Morgunblaðið - 19.05.1940, Blaðsíða 3
Sunnudagur 19. ma; 1940.
M © R G U N B L A © I ©
3
Loftárásir ekki eins mann-
skæðar og ætlað er
Frásögn læknis sem
taiar af reynslu
u
R því stofnað hefir verið til loftvarna hjer
í Reykjavík, kann að vera, að bæjarbúar
vildu heyra um reynslu læknis eins, sem
lent hefir í mörgum loftárásum og fylgst vel með í loft-
varnamálum í mörg ár. Fer hjer á eftir grein hans:
Reynsla mín frá loftárásum er úr síðustu heimsstyrjöld. Ma
vera að menn líti svo á, að svo gömul reynsla sje orðin úrelt.
Flugvjelahraðinn hefir aukist síðan þá, og eins burðarmagn
vjelanna. Flugvjelar geti því nú lagt til árása úr meiri fjarlægð og
haft með sjer meiri og stærri sprengjur.
En þar við bætist á móti að
varnimar eru nú hagnýtari en
þá. Reynsla síðustu ára, sem því
miður er nokkuð mikil, sýnir líka
að tjón loftárása hefir verið svip
að og áður. Manntjón hefir ekki
orðið nándarnærri enis mikið og
menn óttuðust.
Tölur reynslunnar segja m. a.:
I loftárásum þeim, er gerðar
voru á England og einkum á
London í síðustu styrjöld fór-
ust 1400 manns, en um 3400
særðust. Þó að loftárásimar væru
mun fleiri tvö síðustu styrjaldar
árin, þá var manntjónið í Eng-
landi lítið meira þau árin en þau
fyrstu tvö, 870 fórust en 1900
særðust.
Þessar tölur eru í sjálfu sjer
nokkuð háar. En þær verða ekki
geigvænlegar, þegar þess er gætt
að 5—6000 manns farast í um-
ferðaslysum á ári hverju í
London eða 10 sinnum fleiri en
fórust í loftárásunum. En þessi
daglega hætta stórborgarbúa
skelfir engan mann..
Það kemur hjer í ljós sem ann
arstaðar, að hætta sem menn
þekkja verður aldrei eins ógur-
leg, er menn verjast henni, eins
og menn taka henni að óreyndu.
Reynsla síðustu ára talar sama
máli.
80 tonn af
eplum eftir
helgina
Úr sænska
skipinu
Q/*\ tonnum af eplmn verð-
ur skipað hjer á land
úr sænska flutningaskipinu, sem
liggur á ytri höfninhi, og verða
eplin seld hjer.
Stjórnarvöld landsins hafa leyft
kaup á þessum eplum. Það eru
samtals 3780 kassar, 20 kg. hver.
Þetta er ný uppskera af Newtons
eplum, tekin um borð í San Franc-
isco og flutt í kælirúmi í hinu
sænska skipi. Eplin eru fyrsta
flokks.
Brjefaskifti milli
íslensku og bresku
stjórnarinuar
Mánuði fyrir hernámið
PESS var getið í mótmælum íslensku stjórnar-
innar gegn hernámi Breta og svari bresku
stjópnarinnar, að brjefaskifti hefðu farið
fram áður milli þessara stjórnarvalda, um þessi mál.
íslenska stjórnin hefir ákveðið að birta þessi brjef, og eru
þau svohljóðandi.
öryggisráðstafanir
loftvarnanefndar
StúdsntagarOur-
inn verður spitali
Enda þótt allir voni, að ekki
þurfi að óttast lofárásir á
Reykjavík, hefir loftvamanefnd
jó að sjálfsögðu talið skyldu sína,
að gera ráð fyrir þessum mögn-
leika og gert ýmsar ráðstafanir í
jví sambandi.
Almenningur í bænum veit uni
iðvörunarmerkin, sem gefin verða,
bættá skjldi yefa á loftárás.
Þessi merki eru gefin bæði utan
húss (með hljóðflautum) og innan
(ineð símanum). Prófun fór ft'am
í gær með aðvörun um símánn og
tókst hún vel.
Nauðsynlegt er, að fótk hlýði
kalli, ef aðvörunarmerki eru gefin
og hverfi þá niður í öruggan stað
kjallara eða í loftvarnabyrgin,
sem einkeud liafa verið víðsvegar
bæinn. Aríðandi er, að fólk
Breska konsúlatið, Reykjavík.
9. apríl 1940.
