Morgunblaðið - 01.11.1934, Blaðsíða 2

2
MORGXJN BLAÐIÐ
m
Útget.: H.t. Átvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: J6n Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritatjórn og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áttglýsingastjðri: B. Hafberg.
AUglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Sími 3700.
Heimaslmar:
Jðn Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjaid:
Innaniands kr. 2.00 á mánutii.
Utanlands kr. 2.50 á mánuði
f lausasölu 10 aura eintakiS.
20 aura meS Lesbök.
Frjáls viðskifti
heilbrigðust.
Fyrir nokkrum dögum stóSu
f.járlagaumræður yfir í danska
þinginu. P. Munch utanríkisráð
herra tók þátt í þeim. í frásögn
danskra blaða af ræðu hans er
sagt m. a.:
Hann skýrði frá því, sem gert
hefir verið til þess að efla sam-
vinnu Norðurlandaþjóðanna,
fundum utanríkisráðherranna,
sem haldnir éiafa verið, og sem
eiga m. a. að koma því til leið-
ar, að nefndir starfi meðal
frændþjóðanna, er efli samvinnu
atvinnurekenda þjóða í milli í
hverri grein. Með sameiginleg-
um átökum allra Norðurianda-
þjóðanna ættu þær betur, en
hver fyrir sig að geta unnið
gegn hafta.stefnunni.
Á fundum í Genf, sagði ráð-
herrann ennfremur, hefir mjer
virst, að þeir menn, sem hafa
unnið að framgangi haftastefn-
unnar, ali þá von í brjósti, að
hægt verði áður en langt um
líður, að víkja frá stefnu þess-
ari, þessari einangrun þjóðanna,
sem nú er stefnt að. í ár reyndu
menn á Genf-fundum að koma
í veg fyrir, að lengra yrði farið
á þessari braut.
Allir voru þeir sammála um,
að eðlilegasta og héilbrigðasta
fjármálastefnan væri sú, er
leyfði frjáls viðskifti, enda þótt
menn verði oft að beina við-
skiftum þjóðanna inn á vissar
brautir.
í Genf eru menn þó á einu
máli um það, að úr því, sem
komið er, vérður að hverfa frá
haftastefnunni smátt og smátt.
Og Danir eru að vissu leyti
bundnir við aðgerðir viðskifta-
þjóða sinna, í þessum efnum.
En hjer á íslandi þykjast
núverandi valdhafar gera þjóð
sinni gagn, með því að herða
á höftum, og'ganga sem lengst
út í þá óheilla braut, enda þótt
hver maður sjái, að með því
eru þeir beinlínis að bjóða aukn
um viðskiftaörðugleikum heim
í hlað.
Slys af sprengju
frá hemaSarárunum.
Berlín 31. okt. FÚ.
Bójjdi einn í Rúmeníu fann
tundurskeyti úr heimsstyrjöld-
i TjD rI • j*
iniji á akri sínum, og flutti það
heim. En þar sprakk það, og
varð kónu hans og tveimur börn
um að bana. — Þriðja barnið
meiddist mjög hættulega.
Afnrðasölnmðl bænda
og rógsherferð Tímai
Rógsherferðin.
Það var ekkert smáræði sem
stóð til í herbúðum Tímamanna
á dögunum, í sambandi við
fundahöldin í Árnessýslu. Það
átti að útvega stjórninni þakk-
læti og traust fyrir aðgerðir
hennar í afurðasölumálinu. Og
það átti að koma af stað skipu-
lagðri rógsherferð gegn Morg-
unblaðinu og ísafold í sveitum
landsins.
Nokkru fyrir fundina settust
foringjar Tímaklíkunnar á rök-
stóla hjer í bænum og tíndu
saman sundurslitnar setningar
úr greinum, er birst höfðu í
Mbl. og ísaf. um afurðasölumál
bænda. Þetta skyldu sendiboð-
arnir hafa meðferðis til þess að
lesa upp á fundunum eystra.
