Morgunblaðið - 20.12.1934, Blaðsíða 5

MORl*(JNBLAÐIÐ
Fimtudaginn 20. des. 1934.
&
mmn*
«ru að koma fyrir skreiðarböggum
■ <og kornmat, og svo auðvitað rign-
Ing, hellirigning annað kastið.
Leiksviðið verður þannig iðandi
mauraþuía. með hinum kostulega
„í’lautaþyrli" í miðri þúfunni. —
Margir hafa sakað Holherg um að
hafa „lánað“ hugmyndina í „Den
Stun.desl()se“ frá Moliére (ímynd-
unarveikin) en skyldleiki Yiclge-
rschrey’s og Argans hvarf gjörsam
lega einmitt í þessu umhverfi, sem
hlýtur að hafa verið þaulkunnugt
Ludvig Holberg frá uppvaxtar-
-árum hans í Björgvin. Með leik-
rstjórri sinni hefir Hans Jakob
Nilsen þverbrotið dönsku „tradi-
tionina“, en jeg sje ekki hvernig
hægt verður framvegis að sýna
þetta leikrit án þess að taka tillit
til hins nýja mnhverfis, sem hann
liefir skapað.
Önnur leiksýning merkileg var
ihaldin í Ole Bull-leikhúsinu kvöld-
ið 4. des., það var Erasmus Mont-
;anus, sem var sýndur í nýnorskri
þýðingu Ame Garborgs. Sá leikur
var ágætlega sýndur og varð hin-
'■um merka danska leikhúsmanni
Itobert Neiiendam að orði við mdg
um þá sýningu: „Þeir leika vel —
þeir leika vel — en ef við ljekum
Erasmus á sama hátt, þá væri
hann búinn að vera í Danmörkú*.
Sannast hjer, að hverju landi
hæfir sinn leikmáti, því Norðmenn
ljetu leikinn fara fram á vorum
■dögum í norskri sveit, leiksviðið
var hlaðvarpinn með lifandi bú-
ipening, geitum og liænsnum, og
íhinn uppblásni lærdómsmaður
’Erasmus var rjetlur og sljettur
■stud. theol. og Pjetur djákni, með-
’hjálpari og jarðarfarastjóri sveit-
-arinnar, snildarlega vel leikinn af
Kolbjörn Buoen Sá hjet Ottar
Wicklund, sem ljek Erasmus, en
foreldra hans og Jakob bróðir
Tians Ijeku Rolf Christensen, Klara
Dáhl ng Arne Bang Hansen og er
Ihinn síðasttaldi nijög eftirtektar-
•verðtn* leikari. Með sýningunni á
.Erasmus Montanus sannaði leik-
: stjórinn, Hans Jaköb Nilsen, einu
■ainni enn, að það er engu síður
'hægt að færa leiki HoTbergs í nú-
ftíðarbúning en t- d. leiki Shake-
tspeares..
f>ó leiksýningarnar væru það,
sem fyrst og fremst drógu að
sjer athyglina, var margt annað
«m dýrðir hátíðardagana í Björg-
vin.
1. des. voru öll blöðin lielguð
minningu Ludvigs Holbergs, en 2.
•des., sem var sunnudagur, en
sunnudagsblöð eru bönnuð í Nor-
■egi, var opnuð minningarsýning í
liinu merka leikhússafni í Gamla
Seíkhúsinu. Leikhússafn þetta og
tminningarsýningin er eitt út af
tfyrir sig efni í langa grein, merki-
Segast þótti mjér það, að ganga
þarna um vinnustofur fullar af
Tminjagripum frá tíð þeirra Ibsens
og Björnsons, sem báðir voru leik-
hússtjórar í Björgvin áður en
TÞjóðleikhúsið kallaði eftir starfs-
‘íkröftum þéirra.
Um morguninn 3. des., fæðingar-
■dag Holbergs, var uppi fótur og
fit í Björgvín. Klukkan hálf níu
•:átti að skríða myndastyttu skálds-
Tns blómum og flytja kveðjur.
Mannf jöldinn var saman kominn á
hinu mikla torgi eða almenningi,
■ eins og Björgvinarmenn segja,
framan við styttuna. Fyrstur tók
vfil máls Gran Bögh, yfirrjettar-
málaflutningsinaður, sem var lífið
og sálin í móttökunefndinni, síðan
sendiherra íslendinga og Dana í
Oslo, Kaufmann, og svo hver af
öðrum. Kveðjan, sem jeg flutti frá
íslandi var á þá leið, að áhrifa frá
Ludvig Holberg hefði ekki einasta
gætt í Noregi og Danmörku, leikir
hans hefðu einnig vakið Islend-
inga til dáða í leikritagerð og
leiksýningum, en kransinn frá
Leikfjelagi Reykjavíkur var til-
einkaður föður hins norrræna
gleðileiks.
