Morgunblaðið - 30.11.1934, Blaðsíða 6

fí
MORGUNBLAÐIÐ
1. desember.
Hátíðahöld stúdenta
á morgun.
Eins og venja er tii gangast
stúdentar fyrir hátíðahöldum á
fullveldisdaginn.
Hátíðahöldin hefjast með því, að
stúdentar ganga í skrúðgöngu
undir fána sínum að Alþingis-
kúsinu.
Þórður Eyjólfsson, prófessor,
heldur rœðu af svölum Alþingis-
hússins.
Kl. 3 verður almenn skemtun í
Gamla Bíó. Skemtunin hyrjar með
því að dr. Einar Ól. Sveinsson
heldur ræðu. Þvínæst leika þeir
Páll Isólfsson og Einil Thorodd-
sen á píanó. Þorsteinn Ö. Step-
hensen, leikari les upp og að end-
ing'u syngur Pjetur Jónsson. Má
búást við að fjöldi manns sæki
skemtun þessa.
Stúdentablaðið kemur út á
morgun, verður það stærra en
nokkru sinni fvr og efni afar-
fjölbreytt.
Ölafur Lárusson prófessor ritar
um atvinnudeild við Háskólann.
Stud. jur. Auður Auðuns, segir
frá Englandsför stúdenta síðast-
liðið sumar. Akademiskur annáll
me(ð fjölda mynda.. Yfirleitt er
blaðið prýtt mikið af myndum og
þar á meðal frá Stúdentagarðinum
nýjá. Auk þess eru greinar eftir
Brúno Kress, Pjetur T. Oddson,
stud. theol, Sölva Blöndal o. fl.
Selskinna verður látin liggja
frammi í Háskólanum og ættu
metiri að muna e.ft,ir að rita nöfn
sín í hana. — Einnig verða seld
1. desember merki á götunpm.
TJm kvöldið verður daiísleikur
stúdenta að Hótel Borg, og hefst
með ssmeiginlegu borðhakli kl. 7.
Stúdentablaðið verður afhent
sölúdrengjum kl. 9 í fyrramálio
í Háskólanum.
Tfónlð fi
Þingeyjarsýslu
í ofviðrinu 27. okt.
Komnar eru til Júlíusar Hav-
steen sýslumanns matsgerðir yfir
tjón það, sem varð á Þórshöfn,
Kópaskeri og á Tjömesi í ofviðr-
inu og stórbriminu þ. 27. október.
Á Þórshöfn' er tjónið metið á
kr. 22.940. Af því er tjón á fast-
eignum metið á kr. 8650. Þar
skemdust m. a. bryggjur, og fisk-
hús. Tjón á bátum er metið á kr.
6230, en t.jón á salti og fiski kr.
8060.
Á Kópaskeri urðu skemdir á
bryggju er metnar eru á kr. 3500.
En auk þess tók brim þar olíu og
bensíii fyrir nokkur þúsund krón-
ur. —■■
Á jörðunum Núpskötlu, Odds-
stöðum og Rifi á Melrakkasljettu
urðu skemdir á túnum og varp-
löndum og á Sfcihnalóni ;fápaðist
trillubátur. Á Tjörnesj. mistu
menn 7 báta. Er bátstapi á ís-
ólfsstöðum tilfinnanlegastur. Þar
fór trillubátur. Auk þess brotn-
aði fiskihús í Kerlingarvík, er Páll
Krjstjánsson á Húsavík átti.
Híreykl lambalærí
oú; litlar rúllupylsur fást í
Itiðlbúðlnni (Ingölfshvoli
M. Frederiksen.
Sími 3147.
Skemtun
heldur
ungmennastúkan Edda
í kvöld kl. 91/2 í G.-T.-húsinu.
Templarar fjölmennið.
ÍTláluerkasýning.
Guðmundar Einarsson sýnir 32
olíumyndir á Skólavörðustíg 12.
Myndir Guðmundar eru nú, eins
og oftast áður úr óbygðum.
Málverk hans hafa frá fyrstu
borið iíkan blæ. Litimir eru oft-
ast nær gráir, brúnit og fölgulir;
formið er sett upp með hníf í
breiðum flötum, en útlínurnar
mætast í hvössum oddum. Þetta
vill , verð;i tilbreytingalítið og
leiðigjarnt að sjá aftur og aftur.
