Morgunblaðið - 21.09.1939, Blaðsíða 3

Fimtudagur 21. sept. 1939.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Hore-Belisha hermálaráðherra Breta, sem nú er staddur í París.
Uppreisn Tjekka I Bæheimi og
Mæri: Þúsundir handteknir,
niörg hundruö teknir af lifi
Frá frjettaritara vorum.
líhöfn í gær.
RESKA upplýsingamálaráðuneytið skýrir frá
því í kvöld, að álvarleg uppreisn hafi logað
um tjekknesku hjeruðin Bæheim og Mæri síð-
an urn helgina.
Uppreisnin hófst í Prag. Sló þar í götubard^gá á
sunnudaginn milli tjekkneskra verkamanna og þýskra yf-
irvalda, aðallega S. A. manna.
Uppreisnin breiddist út til annara borga fyrstu þrjá daga
vikunnar þ. á m. til Piisen og Brno.
Þegar Þjóðverjar sáu að um skipulagða uppreisn var að
ræða, sem ekkí var bundih við takmarkað svæði gripu
þeir til róttækra ráðstafana til að berja hana niður. Þúsundir
manna hafa verið handteknir og hundruð tekin af lífi.
Verð ð kjðti og
sláturafurðum
sama og i fyrra
Verðjöfnunargjaldið
ákveðið 6 aurar
Aðalslátrun sauðfjár er nú
að hefjast hvarvetna á
landinu. Sumstaðar er hún
hafin fyrir nokkru.
Verð á kjöti og sláturafurðum
er hið sama og síðastliðið haust,
enda svo fyrir mælt í lögum (geng-
islögunum frá síðasta þingi).
Verðjöfnunargjaldið.
Yerðjöfnunargjaldið var .að
þeessu sinni ákveðið 6 aura pr.
kíló; var 10 aurar síðastliðið ár.
Þeir bændur, sem selja kjöt á
innlenda markaðinum, höfðu, þeg-
ar gengisbreytingin var gerð, gert
sjer vonir um, að verðjöfnunar •
gjaldið myndi lækka verulega eða
jafnvel hverfa með öllu. Þeir
höfðu góða og gilda ástæðu til
að vona þetta, því að nieð gengis-
breytingunni var stuðlað að verð-
hækkun þess kjöts, sem selt er á
erlendum markaði. En verðjöfn-
unargjaldið hafði, sem kunnugt er,
gengið til nppbótar á því kjöti,
sem selt var á erlendum markaði.
En eftir að stríðið braust út,
komst alt í óvissu um kjötsöluna
erlendis. Einkum er alt óráðið um
hvernig verður með sölu á frystu
kjöti á breska markaðnum.
Af þessum sökum sá kjötverð-
lagsnefnd sjer ekki annað fært en
að ákveða verðjöfnunargjaldið 6
aura. En að sjálfsögðu fá bændur
þetta gjald endurgreitt síðar, ef
vel tekst með sölu þess kjöts, sern
selt verður á erlenda markaðnum.
Sumarslátrunin.
. Hún var að þessu sinni óvenju
mikil og byrjaði fyr en venjulega.
Alls var búið að slátra liðlega 13
þúsund dilkum, þegar aðalslátrun
hófst. Reyndist meðalþungi dilk-
amia um 12 kg.
En þegar þess er gætt, að sum-
arslátrunin hófst í júlí og fyrstu
lömbin þ. a. 1. ung, er erfitt að
fá rjettan samanburð við fyrri ár
um þunga þeirra. En síðustu vik
urnar var meðalþungi dilkanna
13—14 kg. og nálgast það meðal-
lag.
Slátrað var og í sumar 4—500
göldfje og var meðalþungi þess
25 kg.
Þúsund nei
Ummæli breskra blaSa um
ræðu Hitlers í Danzig í
fyrradag eru á þá leið, að ekki
þurfi að svara henni með rök-
um.
Parísarblaðið „Epoque“ seg-
ir: Nei og þúsund sinnum nei,
er svarið 'við öllum loforðum
sem Hitler kann að gefa. Frakk
ar semja ekki frið á meðan þeir
eiga yfir höfði sjer að ný styrj-
öld hefjist skömmu síðar, undir
örðugri kringumstæðum.
Á þriðjudaginn breiddist
uppreisnin út til vesturhluta
Slóvakíu; 15 þúsund hermenn
þar hafa verið afvopnaðir.
Fregnir, sem borist hafa til
London í kvöid herma, að
Þjóðverjum hafi ekki tek-
ist að bæla niður uppreisn-
ina.
Tjekkar hafa ekki beygt sig,
þótt við ofurefli sje að etja. Þeir
sem ekki hafa byssur noita
haka og ljái að vopni.
Konur taka þátt í uppreisn-
inni jafnt og karlmenn.
Talsvert tjón hefir orðið á
mannvirkjum, vegum, brúm og
verksmiðj-um.
VIBURKENT.
Undanfarna daga ha,fa verið
að berast lauslegar fregnir um
uppþot í Bæheimi og Mæri til
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Heyfengur
bænda
Slætti er nú lokið víðast hvar
á landinu. Heyskapur hefir
yfirleitt verið góður og yíða með
besta móti.
Undantekning frá þessu er þó
á nokkru svæði austan til á Suð
urlandi,- í. Mýrdal (austurhluta),
Álftaveri og Skaftártungu (í V.-
Skaftafellss.) og í Vestm.eyjum.
Á fyrnefndu svæði í Vestur-
Skaftafellssýslu hafa verið nálega
samfeldir óþurkar síðan um mið.j-
an ágúst. Úthey bænda á þessum
slóðum hafa því stórskemst og
víða ónýttust þau að mestu leyti.