Síðar um daginn, eða upp úr
hádeginu, fór fram minningarat-
höfn í Gamla leikhúsinu. Ólafur
krónprins og Martha krónprins-
sessa voru viðstödd þá atliöfn og
sátu síðan allar veislur með gest-
unum, en höfðu boð inni fyrir
nokkra þeirra á Gamlehaugen
daginn eftir. Gafst mjer þá tæki-
færi til og oftar að ræða við ríkis-
erfingjann um ýms mál og voru
þau hjón bæði hin elskulegustu í
viðmóti og einkar látlaus í allri
framkomu. Hörmuðu þau bæði, að
þau höfðu ekki komist til íslands
1930, en um líkt leyti fæddist
þeim dóttir.
Minningarathöfnin hófst með
hljóðfæraslætti undir stjórn Sverre
Jordans hljómsveitarstjóra, síðan
bauð forseti bæjarstjórnarinnar,
Leif M. Michelsen, gestina vel-
komna, en Ferdinand Lynner,
lektor, hjelt snjalla ræðu um Hol-
berg. Þá fluttu fulltrúar ýmsra
menningarstofnana, háskóla og
leikhúsa, kveðjuræður og afhentu
Björgvin, bæ og leikhúsi, gjafir og
ávörp, en röð ræðumanna var
þessi: Fyrstir komu Norðmenn,
þá Danir, síðan fulltrúi Finnlands,
íslands og fulltrúar Svíþjóðar.
Avarpið frá íslenslca leikhúsinu
var sem vera bar, á íslensku, og
varð jeg þess var áð Norðinenn
ljetu sjer það vel líka, en liebr-
eslta var það fyrir Danina og
Svíana. Lokaþáttur minningarat
hafnarinnar var sýning á ýmsum
dönsum frá tíma Holbergs.
Frá Gamla leikhúsinu var farið
rakleitt í veislusal ríkisstjórnar-
innar og bauð Mowinchel forsætis-
ráðherra gestina velkomna 'i :'i
snjallri ræðu, enda er hann af-
burða snjall ræðumaður og fram-
ltoma hans öll heillandi iátlaus.
Gnnur veisla var haldin um kvöld-
ið af bæjarstjórninni í Björgvin,
í veislusölum Yerslunar- og sigl-
ingahússins, sem er eitthvert hið
veglegasta samkomuhús, sem getur
að líta, a. m. k. á Norðurlöndum.
Jeg má elrki skiljast svo við
þessa stuttu lýsingu á hátíða-
höldunum í Björgvin, að jeg minn
ist ekki þeirrar velvildar, sem
mjer var sýnd bæði af forstjóra
Bergenska gufuskipafjelagsins,
Joyce forstjóra, sem veitti mjer ó-
keypis farkost til og frá hátíð-
inni, með ,,Yenus“, liinu tröll-
aukni skipi fjelagsins, frá New-
castle og „Lyru“ frá Björgvin til
Reykjavíkur, og Hald forstjóra og
konu lians, en þau lijón tóku við
okkur hjónunum með kinni mestu
gestrisni og það er trúa mín, að
þar eigi ísland liauk í horni, en.
forstjórinn, sem er Norðmaöur,
gegnir sem stendur konsúlsstörf-
um fyrir Island og Danmörku í
Björgvin. Á liinu myndarlega
heimili þeirra hjóna var að skiln-
aði haldin veisla fyrir gestina frá
Húsmæðnr! I
er tíiiiiiin komtnn til
að hngsa um jólamatinn.
SPIKFEITT HANGIKJÖT, Nautakjöt í buff og
steik, Endur og Kalkúnar, Svinakjöt og Svína-
kodelettur, Spikdregnar rjúpur og Nýtt dilkakjöt.
Beinlausir fuglar og gæsir.
Á kvöldborðið:
ítalskt- og síldar-salat, Svínasulta og lifrarkæfa,
Soðin og steikt skinke, Soðið hangakjöt og nauta-
kjöt, Soðin og reykt rúllupylsa, Isl. egg, Smjör,
Ostar og margt, margt fleira.
Grænmeti:
Rauðkál 0.30 pr. y2 kg.
Hvítkál 0.25 pr. y2 kg.
Gulrætur 0.25 pr. y2 kg.
Purrur 0.10 stk.
Selleri 0.45 stk.
Agúrkur, piparrót og tomatar.
Ávextir:
Appelsínur 3 teg., Vínber og Bananar.
Delicious og Jonathan epli.
Niðursoðnir ávextir, Asparges og
grænar baunir og margar tegundir af
Sardínum. Margar tegundir af
Sósum í flöskum.