Eins og' hann hefir ei’iu sinni kom
ist upp á að mála eitt viðfangs-
efni, málar hann öll. Og þrátt.
fyrir þótt hann oft setji myndir
sínar áberandi upp í línurn, yerða
heildar áhrifin samt dauf. Aðal-
áherslan er lögð á að sýna einhver
öræfa-landslög, sem eiga að vera
frá ýmsum árstíðum, en samt er
ekki að sjá að málárinn hafi reynt
að greina morgun frá degi, hanst
frá sumri, vetur frá vori. 'Og Iíkt
inætti segja um flúiíi hliðar mynd-
ann'aJ^jPær eru ýfirlbift1' smtírðar
upp með falsverðri leikni og
„Effekt“ en vantár áberandi inni-
lega samúð og dypri skilhœg á
viðfangsefninu- En það er einmitt
þetta, sem gleður hjartað, en
ekki þótt sagt sje aftur og aft-
ur, öræfi, öræfi.
Orri.
Nýtt loftskipafjelag.
* Berlín, 29. nóv, PÚ.
Plugfjelag, sem ætlar að halda
uppi ferðum með Zeppelinloftskip-
um, hefir verið myndað í Amster-
dam. Rekstursfje hefir fjelagið
fengið frá Þýskalandi, Ameríku.
Englandi og Hollandi, og ennfrem
ur hefir það samið við frönsku
stjórnina um samvirmu. Pjelagið
er að semja um byggingu loftskipa
við þýsku Ioftskipasrfiíðastöðiua í
Priederiehshaven.
Danzig og Pólland.
í stað dr. Rauschning, sem er
nýlega farinn frá, hefir Kreiser
verið kosinn forseti í Danzig.
í fyrstu ræðu sinni, sem hann hjelt
í þinginu í gær, sagði hann, að
mannaskiftin myndu ekki hafa í
för með sjer neina stefnubreyt-
ingu. Sjerstaka áherslu lagði hann
á það, að hinni góðu samvinuu
milli Danzig og Póllands myndi
verða haldið áfram.
Dagbók.
I. O. O. F. 1 = U611308'/2 = X X
Veðrið í gær: Alldjúp lægð um
1000 km. suðvestur af Reykjanesi
virðist vera á hreyfingu norður
eftir. Veldur hún þegar SA-hvass-
viðri og snjókomu í Vestmanna-
eyjum. Á Tiáfinu vestan við Bret-
landséyjar er rakin S-átt og lítur
út fyrir að gangi í S-hlákuveður
hjer á landi. Nú er hjer víðast
1—2 st. frost.
Veðurútlit í Rvík í dag. Hvass
SA. Hlákuveður.
Reykjavíkur-stúkan. Pundur í
kvöld kl. 8’Á- Efrii: Kafli úr æfi-
sögu Gyðingsins gangandi.
Hjónaband. Gefin voru saman í
hjónáband, laugardaginn 24. nóv.
Hörður Þórðarson lögfr. og Ingi-
björg Oddsdóttir. Heimili ungu
hjónanna er á Vesturgötu 45.
Háskólafyrirlestur flytur ung-
frú Petibon, sendikennari, í Kaup-
þingsalnum ki. 8 í kvöld.
f Víðsjá blaðsins í dag er fram-
hald af grein dr. Einars Ól. Sveins
sonar, þar sem hann lýsir m. a-
hvernig Rask leist á sig hjerna á
íslandi, og viðkynningu háns við
merka menn ,er hann hit.ti hjer.
VerslunanúanT'afielag Reykja-
víkur, hjelt fyrsta fund sinn á
nýu starfsári í gærkvöldi. Var
svo að sjá, sem nýtt fjör hefði
hlaupið í það með nýrri stjórn,
])ví að 27 menn heiddust inn-
göng'u í það. Á fundinum flutti
Óskar C’lausen fróðlegt erindi iim
Útskornir munir,
brjefapressur, vegglampar o. fl.
eftir Eyvind WÍse,
eru til sýnis í glugga Vörúhússirut
(við Aðalstræti) í dag og næstm
daga.
Pöntunum veitt móttaka í Þing
holtsstræti 3, sími 3459.
„Selfoss"
- 4
fer á mánudagskvöld, 3. des-
ember, til Oslo og heim aftur
Tekur flutning þansfað og
baðan.
Skíðasleðarnir
komnir.
