Morgunblaðið - 11.09.1934, Blaðsíða 6

6 ,
snúa ýmislega við hljóðnemanum.
4) Kliðurinn í leikhúsinu truflar
útvarpið, ekki síst eins og' er í
„Iðnó“, þar sem börn sitja jafnan
á fremstu bekkjum. Allir þessir
gallar, og fleiri, hafa sannast við
þær tilraunir, sem gerðar hafa
vérið um útvarp úr leikhúsinu.
En þó að ekki væri um þetta
fengist, þá er enn eitt: kvöðin á
við síðtustu sýningu hvers leiks.
Útvarpið gerir sína dagskrá löngu
fyrirfram, en hitt er jafnan mjög
óvíst um, hvenær síðasta sýning
leiks verði, eða hve lengi leikur
gengur. „Síðasta“ sýningin, sem
átti að verða, fellur oft niður, eða
þá, að þeg'ar hana ber að, þá er
búið að gera um dagskrá útvarps-
ins aðrar ráðstafanir, sem ekki
verður breytt. Þessi atriði ein sam
an eru næg til að gera kvöðina
gagnslausa. Alt þetta hefir stjórn
útvarpsins tjáð fjárveitinganefnd-
um, og stendur kvöðin í f járlögum
1934 víst meir af því, að hún hef-
ir þótt meinlaus, heldur en að
nokkur hafi gert ráð fyrir að hún
hefði verulega þýðingu, til nje frá.
Jeg stakk upp á því fyrir all-
löngu, í umræðum um þessi mál,
að kvöðinni yrði breytt á þessa
leið: — — „enda sje f jelagið
skuldbundið til, eftir samkomulagi
við útvarpsráð, að leika í útvarp-
ið leikrit eða kafla rxr leikritum,
að afstöðnum sýningum fjelagsins
á hverjum leik, og fyrir þóknun,
sem svari þeim aukaæfingum, sem
leikendur kynnu að þurfa að hafa
vegna útvarpsins".
Þessi tillaga fjekk hinsvegar
ekki þær úndirtektir að meira yrði
úr henni. En eigi að leggja ein-
hverja kvöð á Leikfjelagið, g'agn-
vart útvarpinu, þá tel jeg að hún
yrði að vera á þessum grundvelli
eða svipuðum.
Jeg hef í samningum við Leik-
fjelagið um útvarpsleikrit lagt á-
herslu á það, að fjelagið tæki fult
tillit til þess rjettar, sem útvarp-
ið hefir gagnvart því, eftir kvöð
fjárlaganna. Enda hefir formað-
ur fjelagsins, Lárus Sigurbjörns-
son, stuðlað að því á allan hátt,
að góð og sanngjörn samvinna
væri með Leikfjelag'inu og útvarp-
inu.
6. sept. 1934.
Helgi Hjörvar,
form. útvarpsráðs.
•■•» ....
Grænlandsleiðangur
kominn fram.
Oslo, 10. sept. FB.
Lindsay-Ieiðangurinn breski
kom til Angmagsalik laugardag
síðastliðinn.
Leiðangur þessi lagði upp frá
Jakobshöfn í Vestur-Grænlandi
í sumar og var ferðinni heitið
þvert yfir Grænlandsjökul til
Angmagsalik. Átti danska kaup-
farið ,,Gertrud Rask“ að taka
þá þar, en þeir voru ókomnir
þegar skipið varð að forða sjer
vegna íss. Bjuggust menn þá við
að Lindsay og förunautum hans
hefði slysast, og töldu margir þá
af. —
Fjarðarheiðarvegurinn er nú að
mestu fullgerður. Hafa margir bíl-
ar farið yfir heiðina nú undan-
farið.
Tombólustjómin,
Frá Norðurlandi er blaðinu
skrifað:
Eins og alþjóð er kunnugt bygg
ir ríksistjórnin sína veiku tilveru
á hinni víðfrægú „tombólu“ í
Skagafirði.
Enda þótt löggjafinn hafi bann-
að tombólur almennt, hefir honum
hugkvæmst það „heillaráðu, að
láJta .tombólur skera úr um það
hverjir skuli fara með völdin í
landinu um fjögra ára skeið.
