Morgunblaðið - 29.11.1934, Blaðsíða 4

4
MORGUNBL A'ÐIÐ
BertQgabrúcikaupiQ
i London I dag.
Brúðkaup þeirra hertogans a 1
Kent, og Marinu Grikk-
landsprinsessu fer fram í dag.
Undirbúningurinn hefir staðið
lengi, og Cromer lávarður, sem
hefir yfirumsjón með öllu, hef-
Brúðhjónin.
ir ekki verið öfundsverður af
því trúnaðarstarfi sínu. Hann
hefir orðið að sjá um alt, smátt
og stórt, alt frá sendingu boðs-
brjefa að því hvernig gestum
skuli skipað í Westminster
Abbey þegar hjónavígslan á að
fara fram, og hvemig þeir skuli
klæddir. Hann hefir orðið að
ráðgast um við kirkjuvöldin og
útlenda sendiherra. Það hefir
verið flókið manntafl með lif-
andi drotningar og konga, því
að nákvæmlega varð að athuga
að hver fengi þann heiðurssess,
sem honum ber. Og þetta er alt
flóknara vegna þess, að Marina
er. af konungsætt, sem ekki
ræður lengur ríkjum.
Rúmlega tuttugu gestir af
erlendum koungsfjölskyldum
voru væntanlegir, og þeir eru
gestir ensku konungshjónanna
og búa í Buckingham-höll. Þar
búa einnig hjónaefnin.
Það er nú rúmur mánuður
síðan að byrjað var að selja
sæti á stólum, pöllum og við
glugga í þeim götum, sem brúð-
arfylgdin fer um. Ýmsar vel-
gerðastofnanir fengu leyfi til
þess að setja upp palla fyrir
áhorfendur, og þær hafa grætt
á því 1% miljón króna. Verðið
var frá 25—100 krónur fyrir
sætið. Á mörgum öðrum stöðum
voru líka settir upp pallar. —
Eitt fjelag bygði palla fyrir
1100 áhorfendur og öll sætin
seldust undir eins og kostuðu
þó 75—150 krónur. Og þá nag-
aði fjelagið sig í handarbökin
fyrir það, að hafa ekki selt þau
helmingi dýrara. Veitinga- og
gistihús hafa selt aðgang að
gluggum sínum og kostar hvert
sæti 75 krónur, en auk þess eru
gestir skyldaðir til þess að taka
þátt í borðhaldi til heiðurs brúð
hjónunum og það kostar ekki
lítið. Leiguliðar, sem eru svo
Bresku konungshjónin.
ökumennirnir, sem aka brúðh jónunum og veislugestunum, fóru nýlega reynsluför milli
Buckinghamhallar og Westminster Abbey. — Myndin sýnir er þeir fara á stað frá
Buckinghamhöll.
hepnir að gluggar þeirra snúa
að þeim götum, sem brúðar-
fylgdin fer um, fá í dag að
minsta kosti mánaðarleigu upp
úr glugga og sumir miklu meira
því að gluggi hefir ekki fengist
fyrir minna en 100 krónur.
Lögreglan hefir haft nóg að
gera að undanförnu og þá verð
ur hún ekki síst að vera á verði
í dag, því að hún ætlar sjer
að sjá um að lífi hinni tignu
gesta sje ekki hætta búin. Frá
því að brúðkaupsdagurinn var
ákveðinn, hefir hún haft
strangt eftirlit með öllum, sem
komið hafa til Englands, og
leynilögregluþjónar eru alls
staðar á sveimi. Lögreglan hef-
ir líka haft nákvæmt eftirlit
með því hverjir það eru, sem
hafa fengið sæti við glugga, á
stólum, pöllum og veggsvölum.
Það hefir verið sannkallaður
Marinu-faraldur í Englandi að
undanförnu. Óteljandi vörur
hafa verið kendar við hana,
Ein af hinum sex brúðarmeyj-
um, Lady Mary Cambridge.
það eru Marinuskór, Marinu-
sápa, Marinublóm, Marinuilm-
vötn, Marinuklútar (með mynd
um af hjónaefnunum), Marinu-
hattar, Marinukjólar, Marinu-
grænt (málning eins og er f
herbergjum þeirra) og jafnvel
Marinu-cocktail o.m.m.fl.
; Meðal brúðargjafanna er lít-
ill vasi frá grískri bóndakonu.
Skrifaði hún sjálf brjef með,
og sagði að vasinn ætti að vera
til þess að geyma í honum gleðL
tár brúðarinnar.
HJÓNAVÍGSLAN
hefst í Westminster Abbey kl.
11 (kl. 10 hjer) og stendur yf-
I ir í þrjá stundarfjórðunga. Fer
! hún fram eftir gamalli enskri
; helgisiðabók, eins og hjóna-
vígsla hertogans af York og
: síimkvæmt því lofar Marina
prinsessa því hátíðlega að vera
manni sínum hlýðin og undir-
gefin. Erkibiskupinn af Kantara
borg, Dr. Lang, vígir hjónin, en
honum til aðstoðar verða erki-
biskupinn af York, dr. Temple
og dómkirkjuprófasturinn við
Westminster.Hertoginn af Kent
hefir sjálfur valið þá sálma, er
á að syngja.
Utflsjá niorgunblaðsins 29. nóu 1934
Rasmus Rask
□g aóhannes
uan fiáksen.
Cftir Cinar Úl. Sueinssan.
Hjer birtist fyrri hluti
af grein dr. Einars Ól.
Sveinssonar, um Rasmus
Rask.
I.
