Morgunblaðið - 18.02.1937, Síða 5
5
Fimtudaginn 18. febr. 1937.
MORGUNBLA ÐIÐ
all/lconar
ólegg
pöntunarfel.
verlcam.
CSrott íslenskt
VersL Vísir.
Lauffaveg 1.
Iiefir hlotið
bestu meðmæli
ðdýr nýr fiskur.
Ódýri Sandgerðisfiskurinn fæst
eftirleiðis á tveim stöðum í bæn-
um, á Norðurstíg 4, eins og áður,
sími 3657 og á Baldursgötu 39,
simi 2307.
Spikfeitt kjðt
af fullorðnu fje.
Nautakjöt — Hangikjöt.
Versl. Búrfell,
Laugaveg 48. Sími 1505.
Hagnýting fiskiúrgangs.
Forn-Egyptar bentu
á leiðina.
Uppfinning Matthiasar
Nrðarsanar, sem nú
verður framkvæmd.
EINS og kunugt er hjer á
landi, hefir herra rit-
stjóri Matthías Þórðar-
son í Kaupmannahöfn, unn-
ið að fiskimálum í mörg
ár og liggja eftir hann stór og
merk fiskirit, sem öll miða að því
að auka fiskmarkaðinn og hag-
nýta ýmislegt úr sjónum, sem við
höfum ekki kunnað að meta. í
ritum sínum hefir hann bent á
margt, sem farið er eftir nú, þótt
ekki væri því gaumur gefinn, þeg-
ar hann fyrst henti á það.
Undanfarna daga hefir hjer í
blaðinu og útvarpi verið minst á
uppfinningu, sem Matthías hefir
unnið að lengi og vekur mikla
eftirtekt; skal hjer skýrt nánar
frá þessu.
*
Matthías Þórðarson hefir um
langan tíma haft hugann fastan
við, eða rjettara sagt, haft á-
hyggjur út af því, hve geysimifeið
af nýjum fiski, karfa, síld, fisk-
hausum og allskonar úrgangi er
fleygt í sjóinn við ísland, það
látið rotna og kemur engum að
gagni og hefir hann verið að
velta fyrir sjer, hvort ekki mætti
vinna úr þessu og hjer væri um
verðmætara efni að ræða, en menn
grunaði, og jafnvel mætti nota til
manneldis. Menn kannast við að
hrogn eru verðmæt vara, en ekki
notuð nema að litlu leyti, einkum
flutt út og höfð til beitu fyrir
sardínur, en mikið fer forgörðum.
Svil hafa hjer lítið verið hirt og
eru tiltölulega fá ár, síðan farið
var að vinna úr þorskhausum og
hryggjum, en það er misjafnlega
hirt og úldio malað í skepnufóð-
ur, karfa og síld, spriklandi kast-
að í þrær og geymt þar í sumar-
hitanum þangað til að vjelarnar
geta tekið við þeim og gert úr
olíu og fóður, og þó er þetta alt
saman hraðfara menningarvegur,
sem þessi iða er komin á, hjá því
sem áður var, þegar öllu var
fleygt, sem þótii lítils nýtt og
ekki var álitið, að svaraði kostn-
aði að hirða, eða þekkingu vant-
aði til að gera úr því verðmæti.
*
eð aðstoð efnafræðslustofn-
ana og nokkurra verk-
smiðja í Kaupmannahöfn, hefir
Matthías Þórðarson unnið að, frá
því í fyrra, að gera tilraunir með
áðurnefndar fiskáfurðir, með það
fyrir augum að gera úr þeim mat-
væli og verslunarvöru, eftir stór-
um mælikvarða, sem ekki aðeins
innihaldi, þau, frá náttúrunnar
hendi, næringar og fjörefni, held-
ur einnig væru heilsusamleg, góm-
sæt og þyldu geymsl, mánuðum
saman, í breytilegu loftslagi, og
væru auk þess ódýr að framleiða.
Eftir fjölda margar tilraunir,
hefir Matthíasr nú, að lokum, tek-
ist að leysa þessa þraut og er
ekki annað eftir en að koma hinni
nýju uppfinningu í framkvæmd, á
sem heppilegastan hátt.
Þegar Matthías hafði náð þeim
árangri með tilraunum sínum, sem
hann undir vel við, þá fyrst har
hann máliS undir sendiherra Svein
Björnsson og skýrði honum frá
því, og eftir ráðleggingu hans,
. var ákveðið að leyta umsagna
hinna þektustu matvæla og fjör-
efnafræðinga í Danmörku, þeirra
dr. med. yfirlæknis Skúla Guð-
jónssonar og dr. med. Johanne
Christiansen og leist báðum mjög
jvel á þessi nýju matvæli og töldu
þetta mikilsverða uppgötvun, sem
| þau hyggist við, að fengi mikia
praktiska þýðingu í framtíðinni.
*
Til þessa hefir Matthías ekki
viljað láta hreyfa tilraun-
irm sínum og árangri þeirra ,í
blöðirm, af ótta fyrir því, að aðrir
myndu í’eyna að færa sjer þær í
nyt, áður en auðið væri að koma
þeim í framkvæmd á íslandi og í
þessari grein verða engir hættu-
legri keppinautar en Norðmenn
og Japanir, að ógleymdum Ame-
ríkumönnum, en þá verðnr okkur
Vinir kveðja þig og þakka
þjer svo margt frá Eyrarbakka,
þar sem æsku kærust kynning
kveikti bjarta endurminning.
