Morgunblaðið - 24.11.1943, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIE
Miðvikudagur 24. nóv. 1943.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Vgltýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Furðuleg vinnubrögð
FRAM ER KOMIÐ á Alþingi frumvarp um framleng-
ing á verðlækkunarskattinum. Skatturinn skuli innheimt-
ur á næsta ári (1944) á sama hátt og gert er á þessu ári.
Flutningsmenn þessa skattafrumvarps eru þeir Bernharð
Stefánsson og Þorst. Þorsteinsson. Þessi skattur mun
nema um 6—8 milj. króna.
Það er gamla sagan, sem hjer endurtekur sig. Þegar
yerið var að samþykkja þenna nýja skatt á síðastliðnu
vori, var því marg yfir lýst, bæði af þingmönnum og
ríkisstjórn, að þetta væri bráðabirgðaskattur, sem yrði
alls ekki framlengdur. Skatturinn ætti að innheimtast
aðeins þetta eina ár. Hann væri á lagður í því skyni, að
geta haldið vísitölunni niðri meðan sex manna nefndin
sæti á rökstólum. Um framlenging hans væri alls ekki
að ræða.
Hversu oft hefir ekki þessi sama fullyrðing komið fram
á Alþingi, þegar á hafa verið lagðir nýir skattar? Og
hverjar hafa svo orðið efndir þeirra loforða? Þær sömu
og nú virðist stefnt að. Strax á næsta þingi hefir komið
fram nýtt skattafrumvarp, um framlenging á þeim skatti,
sem átti aðeins að innheimtast eitt ár. Þannig hefir þetta
gengið koll af kolli, uns skatturinn var tekinn inn í hin
föstu skattalög.
★
Flutningsmenn þessa nýja skattafrv. segja, að þeim
miljónum, sem inn koma með þessum skatti, skuli varið
til þess „að standast kostnað við dýrtíðarráðstafanir“. —
Þetta er ekki nema hálfur sannleikur. Allir vita, að
ætlunin er að nota þetta fje til þess að greiða niður verð
landbúnaðarvara á innlendum markaði. Hitt vita og
allir, að þessar niðurgreiðslur hafa alls engin áhrif á
dýrtíðina. Dýrtíðin í landinu verður nákvæmlega hin
sama, hversu mörgum tugum miljóna varið er í slíkar
niðurgreiðslur.
Það var hægt að verja þessar niðurgreiðslur á s. 1.
vori, meðan verið var að undirbúa lausn dýrtíðarmál-
anna. En að halda áfram á þessari braut og gera engar
raunhæfar ráðstafanir gegn dýrtíðinni, það eru hrein
Molbúa-vinnubrögð.
★
A síðastliðnum vetri ljetu allir flokkar í ljós vanþókn-
un sína á þessum niðurgreiðslum á innlendum markaði.
Alveg sjerstaklega mótmæltu bændur, að afurðir þeirra
yrðu beittar þessari meðferð, og má í því sambandi
minna á ályktun síðasta Búnaðarþings. Er og augljóst
mál, að þessi aðferð er mjög varhugaverð fyrir bændur,
því að einhvern tíma rekur að því, að ríkissjóður verður
þess ekki megnugur að halda 'þessum greiðslum áfram.
Þá blasir það ástand við bændum, að afurðaverðið hækkar
mjög mikið (því að dýrtíðin verður hin sama), en kaup-
geta almennings fer hrað-minkandi. Þetta er ekki glæsi-
leg tilhugsun fyrir bændur. Samt eru það fulltrúar
bænda, sem vilja halda þessum leik áfram!
★
En ef það er vilji meiri hluta Alþingis, að þessum
niðurgreiðslum á innlendum markaði verði haldið áfram,
hvað hafa þá þingmenn verið að hugsa, að gera ekki ráð
fyrir þessum greiðslum, er þeir afgreiddu fjárlögin?
Við 2. umræðu fjárlaganna hækkaði þingið útgjöldin
á fjárlagafrumvarpi stjórnarinnar um 17.6 miljónir króna.
Eru rekstrarútgjöldin þá orðin yfir 80 milj. kr., og er þó
hvergi nærri alt með talið, því að í sjerstökum lögum,
sem þingið samþykkir, er gert ráð fyrir miljóna útgjöld-
um.
Við fjárlagaafgreiðsluna mintist enginn þingmanna á
þessar greiðslur til lækkunar vísitölunnar (ekki dýr-
tíðarinnar). En þegar búið er að ofhlaða fjárlögin, er
nýju skattafrv; kastað inn í þingið, með þeim forsendum,
að þetta hafi gleymst!
Er nokkur heil brú í svona vinnubrögðum?