Þegar Ríisk kom til íslands sum-
ið 1813, var hann á 26. ári, og
eldur gáfna hans brann sem skær-
ast. Af einstöku þreki hafði hann
brotist áfram og aflað sjer óvana-
legrar þekkingar á mörgum tungu-
málum, og hafði hann þá þegar
gert hina mikilvægustu uppgötv-
anir sínar um skyldleika íslensk-
unnar við önnur mál, og þó að
þar kæmi síðar til þekking lians
á Austurlandamálum, þá var þar
líægara við að bæta, eftir að hann
hafði brotið ísinn: fundið grund-
vallaratriðin í rannsókn á skyld-
Jeika tungumála, uppgötvun, sem
svo lengi þurfti að bíða eftir, en
nú birtist nærri því í einu mörg-
um vísindamönnum (Rask, Grimm,
Bopp).
Það kann að þykja líkast kurt-
eisissmjaðri eða ýkjum, þegar
Rask þakkar íslenskunni flest af
því, sem hann uppgötvaði- „ís-
lenskan“ segir hann, „er upp-
spretta margra, meira að segja
flestra hugmynda minna, og það
hinna fjar.sky 1 dustu“, — en Rask
var ekki svo skapi farinn, að
hann ætti auðvelt með að tala um
hug sjer, og því betur sem þetta
mál er athugað, því augljósara
virðist, að þetta sje bókstaflega
satt. Það er gagnslaust verk, að
íhuga, liver hefði orðið ferili hans,
ef annað efni hefði orðið aðal-
áhugamál hans, — livort hann
hefði orðið jafn-g'læsilegur eða
hvort Rask hefði orðið slíkur
afburðamaður, sem hann varð;
slík íhugun verður ekkert nema
hugarburðurinn, skemtilegur, en
þó ekki eins skemtilegur og stað-
reyndin.
Kvnni Rasks af íslenskunni voru
f-rá skólaárum hans. Hann gekk
þá í latínuskólann í Oðinsvéum,
þótti skarpur og fljótur að læra,
en hafði meira gaman að lesa
upp á eigin spýtur en lexíurnar:'
að læra latneska málfræði var
honunj helvíti, að því er hann
sagði sjálfúr. En hann fór að
grúska í íslensku, og komst fyrst
skriður á það, er honum var gefin
Heimskringla, 1805; þar var bæði
frumtextinn og þýðing á dönsku
og latínu. Beitti hann skarp-
skyggni sinni við að finna þýðingu
orðanna og gera sjer grein fyrir
myndum Jteirra, því að hann átti
hvorki kost orðabókar nje kenslu-
bókar í málfræði. Ur þessu grúski
hans er spr'ottin bæði hin íslenska
málfræði, er hann gaf út 1811, og
orðabók, sem til var í handriti og
hefir auðsjáanlega verið einskon-
ar safn af ritgerðum Jim uppruna
og þýðingu liinna einstöku orða.
Þessi aðferð Rasks var seinleg og
krafðist mikillar vinnu og um-
hugsunar, en við hana þroskaðist
hann og gáfur hans skerptust, og
hann gerðist snillingUr í því að
]a;ra mál af sjálfsdáðum á stutt-
um tíma, enda var hann sólginn
í að bæta þeim við sig einu eftir
annað, og er talið, að hann hafi
kunnað skil á 53 málum, þegar
hann dó.
íslenskan var honum fyrst og
fremst tunga feðranna. En hún
veitti honum skilning á sínu eigin
ináli, uppruna orðanna og hvöt
til að hreinsa það og bæta. í skoð-
nn hans blandast saman raunsæi
og rómantík; það er auðvitað, að
íslenskuþekking hefir praktiskt
gikli fyrir önnur Norðnrlandamál,
En um þessar mundir voru líka-
dagar rómantísku stefnunnar, og
menn horfðu aftur til fornaldar-
innar tilbúnir að læra af henni
og taka hana til fyrirmyndar.
Hjer skal ekki lagður dómur á
þá tilraun. En Rask sá margt
koma í kjölfar íslenskunnar. „Svo
lengi sem jeg lifi“, segir liann.
„skal það verða buggun mín og
gleði að þekkja þetta mál og að
sjá á bókmentum þess, hvernig
forfeðurnir hafa þolað raunir og
sigrast á þeim með karlmensku-
Jeg segí þjer satt, að jeg undrað-
ist í fyrstu, ef til vill meira en
þú, að forfeður okkar skyldu
hafa svo ágætt mál, og að við
skvldum bafa það miklu verra.
þó að vísindi olckar virtust á
hærra stigi“. Á öðrum stað segir
hann: „Ekki legg jeg stund á ís-
lensltu til að læra stjórnlist,
hernaðarlist e. þ. li., nei, til að
hugsa eins og' manni sæmir, til
að sigrast á niðurlægingaranda
Jieim sem mjer liefir verið inn-
rættur frá blautu barnsbeini, til
að stæla sál mína til að fyrirlíta
hættur og að devja heldur eu.
hverfa frá þeim meginreglum, sem
'jeg hef fengið óbifanlega sann-
færingu um að sjeu sannar og
manni sæmandi“.
l’annig varð íslenskan kjarni
vísinda hans, og raunar míkið
meira en það, að því er hann
sjálfur segir í þeim orðum, sem
nú voru greind. En þaðan sótti
hann í allar áttir, leitaði til ná-
lægra og fjarlægra þjóða, skyldra
og óskyldra. f þessu birtist eins-
konar útþrá, sambærileg þeirri
þrá út í f jarskann, sem víða verð-
ur vart hjá honum. Á einkennileg-
an hátt brýst hiin á æskuárunum
fram í dagdraumum Rasks og
nokkurra fjelaga hans í skólanum
um að stofna til nýlendu á Nýja-
Sjálandi, og hugðu þeir, að hún
mundi brátt breiðast fit til Ástra-