Morgunblaðið - 19.10.1934, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykíavlk.
Rltstjórar: Jón KJartansaon,
Valtýr Stefángson.
Ritstjðrn og afgreitSsla:
Austurstrsetl 8. — Simt 1*00.
Auglýsfngastjðrl: E. Hafberg.
Augiýslngaskr Ifatofa:
Austurstneti 17. — Slmi 8700.
Helmaslmart
Jón KJartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni 6la nr. 3046.
E. Hafberg nr. 3770.
Áakrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánutil.
Utanlands kr. 2.60 á mánctil
í lausasðlu 10 aura elntakltS.
20 aura meB Lesbók.
Póstsam^lngar
Norðarlanda íkja.
Þess hefir áður verið getið
hjer í blaðinu, að póstmála-
stjórnir Norðurlandaríkjanna
hafi haldið fund í Ósló í fyrra
mánuði, til þess að ræ§a um
innbyrðis póstsamning milli ríkj
anna. Fyrir íslands hönd mætti
á fundi þessum Sig. ðriem póst-
málastjóri.
Á þessum fundi var samþykt-
ur póstsamningur milli allra
Norðurlandaríkjanna, íslands,
Danmerkur, Finnlands, Noregs
og Svíþjóðar og öðlast hann
gildi frá næstu áramótum.
Samkvæmt þessum samningi
verður hið innlenda burðar-
gjald brjefa látið gilda til allra
ríkjanna, hvaða Ieið sem brjefin
fara. Einnig lækka verulega
,transit‘-gjöld undir póstböggla
i löndum Skandinavíu og böggl-
ar mega vera þyngri en áður.
Margt fleira er í samningi þess-
um, sem ekki eru tök á að ræða
hjer. En ef póstsamningur þessi
milli Norðurlandaríkjanna gæti
orðið upphaf meiri samvinnu
milli þessara þjóða en verið
hefir, þá er vel farið.
Síldveiði Breta
bregst alveg.
Yarmouth, 18. okt. FB-
Síldarútgerðin á við mikla örð-
ugleika að st.ríða, vegna þess að
örðugleikarnir hafa að undanförnu
verið afarmiklir að koma fram-
leiðslunni í peninga. S- 1. laugar-
dag var síldin seld hjer á 1 shill-
ings málið til áburðar. Hefir slíkt
ekki komið fyrir hjer áður á und-
anförnum 35 árum. — Einn af
síldarútvegsmönnum Ijet svo
um mælt, að þetta væri versta árið
sem komið hefði, að því er síld-
arútgerðina snertir. ,,Viðskiftavin-
ir okkar í Rússlandi og Þýska-
landi hafa dregið að sjer hönd-
ina með síldarkaup, en til þessara
þjóða fór helmingur síldarfram-
leiðslunnar á Bretlandi. Síldar-
notkunin í Bretlandi hefir einnig
minkað.
Fiskafli Breta.
London, 17- okt. FÚ.
Fiskafli Breta var minni í sept-
embermánuði síðastliðnum, en í
september í fyrra, og var misrnun-
urinn 136.000 vættir. Þá hefir
síldaraflinn á yfirstandandi ver-
tíð í Englandi verið með lang-
versta móti, og þegar tillit er
tekið til verðlag's á síld, er þessi
vertíð sú versta sem sögur fara
af. Skipin bíða stórkostlegt tap í
hverri ferð.
Umhyggja rauðliða
fyrir þeim bágstöddu.
Hagsmunir sjómanna.
*
Hagsmunir Finns Jóns-
sonar.
í gær gerðust eftirtektarverð
tíðindi í neðri' deild Alþingis,
og þess verð, að öllum almenn-
ingi verði þau kunn.
í sjávarútvegsn. neðri deildar
höfðu Sjálfstæðismenn og rauð-
liðar orðið sammála um að
leggja til, að endurgreiddum
síldartolli er nema mun um 120
þús. kr., skyldi skift niður milli
sjómanna þeirra, „er veiddu
síld á innlendum skipum til
verkunar og útflutnings á síð-
astliðnu sumri,“ eins og segir
í frv. því, er nefndin bar fram.
En nú vaknaði ákaflega und-
arlegur ágreiningur um það
hvernig skifta skyldi milli sjó-
mannanna, og er framkoma
rauðlíða í því máli fullkomið
hneykslunarefni.
Sjálfstæðismenn töldu nefni-
lega sjálfsagt, að skiftin færu
þannig fram, að þeir, sem rýr-
astan hlut báru frá borði í sum-
ar, og nú elga að mæta vetr-
inum með tvær hendur tómar,
fengju meiri styrk en hinir, sem
betri höfðu afkomuna. — Þessu
snerust rauðliðar gegn í einni
saitnfylkingu, að undanteknum
Bjarna skólastjóra á Laugar-
vatni. Kröfðust rauðliðar að þeir
fengju mest úr ríkissjóði, sem
mest höfðu haft upp úr sumr-
inu.