Mennirnir með handjárnin
urðu að gera eins og fyrir þá
var lagt og þeir tóku að þylja
upp á fundunum. Hugðust þess-
ir ósjálfstæðu fáráðlingar með
þessum lestri sanna, að Morg-
unblaðið og fsafold hefðu fjand
skapast gegn bændum í afurða-
sölumálinu.
• /
Ritstjórn Mbl. og ísafoldar er
ekki kunnugt hvað það var, sem
sendiboðar Tímaklíkunnar lásu
upp á fundunum eystra. En riG
stjórnin getur verið mjög ánægð
yfir þeim árangri, sem varð af
rógsherferð þessari. Fundina
sóttu 'talsvert yfir 400 manns,
en aðeins tæpl. 100 fengust til
að styðja rógberana.
1 sölum Aljpingis.
greinum. Önnur nefnist „Kjöt-
salan innanlands og bráða-
birgðalögin nýju,“ er birtust í
Mbl. 24. ágúst og ísafold 28.
ágúst. Hin greinin nefnist „Kjöt
salan og blekkirtgar Tímans“,
sem birtist í Mbl. 1. sept. og
ísafold 4. sept.
Eru það nú vinsamleg tilmæli
til bænda frá ritstj. Mbl. og ísa-
foldar, að þeir lesi á ný þessar
greinar og munu þeir þá komast
að raun um, að forsætisráðherra
rauðliða og Tímahyskið fara
með hinn svívirðilegasta róg og
Iygar, er þeir halda því fram,
að í greinum þessum sje verið
að fjandskapast gegn bændum.
í báðum þessum greinum er
verið að víta framferði Jóns
Árnasonar. forstjóra Sa'mbahds-
ins, sem hafði ráðist garsam-
Iega ómaklega á tvö samvinnu-
fjelög bænda hjer á Suðurlandi,
Sláturfjelag Suðurlands og
Kaupfjelag Borgfirðinga, í sam
bandí við kjötsöluna innan-
lands. I síðari greininni er meira
að segja sönnuð vísvitandi ó-
sannindí á J. Á. í sambandi við
fyrrí skrif hans um þetta mál.
Þetta er það, sem landbúnað-
arráðherra rauðliða og aðrir
rógberar Tímaklíkunnar kalla
fjandskap gegn bændum! Það
er að þeírra dómi fjandskapur
gegn bændurn að taka málstað
Sláturf jelags Suðurlands og
Kaupfjelags Borgfirðinga, þeg-
ar forstjóri Sambandsins ber
óhróður og ósannindi á þessi
samvinnufjelög bænda!
anna.
milli framleiðenda og neyt-
enda.
Vjer hcfum talið verðjöfn-
unarskattinn ranglátan, þar
sem
ið leyfi til heimaslátrunar, enda.
þótt hann eigi ekki nema
tveggja tíma ferð á sláturstað.
Hins vegar mun bændum í Norð
ur-ísafjarðarsýslu hafa verið
neitað um samskonar undan-
þágu, þótt erfiðleikar þeirra
sjeu margfaldir og þeirra við-
skifti hafi jafnan verið bein við
neytendur að undanförnu. Er
hann kemur°þyngst nið fullyrt’ að bændur í N.-lsafjarð-
uráþeim bændum, semrýr- iarsýs,u hafi beðið rtðrtÍón
ast kjöt hafa, en hafa þó ve^na bessa heimskulega bann*
mestan tilkostnað. i °« sama mun me^a se^a um
fjölda bænda í öðrum sveituih.
einræði rauðu
Skal nú vikið nokkuð nánar
að þessu hvoru tveggja.
Þrátt fyrir
; flokkanna á Alþingi, hafa þeir
: sjeð sig tilneydda að slaka nokk
uð til á þessu ófrelsi. Þeir hafa
því fallist á, að leyfa frjálsa
sölu á reyktu kjöti. En méira
bændur sjeu 'yfirleitt þeirrar frelsi ^eta þeir ekki hugsað sjer-
skoðunar, að það sje ekki að- j
Frjáls viðskifti.
