Alþýðublaðið - 21.03.1929, Blaðsíða 2

B
ALEVÐUBLAÐIÐ

1ALÞÝÐUBLAÐIÐ
< iamur uí á hverjum virkum degi.
; %fgr©iðsla í Aipýðuhúsinu við
' Hveriisgöiu 8 opin irA kl. 9 árd.
i til kl. 7 síðd.
< Skrffstofa á sama stað opin kl.
91/*—101/* érd. og kl. 8-9 síðd.
; Siœuar: 988 (aigreiðaian) og 2394
; (skrilsioian).
; VerSlags Áskriitarverð kr. 1,50 á
: mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mrri. eindálka.
Prenismiðja: Alpýðuprentsmi&jan
(i sama húsi, simi 1294).
Kosningaréttur æskuiýðs
ins og hiiina snauðu.
Frumvarpið afgreitt til efri
deildar.
Frumvarp stjórnaxinnar ium
'kosniugar í máleínum sveila og
kaupstaða befir riiú fengið fulin-
aðarsampykki neðri deildar al-
pingis og verið afgreitt til efri
deildar. Þar .með hefiir neðri deild
samþykt að sínu leyti kosningar-
rétt og kjörgengi fóiks frá 21
árs aldri í héraðamíálum og að
sveitarstyrkur svifti heldiur ékki
peini rettáindum. Þetta eru merk-
ustH atriði frumvarpsins, þótt
fleira sé þar og til stórra bóta,
en urti þessi atriði hafa umræð-
urnar í þinginiu þó að minstu
leyti sniúist. Enginn hefjr treyst
sér til að ganga opinberliega í al-
gert berhögg við þau í ræðum
sínum.
Frumvarpið var afgreitt til efri
deildar að viðhöfðu niafnakalli
með 17 atkvæðum gegn 5, Þeir 5,
sem greiddu atkvæði gegn rétt-
arbótum þéssum, voru íhalds-
mennirmir Jón Ólafsson, Eiinar á
Geldingaiæk, Pétur Ottesen, Há-
kori og Jón Auðun, e-n Magnús'
Guðmundsson greiddi ekki at-
kvæði. Nokkriir vioru fjarstaddir,
en aðri.r deildarmenn greiddu
frumvarþiniu atkvæði. —
Við 3. umræðiu voru þau á-
kvæði sett í frumvarpið, að bæj-
arstjóxi (eða boirggarstjóri) verði
jafnan formaður fastra nefnda í
bæjarstjóin, eins og verið hefir,
og sé .sjálfkjörinn í þær, ef hann
er bæjarfulltmi, e:n sé annars
aukamaður í þ.eim án atkvæðis-
réttar. Bæjarstjórn kjósi endur-
skoðendur bæjarreikninga. (Til-
lögur frá Haraldi Guðmundssyni.)
— . Bæjarstjórniarmaður eða
hreppsnefndarmaður sé ekki
skyldur til að taka við endur-
kosningu fyrri en> jafnlánguir tiriii
er liðirih frá því, að hann átti þar
síðast sæti, þótt skemmri tími sé
en 4 ár, eins og sá, er hann
Var þar þá. (Frá Hákoni.) — Þá
hljóp Sigurö'ur Eggerz undir
bagga fyrir Magnús Guðmunds-
son og flutti tillögu, sem Magn-
ús hafði oftsinnis ymprað á, en
ekki komiö sér að að flytja. Hún
var sú, að bæjaxstjórn kjósi ekki
borgarstjóra eða bæjarstjóra fyxri
«n útrunninri er kjörtími þeirra
bæjar- (og borgar-)stjóra, er rái
sitja, eða staða þeirra losniar. Til-
laga þessi var samþykt með 14
atkv. gegn aitfcvæðum Alþýðu-
flokksfulltrúanna. — Hanmes
flutti tillögur um, að hrepþsmefnd-
ir skuli fcosnar með leynilegri at-
kvæðagreiðslu og að eimnig verði
nokkuð rýmkað ákvæðið um,
hve margir þurfi að krefjast hlut-
fallskosningar á hreppsinefnd, til
þess að skylt sé að sinna því
(1/5 kjósemda). Sömuleiöis fiutti
Magnús Torfason tillögu um, að
sýslunefndir skuli hafa hlut-
bundnar kosninigar þegar þær
kjósa í nefndir eða til annara
starfa. Þæ^. tillögur voru feldar.
Réðust þeir Pétur Ott. oig Lárus í
Klaustri gegn leynileguim kosnr
inigum í sveitum, og voru þau
helzt rök Pé'turs, að þær væru
seinlegri og aukin fyrirhöfn)(!)..