Á þenna hátt vann Framsóknar-
flokkurinn eitt þingsæti í Skaga-
firði frá Sjálfstæðisflokknum,
enda þótt Sjálfstæðisflokkurinn
fengi þar 928 atkvæði, en Tíma-
liðið: aðeins 911%.
Þetta reið bagg'amuninn.
Hinn aldraði kaupfjelagsstjóri,
sem dreginn var út úr tombólu-
hylkinu á Sauðárkróki gerðist 25.
þingmaður sósíalistastjórnarinnar,
og þar með fögnuðu þeir „glæsi-
legum sig'ri“.
Sá „sigur“ er nú raunar með
þeim hætti, að stuðningsmenn
stjórnarinnar eru 22.637, en í
stjórnarandstöðu eru 29.282 kjós-
endur, og af þeim 25.685 í hreinni
andstöðu við núverandi stjórn.
Þannig er þá lýðræðinu borgið
í þessu landi, enda þótt nýlega
hafi verið gerð breyting á stjórn-
arskrá og kosningalögum til að
trygg'ja meira rjettlæti en verið
hafði.
En eins og vænta mátti reynd-
ist þetta hin mesta kákbreyting.
Uppbótarþingsætin eru of fá til
að fullnægja rjettlætinu. Eins og
lrosningarnar fóru í sumar hefði
til þess þurft 64 þingsæti. Af þeim
hefðu andstæðingar sósíalista-
stjórnarinnar fengið 34, en stuðn-
ingsmenn hennar 30.
Á þessum veika grundvelli
liyg'st nú sósíalistastjórnin að
gera stóra hluti. Bráðabirgðalög-
um rignir niður daglega, þótt nú
sje aðeins mánuður uns þing á að
koma saman. Rjett eins og núver-
andi landsstjórn álíti Alþingi ó-
þarfa stofnun, og alt megi gera
með bráðabirgðalögum. Síðar, er
menn eru orðnir leiðir á bráða-
birgðalögunum, má búast við, að
tekið verði upp ráð Hjeðins, að
stjórna „án löggjafar“.
Eitt af afreksverkum stjórnar-
innar, er skipun hinnar miklu 1
nefndar, sem að dómi rauðliða á
að koma bjer á stofn sósíalistisku
sæluríki.
Sumir taka það sem bending-
ar um störf nefndarinnar að hún á
að taka til starfa um svipað leyti
og slátúrtíð byrjar. Sjá menn fyr-
ir sjer Hjeðinn standa með upp-
breittar ermar og hnífinn á lofti
yfir einkarekstri og einkafram-
taki manna, tilbúinn í alt, nema
sjálfsmorð.
En þar sem nú á aðeins að skera
það niður, sem „óheilbrigt" þyk-
ir, getur ágreiningúr risið milli
nefndarmanna, eins og átti sjer
stað, er Snorri var veginn forð-
um. Er ekki ólíklegt, að Jónas
vilji t. d. nota sinn kuta, án sam-
þykkis og samkomulags við Hjeð-
inn.
En hver sem afrek þessarar
undranefndar verður, þá er eitt
víst, að máttarstoðir henpar eru
fúnar og feysknar. 0g vissulega
mun rauðliðum skiljast áður en
lýkur, að hvorki verður feigum
forðað, nje ófeigúm í hel komið.
MORGD NBLADli
a,^Wg8gHgBHSg!ilPBff!PBSIB!!lB!.g!g!ggg|
Riifregn.
Through Russia by Air.
By John Grierson.
Það má næstum því segja að
John Grierson, sje orðinn kunn-
ingi Reykvíkinga. Svo mikið er
víst að hann á hjer marga kunn-
ingja, þrátt fyrir það, hve fá-
skiftinn hann er og óhneygður
fyrir að hafa sig' í frami. Hann er
einn þeirra manna, sem svo eru
gerðir frá náttúrunnar hendi að
þeir ávinna sjer traus't allra óg
hlýjan hug, þeg'ar við fyrstu
lrynni. Og náttúrlega er öllum
Islendingúm það hugleikið að hon-
um heppnist það áform, sem nú
hefir ár eftir ár valdið því, að
hann hefir heimsótt þetta land —
honum og öllum þeim, sem í
sömu erindum koma.
jÞví verður ekki neitað, að það
er áhættusamt fyrirtæki, sem hann
hefir með höndum, þar sem hann
hygst að fljúga vestur um haf og
sömu leið til baka í lítilli flugvjel.
