Morgunblaðið - 19.03.1937, Blaðsíða 6

6
- —- # - ............ -
Barátta Svia
gegn fólks-
fækuninni.
Svíar eru ein þeirra þjóða
sem sjá fram á fólks-
fækkun á næstu árum.
Um þetta hefir verið mik-
ið rætt í Svíþjóð, og nú
liggja fyrir sænska þinginu
tillögur, sem fara í þá átt,
að gera mönnum auðveldara
að stofna heimili.
Hefir ríkisstjórnin sænska
iagt fyrir þingið tillögu, sem
fram er komin í þeim tilgangi
að hvetja ungt fólk til þess að
giftast, með því að lána ungum
hjónaefnum fje til þes að koma
Bjer upp heimili.
Upphæðin er 1000 krónur, og
verður að endurgreiðast á fimm
'árum. Aðeins trúlofað fólk
kemur til greina og — ef svo
ber undir — hjón, sem hafa
terið í hjónabandi skemri tíma
en misseri.
Þá er lagt til, að sængurkon-
ur verði styrktar og nemur styrk
urinn 75 kr. og verða bæði gift-
ar og ógiftar mæður hans að-
njótandi svo fremi að skatt-
skyldaf tekjur þeirra — eða
manns þeirra, ef þær eru giftar
— fari ekki fram úr 3000 ki*.
á ári. Auk þess er gert ráð fyr-
ir að styrkja megi þurfandi
mæður með alt að 300 krónum
hverja og getur styrkur þessi
verið í þeirri mynd að hann sje
vaxtalaust lán, að öllu eða
nokkru leyti, eftir því, sem á
stendur. Þassar tillögru allar,
ef þær verðá samþyktar, sem
líklegt er, koma til fram-
kvæmda 1. janúar 1938. —
(SIPF—FB).
Nt RÁNSHERFERÐ
Á HENDUR BÆNDUM.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU
hve hátt verðjöfnunargjald má af
verið um að ræða fullkomið eign-
arrán.
þeim taka, svo að hjer getur eins
En jafnvel þótt landbúnaðar-
ráðherrann rændi bændur í ná-
grenni Reykjavíkur öllu andvirði
mjólkurinnar, yrði samt sem áð-
ur með þeirri ránsherferð aðeins
tjaldað til einnar nætur. Fram-
leiðfila mjólkurinnar austan fjalls
eykst svo gífurlega, að ránsfjeð
myndi ,að engu haldi koma.
Þetta frumvarp getur því á eng-
an hátt leyst vandræði mjólkur-
málsins. Og það getur ekki verið
vilji bænda austan fjalls, að leika
starfsbræður sína vestan Hellis-
heiðar svo grátt, sem ráðgert er
í þessu frumvarpi. Þeir vilja á-
reiðanlega fá aðra lausn — lausn,
sem öllum aðiljum yrði jafnt til
hagsbóta.
Fjöltefli verður í K.R.-húsinu á
úmmdaginn kemur. Ætlar þýski
(i- áksniliingurinn L. Engeis að
keppa þar við 30—40 menn. Þetta
inun verða í seinasta skifti sem
menn sjá Bngels tefla hjer.
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagnr 19. mars 1937.
Prestur hneyxlar
söfnuð sinn.
Vekur mikið umtal í Danmörku.
aVA ;■ 'v;
Minningarorð um
~~Kára Ijoftsson.
Oldenburg: biskup í Ála-
borg hefir nýlega vik-
iö prestinum í HjaJlerup sr.
C. Laier frá embætti.
Ástæðan fyrir brottrekstr-
inum er sú,að síra Laier hefir
hneykslað söfnuðinn með
ræðum sínum og framkomu.
Hann hefir átt í erjum við
sóknarnefnd sína í mörg ár.
Síra Laier vann sig sjálfur á-
fram og gerðist klerkur. Hann er
af fátækum foreldrum kominn. —
Faðir hans var vinnumaður í sveit.