Mönnum finst þetta ef til vill
ótrúlegt, og það er það. En satt
er það samt, og það er rjett,
að það sje sagt strax og afdrátt-
arlaust, að ástæðan til þessarar
harðvítugu árásar á þá bág-
stöddustu, er engin önnur en
sú, að það hentar betur hags-
munum Finns Jónssonar og
Sámvinnufjelagi Isfirðinga að
beita slíkum fáheyrðum rang-
indum, af því að bátar fjelags-
ins fiskuðu vel.
Sósíalistar, sem altaf eru að
tönnlast á jafnri skiftingu arðs-
ins, hittu í þessu máli á Sjálf-
stæðisflokkinn reiðubúinn, af
því að hjer var óhætt að hafa
skiftin sem jöfnust, án þess að
það hefði áhrif á framtakið.
En í stað þess að fylgja þessum
boðorðum, sem þeir eru altaf
að leitast við að kenna öðrum,
snúa þeir svo gersamlega við
blaðinu, að þeir krefjast að rík-
ið greiði mörg hundruð krónur
þeim hásetum sem báru úr být-
um í sumar 6—700 kr., en hin-
um, sem ekk? höfðu meiri af-
rakstur en 1—200 kr., á ríkis-
sjóður svo að segja ekkert að
greiða.
Almenningur krefst þess, að
hræsnararnir svari fyrir sig.
Þeir sem , Finnur og rauðliðar
ætla að svelta í vetur, heimta
svör. ' Þéir lifá 'ékki á því, þótt
Samvinnufjel. ísfirðinga kræki
enn á ný í nokkra tugi þúsunda
úr ríkissjóði.
Jarðarför
Alexanders
Mikil
London 18. okt. FÚ.
Jarðarför Alexanders Júgó-
slafíu konungs fór fram í dag.
Fyrir miðnætti í gærkvöldi
byrjaði fólk að safnast saman
á götum þeim, er líkfylgdin
skyldi fara um, og fyrir kl. 7
í morgun var orðin óslitin röð
af fólki, beggja megin á tveggja
km. löngu svæði, og stóðu verð-
ir í röðum báðum megin vio
göturnar.
Ýmsar ráðstafanir höfðu verið
ið gerðar, til þess að koma í
veg fyrir, að viðlíka atburðir
gætu átt sjer stað, eins og skoð
höfðu í Marseille. Þar.sem. göt-
ur voru þröngar, var svo hagað,
til, að börn voru látin vera öðr-
um megin götunnar, en fullorðð
fójk hinum megin.
Snemma í morgun var farið
með lík konungs í dómkirkj-
una. Jarðarförin hófst á því,
að sungin var sálumessa, sam-
kvæmt helgisiðum hinnar grísk
kaþólsku kirkju. Úr kirkjunni
bar lífvörður konungs kistuna
út á fallbyssuvagn, .og þaðan
var ekið gegnum stræti borgar-
konungs.
og hátiðleg viðhöfn.
innar til járnbrautarstöðvarinn-
ar.
Rjett á eftir líkvagninum
kom Pétur konungur og móðir
hans, og síðan Páll prins og
aðrir meðlimir fjölskyldunnar,
og að lokum fjöldi konungbor-
inna manna úr öðrum löndum,
svo að þeir hafa ekki í annan
tíma sjest jafn margir í höfuð-
borg Júgóslafíu. Þá komu full-
trúar útlendra stjórna og ýms-
ir háttsettir embættismenjn úr
bernum.
Sagt er, að á meðan líkfylgd-
in fór gegnum göturnar hafi
þögnin hvað eftir1 annað verið
rofin af gráti kvenna og öðrum
harmalátum, og kvað svo mikið
að því, að jafnvel karlmenn
fengu ekki tára bundist.
Fyrir utan stöðina nam lík-
vagninn staðar meðan ha"-
sveitirnar, sem barist höfðu með
konungi sínum í þremur styrj-
öldum, vottuðu honum síðustu
kveðju. Þegar til Topala kom
báru bændur líkkistuna inn 1
hina konunglegu grafhvelfingu,
þar sem henni er ætlað áð vera.
„E>jóðrækni“
Tímaritstjórans.
Hann vill brjóta gerða milli-
ríkjasamninga og kallar það
„sjálfstæðis- og þjóðræknis-
mál“(!)
Gísli Guðmundsson ber fram
frv. um strandferðir, samhljóða
frv. því, er flutt var á auka-
þinginu síðasta.
Samkv. frv. bessu á ríkis-
stjórnin frá 1. júní 1935 að
hafa einkarjett ti' þess að flytja
farþega milli hafna á íslandi.
En ,,á meðan“ ríkið hefir ekki
nægan skipastól til að annast
þessa flutninga, má stjórnin
leyfa öðrum skipum að flytja
farþega milli hafna, gegn 20%
af fargjöldum. Þó skulu undan-
skilin þessum skatti þau skip
og bátar, sem fá styrk úr ríkis-
sjóði til þess að annast sam-
göngur á sjó með ströndum
fram.
