Morgunblaðið - 18.02.1937, Qupperneq 6

0
MORGUNBLAÐIÐ
Gjaldeyris- og
innflutnings-
lögin þurfa
gagngerðra
endurskoðunar.
Tveir Sjálfstæðismerm
í neðri deild flvtja
frumvarp um breyting á
lögum nr. 11, 1935, um
gjaldeyrisverslun o. fl.,
og fara fram á að út-
gerðarmönnum verði
heimilt að ráðstafa þeim
erlendum gjaldeyri, sem
fæst fyrir útflutnings-
vörur þeirra, til þess að
kaupa nauðsynjar til út-
gerðarinnar.
Flutningsmenn frumvarpsins
eru Ólafur Thors og Sigurður
Kristjánsson.
Frumvarp samhljóða þessu
var flutt á síðasta þingi, og
samþykt í neðri deild með nokk-
urðum breytingum, en málið
dagaði uppi í efri deild.
Útgerðarmönnum yrði það að
sjálfsögðu mikill styrkur að fá
frjáls afnot þess gjaldeyris,
sem útgerðin leggur til, til þess
að kaupa nauðsynjar til út-
gerðarinnar. Sýnist það og hart
aðgöngu að meina útgerðar-
monttum ao rtota sinn' eigm
gjaldeyri til þess að kaupa
nauðsynjar til útgerðarinnar.
En þótt frumvarp þetta sje
rjettmætt og sjálfsagt, þarf að
gera miklu víðtækari breyting-
ar á þessum ranglátu lögum frá
1935, um gjaldeyrisverslun o.
fl. Þessi lög eru í raun og veru
ekkert annað en einræðisheim-
ild til handa ríkisstjórninni
(fjármálaráðherra) í gjaldeyr-
ismálunum og vöruinnflutningi.
Og þar sem nú er á daginn
komið, að þessari einræðisheim-
ild er beitt svo ranglátt, að ó-
viðunandi er með öllu, getur
þingið ekki látið þessi mál af-
skiftalaus.
Þegar foringjar Alþýðu-
flokksins hafa verið um það
spurðir hvernig á því stæði að
þeir tækju ekki í taumana í inn-
flutningsnefndinni, og heimtnðu
rjettlæti í stað ranglætis, hefir
svar þeirra jafnan verið þetta:
Við getum engu ráðið um þetta;
við verðum að fylgja fyrirmæl-
um fjármálaráðherra.
Þessi ummæli hefir Jón
Baldvinsson bankastjóri hvað
eftir annað viðhaft, og hinn
nefndarmanna sósíalista í gjald-
eyris- og innflutningsnefnd,
Kjartan Ólafsson, afsakaði sig
með þessu sama á þingmála-
fundi í Hafnarfirði á dögunum.
Dýrtíðin í landinu — einkum
í kaupstöðunum — er að verða
óbærileg fyrir allan almenning.
Ranglætið, sem ríkir í fram-
kvæmd innflutningshaffanna á
drjúgan þátt í að skapa dýrtíð-
ina.
ALÞINGI.
Frumvörpin
koma fram.
Stuttir fundir voru í báð-
um deildum þingsins í
gær.
Var aðeins eitt mál á dag-
skrá í hvorri deild og af-
greitt umræðulaust til nefnd
ar.
Stjórnarfrumvörp.
Áður hefir verið getið um fjár-
lagafrumvarpið og þau mörgu
tolla- og skattafrumvörp sem því
fyigja.
Þessi frumvörp eru einnig kom-
in frá stjórninni:
Bráðabirgðabreyting nokkurra
laga. Er þetta framlenging laga
sem samþ. voru á síðasta þingi,
og þar farið fram á frestun á
framkvæmd fjölmargra laga.
Skuldaskilasjóður vjelbátaeig-
enda. Eru það bráðabirgðalögin
sem gefin voru út 23. júní f. á.
Vamir -gegn útbreiðslu sauð
fjárveiki. Sömuleiðis bráðabirgða-
lögin frá 21. des. f. á., sem sett
voru vegna borgfirsku fjárpest-
arinnar.