Að því er snertir fyrra atrið-
ið, hin frjálsu viðskjfti, hyggj-
vjer að fulíyrða megi, að
um
eins óheppilegt — heldur háska
legt — að bönnuð skuli vera
frjáls viðskifti milli framleið-
enda og neytenda.
Þetta viðskiftaófrelsi hefir á-
reiðanlega þegar "bakað mörg-
um bóndanum stórtjón. Það hef-
ir einnig skapað misrjetti, því
V erð jöf nunar-
skatturinn.
Því verður ekki neitað, að
verðjöfnunarskatturinn kemur
þyngst niður á þeim, er Reykja-
víkurmarkaðinn nota. I því efni
dugir ekki að berja höfðinu við
steininn og segja, að neytendur
kjötverðlagsnefnd hefir haft greiði skattinn. Skatturinn verð-
heimild til að veita undanþágu ur að leggjast á kjötið og hækk-
og notað hana mjög af handa- ar hann því verðið, en það hlýt-
hófi, að því er fregnir herma. ur einnig að koma við framleið-
Sem dæmi má nefna, að kunnur endur.
bóndi á Aústurl. mun hafa feng Framli. á næstu siðu.
Háttá þriöja hundrað kaupmenn
og aðrir atvinnurekendur
mótmæla einokunarfrum-.
vörpum stjórnarinnar.
Þegar kjötsölulögin yoru til
1. umr, í neðri deild á þriðju-
daginn var, reyndi Tímaklíkan
að halda áfram rógsherferðinni
gegn Mbl. og ísafold. Var það
Hermann Jónasson forsætisráð-
herra rauðliða, sem átti upptök-
in að rógsiðjunni í þingsölum
og í kjölfar hans fylgdi Gísli
Guðmundsson, sorpvilpan ijr
dálkum Tímans.
Hermann Jónasson gerði rit-
stjórn Mbl. og ísafoldar þann
greiða, að lesa upp á Alþingi
það, sém hann hafði við að at-
huga í skrifum þessara blaða í
afurðasölumálinu. Þar sem gera
má ráð fyrir að sami lestur hafi
átt sjer stað á fundunum eystra,
þykir rjett að skýra frá lestri
Hermanns.
Forsætisráðherrann las fyrst
upp nokkra kafla úr greininni
„Kjötsölulögin og airæði fjelag-
anna“, sem birtist í Mbl. 23.
ágúst og Isafold 11. sept. Elcki
gat ráðherrann þess, að grein
þessi er alls ekki ritstjórnar-
grein, heldur er hún eftir sunn-
lenskan bónda. Má bæta því
við, að greinarhöf. hefir í'ram
til þessa verið mjög ákveðinn
flokksmaður ráðherrans. En það
fór fyrir þessum bónda, eins og
svo mörgum öðrum, að honum
leyst ekki á blikuna þegar Fram
sóknarflokkurinn skreið undir
pilsfald sósíalista.
Þá las ráðherrann upp nokkr-
ar setningar, slitnar úr .aaiai
hengi, úr tveimur m'teijArUgr-:
Deilan um kjöt-
sölulögin.
Hitt er lesendum Mbl. og Isa-
foldar vel kunnugt, að þessi
blöð hafa ekki verið sammála
þeim opinberu ráðstöfunum,
sem gerðar hafa verið í kjöt-
sölumálinu og hafa blöðin því
gagnrýnt þá ,,skipulagning“,
[sem gerð hefir verið.
Þessi gagnrýni hefir ekki ver-
ið gerð af illvilja í garð bænda,
þvert á móti. I þeirri gagnrýni
hefir verið tekið fult tillit til
beggja þeirra aðilja, er hjer
eiga hlut að máli, sem sje fram-
leiðenda og neytenda. Má eng-
inn láta sjer detta í hug, að
viðunandi lausn fáist nokkurn
tíma á þessu máli, án þess að
trygð sjefullkomin samvinna og
eining þessara tveggja aðilja.