Thor Thors skýrði við umr.
málsins frá því, að á þinginu
í fyrra hefði formaður utanrík-
ismálanefndar, Bjarni Ásgeirs-
son upplýst þingheim um það,
að frv. þetta, ef að lögum yrði,
væri skýlaust brot á milliríkja-
samningum. ísland hefði gert
samninga við Noreg, Danmörk,
Svíþjóð, England og Þýskaland,
þar sem þessum þjóðum væri
trygð gagnkvæm rjettindi til
strandsiglinga. Þessir milliríkja-
samningar væru enn í gildi og
væri því eins ástatt nú og í
fyrra, að ókleyft væri að sam-
þykkja þetta frv.
Bjarni Ásgeirsson staðfesti
enn ummælin frá í fyrra og
kvaðst hafa rannsakað þettta
sjerstaklega.
Vegna þess að frv. þetta var
felt frá 2. umr. í fyrra og Sjálf-
stæðismenn snerust þannig við
þessu máli þá, sem og sjálfsagt
var eftir þeim upplýsingum, er
formaður utanríkisnefndar gaf,
gat Gísli Tímaritstjóri ekki stilt
sig um að senda Sjálfstæðis-
rnönnum hnútur í grg. frv. —
Talar hann þar um mál þetta
sem ,,sjálfstæðis“- og „þjóð-
ræknismál“ og vonar, að „þjóð-
ræknin“ á Alþingi hafi aukist
frá í fyrra.
Þessari óþinglegu og ómak-
legu aðdróttun í garð Sjálfstæfr-
ismanna svaraði Pjetur Otte-
sen í snjallri og skörulegri
ræðu. Benti hann á, að eins og
gengið hefði verið frá þessa
frv. í fyrra, hefði það engaa
tilverurjett átt. Þar hefði átt
að skattleggja gífurlega fólk-
flutninga með skipum og bát-
um, sem ekki nytu ríkisstyrks.
Þar hefði átt að kippa fótura
undan Eimskipafjelaginu, með
því smám saman að draga allan
farþegaflutning með ströndum
fram undir ríkið — og einoka
þannig flutningana. En það sera
þó hefði riðið baggamuninn hjá
Sjálfstæðismönnum í fyrra,
hefði verið sú yfirlýsing form.
utanríkisnefndar (B. Ásg.), að
frv. væri brot á millíríkjasamn-
ingum. Það hefði því verið
skylda allra þeirra þingmanna,
er til ábyrgðar fundu, að fella
frv. og bjarga þannig heiðri Al-
þingis og þjóðarinnar.
Væri það því fullkominn
skrípaleikur og ósæmilegt með
öllu, að vera enn á ný að flytja
þetta frv., þar sem allir hinir
sömu milliríkjasamningar, sem
gilt hefðu í fyrra, væru enn í
gildi.
Mildar umr. urðu um málið
og ekki lokið í gær.
Þjóðarsorg var haldin í allri
Júgóslafíu í dag. Skólum, leik-
húsum og kvikmyndahúsum var
lokað. Minningarguðsþjónustur
voru haldnar í mörgum höfuð-
borguum Evrópu. Tyrkland,
Búlgaría, Tjekkóslóvakía og
Rúmenía höfðu öll lýst yfir
þjóðarsorg.
Göhring kom til Belgrad síð-
degis í gær, sem fulltrúi þýska
fíkishersins, við jarðarför Alex-
anders konungs. Á flugvellinum
tóku á móti honum jugóslavneski
verslunarmálaráðherrann og for-
ingi flughersins. Síðar lagði hann
tvo sveiga á líkhörur konungs.
Til Strandarkirkju. Frá N. N.
(gamalt, áheit) 10 kr., Muninn
3 ’kr., ónefndum 10 kr., H. F. 1
kr., gamalli Kjalarneskonu 10 kr.,
N. N. afh. af síra Bj. J. 5 kr..
ónefndum (ganialt áheit) 2 kr.,
konu 10 kr.. E. 6 kr.. N. N. 2 kr.
L. L. Stykkishólmi 5 kr., N. N.
(gamalt áheit) 5,kr.
ItirkiudBilan i Hjskalandi
London, 17- okt. FÚ.
Miiller ríkisbiskup vjek að deil-
unni innan kirkjunnar í Þýska-
landi í ræðu er hann hjelt, um
evangelisku kirkjuna í þrið.ja
ríkinu. . Hann rjeðist á þá, er
ráðist hafa stefnu hans í kirkju-
málum og bar á móti því, að Na-
tional Socialistar væri að g'era
tilraun til að byggja upp kirkju
„þar sem ekkert pláss væri fyrir
almáttugan guð, en einungis rík-
ið og' Adolf Hitler“. Hann sagði.
að ef það ósamkomulag, sem orðið 1
hefir innan kirkjunnar, ætti að
jhalda áfram, og útlendar. þjóðir
i að nota sjer það til þess að æsa
j fólk gegn Þýskalandi og þýsku: „
j stjórninni, þá gæti svo farið, að!(i
; ríkið kippti h.endinni til baka, og (
jljet óvini kirkjunnar sigla sinn,¥
eigin sjó, og taka afleiðingunnm. ■
| En hverjar þær afleiðingar yrðw
Ijet hann ósagt.

■*"rr