I Vestmannaeyjum gekk einnig
erfiðlega að þurka seinni slátt-
inn. Þar hafa því hey skemst tals-
vert.
Rjettur Norðurlanda
til að versla við
ófriðaraðilana
Yfirlýsing ráðherra-
fundarins í Khöfn
HIN opinbera tilkynning, sem gefin var út í
Kaupmannahöfn eftir fund forsætisráðherra
og utanríkismálaráðherra Norðurlanda í
fyrrakvöld og sem samþykt var af fulltrúa íslands, Sveini
Björnssyni sendiherra, hljóðar svo (skv. sendiherrafrjett):
„Forsætisráðherrar og utanríkismálaráðherrar frá
Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð, ásamt sendi-
herra Islands í Danmörku, ræddu á fundi í Kaupmanna-
höfn 18. og 19. september um kjör þjóða þeirra í hinum
óheillaríka ófriði, sem hafinn er“.
„Þeir staðfesta að nýju hinn einbeitta vilja þjóða sinna til þess
að fylgja stranglega hlutleysisstefnu gagnvart ófriðaraðilum, jafnt
gegn öllum' ‘.
Dettifoss kom
í gærkvöldi
Dettifoss kom hingað seint í
gærkvöldi. Með skipinu voi’u
43 farþegar. Dettifoss kom til
Grimsby, á leið til Þýskalands,
daginn áður en stríðið braust út,
og fór því ekki lengra. Beið skipið
eftir ýmsum vörum þar og í Hull
í hálfan mánuð, og fjekk ekki
nema lítið, fjekst ekki útfliitn-
ingsleyfi. En skipið tók að síðustu
kol, til að sigla ekki erindisleysu.
Éngar , hindranir komu fyrir
skipið á heimteiðinni, sagði Einar
Stefánsson skipstjóri við tíðinda-
mann biaðsins í gærkvöldi. En
háseta einum sýndist hann sjá til
kafbáts eitt sinn að nóttu til í
Norðursjó.
Var það. fyrsta verk skipstjóra
í Grimsby, er ófriður var kominn,
að láta mála íslenska fána á skip-
ið, þrjá á hVora hlið, og er einn
sinn hvoritm megin á yfirbyggingu
skipsins. Ljet skipstjóri fána-
merkin vera upplýst að nóttu til.
Auk þess voru greinileg fánamerki
á þilfarinu.
Er Dettifoss var á leiðinni til
Englands lenti hann í því æfin-
týri, að fara um þar sem 10 ber-
skip voru við æfingu. Röðuðu
fimm þeirra sjer sitt hvorum meg-
in við Dettifoss og hófu skothi’íð,
en 12 flugvjelar sveimuðu yfir
skipinu og vörpuðu niður reyk-
bombúm.
Fyrsta daginn sem Dettifoss var
í Grimsby fjekk skipshöfnin öll,
fyrir forgöngu skipstjóra, gas-
grímur. En snúningasamt var að
ná í gasgrímurnar, því sagt var
að um 200.000 erlendir sjómenn
væru í enskum höfnum þá, og
hefði ekki verið hugsað fyrir því,
að útvega þessi varnartæki. Gas-
grímunumj varð að skila aftur, áð-
ur en Dettifoss lagði frá landi.
Meðan hann fór um enska land-
helgi varð að draga úr öllum Ijós-
um skipsins.
„Þeir eru staðráðnir í því að
fylgja þessari stefnu í nánu sam-
starfi hver við annan, og á sama
hátt að vinna að framkvæmd
hennar í samvinnu við önnur ríki,
sem gagntekin eru af sama hug-
arfari“.
„Norðurlandaþjóðirnar þykjast
sannfærðar um, að í engum stór-
veldaf lokkanna gæti nokkurrar
óskar um að nein af þessum þjóðr
um dragist inn í styrjöldina".
„Á sama hátt og skandinavisku
þjóðirnar þrjár, gerðust árið 1914,
í sameiginlegri orðsendingu til ó,-
friðarþjóðanna, formælendur rjett-
ar hlutlausra þjóða til verslunar-
viðskifta og samgangna á sjó, eins
eru norrænu þjóðirnar nú stað-
ráðnar í því, til öryggis sínu eigin
atvinnulífi, að Iialda fram rjetti
sínum til þess að halda áfraui
hefðbundnum verslunarsamhönd-
um við allar þjóðir, líka við. ó-
friðarþjóðirnar“. ,<
„Þeir hafa ástæðu til að. gera
ráð fyrir að þeir muni með opnum
samningum við hina andstæðu að-
ila . komast að samkomulagi vi,?
þá báða, um að vers 1 unarsambönd
þessi verði virt. Gagnvart hinum
margvíslegu örðugleikum og tjóni,
sem stríðið undir öllum kringum-
stæðum hefir í för með sjer, oiniiig
fyrir Norðurlandaþjóðirnar, í daú:
legu lífi þeirra og í atvinnulífinu,
er það áform þeirra að draga úr
örðugleikunum að svo miklu leyti
sem mögulegt er með samstaí*fi“;
Að öðru leyti er í yfirlýsing-
unni skýrt frá að samkomulag
hafi orðið um að láta nefndir þær,
sem skipaðar hafa ervið vegna
ófriðarástandsins, taka til starfa
eins fljótt. og auðið er.
Ráðherrarnir, sem tóku þátt í
samningunum í Khöfn, hvetja að
lokum hver sina þjóð til þess að
taka áhyggjum og vandræðum,
sem að kunna að steðja á meðan
styrjöldin geysar, með ró og still-
ingu.
Bæjarstjórnarfundur verður í
dag kl. 5 í Kaupþingssalnum. Sjö
mál eru á dagskrá.