Síldarverksmiðjur ríkisins.
Sömuleiðis bráðabirgðalögin sem
gefin voru út daginn eftir þing-
slit í vor, þar sem hinir þing-
kjörnu fulltrúar voru reknir úr
stjórn síldarverksmiðjanna, og
stjórnskipaðir menn settir í stað-
inn. Verður nú fróðlegt að sjá
hvað stjórnarflokkarnir gera við
þetta augljósa þing- og lýðræðis-
brot.
Fiskimálanefnd. Stjórnin liafði
komið auga á að það vantaði refsi-
ákvæði í lögin um fiskimálanefnd
o. fl., og biður nú um slíka heim-
ild og hana ekki smátæka, alt að
200 þús. kr. sektir. Ástæðan sem
stjórnin ber fram fyrir frumvarp-
inu er sú, að sumir togarar hafi
flutt út meira fiskmagn en Fiski-
málanefnd leyfði. Fiskimálanefnd
heldur að það sje hagkvæmara
fyrir útgerðina að fara með smá-
siatta út í hverri ferð!
Leiguránið. Bráðabirgðalögin
um leigurán mjólkurvinslustöðvar
Mjólkursamlags Kjalarnessþings
eru fram komin í frumvarpsformi,
og til þess æt.last að stjórnarliðið
leggi blessun sína yfir leiguránið.
Vátryggingarfjelög fyrir vjel-
báta, og er það samhljóða, frv.
því seni sjávarútvegsnefnd Nd.
flutti á síðasta þingi, að tilhlutun
atvinnumálaráðherra.
Afkynjanir og vananir. Þessa
frv. hefir verið getið hjer í blað-
tnu. Því fylgir ítarleg ritgerð eft-
ir landlækni.
Þinffmannafrumvörp.
Dragnótaveiði í landhelgi, flm.
>Jón Ölafsson og Jóhann Jósefs-
sdn. Vilja þeir að dragnótaveiðar
í landhelgi sjeu leyfðar frá 20.
apríl til 10. desember. — Þetta
mál hefir verið mikið deilumál á
undanförnum þingum.
Á skinnauppboði Grænlands
verslunarinnar í gær varð verð-
íækkun sem nam til jafnaðar
30% miðað við verð á uppboði
sem haldið var á sama tíma í
fyrra. (FÚ).
Fimtudaginn 18. febr. 193.7.
Norskir sjómenn sigla
á hafnir Francos.
Úrskurður
ssArbeiderrettens
Oslo 17. febr.
Arbeiderretten“ í Oslo hefir
felt úrskurð í málinu, sem
reis út af því, að Norska sjó-
mannasambandið fyrirskipaði
þeim sjómönnum sambandsins,
sem höfðu ráðið sig á skip, er
voru í förum til hafna uppreisn-
armanna á Spáni, að afskrá sig,
enNorska útgerðarmannasamband
ið hafði skotið þessu máli til
vinnudómstólsins.
Dómstóllinn komst að þeirri
niðurstöðu, að Sjómannasamband-
ið hefði ekki haft samningsrjett-
indi til þess að fyrirskipa meðlim-
um sínum að krefjast afskráning-
ar af skipum til hafna uppreisn-
armanna á Spáni, og ennfremur,
að innan sólarhrings frá birtingu
dómsins skuli sjómannasambandið
tilkynna símleiðis og brjeflega
öllum deildum sínum, að aftur-
kölluð sje fyrirskipunin frá 18.
janúar s.l. um afskráninguna. Hef-
ir sjómannasambandið þegar orð-
ið við þessu.
Dómurinn fjallar ekki um ein-
staklingslegan rjett sjómannanna
til þess að krefjast afskráningar
samkvæmt 36. gr. sjómannalag-
anna.