Vafnslíg 3.
Húsgagnaverslun
Reykiavíkur
skakkaföll kaupfjelaganna og
hin stórkostlegu greiðsluþíot
þeirra, sem flest hafa verið þannig,
að rannsókn hefði verið hafin út
af þeim, ef kaupmenn hefði átt.
í hlut- En kaupfjelögin skriðu
undir verndarvæng Sambandsins
sem síðan jafnaði tapi þeirra nið-
ur á aðra fjelagsmenn í öðrum
sýslum og öðrum landsfjórðung
um.

sögui'nar í öðrum löndum. Og ís-
lenskunni þótti honum furðu lít-
11! sómi sýndur, svo sem síðar mun
nánar minst á. En menn beri sam-
an starf Rasks eftir íslandsferð-
ina og Austurlandaferðina. Prá
Asíu hefir haun svo ógeðfeldar
minningar, að hann getur ekki
'engið sig til að vinna úr því, sem
hann hafði safnað og lært í ferð-
'iini. en eftir fslandsferðina virð-
st starfsgleðí hans og starfslöng-
iin iiafa verið með mesta móti, og
drjúgur hluti þess snýst að ís-
‘enskvim eínum. Af þessu verður
ráðið, að vonbrigði Rasks hafi
verið, hófleg og , eðlileg, en ekki
agst eins og skuggi yfir huga
ians. Þetta virðist mjer koma
heim við það, sem jeg hef sjeð
'rá hans hendi um þessi efni. Vera
ná, að þessu valdi að nokkru, að
fslendingar í Höfn hafi sagt hon-
um satt af landinu og högum
bess; auk þess tóku margir ágætir
slendingar honum vel í þessari
:'erð (að maklegleikum), og' hann
var nógu lengj hjer á landi til að
’ -ekkja það bæði í blíðu og stríðu.
Vesaldómur landsmanna og illur
iðbún’aður gat engum manni dul-
st, en hann verður ekki til þess
fi. Ra.sk hörfi undan með óbeit,
'ieldur reynir hann að rjetta hjálp-
rhönd á sinn hátt. Það er vert að
bera saman lýsingu hans á hýbýl-
um síra Árna, sem hann líkir við
kofa fÖður sins á Pjóni („þau
eru með moldarveggjum og torf-
þaki, ofnlaus; eldhúsið er útaf
fyrir sig og ekki hæfara til að
vera lestradieibergi en ölhituhú.,
í Danmörku“), við það, sem hann
segir frá úr Meðallandinu, sem
honum hefir auðsjáartlega ekki
faliið í geð.
í Reykjavík hefir Rask ekki
unað sem skyldi fyrri yeturinn,
enda hefir honum geðjast illa að
þeim anda, sem þar ríkti. í brjefi
einu í september 1813 segist hann
hafa skrifað síra Árna, að sjer
„lciddisl nokkuð svo í Reykja-
vík, vegna þess jeg' hefði engan
kunnijigja þar, sem hefði tíma
eða hentugleika til að gefg. sjer
nokkuð um mig og. ann,aðh vort
fylgja mjer eða útvega mjer
fylgdarniann lijer í nánd, og ekki
heldur ró að erfiða, lesa eða skrifa
heimaskrifaði hann mjer strax
og bauð mjer að vera hjá sjer í
vetur, svo mig skyldi ahlrei
skorta, á meðan honum entust
efni. Að líkindum verð jeg þó hjer
í staðnum í vetur, vegna þess jeg
hvergi annars staðai- get haft, svo
margar bækur við höndina. Ann-
ars veit guð, jeg skyldi þúsund
sinmiin heldur þiggja hoðið“. Og
úr því varð um miðjan vetur, eins
0g fyrr er sagt. Annars kyntist
Rask nú fljótlega ýmsum mönn-
um. Hann bjó hjá Bjarna Thorar-
ensen, þangað til hann fór til síra
Árna; má vera, að harin ha.fí þekt
til hans frá Höfn, en þó .ekki mik-
ið, því að liann hefir fengið Grím
Thorkelin til að skrifa Bjarna
meðmælabrjef handa sjer. Gott
var með þeinr Rask og Bjarna,
en ekki innilegt. '„Hann nafni
þinn“, segir Rask í brjefi til
Bjarna Thorsteinssonar, „tók
mikið vinsanilega á móti mjer og
hefir gert mjer alt til vilja: ]>að
er duglegur tnaður, sem m un
verða sínu föðurlandi að gagni og
æru; samt var það ekki svo mik-
ið vegna mín, sem til þess að sýna
þá gömlu gestrisni ög' ávirtna land-
-inu lof, sem jeg glögt hef fundið,
á honum og svo í öðrum tilfell-
um; aldrei verður neinn trúnað-
ur okkar á milli, en taka skal
gæs, meðan hún gefst, eða: þá
eik skal fága, sem undir verður
aö búa“. Hann segir og frá kynn-
um sínum af biskuþi, Géiri Vída-
lín, og hve óheppilega tókst til,
þegar liann sá biskupsfrúna í
fyrsta skipti, en hún var klædd
„aldeilis eins og jósk bóndastelpa
og setti fram stóla. Biskupinn
sagðist hugsa það væri best jeg
talaði á íslensku við hana. Jeg
heilsaði þá: „sæl og blessuð", 0. s.