Nýja tímans breyting breiðir
blæju yfir fornar leiðir.
Liðna tímans myndir málar
minningin í djúpi sálar.
Okkar gamli Eyrarbakki,
árstíðanna klæddur stakki,
sumars, hausts og vors og vetrar
vinarorð í hjartað letrar. —
„Kaupmannshúsið“ huga hendir,
horfnu atburðina sendir,
„Húsið“ glaðra og góðra manna,
göfuglyndu höfðingjanna.
næst að spyrja: Hvers vegna hafa
þessar þjóðir ekki uppgötvað að-
tekist að leysa? Hvergi finst henn-
ferð þá, sem Matthíasi hefir nú
ar getið í fiskiritum, enda er hag-
nýting fiskúrgangs svo ný, aðeins
fárra ára gömul, að mönnum hefir
enn ekki dottið í hng að fram-
leiða matvæli úr því sem kallað er
slor og rusl. Þannig t. d. byrjuðu
Norðmenn fyrst að salta matjes-
síld, fyrir tveim eða þremur ár-
um og lærðu þeir það af íslend-
ingum.
Það sem kom tilraunum Matthí-
asar út á þá braut að gera fisk-
úrgang að ljúffengri fæðu, var
aðferð Egypta við matreiðslu á
fiski úr Nilfljótinu, fyrir mörgum
þúsundum ára síðan, og Herodot-
um minnist á, í ritum sínum. Einn-
ig þektu Kínverjar svipaða að-
ferð fyr á tímum og nota að
nokkru leyti enn þann dag í dag.
Til þess að gera fiskúrgang að
verslunar- og útflutningsvöru til
manneldis, þarf að sjálfsögðu að
hafa hráefnið nýtt og óskemt og
viðhafa alt hreinlæti og aðrar
heilsusamlegar ráðstafanir, eins
og við tilbúning á öllnm matvæl-
um, hverju nafni, sem nefnast. A
Mentnn þín til munns og handa,
margþætt snilli listræns anda,
athafnanna ofin kjarna,
átti rætur sínar þarna.
Frá þeim tíma mega muna
manndóm þinn og forustuna,
þeir, sem ljetu leiðsögn þína
leiða og velija krafta sína. —
„Húsið“ gamla hljóðlátt stendur,
horfir yfir tímans lendur,
eins og varða á vegi fornum,
vegfarenda sporum skornum. —
Burtu þaðan bar þig áður
breytinganna dularþráðnr.
Heima, ferðin hinst er liðin,
hvílir þú við sjávarniðinn.
Maríus Ólafsson.
íslandi er auðið að fá þúsundir
smálesta af hráefni og vinna úr
þeim matvæli, þótt fóðurmjöls-
verksmiðjur gangi með sama
krafti og nú, og þarf ekki að
ganga á hráefni þeirra eða draga
lir þeirri framleiðslu.
Til þess að framleiða matvæli
úr fiskúrgangi, þarf nokkuð
marghrotnar vjelar og sumar
þeirra, sem hafa ákveðið verkefni,
þarf að húa til og hefir verk-
smiðjan „Títan“ og eins „Atlas“
verið að gera tilraunir með smíði
þeirra.
*
að er þegar hafinn undirbún-
ingur að semja við stór
verslunarfyrirtæki, sem sambönd
hafa í Suðurlöndum, Austur-Asín,
Afríku m. m., nm sölu á hinni
nýju vöru og miklar líkur eru til,
að markaður fyrir hana verði
mikill á meginlandi Evrópu, eink-
um Þýskalandi.
Alt er nú undir því komið,
hvernig framleiðslan tekst, en hjer
er um nýjung að ræða, sem sjer-
fræðingar og þeir er um nýjung
að ræða, sem sjerfræðingar og
þeir er kynst hafa, telja hina
merkilegustu og ætti það að vera
okkur Islendingum gleðiefni, ef
landa okkar erl. tækist að koma
uppfinningu sinni í framkvæmd
og yrði til þess að mynda okknr
aukna sölumöguleika á erlendum
mörkuðum. Ættu menn að fylgj-
ast með starfi Matthíasar Þórðar-
sonar og helst ekki láta hann
standa einan, við hinar merkilegn
tilraunir sínar og upfinningu.
Reykjavík, 13. febrúar 1937.
Svbj. E.
Auglýsing.
Að gefnu tilefni endurnýjast
hjer með tilkynning um, að í
fjærveru minni gegnir Jón
læknir Nikulásson iæknis-
störfum fyrir mig og þá
líka sem sjúkrasamlagslækni.
p.t. Munchen 28. jan. 1937.
Óskar Þórðarson.
MÁLÁFLUTMNGSSKRIFSTÖFA
Pjetur Magnússon
Einar B. Guðmundsson
Guðlangur Þorláksson
Símar 3602, 3202, 2002.
Austurstræti 7.
Skrifstofutími kl. 10—12 og 1—6.
Guðmunda Nielsen
frá Eyrarbakka.
Dáin 12. des. 1936.