Stjórn sjómannasambandsins
segir, að dómurinn geti ekki
„hindrað oss í að segja, að sam-
úð allra norskra verkamanna eigi
hver sá sjómaður, sem kjósi held-
ur að afskrá sig en bjóða sig fram
til starfs fyrir fascistana eða við-
skiftavini þeirra“. (NRP—FB).
BARDAGARNIR UM
MADRID-VALENCIA
VEGINN.
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
Stjómarliðið hóf gagnsókn í
morgun, á vígstöðvunum við
Valenciaveginn, 25 km. fyrir
suðaustan Madrid. Segjast rauð-
liðar hafa hrakið uppreisnar-
menn úr nokkrum vígjum
þeirra.
Miaja, yfirhershöfðingi rauð-
liða, hefir látið svo um mælt, að
hann sje ánægður með árang-
urinn af bardögunum í dag og
að uppreisnarmenn hafi ekki
enn stigið fæti á Valenciaveg-
inn.
I frjettum frá uppreisnar-
mönnum segir aftur á móti
a<S þeir hafi stóra hluta af
veginum á sínu valdi.
ÞÝSKAR FLUGVJELAR.
London í gær. FÚ.
Stjórnin telur sig hafa skotið
niður í dag 4 flugvjelar fyrir
uppreisnarmönnum, þar á með-
al 3 Junker-flugvjelar.
Uppreisnarmenn segja að þeir
sæki fram norðvestan vert við
Madrid og hafi unnið þar sigra
í dag, tekið mikið herfang í
vopnum og bætt aðstöðu sína.
K. F. U.M., A.-D. Fundur í
kvöld kl. 8Va. Síra Bjarni Jóns-
son talar. Fjelagsmenn, fjölmenn-
ið! Allir karlmenn velkomnir.
Minningarorð um
Hollu EyjólfsdóKir
skóldkonu.
Halla Eyjólfsdóttir skn’ldkona
frá Laugabóli á Langadalsströnd,
andaðist hjer í Reykjavík þann 6.
þ. m. — Var hún á leið til Reykja-
víkur í heimsókn til barna sinna,
er hún kendi meins þess, er dró
hana til bana.
Hjer er til moldar hnigin merk-
iskona, er með alkunnum höfð-
ingsskap og risnu hafði um ára-
tugi verið húsmóðir á einni af
stærstu bújörðum við ísafjarðar-
djúp.
Halla var komin af merkum
ættum, dóttir Eyjólfs Bjarnason-
ar er lengi bjó í Múla við Gils-
fjörð (Gilsfjarðarmiíla). Afi henn-
ar var síra Bjarni í Garpsdal og
langafi síra Eggert í Saurbæ, en
hann var sonur Bjarna Pálssonar
landlæknis og konu hans Rann-
veigar Skúladóttur fógeta. Móðir
Höllu var Jóhanna dóttir síra
Halldórs prests að Tröllatungu.
Halla var af skáldakyni. Kvísl-
ar snertast úr framættum hennar
og síra Matthíasar, skáldkonanna
Herdísar og Ólínu og fleiri af
þeirra bergi.
Ilalla átti mörg systkini, er
flest eða öll voru skáldmælt; þó
er það efalaust, að Halla mun átt
hafa ríkasta skáldgáfu þeirra syst-
kina. Brást henni ekki bogalistin
er hún vildi svo við hafa. Og oft
tókst henni með prýði, að slá á
þá sterku strengina, er margur
hagyrðingurinn finnur sig kallað-
an til, án þess að verða útvalinn.
En þar fást þó ekki fullkomnar
samjöfnur, því Halla hafði það
fram yfir hagyrðinginn, að vera
einnig skáld. Hafa mörg ljóð
hennar flogið vítt um land á
vængjum tónanna undir. lögum
Sigvalda Kaldalóns tónskálds.
Halla giftist ung óðalsbóndan-
um og dugnaðarmanninum Þórði
Jónssyni Halldórssonar frá Lauga-
bóli. Þórður var bróðir Magnúsar
sýslumanns og bæjarfógeta í Hafn
arfirði, Valgerðar konu Kristjáns
Þorlákssonar óðalshónda í Múla,
Jóns óðalsbónda í Tröllatungu,
Halldórs óðalsbónda á Rauðamýri
og þeirra nafnkunnu systkina, er
orðlögð voru fyrir drenglund og
höfðingsskap að fornum sið.