frv. í fullvissu, það væri einhver
vinnukona“. en svo komst hanri
að, hvernig í öllu lá. Þá getur
Rask og um Gröndal en honum er
revndar fn I ■ eins tíðrætt um
konu harts og dætur. sem lionuin
líst „mikið vel“ á. Þá er annað
skáldið til, Signrður Pjetursson,
sem Rask líst þó ekki nærri því
eins vesæll; „h.ann er eiginlega
ekki sjúkur; það er einslags af-
skiptaleysi eða indolentia, sem
honurn er uppá fali-nj hann er
arnars hýr og viðfeldinn og held-
ur on ekki sátírisknr. Jeg hef les-
ið hæði Narfa og Rólf ferðamann
Ásgrímsson áð norðan: mjer líst
ofboð vel á bæðiiStykkin. .Jeg gaf
honuni (sýslumanrtinum) Pjetur
Pors minn,1 og ætla:ði jeg áð upp-
hvetja Hann svona til að útleggja
liann eða skrifa rímur um Ketil
1 (á að vera Björh) í Mörk, sem
,jeg' trúi hann hafi einu sinni ætl-
að -^1, en það kemnr mjer fyrir
ekkert, að jeg held“, Einmitt þess-
ir menn voru nú máttar.stoðir bók-
mentanna í höfuðstaðnum, en. )
nágrenni hans voru Magnús
Stephensen og Sveinbjörn Egils-
son, sem sagt h'efir í brjefi frá
kynnum þeirra Rasks bjer á landi.
Þeir fóru saman yfir Skerjafjörö
.(þetta var vorið 1814), og þuldi
Rask þá upp úr sje'r dæroisögur
Esóps á grísku, og þegar Svein-
björn skildi elcki, skýrði hann
þær á íslensku. — Þegar Rask
var að fara hjeðan af.landi burt,
kom Sveinbjörn að kveðja hann
með nokkrum skólabræðrum, og
stóð Rask þá í herbergi sínu með
bók í hönd og las af mikilli kæti
og skellihló á milli. Það var kvæðí
Ilolhergs: Peder Paars, sem liann
las; hafði liann miklar mætnr á
því riti, og eru fleiri menn til frá-
sagnar um fjor hans og kæti, þeg-
ar liann fór með þetta, kvæði.
Eitt af því, sem Rask hefir
þótt eiuna leiðinleg'ast, þegar
hingað kom, var ástand íslenSk-
unnar. Revkjavík var þá, að mestu.
danskur 'bær; útíendir kauþrnenú
rjeðu þar .lögum og lofum, og al-
nnigiim „dependeraði af þélíi
dönskú* eftir mætti. Rask lefát
svo á, að íslenskan mrindi bráð-
um deyja út, „reikna. jeg, að
varla muni nokkur skilja hana í
Reykjaipk að 100 árum liðnunv.
en varla nokkur í landinu að öðr-
um 200 árum þar upp frá, ef alf
fer eins -og hingað til og ekki
verða rammar skorður við reist-
ar; jafnvél hjá bestu mönúúm
er annaðhvort orð g dönsku; hjá
almúgannm mun hún haldast við'
Iengst“. Eftir ferðasögum og Öðr-
mn gögnum hefir bæjarbragur
verið mjög óskemtilegur, eins og
reyndar var víð að búast. Hjer
var vanmetatilfinningin, þjóðar-