Herra ráðherra!
Jeg leyfi mér að tilkynna yð-
ur, að það hefir verið lagt fyrir
mig af breska utanríkismálaráð
herranum að tilkynna íslensku
ríkisstjórninni án tafar, að með
tilliti til þýsku' innrásarinnar í
Noreg og hertöku Danmerkur, þá
óttast breska ríkisstjórnin, að
aðstaða íslands sje orðin mjög
viðsjárverð.
Hinsvegar hefir breska stjórn-
in ákveðið að hindra það, að ís-
land hljóti sömu örlög og Dan-
mörk, og mun gera hverja þá
ráðstöfun, sem nauðsynleg er til
þessa. Slík ráðstöfun kann að út
heimta það, að breska ríkisstjórn
ini verði veittar vissar tilslakan-
ir á sjálfu íslandi. Breska stjóm-
in gerir ráð fyrir, að íslenska
ríkisstjórnin muni í eigin þágu
veita slíkar tilslakanir jafn
skjótt og breska, ríkisstjórnin
kann að þarfnast þeirra, og að
hún muni yfirhöfuð ljá samvinnu
sína við bresku ríkisstjórnina
sem hernaðaraðili og bandamað-
ur.
leysi sitt, vill hún taka það skýrt
fram, að hún mun mótmæla
hverskonar aðgerðum annara
ríkja, sem í kynni að felast brot
á þessari yfirlýstu stefnu. Ríkis-
stjórnin lætur í ljós þá einlægu
von, að með því að fylgja reglum
ítrasta hlutleysis, verði komizt
hjá allri hættu um skerðingu á
því.
Um leið og ríkisstjómin hefir
nú svarað áðumefndu erindi yð-
ar, með ósk um, að svarið verði
eins fljótt og mögulegt er kunn-
gert breska utanríkismálaráð
herranum, vil jeg að endingu láta
í ljós þá einlægu von mína, að
breska ríkisstjómin muni taka
þessari ákvörðun íslensku ríkis-
stjórnárinnar með velvild og
skilningi.
Eplunum verður skipað upp nú
Mgin borg hefir orðið fyrir_öðr eftir helgina 0g koma þau í bú8ir ,
hjer í bænum á þriðjudag eða!
miðvikudag. Útsöluverð eplanná j
hjer í bænum verður kr. 2.50 kg. !
Er það verð svipað og var fyrit’!
um eins loftárásum eins og Bar
celona í borgarastyrjöldinni á
Spáni. Á tveim árum voru gerð-
ar 340 árásir úr lofti á borg-
ina. Afstaða borgarinnar gagn-
vart loftárásum var afleit. Árás-
arflugvjelamar komu yfir frá
Baleareyjunum, sem -eru aðeins
200 km. í burtu. Það var því
aldrei hægt að gera fólki aðvart
áður en flugvjelamar komu.
Barcelona er þjettbygð stór-
borg með 800,000 íbúa. En auk
þess höfðust þar við 500,000
Utanríkismálaráðuneytið,
11. apríl 1940.
Herra konsúll!
íslenska ríkisstjórnin hefir tek
ið erindi yðar, nr. 3, dags. 9.
út um land.
. . . þ. m., merkt leyndarmál, til
strið. Þessi epli verða emnig seld . . .,, ,, , .
skjotrar athugunar, og leyfir sjer
hjer með að tjá yður eftirfar-
andi:
íslenska ríkisstjórnin er nú
sem* fyrr þakklát og glöð yfir
vináttu bresku þjóðarinnar óg á-
huga bersku ríkisstjórnarinnar
fyrir því, að Islandi megi vel
I ^ -- x--- farnast í þeim mikla hildarleik,
sem nú er háður.
Aðstaða Islands' er hinsvegar
; sú, að þegar sjálfstæði Islands
skifti, en húsin há, alt upp íjvið almenna hjálparstarfsemi sí8-1 var viðurkent 1918, lýsti það yf-
flóttamenn
I því nær
heimilsmenn
á þessum tíma.
hverju húsi voru
svo hundruðum
Sjálfbnðaliðar
T oftvarnanéfnd mælist til þess
‘ að aliir, konur og karlar, sém
vilja veita henni aðstoð við nnd-
irbúning loftvarna í Reykjavík og
níu hæðir. Það getur því engan
undrað, þó að þar týndu 8100
manns lífi. En á sama tíma fór-
ust þar 8900 manns í umferða-
slysum.