Halla og Þórður eignuðust 14
hörn, lifa ellefu þeirra, öll upp-
komin. Þórður maður Höllu dó
1914.
Halla giftist annað sinn 1921,
Gunnari Steini Gunnarssyni kenn-
ara, er lifir konu sína. Var sam-
búð þeirra hin besta og bjuggn
þau áfrain á óðalssetrinu Lauga-
bóli, þar til síðastliðið ár, að elsti
sonur Höllu, Sigurður fyrv. kaup-
fjelagsstjóri, tók við búinu.
Ástúð Höllu og móðurleg imi-
sýslan kom fram í fleiru en kveð-
skapnum einum. Hún ræktaði
prýðilegan jurtagarð við hús sitt,
er hún annaðist af mikilli smekk-
vísi og ástríki, og var það hennar
mesta yndi, að hlúa að hinum
fögru, veikbygðu blómjurtum og
sjá þær vaxa og þróast,
Hún var fædd 11. ágúst 1866,
og því fullra 70 ára er hún and-
aðist. Hún verður jarðsungin í
Halla Eyjólfsdóttir.
ættargrafreit f jöískyldunnar
heima að Laugabóli.
FRÁ GYÐINGALANDI:
FYRIRLESTRAR PRÓF.
MOSBECH.
rófessór dr. Holger Mosbech
hefir flutt fyrirlestra sína
tvo undanfarna daga við ágæta
aðsókn, enda hafa erindi lians
bæði verið fróðleg og skemtileg
og skuggamyndirnar ágætar, sem
hann sýnir jafnframt.
Fyrsta kvöldið lýsti prófessor-
inn lifnaðarháttum fólks á Gýð-
ingalandi, en tók um leið til sam-
anburðar ýmsa kafla eða vers í
Biblíunni. Þannig mintist hann
t. d., er hann sagði frá jarðyrkj-
unni, á boðorð 5. Mós.: „Þú skalt
ekki hafa uxa og asna saman fyr-
ir plógi“, óg: ,,Þú skalt ekki múl-
binda uxann, sein þreskir“. Spá-
dómur Jóhannesar skírara um
Messías varð einnig ljós og lif-
andi fyrir áheyrendum: „Varp-
skóflu sína hefir hann í hendi, og
með henni mun hann gjörhreinsa
lófa sinn, hveitinu mun hann
safna í' hlöðu, en brenna hismið í
óslökkvandi eldi“. Þá varpaði
hann ljósi yfir orð Jesú í Endur-
komuræðunni um konurnar við
kvörnina, „önnur verður tekin
burtu, en hin eftir skilin“.
1 gærkvöldi lýsti prófessorinn
aðallega Jerúsalem, eins og hún er
nú á dögum, en vjek oft að sögu
hennar. Var frásögn hans öll með
þeim hætti, að áheyrendur og á-
horfendur gátu fengið glögga hug-
mynd um alt, er mestu máli skifti:
Legu borgarinnar, múra, muster-
issvæðið þar sem nú eru tvö guðs-
þjónustuhús Múhameðstrúar-
manna, og síðast en ekki síst
grafarkirkjuna. Fyrirlesarinn
sýndi einnig mynd af líkani af
musterinu á Krists dögum með
forgörðum þess og súlnagöngum.
Mesta athygli mun hafa vakið lýs-
ingin á grafarkirkjunni, einkum
af kapellunni og yfir gröf Krists
og Golgata. Síðast voru sýndar
myndir frá Betlehem, sjerstaklega
af kirkjunni, er hvelfist yfir stað-
inn, þar sem Jesús fæddist.
Esja fer í hringferð austur nm
land næstkomandi laugardags-
kvöld, en ekki í kvöld.
i