Lárus kvaðst jafnvel viija heini-
ila, að kosningar tiil alþinlgis væru
lútnar fara fram í heyranda
hljióði.. Benti þá eimx flokksimanina
hans honum á, að aldrei hafi
kjörþvinganir verið notaðar eiims
óspart við alþ.ingiskjör eins og
síðast áður en leynilegar kosning'-
ar voru iögleiddar, swo að ekki
imyndi þeim útxýmt með því möti.
Síður en svo. Þá hafi ekki að
einis verið taliið í flöskum og kút-
uim, heldur jafnvel í tunnum, það
áfengi, sem sumiir smalarnir hefðu
hoðijð í atkvæði. ■— Reynslan af
alþingiskosniingum í heyramda
hljóði var, eins og kunnugt er,
isú, að burgeisar beittu þá þriá-
faldlega áhrifuim sínum og að-
istöðu til áið þröngva þeim, sem
áttu undir þeim ýmist atvinnu
eða afkomu sína eð;a sinma á
annan hátt, til að kjósa eftir
þeirra geðþótta. Varð koisninga-
réttur ýmisra við það ónýttur eða
jafnvel ver en það. Það er í sam-
ræmi við flutning þræialagafruim-
varpsins, að Lárus mælir með af-
námi, leynitegra koisninga tiil a'l-
þi'ngis.
ilpiisgi.
Neð»i deild.
Deildin afgreiddi. í gær til efri
deildar frv. urn kosningar í ‘mál-
efnum sveita og kaupstaða ög
endursendi henni frv. uim li'skii-
ræktarfélög, en svo er jafnan* ger,t
þegar sú deildin, sem síðar ’fær
f:rv. til imeðferðar, gerilr einhverja
hreytingu á því. Síðan hófst 1.
umr. um frv. AlþýðuflokksÉull-
(rúanna í deildinni uni breytingar
á löguim um hlutafélögt Henni
varð ekki lofciið. r
Etrs>i deild.
Tvö frumvörp, er Erlingur Frið-
jiómsson flytur, vioriu afgreidd ti'l
, 2. uimræðiu í gær öig 'vísað til allls-
herjarnefndar, um heiimiiid fyrir
bæjar- og sýslu-félög til þess :að
tafca í sínar hendur einkc&ölu ú
naúðsynjavörum og um heimiiid
ihanda atvinnumáliaráðherra tiil að
veita Sve’inbirni. Jónssymi býgg-
imgaimeiistara á Knararbergi við
Akureyri, sérleyfi til cic fleyfa
vikrf rniður Jöfculsá á Ejöllurn. og
gera inauðsynlegan útbúnað þar
til. Sérleyfiiisitíminn megi vera alt
að 10 árum, enda sé heimiilddo
notuð innan árslioka 1931. Tiil-
ætlun Sveinbjarnar er að fleyta
vikriinum ofan úr Ódáðahrauni,
Hólisfjallaöræfuini og víðar þaðan
af öræfunum, flytja hann síðan
til hafnar við Kópasker og þaðan
ut um land og notia’ í steinisteypur
hús, annaö hvort í ma'lar ‘stað
eða þá steypa úr. honum ’þunnar
p'lötur, er síða'n séu festar ininan
á húsveggi. Hefir við rannsóknir
hér á lanidi og í Noregi reynst.
að hiús lögð slíkurn vikiurplötum
séu jafnheit og korklögð hús, ef
vikurplötiurnar eru tvöfált þykkari
en korkið. Sveinbjörn er fátæfcux
maður, en hefir þegar gert' nokkr-
ar tiiraunflr með vikurinn tiTbygg-
inga pg lagt talsvert í 'kostnað.
Er hér um tilraun að ræða til
þess að nota inntent byggiingar-
efni, sem elia liggur ónotað.'
Frv. um tannlækningar var
endursent n. d. og frv. 'um einka-
isíma í sveitum vísað till '3. um-
ræðu. '
I fyrra diag vísaði deildin 'frv.
um 'sektir til 2. umr.1 Setning um
það féll úr blaðinu í gær.
Eints og að líkindum lætur er
mikið rætt um þetta mikla menn-
ingarmál um þesisar mundir.
Mönnum er ekki sama hvernig
málinu reiöir af. Það sézt biezt á
hinum niörgu félagasamþykt'uim.
sem hér hafa birtst í bl'aði'nu. 1-
þróttafélögin, Slysavaroafélag Is-
lamds og Sjúkrasamlag Reykja-
vikur; öll hafa þessi félög sam-
þykt 'tillögur og áskoranir á bæj-
arstjórn ReykjavíkuT að hefjast
hainda. Menn vita, að ef ekki er
byrjað á byggingu sundhállaririln-
jar í vox, þá verður heinni ekki,
lokið 1930, og þá hefir tapast
ríkissjóðsstyrkurimi, sem milkið
hefiir verið barist fyrir. En marg-
ur sem þessiu mál'i er hlyntur mun
segja að það rnuni um mirana, en
100 þús. kr.