Sjálfur fór hann snemma að vinna
fyrir sjer sem vikadrengur og
skrifstofuþjónn. Það var ekki fyr
en hann var orðinn 36 ára gam-
all, að hann tók að nema guð-
fræði og 43 ára gamall tók hann
guðfræðipróf, og fekk skömmu;
síðar brauð í Hjallerup.
Fyrst í stað 'vann síra Láier!
sjer traust og vináttu sókuar-
barna sinna, en er fram liðu stúnd-
ir varð innratrúboðið honnm óvin-
veitt. Það var gengið fram hjá
honum við ýms tækifæri, sem
leiddi til þess, að hann varð
gramur í geði. Smátt og smátt fóri
að fækka áheyrendnm við messur
hjá síra Laier og í tilefni af því
gerðist hann harðorður í ræðum
sínum. Sóknarhörnum hans fanst
hann vera nokkuð opinskár og
fóru að kvarta til yfirvaldanna
um framkomu klerks.
Sía Laier hefir eitthvað fengist
við myndlist í leir og kornið, sem
fylti mælirinn, var einmitt lík-
neski af Kristi, sem hann hafði
gert úr sementssteypu og sett upp
í garðinum hjá sjer. Líkneskið var
geysistórt og gert úr hvítu og
ranðu sementi, vakti það strax
mikla eftirtekt.
Þetta tiltæki klerks hneykslaði
mjög bæjarbúa og það gekk alveg
fram af þeim þegar síra Laier tók
npp á því, að lýsa upp líkneskið
að kvöldlagi, með rafmagnsljósi.
Hafði það þan áhrif, að konur
og börn þorðu ekki að ganga fram
hjá garði prestsins eftir að farið
var að skyggja.
Eftir að hafa lokið við líkneski
af „Kristi á krossinum", byrjaði
síra Laier að steypa mynd af Jú-
dasi, liggjandi í gröf með snörn
um hálsinn og uppskorinn maga,
svo innýflin sáust.
Þegar þetta síðasta uppátæki
prestsins fór að spyrjast, varð
sannkölluð ös í garðinum hjá hon-
nm. Grasreitirnir hans vorn troðn-
ir niðnr og fólk kom akandi langt
að til að skoða ,.Iistavprkin“.
Hann hafði einnig sýslað með
hugmyndir um himnaför Krists —
Jesú svífandi fyrir ofan trjátopþ-
ana í garðinum, en þeirri hug-
mynd kom hann þó ekki í frarn-
kvæmd.
Sóknarnefndin fekk Oldenhurg
bislmp til að víkja klerki frá em-
bætti og sunnndaginn 1. mars las
síra Laier sjálfur npp brjef bisk-
ups frá prjedikunarstólnum.
Talað hefir verið um að láta
geðveikislækni slcrð • klerV < n það
mun hann ekki ganga inn á af
frjálsum vilja.
Þegar hann er ávíttnr fyrir að
hafa valdið hneyksli svarar hann
því að Kristur hafi einnig hnéyksl-
að fjöldann. f prjedikunum sín-
um minnist hann öft á atburði og
málefni, sem hafa átt, sjer stað í
sókninni og þó hann nefni aldrei
nöfn, er ekki hægt að misskilja
hvað hann meinar. Ræður hans
hafa oft og einatt verið aðalum-
ræðuefni bæjarbúa.
Fátæklingar í sókn hans fara
mjög lofsamlegum orðum um
hjálpsemi hans og góðmerísku, við
sjúka og fátæka.
Fermingarböm hans elska hann.
Hann talar rólega við þau og
syngur fyrir þau. Foreldrar þeirra i
bama, sem ganga til harís, til und-
irbúnings undir fermingu, hafa
mótmælt því að hann var rekinn
frá hrauðinu og hafa látið í ljósi
þá ósk að hann fái að ferma
börnin, þar sem stutt sje til ferm-
ingar.
Síra Laier er þannig lýst, að
hann sje stórskorinn og karl-
ríiannlegur og að hann líti ekki
út fyrir að vera taugaveiklaður.
Hann tekur mótlætinu eins og
hann hafi stáltaugar.
— Jeg hefi fengið kÖllun mína
frá Drottni og hana svík jeg ekki.