Tónleikar Tónlistafjelagsins:
Kathryn Overstreei
Þau leyndardómsfullu öfl, er
nú ráða ferðum þeirra, sem
stríð heyja, hafa verið okkur
hjer á landi óvenjulega hlið-
holl, er þau af visku sinni
sendu miss Kathryn Overstreet
hingað austur um höf. Enda
þótt hún hafi hingað til ekki ^
tekið beinan þátt í íslensku tón .
listarlífi, er hún íslenskum tón-
listarvinum þegar mætavel
kurin fyrir leik sinn í amer-
íska útvarpið hjer, bæði einleik
og samleik með Sgt. Rodd. En
þessir útvarpsliðir mega teljast
til þess allra besta af tónlist,
sem útvarpsstöðin hjer hefir
sent frá sjer yfirleitt. Margir
munu og kannast við miss
Overstreet frá tónleikum Rauða
Króssins fyrir skemstu.
Enda þótt miss Overstreet
væri þannig áheyrendum allt
annað er ókunn, þegar hún
gekk fram á pallinn í Gamla
Bíó á sunnudaginn, varð þó
þessi fyrsti leikur hennar á
vegum Tónlistarfjelagsins, við-
burður, sem vert er að hafa í
minnum. Hjer heyrðum við
hana í fyrsta skifti leika heil-
an tónleik, heilsteypta röð
veigamikilla tónverka án vjel-
rænna milliliða, og hafi hún áð
ur vakið athygli okkar og að-
dáun, þá má segja að hún hafi
nú vaxið með stækkuðum við-
fangsefnum og orðið hugljúfari
fyrir persónuleg kynni.
Það er hægt að dást að leikni
miss Overstreet, leikni, sem virð
ist oft vera lýtalaus og leikur
sjer að því að sigra allar tor-
færur án þess að áheyrandinn
verði þess eiginlega var, að for
færur sjeu í vegi. En leiknin er
ekki nema minni hluti listarinn
ar. Það sem mestu varðar er
neistinn, sem gerir listamann-
inum kleift að skygnast í
dýpsta innihald viðfangsefna
sinna og fletta því upp fyrir
áheyrendunum. Þennan neista
á miss Overstreet, og þegar við
það bætist, að hún hefir hljóm-
kend með afbrigðum og eina
þá mýkstu snertingu, sem hjer
hefir heyrst, verður það ljóst,
að hjer er ekki neinn miðlungs
píanóleikari á ferð.
Verkefnaskráin var mjög
fjölbreytt, og hófst á róma-
tiskri fantasíu og fúgu eftir
Bach. Bach-leikur miss Over-
street er allfjarri þeim hreina
formalisma, sem sumir temja
sjer í meðferð verka eftir Bach;
hann er kvenlegur, en þó ein-
arður og í fullu samræmi við
erfðavenjur um Bach-leik. H-
moll sónasta Chopins hefir oft
heyrst leikin hjer, en sjaldan
eða aldrei jafn skáldlega og nú,
sjerstaklega þrír fyrstu kafl-
arnir. í hinum erfiðu Paganini-
tilbrigðum Brahms vakti hljóm
fegurðin í köflum, þar sem
flestir píanóleikarar láta sjer
nægja, ef þeir hitta rjettar nót-
ur, sjerstaka athygli. Á síðasta
lið tónleikanna voru smálög
eftir ýmsa höfunda nýrri tím-
ans.
Því miður verður ekki unt
að endurtaka þessa hljómleika,
og munu ýmsar ástæður fyrir
því, en þeir sem sóttu þá mega
þó hafa leyfi til að ala þá von
í brjósti, að þetta vérði ekki í
síðasta skifti, sem Kathryn
Overstreet leikur fyrir íslenska
áheyrendur. E. Th.
Fagmaður svarar
frystihiisseiganda.
ÞAÐ eru oftast tvær hliðar á
hverju máli. Brjef frystihúseig-
anda, sem jeg birti hjer í sunnu-
dagsblaðinu, hefir orðið til þess,
að nokkrir iðnaðarmenn hafa
rætt við mig um það mál frá sínu
sjónarmiði. Einn af þessum fag-
mönnum, Þórður Runólfsson
verksmiðjuskoðunarstjóri, sem
er einn af reyndari mönnum,
sem við eigum á sviði vjeltækn-
innar, hefir skrifað itarlegt og
glögt svar við brjefi frystihús-
eiganda, sem birtist hjer á eftir.
Báðir eru þeir sammála, Þórður
og frystihúseigandi um það at-
riði, sem fyrir mjer vakti með
umræðunum um skort á iðnlærð-
um mönnum og það er að fjölga
þurfi iðnlærðum mönnum:
„í dálkum „Víkverja“ í Morg-
unblaðinu 21. þ. m. kemur fram
all róttæk gagnrýni á verkum
einnar stjettar iðnaðarmanna
hjer á landi.
Gagnrýni þessi kemur fram í
brjefi frá manni, sem „Víkverji“
kallar frystihúseiganda, og er
þess eðlis, að fagmenn hljóta að
eiga örðugt með að láta slíkt
þegjandi fram hjá sjer fara.
Jeg tel mig hafa nokkra þekk-
ingu á því sviði tækninnar, sem
hjer er tekið fyrir, og starfa
míns vegna hefi jeg haft nokk-
ur kynni af þeim málum, sem
hjer um ræðir.