Jeg hefi af ásettu ráði tekið
hjer fram það dæmi, sem verst
FRAMH. Á SJÖTTU Sfi)U.
ar, ef nauðsyn skyldi krefja,
gefa sig fram hið fyrsta á skrif-
stofu nefndarinnar í Lögreglu-
stöðinni.
Skráning sjálfboðaliða fer fram
í dag kl. 10—12 f. h. fyrir karla
og kl. 1-—3 e. h. fyrir konnm.
Aðra daga, konur kl. 6—7 og
karlar kl. 8—10 e. h.
ir ævarandi hlutleysi og er auk
þess vopnlaust. Island vil því
hvorki nje getur tekið þátt í
hernaðarlegum aðgerðum eða
gert bandalag við nokkum hem-
aðaraðilja.
Þó að ríkisstjóm íslands dylj-
ist ekki, að íslenzka þjóðin er
þess ekki megnug að verja hlut-
Um 300 þátttakendur
á sundnámskeiði
Blaðamannafjelagsins
Tæplega 300 manns hafa látið
skrásetja sig á sundnám-
skeið Blaðamannaf jelagsins í
Sundhöllinni, sem hefst í fyrra-
málið. En búist við að fleiri þátt
takendur bætist við í dag.
Það geta fleiri komist að, sjer
staklega í eftirtöldum flokkum:
Kl. 9,10 skriðsund, konur.
— 11,05 björgunarsund.
— 1,45 skriðsund, 10—12 ára.
— 2,30 bringusund, 12—14 —
— 3,15 skriðsund, 12—14 —
— 4,45 skriðsund, fullorðnir.
— 8 björgunarsund.
I dag kl. 9—11 og 2—4 e. m.
eru síðUstu forvöð til að láta
skrásetja sig.
Sjerstök athygli skal vakin á
þeim flokkum, sem hjer að fram
an eru greindir, og ættu þeir
sem eru orðnir syndir, að athuga
hvort þetta væri ekki hentugt
tækifæri til þess að læra skrið'
sund eða björgunarsund. Sjó-
menn, sem nú dvelja í landi,
ættu ekki að láta þetta tækifæri
ónotað.
um
fari skipulega Og rólega í öryg-gis-
staðina.
Ein af öryggisráðstöfnnum loft-
varnanefndar er sú, að hafa til
taks spítala í bænnm, ef á þáff
að lialda. Ilefir nefndin liaft, það
mál til athugunar nndanfarið og
var það nokkrum erfiðleikum
bundið, að fá það leyst svo vel
væri.
En þá barst nefndinni í hendur
óvænt aðstoð, því með bresku her-
flutningaskipunum er fullkominn
útbúnaður fyrir 200 sjúkrarúm,
með fullkomnustu tækjum. Þehna
útbúnað fær loftvarnanefnd. Einn-
ig hafa Bretar 11 lækna og 23
hjúkrúnarkonur.
Hefir loftvarnanefnd nú ákvéð-
ið, að nota Stúdentagarðinn fyrir
spítala, ef þörf ki'efur. Verður
þar komið fyrir 100 sjúkrarúmnm.
Þar munu einnig einhverjir hinna
bresku lækna hafa aðsetur. En
bresku sjúkrunarkonunnm mun
sennilega verða komið fyrir í
K v en n ask ól anum.
Þeim 100 sjúkrarúmum, sem
Bi’etar hafa meðferðis og ekki
komast fyrir í Stúdentagafðinuni,
verður i*eynt að köma fyfir í
stærri spítölunum í borginni,
Landsspítalanum og Landakots-
spítala, 50 rúmum í hvorum.
Þessar ráðstafanir loftvárhá-
nefndar eru að sjálfsögðu ein-
nngis til öryggis og því ást-æðu-
laust fyrir almenning, að álkykta
úl frá þeim, að nefndin telji mikla
hættu á loftárásum á borgina. En
þar se^n slíkir möguleikar eru vit-
anlega fvrir hendi, hlýtur ein ör-
yggisráðstöfunin að verða sií, að
hafa til taks spítala, með Öllum
útbúnaði.
Chorchill íoringi,
flttleo varaíoringi
Pað var tilkynt í London í gærr
að Mr. Churchill myndi hafa
forustuna á hendi í neðri málstofu
breska þingsins.
En þegar hann er fjarverandi
.hefir Attle, foringi verkamanna-
flokksins, forustuna á hendi.