Jeg vil heldur gerast verkamaður
aftur, en að láta sóknamefndina
ákveða hvað jeg segi, segir hann.
í brjefi hiskups er sagt, að það
sje sett sem skilyrði til að hann
fái brauð aftur, að hann láti lækni
skoða sig.
— En hvaða læknir er fær til
að segja um það hvert jeg er hæf-
ur til að prjedika Guðs orðí Um
Jesús stóð einnig styr. Hann var
ungur trjesmiðssonur og jafnvel
móðir hans efaðist......... Hvað
hefði skeð ef geðveikralæknir
hefði verið látinn skoða hann?
-— Þjer emð ákærður fyrir að
hafa notað ósæmandi orð, sagði
hlaðamaður einn við hann.
— Jeg nota orð ritningarinn-
ar þannig, að almenningur geti
skilið. Jeg segi eins og hinn
mikli refsari og meistari Ole
Vind: «Jeg prjedika um það, sem
stendur í ritningunni og um það
sem skeðnr á jörðinni.
SVENN POULSEN.
FRAMH. AF FIMTU 8ÍÐU.
ar. og var þá dreginn að híin sjer-
fáni eyjunnar. Þá sneri rivenn
Poulsen sjer að landa sínum og
: mælti:
j Þannig ættum vjer að fara
; að sem Bretar -— láta smælingj-
ana hafa sinn eigin fána —- láta
j Pæreyinga fá sinn fána!
j Þannig var Svenn Poulsen
! víðsýnn, bjartsýnn. Árni Óla.
Richard Sandler, utanríkis-
ráðherra Svía. fór í gær á fund
Bretakonungs og drotningar, í
lok hinnar opinberu heimsókn-
ar sinnar til Englands. Sandler
íagði síðarí af stað til Parísar
rri'.ó flugvjel, og fyl'r’di Ivír. Ed-
i r. ■. .m ti 1 Crov.don. (. 1! í.1),
24. febrúar s.l. andaðist í sjúkra-
húsi Hvítabandsins Kán Loftsson,
fýrrnm bóndi í Lamhhaga í Mos-
fellssveit. Hann var fæddur 8. okt.
1868, á Jarlsstöðum í Bárðardal,
Suður-Þingeyjarsýslu.Dvaldi hann
þar sín fyrstu ár ásamt móður
sirmi, Jórunni Jónsdóttur, hjá for-
eldrum síra Jóhanns Þorkelssonar,
fyrv. dómkirkjuprests, þeim heið-
nrshjónum Þorkeli Vernharðssyni
og Þuríði Hansdóttur. Loftnr
Jónasson faðir hans, var trjesmið-
ur; fór hann til Ameríku nokkru
eftir að Kári fæddist, giftist þar
og ílentist. En er sr. Jóhann Þor-
kelsson fekk veitingu fyrir Mos-
fellsprestakallí flutti hann að
Stóra Mosfelli, sem þá var prest-
setur og kirkjustaður. Fluttust þá
foreldrar sr. Jóhanns til hans að
norðan ásamt Kára litla og móður
hans, og var Kári þá harn að
aldri. Kári var mjög hráðþroska
bæði til sálar og líkama, og leið
ekki á löngu, að húsbóndi hans
og fóstri tryði honum fyrir þeim
störfum, sem mikið þótti við liggja
og vel og trúlega væru af hendi
leyst. Enda fór það svo, þegar
prestur sá, hversu ötyll ,og áreið-
anlegur hann var í öllu, sem hon-
um var trúað fyrir, rjeði hann
Kára sem ráðsmann hjá sjer, þótt
hann nngur væri að aldri, og
hafði hann það starf á hendi, þar
til sr. Jóhann yfirgaf sveitina,
fluttist til Reykjavíkur og tók við
sínu dómkirkjuprestsemhætti. —
Sama vorið, eða árið 1891 kvænt-
ist Kári Steinsu Pálínu Þórðar-
dóttur, Sveinbjarnarsonar prests
Sveinhjörnssen, en kona sr. Svein-
hjarnar var Rannveig Vigfúsdótt-
ur, Thorarensen frá Hlíðarenda,
og var því af góðu bergi brotin.