En hann hefir nú flogið síðan
hann var 17 ára, og líklega finst
honum þetta ekki næsta ægilegf.
Það liggur við að okkur, þessum
jarðbundnu, finnist það ekki held-
ur, þegar við berum það saman
við það afrek hans, sem gerla
segir frá í bók hans, þeirri er að
ofan er nefnd, enda mun sú ferð
mega teljast til hinna stærstu af-
reka í ílugsögunni, þegar allra
atvika er gætt og ástæðurnar at-
hugaðar.
Férð þessa hina miklu fór hann
haustið 1932, aleinn á litlu flug-
vjelinni, sem Reykvíkingar sáu
hjer. Þó að vegalengdin, 9300
(mílur, eða 15000 kílómetrar, frá
Englandi yfir Rússland og lang't
inn í Asíu, sje rnikil,}já er það ekki
hún, sem gerði ferðalagið merki-
legast, heldu,r erfiðleikar þeir,
margir og margvíslegir, sem hann
varð að sigrast á — og þá ekki
heill heilsu. Harðvítug andúð
rússnesku stjórnarinnar var þar
ekki minsti þröskuldurinn, og
marg'ar af mannraunum þeim, sem
hann lenti í, áttu ýmist beint eða
óbeint rót sína að rekja til þeirr-
ar andúðar.
Hjer verður engin tilraun gerð
til þess að segja þessa merkilegu
ferðasögu. Það væri óvitaháttur,
því hún verður ekki sögð sæmilega
í skemra máli en Grierson hefir
sjálfur gert, þ. e. í allstórri bók,
þ'ar sem auk þess er uppdráttur og
margar myndir til skýringar. Þeim
sem fá vill verulega „spennandi“
lesningu, honum kann jeg ekki að
gefa betra ráð, en að leita hennar
í þeirri bók. Frásögnin er eins lát-
laus eins og höfundurinn sjálfur,
en þó stendur lesandinn á nálum
alt frá fremstu síðu til hinnar
öftustu, og á stundum les hann
með andköfum. Þó finnur bann
það svo greinilega að hvergi er
máli hallað og hvergi ýkt, éúda
segir Sir Malcolm Campell í fo’f-
mála fyrir bókínni, að það s'je
hann sannfærður um,' að Jolin
Grierson hafi aídrei gert.
: Það var áð vísu elcki blutv'erk
Griersons að afla irpplýsinga úm
ástándið á Rússlaúdi á samá hátt
Og grunur manna, er sá, að: áð-
ur en langt um líður fari alþjóð
að skiljast, að „tombólustjórnin“,
er ekki annað en þrjú lítil núll.
og’ pólitískar senditíkur gera, þeg-
'ar þær skjótast þangað, og koma
svo aftur alvitrar. En hann er
maður, sem hefir skarpa athygli
og lætur enga stund ónotaða.
Hann ferðaðist líka á þann hátt,
að margt gat síður leynst honum
þn hinum, sem ekki eiga þess kost
'að lyfta sjer frá jörðinni. Það gat
því ekki hjá því farið að hann
yrði margs vísari og öll er frá-
sögn hans næsta fróðleg. Hún
stingur nokkuð í s'túf við hina
venjulégú lofgerðarrollu hinna
svokölluðu „sovietvina“ og stund-
um líka ummæli hinna, sem af
'bfstækisfullri andúð vilja ekki
trúa því, að neitt nýtilegt geti
komið frá Rússlandi — rjett
eins og því var eitt sinn trúao,
að ekkert gott gæti komið frá
Nasaret. Það er vitanlega ljóst af
frásögnum hans, enda öllum kunn-
ugt áður, að einstaklingsfrelsi er
ekki til á Rússlandi, en þá er
líka þess að minnast, að það hefir
-þar aldrei til verið, og þó ennþá
síður á dögum keisaraveldisins en
Inú. Kjör alþýðunnar eru náttúr-
'log'a sorgleg, en þó sennilega ekki
eins óskapleg eins og þau voru
undir gömlu stjórninni. Ilann
kemst þannig að orði um stjórnar-
faið rússneska (bls. 59) að það sje
'ægileg tilraun (terrific experi-
ment), en hann er langt, of heiðar-
legur maður og skynsamur til þess
að fordæma það frá sögulegu
sjónarmiði. Mönnum sem trúa lýs-
ingum þeim, er sanntrúaðar sauð-
kindur flytja af rússneskri para-
dís, eftir að yfivöldin hafa sýnt
þeim það, sem við þótti eiga, þeim
mönnum vil jeg' benda á að lesa
frásögn á bls. 64—65, um það,
hvað í Ijós kom þegar fleira var
athúgað en athuga átti. Ætli
ékki að einhverjum geti orðið
klíugjarnt við þann lestur?