Mnnið að panla í líma
Milnersbúð.
Laugaveg 48.
Sími 1505.
Danmörku og Islandi og mintist
Kaufmann sendiherra íslands með
hlýjum orðum, en þar sem jeg var
eini íslenski fulltrúinn, þakkaði
jeg þá vinsemd, sem hann hafði
sýnt Islendingum fyr og síðar.
Gefst, væntanlega síðar tækifæri
til að lýsa viðhorfinu til nútíma-
leiklistar, eins og það birtist á
Holbergshátíðinni og í sýningun-
um, sem haldnar voru um þær
mundir í Björgvin.
Lárus Sigurbjömss' ix.
':Sf
j .
um það víðsýni og frjálslyndi, sem
j býr með hinni íslensku presta-
Framhaldslíf og nútimaþekking
Eftir Jakob Jónsson prest á Norðfirði.
Útgefandi: E. P. Briem, Reykjavík.
Bók þessi er nýkomin út. Einar H. Kvaran, rit-
höfundur, hefir ritað formála að bókinni, og er for-
málinn tekinn upp hjer, þar eð hann er jafnframt rit-
dómur um bókina.
Höfundur þessar bókar, síra
TaKob Jónsson, hefir mælst til
þess, að jeg skrifaði nokkur oi'ð
framan við þessa bók hans. Mjer
fim-t það óþarfi. Jeg hefi þá trú,
að hún muni mæla með sjer sjálf
við skynsama og athugula les
endur. Mjer virðist sem höfundi
hafi tekist vel sitt vandasam.i
verk. En geti nokkur formálsorð
frá mjer orðið ’til þess að stuðla
að því, að bókin verði alment les-
in og íliuguð, þá mundi það verða
mjer mikið ánægjuefni.
Fyrir 30 árum mundu menn
tæplega liafa við því búist, að
þjónandi Þjóðkirkjuprestur yrði
fyrstur manna hjer á landi til
þess að semja lieildaryfirHt yfir
árangur sálarrannsóknanna og
mikilvæi þeirra. I liaust eru liðin
rjett 30 ár síðan er fyrst var
farið að sinna sálarrannsóknamál-
inu lijer á landi, og það uppátæki
mun öllum þorra manna hjer hafa
þótt, ekki að eins heimska, held-
ur sjerstaklega óguðleg lieimska.
En nú liefir svo farið, að það er
einmitt prestur, með afbrigðum
áhugasamur um embættisstörf sín,
sem hefir orðið fyrstur manna til
þess að leggja á sig það örðuga
verk, að seinja bók um þettaefni
Þó að þetta mundi hafa þótt ólík-
legt þegar málið var í byrjun hjer
á landi, þá er það einkar eðlilegt.
Því að ekki má búast við, að það
sje öðrum hugleiknara en prest-
um, að færa alþýðu manna rök að
því, „að takmarkið æðsta sje eltki
gröfin heldur himininn“, eins og
höfundur kemst að orði í n.iður-
lagi bókar sinnar. En þessi bók
er einn votturinn — af mörgum —
stjett.
Það verður að líkindum, að í
ekki lengra máli en þessi bók ej',
liefir orðið að sleppa mörgu, sem
mikilsvert muudi vera að fræða
menn um í sambandi við sálar-
rannsóknirnar og- spíritismann. Ebi
að hinu leytinu mundi það ekki
liafa verið kyggilegt að liafa bók-
ina svo stóra, að það kamlaði þyí,
að menn gætu eignast liana. Hún
er nógu stór til þess að sýna, hv;e
málið er mikilvægt, og að það
styðst við römm rök.
| Eftir að höfundur hefir í íyrsta
kaflanum, skýrt það fyrir let:
; andanum, hvernig vjer yfirleift
öðlumst þekkingu og sjerstaklega
getum öðlast liana á öðrum heimi,
gerir hann í öðrum kaflanún
grein fyrir því mikilvæga atriQi,
að ekkert er það í þekkingu vorri,
sem ríður bág við sannfæringuna
um tilvern annars heims og fram-
lialdslíf vort-. Hann gerir Ijóst og
skem.ilega, grein fyrir þeim stór-
lu.sticgu straumhvörfum í heiilú
visindanna, „að eldri tíminn hugs-
aði sjer vísindin sem hertýgjaðán
vörð við -harðlæst hlið. og vörður-
mn setti sverð sitt. fyrir brjóú
hverjum þeim, sem leyfði sjer rfo
spyrja, hvort utan við þctta hli.ð
væri heiinur framliðinni manna.
Nú stendur vöiðurinn brosandi við
•lyrnar og segir komumönraim að
gera sv.o vel og skygnast út um
þær, ef þá langi til þess, og rann-
saka siálfir, hvort svo sje, scm