hjer. á náttúrugripasafninu mán-
aðartíma áður en liann fór á fjöll.
Erindi hans hingað var að vinna
hjer að undirbúningi að úfrgáfu
isíðasta bindis af hinni miklu
grasafræði „Botany of Iceland“, ér
Carlsbergsjóður gefur út.
Ilann liefir aldrei komið hingað
til lands fyr. Mjög þótti honum
merkilegt, hve mikinn gróður og'
fjölskrúðugan hann fyrirhitti á
ýmsufii stöðum á hálendinu, al-
veg uppi við jökla. ,
S. L. Tuxen er skordýrafræð-
ingur. Hann hefir fengist við rann
sóknir hjer í tvö sumur undan-
farin, og farið A'íða um land.
Hann var um tíma í fyrra norð-
ur í Mælifelli. Þar lærði hann svo
vel að tala íslensku, að hann talar
málið óhikað.
Skordýrasafn ]>að, sein liann
'hefir safnað hjer, er enn eigi
rannsakað eða nafngreint. En nú
hefir hann safnað það miklu, að
tekin verður upp rannsókn á því.
Tuxen er aðstoðarmaður við dýra-
fræðissafnið í Höfn.
Síldarsala
til Póllanös
Þangað hafa verið
seldar 30.000 tunnur
af matjessíld og feng-
ið innflutningsleyfi
fyrir 40.000 tunnum.
Siglufirði 28. ágúst F.Ú.
Matjessíldarsamlagið hefir nú
selt beint til Póllands 30 þús-
unnur af maíjessíld, og' fengið
leyfi til að solja þangað 40.000,
veiðist meira. Síldin hefir verið
skoðuð og viðurkend hjer á landi
á undan afhendingu, og banka-
tryg-ging fengin fyrir greiðslu.
Síldina á að senda í 5—tiOOO
tunnu förmum, og hleður fyrsta
skipið 4. september.
Lagarfoss er nú lijer á Siglu-
firði, og hleður þar 650 smálestir
að síldarmjöli hjá Ríkisverksmiðj-
unum. Gufuskipið Vardö tekur
500 smálestir síldarmjöls, hjá sömu
verksmiðjum. Fimm flutninga-
skip eru hjer nú að taka síld, en
eitt losar tunnur ng salt. Þá er
hjer kolaskip, sem losar kol til
Kaupfjelagsins, og annað með kol
til Ragnarsbræðra.