Margar lýsingar og frásagnir
Griersons eru ákaflega •átakari-
legar vegna þesg að lesandinn
finnur óvenju mannúðarfulthjarta
á bak við þær. Þetta á þar jafnt
við sem hann er að lýsa eymd,
niðurlæg'ingu og raunum (t. d.
greftrunarsöguna á bls. 49, frá-
sögn um fangana á bls. 57.—58 og
almúgafólkið í 17. og 18. kap.)
eins og þar sem um ræðir hjarta-
gæsku, greiðviknf og gestrisni
fólksins á Rússlandi; en um það
efni hefir hann mikið að segja,
enda eru brjóstg'æði slafnesku
íjóðanna alkunn öllum þeim, er
einhver kynni hafa af þeim haft.
Um trúmálaefni er sem vænta
ihátti ekki mikið rætt, en jeg hefði
ekkert á móti því að sjá þann
þrest, sem betur prjedikar en
gert er neðst á bls. 147 og efst
á; næstu' síðu. Þar, og víðar, kem-
ujr fram hin djúpa og fagra trú-
hneigð. sem Skotum er svo alment
í blóð borin og miklu sfendur
diýpra en allar kreddur og játn-
ingar.
1 En það er miklu betra fyrir
menn að lesa bókina sjálfa heldur
eíi lesa um hana. Skal lijer því
staðar numið. Ilún fæst, í bóka-
verslunum Sigfúsar Eymundsson-
ar og Snæbjarnar Jónssonar. Einu
vil jeg þó bæta við: Eftir að hafa
lösið hana, held jeg' að enginn
higgi hgma; svo frá sjer, að hann
háfi ekki fengið hlýjan hug til höf
uhdarins; og betri laun fyrir
starfa sinn, getur enginn höfundur
kosið.
Sj.
Niðursuðuglös,
Margar stærðir. Lágt verð.,
Kaupffelag
Borgfirðinga.
Sími 1511.
Bragi Steingrímsson
prakt. dýralæknir, Eiríksgötu 29
Sími 3970.
Weck
niðursuðuglös, allar stærðir
og varahlutir fást í
Láfið
okkur framkalla, kopiera og';
stækka filmur yðar-
Oll vinna framkvæmd af útlærS-
um myndasmið.
Amatðrdei ld
i
Austurstræti 20.
MeloDnr & Vínber
komu í gær.
Appelsínur 3 teg. Epli. Niðursuðu-
vörur allsk. Einnig allsk. Græn-
meti. Alt fyrsta flokks vörur.
Allskonar nýlenduvörur og
kjöt, þetta er best að kaupa hjá.
Jón & Geiri.
Vesturgötu 21. Sími 1853.
TBIEL
EGGERT CLAESSEN
h æstar j ettarmálaf lutningsmaður..
Skrifstofa: Oddfellowhúsið,
Vonarstræti 10.
(Inngangur um austurdyr).
iiim imii ■■■ ni ln■lllll■^—iii iiip i ii i: iii nifrmrirmiii i m i niiiiiiwin—
Vetrarkáputau
og
peysufatafrakkar
Ný upptekið.
MllGll SlEf
Laugaveg 40. Sími 3894.
Best innkaup
á nýlenduvörum
Kjötmeti og grænmeti.
Nýjti Sóívaílabáðírnar
Sveinn Þorkelsson.
Sími 1969.