Eða er nokkur svo grunn-
hygginn til í bændahóp, að
hann trúi því, að verið sje að
vinna þeirra málstað gagn, þeg-
ar ausið er rógi og svívirðingum
yfir þá menn, sem neyta eiga
kjötsins, eins og Tímahyskið
hefir gert að undanförnu? —
Skyldi þetta vera heppilegasta
leiðin til þess að auka kjötmark
aðinn innanlands?
Gagnrýni Mbl. og Isafoldar
hefir aðallega snúist um þetta
tvent:
1) Vjer höfum talið óheppilegt
og jafnvel skaðlegt, að bönn
uðk skuli vera frjáls viðskifti
Verslunarráð íslands hef-
ir verið falið að bera
fram við Alþingi mótmæli
gegn einokunarfrumvörpum
þeim, er núverandi ríkis-
stjórn hefir lagt fyrir þingið
Nokkur af mótmælaskjölum
þessum voru send þinginu í gær.
En von er á fleirum pæstu daga.
Fjelög þau, sem mótmæli
hafa sent.eru þessi:
Fjelag ísl. stórkaupmanna.
Fjelag vefnaðarvörukaup-
manna í Reykjavík.
Fjelag matvörukaupmanna í
Reykjavík.
F'jelag ísl. byggingarefna-
kaupmanna í Reykjavík.
Lyfsalafjelag íslands.
Fjelag kolakaupmanna við
Faxaflóa.
Kaupmannaf jélag Haínar-
fjarðar.
En auk þess, sem flestir eða
allir fjélagsmenn þessara fje-
laga hafa sent þinginu mótmæli
sín, hafa ýmsir kaupmenn og
aðrir atvinnurekendur, sem ut-
an við þessi fjelög standa, tekið
þátt í mótmælum þessum.
Ávörp þau, sem ofanrituð fje-
lög hafa sent þinginu, eru mjög
á sama veg.
Ávarpið frá Fjel. ísi. stór-
kaupmanna er SVohljóðandi:
Vjer undirritaðir, þátttakend
ur í Fjelagi ísletiskra stórkaup-
manna í Reykjavík, mótmælum
eindregið stefnu þeirri, sem
kemur fram í einkasölufrum-
vörpum þeim, sem nú eru lögð
fyrir Alþingi og miða að því
að bregða fæti fyrir sjálfstæðan
atvmnurekstur landsmanna á
sviði verslunar og viðskifta, og
fá hann í hendur sjerstökum
ríkisstofnunum, eða fela hann
einstökum sjerrjettinda fyrir-
tækjum.
Vjer tjáum oss einnig í fullri
andstöðu við allar þær ráðstaf-
anir löggjafans, sem ganga í
þá átt að gera ríkissjóð ábyrg-
an fyrir þeim atvinnurekstri,
sem hingað til hefir verið í hönd
um einstaklinga, og teljum þá
stefnu háskalega fyrir f járhags-
legt sjálfstæði landsins og alt
framtak í landinu, enda þjqð-
arbúskapnum síst til bóta.
Vjer krefjumst þess, að til-
verurjettur íslenskrar verslun-
arstjettar og annara sjálfstæðra
atvinnurekenda sje viðurkendur
af þingi og stjórn. Fyrir því
skorum vjer eindregið á AI-;
þingi að fella einkasölufrum-
vörp þau, sem fyrir þingi liggja,
í trausti þess, að verslunarstjet^
in sjálf sje færust um að ráða
fram ur vandamálum þeim, er
núverandi viðskiftaástand legg
ur henni á herðar.
Kaupmenn þeir, og aðrir aþ-
vinnurekendur, er undirritað
hafa andmælin til Alþingis,,
munu alls hafa í þjónustu sinni
uin 1500 manns.