Byrjuðu þau Kári húskap að
Lágafelli, en urðu bráðlega það-
an að fara, þareð prestaskifti
urðn. Fluttu þan að Eiði i sömn
sveit, þar dvöldu þaxi í tvö ár.
Þaðan fóru þau að Lambhaga,
hvar þau hjuggu i nær aldar-
fjórðung. Öll þau ár var jeg Kára
mjög kunnugur og nokknr ár ná-
granni hans og þá tíður gestur
á heimili þeirra hjóna, og virtist
mjer það altaf vera t.il fyrirmynd-
ar að allri umgengni ög háttprýði,
hvort heldur var úti eða inni og
auðsjeð á öllu, að þau voru í öllu
samhent um að gera garðinn
frægan. Ekki var hægt að segja
annað en að þeim bfmaðist vel,
og það þótt þau ættu oft við tölu-
verða vanheilsu að st.ríða. Þau
eignuðust fjórar dætur, sem allar
eru búsettar í Reykjavík, Þuríð-
ur, gift Páli Sveinssyni yfirkenn-
ara við Mentaskólann, Gnðríður
gift Guðmundi S. Guðmundssyni
bílstjóra, Kristín, gift Ólafi Teits-
syni verkstjóra, Karólína, ógift.
Árið 1918 fluttust þau frá Lamh-
haga t.il Reykjavíkur; gerðist
hann þá strax starfsmaður hjá
Slát.urfjelagi Suðurlands, þar hef-
ir hann aitaf unnið síðan, þangað
ti! liann bigðist hanaleguna. Er
ekki að efa, að þar revndist hann
seni annarsstaðar ötul! ög áreið-
ahtegur í ölliun störfum. Ilinii 4.
tuars 1928 inisti hann könu sína
Kári Loftsson.
eftir iangvarandi vanheilsu, .an
missirinn tók hann sjer svo. nærri
að vafasamt er, að hann næði sjer
nokurntíma til fulls eftir það. Þó'
var það mikil harmabót fyrir
hann, að eiga því láni að fagna,
að hafa yngstu dóttur sína, Karó-
línu, hjá sjer, og nutu foreldr-
arnir nmönnunar hennar til hinstu
stundar, sem hún veitti þeim með
mestu alúð.
Kári var mikill að vallarsýn, en
þó fríður maður, sískemtinn í við-
ræðum og fróður um marga hluti.
Munu allir, er honum kyntust,.
samála um það, að hjer sje á
bak að sjá afburðaþrekmenni. og
góðum dreng, sem í engu vildí
vamm sitt vita. Sem eiginmaður
og faðir var hann ástríkur og
umhyggjusamur, sönn fyrirmynd
af manni. Er því sár söknuður
hjá dætrum hans og nánuste
vandamönnum.
Blessuð sje minning þín, ganxli;
vinur.
Þorgr. Jónsson,.
(Langarnesi)., !
SÓKN RAUÐLIÐA
VIÐ GUADAL.JARA.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU
irnar náð úr höndum þeirra
fimm öðrum þorpum sem þeir
tóku í vikunni sem leið.
í útvarpi uppreisnarmanna er
sagt, að áhlaupi stjórnarhersins
við Prihuega hafi verið hrund-
ið, og átta menn teknir til
fanga.
LIÐSBÓN
DEL VAYO.
Del Vayo, utanríkisráðherra
Spánverja, hefir enn á ný lýst
því yfir, að ítalskar hersveitir
hafi verið sendar inn á spánska
grund. Telur hann þetta hið al-
I varlegasta brot sem enn þá hafi
1 verið framið gegn þjóðabanda-
; lagssáttmálanum, auk þess sem
það sje brot á hlutleysissamn-
ingi þeim, er Italía standi að
ásamt öðrum ríkjum.
Segir del Vayo að ' mig
hafi skapast n ' > alva Jgt
ástand, bæðí 'fyrii pjóðabanda-
’gið og hlutleysisnefnclina, og
geti hvorug þessi samtök setið
aðgerðalaus, án þes að það
hafi alvarlegar afleiðingar í föv
með sjer.