• Það er satt, að í ýmsum grein-
um iðnaðarins hjer á landi er
skortur á fagmönnum, en það
vill nú svo til, að líklega erum
við einna lengst komnir í járn-
iðnaðinum, en það er aðallega
sú stjett iðijpðarmanna, sem vik-
ið er að í áðurnefndu brjefi.
©
Fyrstu hraðfrysti-
húsin.
TIL þess að annast uppsetn-
ingu vjela og tækja í fyrstu
frystihúsunum, sem reist voru
hjer á landi, sem aðallega voru
til kjöt- og síldárgeymslu, voru
fengnir erlendir fagmenn, en
þegar það hafði sýnt sig, að inn-
lendir fagmenn leystu verk
þetta fult eins vel af hendi, sem
auk þess var miklu ódýrara, var
auðvitað algerlega horfið að því
ráði að fela þetta innlendum
mönnum eingöngu.
Þegar svo var hafist handa um
byggingar frystihúsa til fisk-
frystingar, voru það í flestum
tifellum innlendir sjerfræðing-
ar, sem gerðu uppdrætti og önn-
uðust annan undirbúning, en
innlendir iðnaðarmenn, sem
unnu síðan verkið.
„Frystihúseigandi“ virðist
hafa slæma reynslu af verkum
þessara fagmanna og telur van-
þekkingu þeirra hafa bakað
þjóðinni miljónatöp, eða að því
er hann segir, sennilega 10 milj-
ónir á síðastliðnum 5 árum.
Hjer er ekki svo lítið sagt, og
Ijótt, ef satt væri. Sje um slíkt
tjón að ræða, sem jeg tel þvætt-
ing einan, er orsökina að finna
annars staðar en hjá fagmönn-
unum.
•
Þykjast vita alt
sjálfir.
GALLINN er sá, að einstaklinri
arnir margir hverjir telja sig
vita of mikið, til þess að hafa
þörf fyrir aðstoð fagmanna eða
til þess að fara eftir leiðbeining-
um þeirra. Stundum neyðast
þessir menn þó til að leita
þeirra, til þess að ganga frá ein-
hverjum smáatriðum, sem þeir
telja, en sem nægja þó oftast til
þess að gera fyrirtækið starfs-
hæft og á eftir og til þess að
kenna þeim missmíðarnar. Er
mjer næst að halda, að „frysti-
húseigandi" sje einn í tölu slíkra
vitringa. Gæti harmsaga sú, sem
hann segir, bent til þess. Hann
breytir þrisvar eða fjórum sinn-
um um fyrirkomulag vjela og
tækja í húsi sínu, fær sjer ný
tæki og kastar þeim gömlu —
verður síðan ósáttur við nýju
tækin og tekur þau gömlu síð-
an í sátt aftur! Eða var það að
ráðum fagmanna, sem þetta var
gert? *
•
Betri tímar — betri
tæki.
AÐFERÐIR við frystingu fiskj
ar, eins og annara matvæla, eru
nokkuð margar og sjerfræðing-
ar víðsvegar um heim, bæði hjer
í álfu og Ameríku, hafa ekki orð
ið á eitt sáttir um það, hver að-
ferðanna væri heppilegust. Stöð-
ugt er leitast við að endurbæta
aðferðir þessar og finna nýjar
leiðir og hafa töluverðar breyt-
ingar til bóta komið fram á síð-
ustu árum, og það á skemri tíma
en liðinn er síðan fyrsta fisk-
frystihúsið var reist.
Þegar svo tillit er tekið. til
þess, að flest húsa þeirra, sem
reist voru fyrir stríð, áttu meira
eða minna við fjárhagsörðug-
leika að stríða, svo að mjög
þurfti að horfa í allan kostnað,
varð afleiðingin sú, að einung-
is þau tæki voru tekin, sem ó-
dýrust voru í svipinn. Ætti eng-
an að undra, þó breytt væri til
hins betra með vaxandi velmeg-
un, samfara auknum kröfum um
vörugæði og vinnusparnað í
samkepni við önnur nýrri fyrir-
tæki. En sannleikurinn er sá, að
ótrúlega lítið hefir verið um
slíkar breytingar.
Það ætti heldur að
þakka þeim.
ÞEGAR litið er svo á það, að
bestu tæki þau, sem fram að
þessu hafa verið notuð hjer á
landi, eru einföld og tiltölulega
ódýr innlend gerð af líkum dýr-
um erlendum tækjum, sem til
eru orðin vegna kröfunnar um
sem minstan stofnkostnað, mið-
að við vörugæði og afköst, bæri
miklu frekar að þakka þeim
mönnum, sem að þessu hafa
unnið, en ráðast að þeim með
rógskrifum eins og brjefi frysti-
húseiganda.
Að endingu er jeg sammála
frystihúseiganda í því, að fjölga
þurfi fagmönnum og stuðla að
því, að þeir nái sem mestri full-
komnun í fagi sínu, en þetta verð
ur ekki gert eða örfað með því
að ráðast á þá iðnaðarmenn, sem
fyrir eru og níða niður verk
þeirra, sem að dómi fagmanna
eru flest prýðilega unnin.
Þórður Runólfsson".