Eins og flestir vita hafa íþrótíja-
menn alia tíð beiitt sór mjög fyr-
ir því að núverandi sundlaugar
yrðu flúttar til Rvíkur og reist
yxði hér sundhölT, og hafa þeíir
haft eindreginn stuð'niing állra
þeixra, sem .sundlistinni unna.
Á síðustu árum hefir má’Linu
miðað greiðlega áfram; háttvirt
alþingi hefir samþykt heimildar-
lög um fjárframlag til sundhallar-
innar, og bæjarstjórín Rvíkur hef-
i:r og samþykt fjárveitingu í
þessu skyni. Þá hief.ir borgarstjó'ri'
tilkynt opánberlega að byrjað
væri á að grafa fyrir grunnj
sundhaliaTinnar. Var þiað í ræðú-
er hann hélt á íþróittavellinum
17. júrií sl. Héldu þá flestir að
méjlinu væri borgið, en þessum
grunngreftri var hætt skömmu
síðar, en af hvaða ástæðum vita
menn ekki. Bæjarstjórnin hefir
ekki til þessa gefið neina slkýr-
ingu á því. Þetta háttalag kenwar
mönnurn kynlega fyrir. Menn
eiga bágt með að skilja, að þetta
mikla imenniingarmál, sem svio
mörg undanfarin ár hefir vedð
hér til umræðu í blöðum og á
iinannfuindum, skuli ekfci háfa
verið Jögð meiri rækt við af þelim,
sem framkvæmdir eiga að hafia.
Vegna hins ágæta tíðarfars, sem
verið hefir hér í allan vetur, hefðf
verið hægt að ljúka v.Ið að grafe
fyrir grunni sundhallariinnar.
Hefði á þann hátt mátt spara
mikáð fé, því hægt hefði verið að
fá tiltölulega ódýran vinnukraft.
auk sjálfboðavinnu. Svo er miik-
ill áhugi fyrir sundhallarbyggiing-
Ulnni, að íþróttaféliögiin hér gátu
svo að segja á svipstundu útveg-
að inæg dagsverk til þess að gnafe
fyrir sjóleiðslunni úr Skerjafirði.
Fátækir verkamenn spyrja dag-
lega: Hvers vegna er ekki byrjað
á byggingu sundhallarininar? Og
er á mörgurn þeirra að heyra, að
þeir vilji heldur vinma við þessa
byggingu en nokkuð aninað; ég
tala :nú ekki um þá, sem ekkert
hafa fyrir stafni. Almenningur all-
ur virðist vilja hjálpa til þess aö
hrinda þessu mesta menningar-
máli aldar.ininar í framkvæmd.
Menn leyfa ekki öllu lengur, að
málið verðii enn dregiið á langixm.
Menn heimta framkvæmdir, og
■sfcora á þái, sem málið hafa ti!
meðferðar, að flýta fyrir því sem
mest má verða. Að hætt verði að
deila um aukaatriðin, sem litiu
eða enfiru máli skifta, en öll á-
herzla lögð á aðaiúrliausnina. —
Nú er húsamieistari ríkisins sxý-
kominn heim úr utaníör sinni, og;
er þess að vænta að hann gefi
fljótlega álit sitt Um þau atriði, er
bæjarvexkfræðingur hefir fundið
athugaverð. —
Munið að sundhöEin verður
mesta og bezta heilsuUnd bæjar-
húa, sem eykur hreinjæti þeirra,
þrifnað og hreysti rneir en nokfc-
uð annað, og ger.ir þá kjarkmeirí
í lífsharát'tunni.
Stmilmndur. ,
Stækkim lögsaguar-
umdæmis Reykjavíkur
Samkvæmt ósk bæjarstjórinar;
Reykjavíkur flytja þirigmenn
Reykjavíkur frumvarj) á alþingí
um stækkun l'ögsagnarumdæmis
hennar. Heyri Sel'tjarnarnesshrepp-
ur þuí til frá jnæstu áramótum.
Þingmennirnir flytja frumvarpið í
þessiari röð: Héðirin, Sigurjðöý
Magnús Jónsson, Jón ÓI. Lét
Magnús svo um mælt við, 1. utmr
þess„ að hann fiytji það .að eins
vegna þess, að bæjarstjórnin hafi
beðið sig um það. Virtist hann
fylgja því af litiili fesitu.
Rök þau, er einkum liggja til
/